خودبیمار انگاری: عبارت است از اختلالی که در آن فرد قویاً اعقاد دارد که مبتلا به یک بیماری جدی یا مرگبار است، علی رغم این که معاینات و بررسی های پزشکی کامل و همه جانبه هیچ مشکلی را نشان نداده اند، فرد معمولاً در مورد بیماری ها، تشخیص و درمان آنها اطلاعات زیادی کسب می کند زیرا به پزشکان زیادی مراجعه کرده و تحت بررسی های زیادی قرار می گیرد.
علائم:
- نگرانی شدید از بابت وجود درد خفیف
- جستجوی مداوم انواع بیماری‌ها در اینترنت
- نگرانی شدید از احتمال بیمار شدن در آینده
- به وجود آمدن اختلال در فعالیت‌های روزانه
- نگرانی اشتباه به خاطر علائم و عملکرد طبیعی بدن
- مراجعه بیش از حد به پزشک و انجام آزمایش‌های متعدد
- آسوده نشدن حتی بعد از مراجعه به پزشک و تأیید سلامت
- پرهیز از حضور در اماکن مختلف، به دلیل ترس از بیمار شدن
- ترس از ابتلا به بیماری‌های خاصی که در خانواده وجود داشته‌اند
- صحبت کردن مداوم در مورد بیماری و وضعیت سلامتی شخصی
- خودداری از مراجعه به پزشک به دلیل ترس از تشخیص بیماری خطرناک
علت:
- به طور کلی، علل ابتلا به خود بیمار انگاری به طور کامل مشخص نشده است، چرا که این موضوع از جهات مختلفی قابل بررسی است. ولی طبق تحقیقات، عوامل زیر می‌توانند روند ابتلا به این بیماری را سریع‌تر کنند:
- خانواده: خانواده نقش زیادی را در شکل‌گیری تفکرات انسان دارند، از این رو اگر فردی در خانواده‌ای بزرگ شود که والدین شدیداً نگران سلامتی خود و سایر اعضاء باشند، احتمالاٌ این فرد در بزرگسالی دچار اختلال خود بیمار انگاری می‌شود.
- باورهای فردی: مبتلایان به این بیماری معمولاٌ ویژگی‌های مشترکی دارند، آنها زیاد به مشکلات زندگی فکر می‌کنند، برای هر موضوع کوچکی ناراحت می‌شوند و دائماٌ مضطرب هستند. از طرفی این وسواس ذهنی باعث می‌شود که بیش از حد طبیعی، به دنبال جستجو کردن مباحث مربوط به سلامتی در اینترنت باشند.
- تجارب گذشته: اتفاقات گذشته نیز در ابتلا به این اختلال تأثیر گذارند، مثلاً سابقه بیماری شدید برای خود فرد یا خانواده او می‌تواند باعث این اختلال شود. البته گاهی اوقات در خانواده یک اختلالی دیده می‌شود و نهایتاً متوجه می‌شوند که خیلی هم خطرناک نبوده، ولی باز هم تنش روانی آن در فرد باقی می‌ماند. به علاوه، سابقه مشکلاتی مثل کودک آزاری نیز می‌تواند تا حد زیادی در افزایش ابتلا به این بیماری موثر باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- ناشناخته هستند.
پیشگیری:
- راه خاصی برای پیشگیری از آن شناخته نشده است، باید سعی شود به کودک بیمار توجه بیش از حد مبذول نشود، به هنگام سلامتی نیز باید به کودک به حد کافی محبت کرد و از وی حمایت به عمل آورد.
عواقب مورد انتظار:
- معمولاً به درمان مقاوم است، اکثر بیماران تا آخر عمر بر این اعتقاد باقی می مانند که یک بیماری جدی دارند و مرتباً به پزشکان مختلف مراجعه می کنند.
عوارض احتمالی:
- هدر دادن پول برای کارهای پزشکی غیر ضروری و گاهی خطرناک، اصرار بر انجام اعمال جراحی یا مصرف داروهای غیر ضروری.
تشخیص:
- در واقع مهم‌ترین عارضه‌ای که در این افراد رخ می‌دهد، مشکلات روانی و افسردگی است و به همین دلیل، اکثر درمان‌ها هم در همین راستا صورت می‌گیرند. بنابراین ابتدا فرد باید به پزشک معالج خود مراجعه کند و علائمی که فکر می‌کند غیرطبیعی هستند را برای وی شرح بدهد. پزشک معمولاً درباره مسائلی مثل ترس‌ها و نگرانی‌ها، سابقه بیماری خانوادگی و عملکرد روزانه سوال می‌پرسد و در صورت وجود نشانه خود بیمار انگاری، فرد مبتلا را بهروانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد. تمامی نشانه‌های فیزیکی و روانی، نوع تغذیه و عدم اعتیاد به مواد مخدر یا قرص هم باید بررسی شوند. سپس با توجه به شدت بیماری و سن فرد، درمان‌های متعددی پیشنهاد می‌شوند.
درمان طب نوین:
- با اینکه این بیماری با نشانه‌های جسمی و فیزیکی همراه است، ولی به هر حال منشأ اصلی تمامی این‌ها را می‌توان مشکلات روانی و استرس دانست. بنابراین پزشک تلاش می‌کند تا اضطراب فرد را کاهش دهد تا بتواند زندگی آرام‌تری داشته باشد. در ادامه دو مورد از رایج‌ترین روش ها برای درمان این بیماریرا به شما معرفی می‌کنیم:
- روان درمانی: در این روش به مبتلایان یاد می‌دهند که چگونه اضطراب خود را مدیریت کنند و آن را در حد نرمال نگه دارند. افراد می‌آموزند که چطور بدون نیاز مکرر به پزشک و اختلال در زندگی رومزه خود، نگرانی‌هایشان را کم کنند و به دنبال روشی برای حل آنها باشند. در این صورت فرد می‌تواند ترس‌های خود را بشناسد و به جای تمرکز بر آنها، افکار مزاحم را از بین ببرد. به علاوه، پزشک به بیمار کمک می‌کند که از تأثیر نگرانی بر ذهن خود آگاه شود و به طور مداوم به دنبال کشف بیماری‌های جدید در بدن خود نباشد. با این روش‌‌ها فرد می‌تواند فعالیت‌های روزمره خود را بهبود ببخشد و با دیگران ارتباطات بهتری داشته باشد.
- دارو درمانی: معمولاً پزشکان ترجیح می‌دهند تا با استفاده از جلسات مشاوره و صحبت کردن با بیمار، وی را درمان کرده و کم‌کم علائم بیماری را کاهش دهند. اما گاهی اوقات فرد به خود بیمار انگاری شدید مبتلا شده است و حتماً باید در کنار روش‌های دیگر، دارو درمانی هم به کار رود. برخی از قرص‌ها تأثیر خوبی در جذب سروتونین دارند و به شاد شدن بیمار کمک می‌کنند. به علاوه، بعضی از این داروها برای درمان خلق و خوی بد ضروری هستند و در کاهش استرس تأثیر بسزایی دارند. البته به هیچ عنوان نباید دارویی را به طور خودسرانه مصرف کنید. در صورت مشاهده هرگونه نشانه و طولانی شدن آن، حتماً به پزشک مراجعه کند.
درمان طب سنتی:
- ارزیابی روانی
- شرح حال و معاینه بالینی
- بررسی های پزشکی برای رد، در یک بیماری جسمی
- خود بیماران هم باید سعی نند تا به جای علائم روی سایر جنبه ها یا مشکلات زندگی تمرکز کنند، باید سعی شود از رفتن پیش پزشکان مختلف به طور دائمی و انجام آزمایشات مکرر خودداری شود.
- برای اعضای خانواده زندگی کردن با این افراد غالباً مشکل است، زیرا آنها مرتب نگران هستند و نیازمند توجه، این افراد واقعاً رنج می برند و باید سعی شود که از آنها حمایت به عمل آید، رفتار مثبت که به شکایات جسمی مربوط نیست را تشویق کنید و جایزه دهید. به هیچ عنوان مشوق (نقش بیمار) برای فرد نباشید.
داروها:
- معمولاً دارویی برای این اختلال ضرروت ندارد، پزشک ممکن است داروهای آرامبخش به طور کوتاه مدت تجویز کند.
فعالیت:
- محدودیتی برای آن وجود ندارد.
رژیم غذایی:
رژیم خاصی توصیه نمی شود، از مصرف الکل جداً خودداری کنید.