خمیازه کشیدن زیاد: عبارت است از خمیازه، بازکردن دهان و تنفس عمیق به صورت غیرارادی و گاهی کشش در دست ها و سینه است که تقریباً از زمان پیش از تولد و به عبارتی دقیق تر از دوره جنینی و در یازده هفتگی قابل مشاهده است.

علت:

• خمیازه کشیدن ناشی از واسطه های شیمیایی عصبی در مغز است که بر عواطف، خلق و خو، اشتها و سایر پدیده های روانی اثر می گذارد؛ هر چه تعداد بیشتری از این ترکیبات در مغز فعال شوند، تعداد خمیازه ها افزایش می یابد.
• افزایش حرارت مغز: یکی از بهترین علت های فیزیولوژیکی که برای خمیازه کشیدن ارائه شده است این است که خمیازه به خنک کردن مغز کمک می کند؛ مغز انسان در یک محدوده دمایی خاص بهتر عمل می کند و خمیازه کشیدن جریان خون را در مغز افزایش می دهد که به عنوان یک رادیاتور برای بیرون راندن گرما از آن استفاده می شود. اما این محدوده خاص، هنگام غلبه دم، دچار نوسان می شود، یعنی دمای آن بیشتر شده، لذا خمیازه کشیدن شروع می شود تا موجب کاهش دمای خونی شود که به سمت مغز در حرکت است، بنابراین از گرم شدن بیش از اندازه مغز جلوگیری می کند. از لحاظ علمی نیز ثابت شده است که در حین خمیازه کشیدن دیواره های سینوس ها در طرفین بینی و درون استخوان های گونه مانند « دم آهنگری» عمل کرده و به سرد کردن مغز کمک می کنند.
• افزایش دی اکسید کربن در خون: این عارضه باعث خواب آلودگی می شود و حتی نوعی مسمومیت ایجاد می کند که انسان را به خمیازه کشیدن وا می دارد تا اکسیژن بیشتری وارد بدن شود (غلبه دم ناشی از پرخوری باعث کاهش کیفیت تنفس و جذب اکسیژن می شود).
• مسری بودن: مسری بودن خمیازه به حدی است که اگر کسی را ببینید که این عمل را انجام می دهد یا صدای آن را بشنوید یا حتی به آن فکر کنید، ممکن است خمیازه بکشید؛ از طرفی تعداد افرادی که به صورت مسری خمیازه می کشند بسیار کمتر از آنهایی هستند که به دلایل فیزیولوژیک این عمل را انجام می دهند و مسری بودن را نمی توان دلیل اصلی این عمل دانست. علت مسری بودن خمیازه، ممکن است به سلول های عصبی آینه ای (سلول های عصبی در قشر بخش پیشانی مغز) مرتبط باشد. دانشمندان در یک بررسی، مغزهای گروهی را که خمیازه کشیدن افراد را مشاهده می کردند، اسکن کردند و توانستند الگوهای منحصربه فردی از فعالیت در نواحی از مغز که به تقلید رفتاری مربوط می شدند را مکان یابی کنند. مرکز خمیازه در قسمت تحتانی ساقه مغز وجود دارد که با بینایی نیز در ارتباط می باشد و به این دلیل و نیز رفلکس بودن عمل خمیازه هنگامی که انسان خمیازه فرد دیگری را با چشم می بیند، خود نیز به نحوی پاسخ گونه خمیازه می کشد.
• افت قند: خمیازه یکی از علائم کمبود قند خون است؛ معتادان هم برای همین زیاد خمیازه می کشند؛ اگر قند کافی به خون برسد، آثار خستگی از بین رفته و خمیازه های پی در پی متوقف می شود (ترشح زیاد انسولین هنگام غلبه دم عاملی است برای افت قند خون و خمیازه کشیدن).
• خستگی: بدن انسان در پی خستگی یک واکنش طبیعی به صورت خمیازه نشان می دهد (خستگی یکی از نشانه های غیر معمول هنگام غلبه دم می باشد).
• بی قراری: بی قراری هم به عنوان یک دلیل احتمالی خمیازه می باشد (یکی از نشانه های غلبه دم بی قراری است).
• موقعیت خسته کننده: بعضی جلسات و تجمعات آن قدر کم شور و کم هیجان هستند که فرد برای هوشیار ماندن در آن موقعیت به صورت ناخودآگاه شروع به خمیازه کشیدن می کند.
• قبل و بعد خواب: طبیعت خواب سرد است؛ استفاده از مغز در طول روز باعث افزایش دمای آن می گردد؛ زمانی که این درجه دما از حد ظرفیت مغز بیشتر شود فرد به صورت ناخودآگاه (برای خنک کردن مغز) شروع به خمیازه کشیدن می کند و زمانی که انسان از خواب بیدار می شود بدن به صورت هوشمندانه خون بیشتری را به سمت مغز ارسال می کند تا فرد بتواند تصمیمات اولین ساعات بیداری را به خوبی اتخاذ نماید؛ این خون اضافه باعث افزایش حرارت مغز شده و فرد با خمیازه های مکرر آن را خنک می نماید؛ تحقیقات نشان داده اند که این پدیده در تغییر وضعیت از هوشیاری به خواب آلودگی و برعکس را بروز می دهد.
• تغییر دما: طبق تحقیقات انجام شده، فصل و دمای هوا، تأثیر مستقیمی بر میزان خمیازه کشیدن افراد دارد؛ یعنی در هوای سرد خمیازه کشیدن کمتر و در هوای گرم، بیشتر خواهد شد.
• خمیازه کشیدن بیش از حد هشداری است که نشان می دهد قلب و دیواره شریان آئورت تحت فشار بیش از اندازه قرار دارند (در غلبه دم، قلب و عروق تحت فشار زیادی هستند).

اثرات مفید خمیازه کشیدن:

1. تنظیم ساعت طبیعی بدن.
2. کنترل دما و متابولیسم بدن.
3. کاهش هیجانات و ایجاد آرامش.
4. افزایش سطح آگاهی مغز و سرحال شدن.
5. اعلان زمان استراحت و کنار گذاشتن فعالیت روزانه (البته بعد از فعالیت های روزانه نه بعد از خواب).
6. تنظیم فشار داخل و خارج گوش راه سریعی برای باز شدن گرفتگی گوش در اثر تغییر فشار هوا.
7. آمادگی جنین برای تنفس.
8. خمیازه زیاد می تواند نشان از وجود تومور مغزی مخصوصاً تومورهایی که در پشت مغز خمیازه بی علت می تواند خبر از ایجاد سکته مغزی در آینده ای نزدیک باشد (می توان با وجود دارند باشد. رعایت مسائل تغذیه، تحرک کافی و حفظ آرامش به این هشدار پاسخ مثبت داده و از بروز آن پیشگیری کرد).
9. افزایش عمق تنفس در ریه ها: مثال: بعد از مدتی نفس کشیدن به صورت مقطع و کوتاه، ناگهان شخص خمیازه می کشد و با این کار بدن، میزان اکسیژن مورد نیاز را دریافت می کند، پس در حقیقت کمبود اکسیژن همراه با افزایش میزان دی اکسید کربن در خون باعث می شود گیرنده های حسی پیام خاصی را به مغز منتقل کنند و قسمت غیرارادی مغز فرمان خمیازه را صادر کند.

تشخیص:

1. برای شناسایی علت خمیازه کشیدن بیش از حد، با دکترتان برای اولین بار در مورد عادات خواب خود صحبت کنید. شرح حال شما کمک می کند تا خسته بودن و یا داشتن اختلال خواب رد شوند. سپس برای تشخیص دقیق تر ممکن است پزشک یک نوار مغزی (ای ای جی) یا ام آر آی مغزی برای شما درخواست کند.

درمان طب نوین:

• درمان با توجه به علت زمینه ای آن انجام می شود.

درمان طب سنتی:

• هر 4 ساعت یک بار دوسین مصرف شود.
• روغن مالی ملاج سر با روغن گرم هنگام خواب انجام شود.
• اصلاح تغذیه و ترک مواد کارخانه ای و سردیجات انجام شود.
• صبحانه 5 وعده ارده شیره و 2 وعده صبحانه عسل میل شود.
• مالیدن عطر گرم (گل محمدی و …) هنگام خواب روی جایگاه سبیل انجام شود.
• دوش آب ولرم: استحمام باعث کاهش دمای مغز شده و خمیازه کشیدن را برطرف می کند.
• گذاشتن یک پارچه خنک روی پیشانی یا تنفس عمیق از بینی نیز راه کار مناسبی برای رهایی از خمیازه می باشد.
• حذف یک وعده غذایی: چون علت اصلی غلبه دم، پرخوری است، بنابراین حذف یک وعده غذایی کمک بزرگی به برطرف شدن این عارضه می کند.
• رعایت کلیه توصیه های مربوط به غلبه دم: بایدها و نبایدهایی که در این توصیه ارائه شده است باعث کاهش غلبه دم گشته، لذا خمیازه کشیدن را از بین می برد.
• نرمش سبک: نرمش باعث افزایش دریافت اکسیژن و دفع دی اکسیدکربن از بدن شده، لذا باعث برطرف شدن این معضل می گردد (نکته: ورزش و نرمش باید در مکانی باشد که هوا تمیز و دور از آلودگی باشد).
• افزایش مصرف مایعات خنک: مایعات خنک می تواند آب خالص باشد یا این که نوشیدن آبی که مقداری (لیموترش نارنج، سرکه، آب غوره، آب زرشک) داخل آن ریخته شده باشد یا این که میوه جات آبدار با طبع خنک باشد.
• علاج خمیازه را فقط باید به وسیله همان نوع که عارض شده است معالجه کرد. یعنی اگر در اثر دیر رسیدن دود یا چای یا مواد دیگر ایجاد شده است باید با مصرف دود یا نوشیدن چای و رساندن مورفین یا کوکائین یا نیکوتین و … به بدن جبران کرد تا خمیازه برطرف گردد و دیگر تکرار نشود. یا اگر در اثر خستگی باشد باید با خوابیدن یا دراز کشیدن و استراحت آن را برطرف کرد، یا اگر مقدمه تب باشد کپسول عصاره کنکینا یا عصاره بید یا آنچه که پزشک تجویز کرده است را میل فرمایید تا از کشیدن خمیازه نجات یابید.

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• خمیازه عبارت است از یک دم ملایم و طولانی که غالباً در مواقع گرسنگی، خستگی، کسلی، کم خوابی، بی خوابی و گاهی در اثر بیماری های معده و روده و بعضی مواقع در بروز و ظهور تب مخصوصاً تب های سه یک و تب مالاریا ایجاد خواهد شد. بعضی اوقات با مشاهده خمیازه دیگران یا به زبان آوردن نام خمیازه و این گونه موارد نیز خمیازه بروز می کند.
• اشخاص مبتلا به دود یا چای یا مواد مخدر نیز اگر از ساعت های معمولی همیشگی دود یا چای یا مصرف مواد آنها دیر شود مرتباً شروع به خمیازه می نمایند. هنگام خمیازه دهان باز یا نیمه باز و گاهی دست ها به عقب و سینه حالت کشیدگی و باز شدن پیدا می کند و حرکت غیرعادی به شخص دست می دهد.