حصبه: عبارت است از تب روده که تب تیفوئید نیز شناخته می شود، تبی است که در پی عفونت با نوعی باکتری به نام سالمونلا تیفی و سالمونلا پاراتیفی ایجاد می شود. این تب معمولاً با شکم درد و لرز همراه است. این تب در جنوب مرکزی و جنوب آسیا (هند، پاکستان، بنگلادش، نپال و فیلیپین)، آفریقا و آمریکای لاتین شیوع بیشتری دارد. خوردن و نوشیدن موادی که حاوی باکتری ایجاد کننده تب روده ای هستند، باعث پخش عفونت می شود. این عفونت با خوردن و آشامیدن مواد حاوی باکتری، به راحتی پخش می شود. این باکتری به طرق مختلف به مواد غذایی و نوشیدنی ها راه پیدا می کند: در صورتی که افراد آلوده به عفونت، قبل از پختن غذا، دست های خود را با آب و صابون نشویند، می توانند باکتری را به مواد غذایی انتقال دهند. باکتری می تواند از طریق مدفوع افراد آلوده به آب راه پیدا کند. در صورتی که آب تصفیه نشود و یا از همان آب در پخت و پز و تمیز کردن استفاده شود، عفونت پخش خواهد شد. تمامی سنین را مبتلا کند ولی شیرخواران و افراد بالای 60 سال معمولاً دچار موارد شدیدتری می گردند
علائم:
- تب
- سردرد
- استفراغ
- دردهای عضلانی
- کرامپ های شکمی (گاهی)
- بثور پوستی قرمز رنگ روی شکم
- خون در مدفوع (گاهی) یک حمله نسبتاً خفیف ممکن است با اسهال استفراغ ساده اشتباه شود.
- اسهال در موارد خفیف تنها ممکن است 3 الی 2 بار اجابت مزاج شل در روده وجود داشته باشد، در موارد شدید ممکن است هر 15 الی 10 دقیقه اسهال آبکی رخ دهد.
علت:
- عفونت با سالمونلاتیفی: عفونت با سالمونلاتیفی که یک باکتری است که در حیوانات مبتلا به عفونت یافت می شود و با گوشت یا شیر آلوده به انسان ها منتقل می گردد، پخت کامل، میکروب ها را می کشد. عفونت می تواند به وسیله افراد بیمار یا حاملین غیر بیماری که پس از اجابت مزاج بدون شستن دقیق دست ها به غذا دست می زدند، نیز منتقل گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- مسافرت به کشورهای استوایی
- شرایط سکونت شلوغ یا غیر بهداشتی
- بیماری که مقاومت را کاهش داده باشد.
پیشگیری:
- برای مسافرت به کشورهایی که حصبه وجود دارد، واکسیناسیون برای تیفوئید (تزریقی یا نوع خوراکی) در نظر بگیرید. در طول مسافرت در مناطق استوایی، از آب، شیر، سالاد و سبزیجات خام، میوه های پوست نکنده و محصولات لبنی پرهیز کنید. از مرغ و خروس و محصولات آنها که به مدت طولانی خارج از یخچال مانده باشند، بپرهیزید، بعد از اجابت مزاج و پیش از دست زدن به غذا دست های خود را بشویید.
عواقب مورد انتظار:
- با درمان معمولاً ظرف 3 الی 2 هفته قابل علاج است. بدون درمان می تواند کشنده باشد.
عوارض احتمالی:
- هپاتیت
- پنومونی
- کم آبی بدن
- نارسایی احتقانی
- عفونت استخوان
- سوراخ شدن روده ها
- خونریزی یا آبسه گوارشی
تشخیص:
- کشت ادرار
- کشت مدفوع
- آزمایش خون
- برداشت نمونه از نقاط سرخ رنگ روی پوست
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
درمان طب نوین:
- پزشک یک دوره قرص آنتی بیوتیک تجویز می کند که بین هفت تا چهارده روز باید مصرف شود. اگر بیماری حصبه پیشرفته تر شده باشد احتیاج به آزمایش خون و مدفوع است تا دقیقا مشخص شود که فرد دقیقا به چه نوع حصبه مبتلا شده است. علائم ذکر شده در قبل نیز پس از دو تا سه روز از مصرف دارو بهتر و بهتر می شوند. اما فرد باید تا انتهای دوره دارو را مصرف کند تا به طور کامل باکتری از بدنش خارج شود. البته مراقبت هایی وجود دارد که هم افراد در حال درمان و هم افرادی که در معرض خطر این بیماری هستند می توانند رعایت کنند:
- مایعات فراوان بنوشید.
- استراحت کافی داشته باشید.
- بیماران را مرتباً در بستر بچرخانید
- وعده های غذایی کوچکتر به جای سه وعده در روز داشته باشید.
- افراد بیمار را جدا کنید و از آن ها بخواهید از کمدهای کنار تخت یا حمام استفاده کنند.
- از یک پوشش گرم کننده یا بطری آب گرم برای تسکین کرامپ های شکمی استفاده کنید.
- افراد مبتلا به مکان های عمومی مثل محیط کار یا مدرسه تا انتهای دوره درمان حصبه ورود نکنند.
- از پارچه های ولرم برای کشاله ران و زیر بغل برای کاهش تب استفاده کنید، آسپرین یا استامینوفن نخورید؛ هر دوی آنها لوله گوراش را تحریک می کنند، از مسهل استفاده نکنید.
- دائما دست و صورت خود را بشویید تا خطر سرایت به دیگران کاهش یابد. همین طور افرادی که در معرض خطر بیماری حصبه هستند باید این کار را برای جلوگیری از مبتلا شدن انجام دهند.
درمان طب سنتی:
- برگ اکالیپتوس را بجوشانید و آب آن را بخورید.
- در روزهای ۱۰ و ۱۱ و ۱۲ هر روز ۱۰ مثقال، شیرخشت را در آب هندوانه حل کنید و به بیمار بدهید.
- روزی پنج عدد خیار را از وسط دو نیم کنید و تخم های آن را بتراشید و با فشار آب آن را گرفته و بخورید.
- خیار سبز و خیار چنبر را بکوبید و به سر بیمار ببندید و کاهوی کوبیده را نیز بر پاهای او ببندید تا با این وضع استراحت کند.
- هر روز ۱۸۰ گرم آب لیموشیرین را به تنهایی و یا با آب پیاز و سیر، یا آب هویج و یا آب شلغم خام مخلوط کنید و بخورید.
- کافور قیصوری را در کپسول های ۲۵۰ خالی ریخته و روزی دو عدد به نوبت در حلق گذارده و همراه با آب کاسنی بخورید.
- زردآلوی خشک شده بخورید و فوراً پس از آن آب گرم را با عسل مخلوط کرده، بخورید و قی کنید تا اخلاطی که باعث تب شده بیرون آید و تب قطع شود.
- مقداری علف گزنه، سیر و پیاز رنده و کوبیده شده را تهیه کرده و ساعت به ساعت پای خود را در آن گذارید و بعد در لحاف حفظ کنید و از بوی آن ناراحت نشوید.
- اسپرزه را در آب ریخته و خوب به هم بزنید، باید مدتی بماند تا لعاب دهد، بعد لعاب آن را با عرق بید و مقداری قدومه مخلوط کرده و هر ۱۵ دقیقه دو، سه قاشق به او بدهید.
- خاکشیر دو حالت دارد اگر خاکشیر شسته اگر با یخ مصرف شود، ضد اسهال است و اگر خاکشیر را شسته و بجوشانند و سپس با عسل مصرف کنند، برای یبوست بسیار نافع است.
- پنجاه گرم جو، ۵۰ گرم لاکتوز، ۱۰ گرم عناب نیمکوب شده را در یک لیتر و نیم آب بجوشانید و روزی هشت مرتبه هر بار یک استکان آب آن را جهت رفع تشنگی، به بیمار بخورانید.
- پنجاه گرم مغز فلوس، ۳۰ گرم شیر خشت، ۳۰ گرم ترنجبین، ۱۵ گرم عناب نیمکوب شده را جوشانده و صاف کنید و آب آن را با ۲۰ گرم روغن بادام شیرین مخلوط کنید و در طول روز بخورید.
- چهل مثقال، تخم کاهوی سفید را نرم کنید و با ۱۰ مثقال گل بنفشه بجوشانید بعد درب ظرف را ببندید و بگذارید سرد شود سپس صاف کنید و آب آن را در ۲۴ ساعت، بیست و چهار مرتبه بخورید.
- گل بنفشه، پرسیاوش، گل زوفا، شیرخشت و عناب از هر کدام ۱۰ گرم، سه پستان ۵ گرم، مخلوط و بجوشانید، آب آن را بنوشید بعد روغن بادام شیرین ۳۰ گرم، را جهت لینت مزاج بخورید.
- از شب ۹ تا ۱۴ که بیماری شدت دارد، شبی ۵ مثقال ترنجبین را شیره کشیده، عوض غذا به بیمار بدهید و صبح ها پس از خوردن به فاصله ۲ ساعت، ۱۰ مثقال شیرخشت در آب حل کنید و قاشق قاشق به مرور به او بدهید.
- یک کیلو جوی سفید را در ۳ کیلو آب بجوشانید و دایم کف روی آن را بگیرید و در ظرفی بریزید و آن قدر بجوشانید که دیگر آب نداشته باشد، بعد کف ها را روی یخ گذارده تا خنک شود و به مرور به بیمار بخورانید و خود جوها را ۳ ساعت بر سر او بگذارید.
- تخم گشنیز، تخم خیارین، عناب، گل نیلوفر و گل پنیرک از هر کدام ۴ مثقال، گل بنفشه، خارخاسک، تخم کاهو و خاکشیر از هر کدام ۲ مثقال همه را جوشانده و صاف کرده، سپس ۱۰ مثقال مغز فلوس را در آن شیره بکشید و روز چهارم و روز هشتم، به بیمار بدهید.
- بعد از به دست آوردن سلامتی بهتر است که به مدت دو هفته فقط از غذاهای گیاهی استفاده شود و از پرخوری پرهیز شود. به اینگونه افراد توصیه می شود که از خوردن مواد غذایی مختلف در یک وعده خودداری شود. بهتر است که از مواد غذایی ساده بیشتر استفاده شود.
- جو، تخم خرفه، تخم کاسنی، تخم خیارین و تخم کاهو از هر کدام ۶ مثقال به اضافه عناب نیمکوب ۳۰ مثقال را مخلوط کنید و کاملاً بجوشانید بعد صاف کنید و آب آن را سه روز، هر روز سه بار، بخورید و در ۲۴ ساعت، هر ساعت به ساعت دو عدد لیمو شیرین هم بخورید.
- خوراکی هایی که به درمان تب حصبه کمک می کنند عبارتند از: آب عناب، آب گرمک، آب ليمو شیرین، آب شاه تره، آب گل بنفشه، آب هندوانه با سکنجبین، عرق کاسنی، چهار عرق سرد، دوغ و شیرخشت، ضمناً به عنوان درمان می توانید اسپرزه را در پارچه ای ریخته و بیخ آن را ببندید و در آب سرد اندازید و موقع خشک شدن لب های بیمار، با آن لب و دندان او را آغشته کنید و به او آب لیمو شیرین هم بدهید.
- به مدت 3 تا 5 روز بیمار فقط از شربت عسل و خاکشیر و یخ استفاده کند. خاکشیر را شسته و ریک شور کنید. یک چهارم لیوان را از خاکشیر شسته پر کرده و یک قاشق غذاخوری عسل اضافه کنید و با چنگال به آرامی هم بزنید تا کاملاً حل شود. سپس مقداری یخ را به آن اضافه کرده، صبر کنید تا جدار خارجی لیوان از شدت سرما عرق کند. در این حال شربت را به آرامی میل کنید، به جز شربت عسل و خاکشیر و یخ هیچگونه مواد غذایی دیگر مطلقاً استفاده نشود. مقدار مصرف شربت عسل با خاکشیر و یخ، روزانه 7 تا 10 لیوان، بسته به سن بیمار است.
داروها:
- مروپنم
- سفکسیم
- کلرامفنیکل
- سفتریاکسون
- واکسن حصبه
- کوتریموکسازول
فعالیت:
- حداقل 3 روز پس از محو علائم استراحت در بستر ضروری است. برای پیشگیری از تشکیل لخته های خونی ورید عمقی، پاها را باید غالباً در بستر خم کرد.
رژیم غذایی:
- در طول مرحله اسهال یک رژیم غذایی کاملاً مایع لازم است. سپس یک رژیم غذایی پرکالری و کاملاً متعادل لازم است. مکمل های ویتامینی و معدنی ممکن است کمک کننده باشند.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک تند بامیه، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش عدس ۱، لوبیا سبز پلو ۳، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش بامیه با قارچ، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، برگر کدو خورشتی.
- خوردنی های مضر: عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شوید باقالی، کتلت عدس ۲.
نکته:
- دو نوع واکسن برای پیشگیری و درمان بیماری حصبه استفاده می شود که البته تأثیر صددرصدی ندارند. این واکسن ها بعد از مدتی باید تکرار شوند زیرا اثربخشی آن ها به مرور زمان از بین می رود. یک واکسن حداقل یک هفته قبل از سفر تزریق می شود تا از خطر مبتلا شدن جلوگیری شود. واکسن پلی ساکارید که از طریق دهان تجویز می شود و برای پایین آوردن تب به کار می رود.