حالت تهوع و استفراغ: استفراغ عملی است که قسمت فوقانی لوله گوارش، در صورت تحریک یا اتساع محتویات خود را به خارج تخلیه می کند. اتساع یا تحریک بیش از حد معده یا دوازدهه، قوی ترین محرک را ایجاد می کند. ایمپالس های حرکتی که موجب استفراغ می شوند از مرکز استفراغ که از طریق اعصاب پنجم، هفتم، نهم، دهم و دوازدهم جمجمه ای به بخش فوقانی لوله گوارش و از طریق اعصاب نخاعی و دیافراگم و عضلات شکمی انتقال می یابند. در مراحل اولیه تحریک یا اتسعاع بیش از حد لوله گوارش، حرکات دودی معکوس یا آنتی پریستالتیسم به کرات چندین دقیقه قبل از پیدایش استفراغ شروع به ظاهر شدن می کند. موج ضد دودی با سرعت 2 الی 3 سانتی متر در ثانیه در جهت معکوس به طرف بالا روده سیر می کند. این روند می تواند محتویات روده را در ظرف 3 تا 5 دقیقه در جهت معکوس در تمام طول روده تا دوازدهه و معده براند. و تهوع یکی از اختلالات گوارشی است که می تواند برای فرد، آزار دهنده باشد، به خصوص وقتی که هر روز تکرار شود؛ علامت اصلی حالت تهوع تمایل شدید به استفراغ است، اما گاهی یک شخص ممکن است بدون علامت استفراغ، هم حالت تهوع را تجربه کند.

علت:

• پرخوری
• درد شدید
• حمله قلبی
• انسداد روده
• تومور مغزی
• سرماخوردگی
• تجمع بلغم در معده
• برخی انواع سرطان
• دیدن بعضی از مناظر
• صدمه یا آسیب مغزی
• واکنشی به بوهای خاص
• بولیمیا یا سایر اختلالات روانی
• نوشیدن یا خوردن بعضی از غذاها
• سرفه های شدید و داشتن ناراحتی های کبدی
• گاستروپارزی یا تخلیه آهسته معده (وضعیتی که در مبتلایان به دیابت مشاهده می شود)
• وقتی غذای فاسدی وارد دستگاه گوارش می شود، واکنش طبیعی بدن در مقابل آن، اسفتراغ یا اسهال است.
• علل استفراغ با توجه به سن متفاوت است. در کودکان استفراغ ناشی از عفونت ویروسی، مسمومیت غذایی، حساسیت به شیر، تهوع مسافرت، پرخوری یا تغذیه بیش از حد، سرفه، یا انسداد روده و بیماری هایی که کودک در آن تب دارد باشد بیشتر رایج است.
• زمان تهوع یا استفراغ می تواند نشان دهنده علت آن باشد. حالت تهوع یا استفراغ اگر بلافاصله پس از غذا خوردن ظاهر شود ممکن است در اثر مسمومیت غذایی، گاستریت (التهاب دیواره معده)، زخم یا بولیمیا ایجاد شده باشد. تهوع یا استفراغ یک تا هشت ساعت پس از غذا نیز ممکن است نشان دهنده مسمومیت غذایی باشد. با این حال برخی از باکتری های ناشی از مواد غذایی مانند سالمونلا می توانند پس از مدت زمان طولانی تری ایجاد علائم نمایند.
• التهاب معده: در صورتی که ورود صفرا به معده چند روز به صورت پیاپی به طول انجامد دریچه های ورودی و خروجی معده ملتهب شده، لذا حالت تهوع ایجاد می گردد که مراحل گوناگونی دارد. اگر دریچه ورودی معده به مقدار کمی با التهاب روبرو شده باشد، مواد غذایی هنگام ورود به معده با کمی مشکل مواجه می شوند که این موضوع، فقط حالت تهوع ایجاد می کند. اگر دریچه ورودی معده خیلی ملتهب شده باشد و آب و غذا نتواند از آن عبور کند به محض مصرف یک نوع ماده غذایی، فرد غذا را به صورت استفراغ بر می گرداند. اگر دریچه خروجی معده کمی ملتهب شده باشد حالت تهوع با مصرف مواد غذایی، ایجاد می گردد البته با فاصله زمانی بیشتر نسبت به التهاب دریچه ورودی معده. اگر دریچه خروجی معده خیلی ملتهب شده باشد، فرد بعد مدت کوتاهی از خوردن غذا آن را با محتویات معده به صورت استفراغ برمی گرداند. (البته این التهابات می توانند به واسطه عفونت نیز ایجاد شده باشند که با غلبه صفرا کمی تفاوت دارد).
• سنگ های کیسه صفرا: این عارضه ناشی از رسوبات جامدی از کلسترول و نمک های کلسیم هستند که در کیسه صفرا یا نزدیک مجاری صفراوی شکل می گیرند؛ گاهی سنگ های کیسه صفرا باعث تهوع، استفراغ، سوء هاضمه و درد شکمی نیز می شوند.
• حالت تهوع در اثر حرکت: بعضی افراد هنگام حرکت و تکان های طولانی مدت در هواپیما، قطار، سفرهای دریایی یا حتی خودرو، دچار حالت تهوع می شوند؛ این عارضه یک پاسخ فیزیولوژیک تشدید یافته در زمان مسافرت با وسایل نقلیه می باشد که از غلبه صفرا نشأت می گیرد. برای پیش گیری از تهوع ناشی از حرکت، باید طوری در ماشین نشست که صورت رو به شیشه جلو باشد؛ نگاه کردن از شیشه های کناری باعث بدتر شدن تهوع می گردد؛ به علاوه خواندن و یا بازی با گیم های کامپیوتری در ماشین باعث بدتر شدن بیماری حرکتی و در نتیجه تهوع می شود.
• در واقع حالت تهوع یا استفراغ یک بیماری نیست بلکه نشانه ای از بیماری های دیگر است که می توان به این موارد اشاره کرد:
• اختلالات گوش داخلی: عفونت و عدم تعادل در مایعات گوش می تواند تهوع ایجاد کند.
• اختلالات غده تیروئید: پرکاری و کم کاری تیروئید هر دو می توانند عامل تهوع در فرد باشند.
• آلرژی به تخم مرغ: پروتئین موجود در تخم مرغ می تواند در برخی افراد ایجاد حساسیت کرده و منجر به بروز علائم آلرژی غذایی گردد که سردرد، کهیر، خارش پوست، حالت تهوع و استفراغ و درد معده از علائم شایع آلرژی به تخم مرغ محسوب می شوند.
• زعفران: استفاده بیش از پنج گرم زعفران در یک وعده غذایی، عوارضی همچون سرگیجه، کاهش تعداد ضربان قلب و احساس تهوع را در پی دارد.
• چای سبز: از آن جایی که چای سبز نیز حاوی کافئین است، مصرف زیاد آن سرگیجه، حالت تهوع، سردرد و بی اشتهایی ایجاد می کند.
• شیر: برخی افراد حساسیت شدید به لاکتوز موجود در شیر دارند و چون معده آنها قدرت هضم لاکتوز را ندارد بعد از نوشیدن شیر، حالت تهوع پیدا می کنند.
• اختلالات هورمونی: تغییرات هورمونی در اوایل حاملگی می تواند منجر به حالت تهوع و استفراغ شود. مراحل اولیه بارداری (تهوع تقریباً در 50 تا 90 درصد از کل حاملگی ها و استفراغ در 25 تا 55 درصد زنان باردار رخ می دهد).
• سموم: سطح بالای سموم مانند الکل، نیکوتین و داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها در خون می توانند باعث بروز تهوع و استفراغ شوند.
• سوء مصرف مواد مخدر: مصرف زیاد این مواد می تواند باعث افت فشار و در نهایت سرگیجه، تهوع و استفراغ گردد.
• مسمومیت با مونواکسید کربن: علائم این عارضه شامل سردرد، سرگیجه، تهوع. و استفراغ است.
• عفونت معده و روده: این عارضه علاوه بر تهوع و استفراغ ممکن است اسهال آبکی و گرفتگی های عضلات شکمی هم ایجاد کند.
• سردرد: یک سردرد شدید مانند میگرن می تواند باعث ایجاد تهوع و استفراغ شود.
• داروهای ضد سرطان و اشعه درمانی: درمان با داروهای ضد سرطان و اشعه درمانی غالباً با استفراغ همراه است.
• زخم گوارشی: زخم های گوارشی، زخم های روبازی هستند که در آستر معده و قسمت های ابتدایی روده کوچک یا مری اتفاق می افتند که می توانند باعث تهوع و استفراغ نیز شوند.
• التهاب لوزالمعده: این عارضه وضعیتی است که در آن آنزیم های گوارشی به جای تجزیه، غذا در روده کوچک به لوزالمعده حمله می کند؛ این وضعیت باعث درد شکمی خفیف تا شدید می گردد که اغلب با تهوع، استفراغ و تب همراه است.
• مسمومیت غذایی: این عارضه با اختلالات گوارشی همراه بوده و از جمله عواملی است که ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ شود.
• ناراحتی های روحی روانی: افسردگی، تنفر شدید، نگرانی و دل شوره می تواند در بعضی افراد حالت تهوع ایجاد نماید.
• موارد دیگر: آپاندیس، مصرف بیش از حد کافئین، شیمی درمانی، دیابت، بازگشت اسید معده به مری، سندرم روده تحریک پذیر، سنگ کلیه، عادت ماهیانه، گرمازدگی، سرگیجه، برخی داروها.
• گاهی از سردی است و معده هم گرم است وقتی ما سردی خوردیم معده می خواهد گرمی خودش را حفظ کند در نتیجه سردی ها را بیرون می دهد و حالت تهوع پدید می آورد که نشانه سردی معده آروغ زدن و دهان بی مزه است.
• گاهی از سردی است و معده هم گرم است وقتی ما سردی خوردیم معده می خواهد گرمی خودش را حفظ کند در نتیجه سردی ها را بیرون می دهد و حالت تهوع پدید می آورد که نشانه سردی معده آروغ زدن و دهان بی مزه است.
• اگر صفرا در معده بروز کرد توان دفع بیشتر است و شخص احساس سوزش و داغی و تهوع در معده می کند و این تهوع گرم است که آروغ ندارد و دهان تلخ می شود ولی در تهوع سرد آروغ هم هست و دهان هم بی مزه است، صفرای زیاد در معده از طریق استفراغ قابل دفع است، در اینجا می توانیم میزان سرکه را بیشتر بکنیم (دو واحد عسل و دو واحد سرکه) تا صفرا را بیشتر ذوب و رقیق بکنیم و قابل دفع باشد. و اگر گرمی بیش از حد در کبد یا در معده باشد می توانیم داروی واسطمان (نعناع) را در سرکنگبین کمی رقیق تر و مقدارش را کمتر بکنیم و می توانیم کاسنی یا شاهتره اضافه بکنیم.

پیشگیری:

1. آهسته غذا بخورید.
2. از خوردن غذاهایی که هضمشان سخت است اجتناب کنید.
3. سعی نمایید وقتی احساس تهوع کمتری می کنید غذا بخورید.
4. پس از خوردن استراحت نمایید به طوری که سرتان حدود 3 سانتی متر بالاتر از پاهایتان قرار گیرد.
5. در صورتی که با خوردن غذاهای داغ یا گرم حالت تهوع به شما دست می دهد، از غذاهای سرد یا با دمای اتاق استفاده کنید.

تشخیص:

1. معاینه بدنی سابقه پزشکی شما، آزمایشات انجام شده و سایر آزمایشات همه توسط پزشک شما برای یافتن علت حالت تهوع و استفراغ استفاده می شود. استفراغ می تواند نشانه ای از مشکلات جدی بهداشتی مانند التهاب مثانه، کیسه صفرا، انسداد روده، بیماری زخم معده، هپاتیت حاد، عوارض ناشی از دیابت، گاستروانتریت حاد آنفولانزای معده، مننژیت و سرطان باشد. عفونت های باکتریایی و ویروسی، که شامل “آنفلوانزای معده ( stomach flu )” است، از دلایل عمده تهوع و استفراغ است. با این حال، این شرایط اغلب با علائم آشنا دیگر مانند درد و تب همراه است.

درمان طب نوین:

• درمان تهوع به علت آن بستگی دارد. به عنوان مثال نشستن در صندلی جلو اتومبیل ممکن است بیماری حرکتی را تسکین دهد. در بیماری‌های حرکتی می‌توان از داروهایی نظیر دیمن هیدرینات (Dimenhydrinate)، آنتی هیستامین یا با استفاده از یک وصله اسکوپولامین برای تسکین صرع استفاده کرد. مصرف داروها برای رفع علت اصلی حالت تهوع نیز می‌توانند کمک کنند. به طور مثال شامل داروهای كاهش دهنده اسید معده برای GERD یا داروهای تسكین دهنده درد برای سردردهای شدید است. هیدراته نگه داشتن بدن می‌تواند به کمترین میزان کم آبی بعد از فروکش شدن تهوع کمک کند. این شامل گرفتن مایعات کوچک و مکرر، مایعات شفاف مانند آب یا نوشیدنی حاوی الکترولیت است. هنگامی که خوردن غذا را دوباره شروع کردید، بهتر است تا زمانی که معده به طور کامل پاکسازی نشده است، از رژیم غذایی BRAT  نظیر خوردن موز، برنج، سیب و نان تست استفاده کنید. حال چگونه از حالت تهوع خلاص شویم. تهوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و جلوگیری از آن كاملاً دشوار است. با این حال، با استفاده از برخی از روش‌های زیر می‌توان احساس تهوع را کاهش داد:
• داروهای ضد میکروبی:برای کمک به رفع استفراغ و علائم تهوع ممکن است داروهای ضد میکروبی توصیه شود. این‌ها داروهایی ضد تهوع هستند که می‌توانند به کاهش احساس حالت تهوع یا استفراغ کمک کنند. آنها اغلب برای درمان تهوع یا استفراغ ناشی از بیماری حرکتی یا عفونتی استفاده می‌شوند. عوارض جانبی رایج می‌تواند شامل موارد زیر باشد: خشکی دهان، خستگی، سوء‌هاضمه، کم شدن اشتها، بی قراری، آنتی بیوتیک‌های مختلفی وجود دارند و هرکدام می‌توانند عوارض جانبی متفاوتی داشته باشند.

درمان طب سنتی:

• خوردن گرمی ها
• عرق نعناع + عسل
• خوردن عسل، شبانگاه ناشتا
• سوسنبر را در شراب بخیسانید و بخورید.
• گل انار را با برگ مو بپزید و بر شکم بمالید.
• وعده های غذایی کوچک اما مکرر داشته باشید.
• یک لیوان آب جوش و عسل صبح ناشتا میل کنید.
• بالنگ بدون پوست را بجوشانید و آب آن را بنوشید.
• سیب سرخ رنده شده را با عسل مخلوط کرده و بخورید.
• سماق نیم کوب شده را با زیره سیاه مخلوط کنید و بخورید.
• عصاره پونه را با سکنجبین و رب انار مخلوط کنید و بخورید.
• مقداری آلوی بخارای تازه را له کنید و روی شکم ضماد کنید.
• با روغن های گرم نظیر سیاهدانه شکم و پهلوها را چرب کنید.
• نعناع کوبیده را با آب انار ترش یا رب انار مخلوط کنید و بخورید.
• ۱۰ گرم خلال نارنج را نرم بسایید و با آب مخلوط کنید و بخورید.
• ۱۰ گرم خلال نارنج خشک را نرم بسایید و با مقداری آب بخورید.
• روزانه 3 تا 5 لیوان شربت عسل و 1 گرم زنجبیل ساییده را استفاده کنید.
• اشنه را آسیاب کنید و یک قاشق چایخوری هر زمان که تهوع دارید بخورید.
• انار ترش و شیرین را با پیه آن بکوبید و با قند بجوشانید و آب آن را بخورید.
• برای کم کردن اسید معده، خوردن کمی عرق نعناع بعد از غذا مفید می باشد.
• خوردن خیارسبز، نوشیدن آب خیار، معده را دباغی کرده و تهوع را از بین می برد.
• سیب ترش خشک کرده را نرم بکوبید، بعد بو داده و با آب انار مخلوط کنید و بخورید.
• اگر حالت تهوع خفیف باشد، پیاده روی در هوای آزاد می تواند به بهبود آن کمک کند.
• فاصله بین غذا خوردن و فعالیت بدنی باید اندازه ای باشد که غذا از معده خارج شده باشد.
• بعد از هر وعده غذایی یک قاشق غذاخوری عسل و مقدار خیلی کمی نمک دریا میل کنید.
• فردی که دچار احساس تهوع شده است باید از قرار گرفتن در محیط های گرم و دم کرده پرهیز کند.
• خوردن گوجه فرنگی، این ماده غذایی برای برطرف کردن تهوع صبح گاهی در زنان باردار مفید است.
• جهت جلوگیری از استفراغ یا قی کردن، بذر رازیانه را بجوشانید، آب آن را با عسل شیرین کنید و بخورید.
• کسانی که قبل از غذا خوردن استفراغ می کنند، اگر قبل از غذا آبغوره بخورند دیگر استفراغ نخواهند کرد.
• سعی کنید از مصرف مواد غذایی جامد تا پایان دوره استفراغ خودداری نمایید تا حالت تهوع کاملاً مرتفع شود.
• خوردن دمنوش زنجبیل (این دمنوش حتی برای افرادی که حالت تهوع در ماشین برایشان ایجاد می شود نیز مفید است).
• در حالت تهوع از خوردن لبنیات هم پرهیز کنید، چرا که لبنیات باکتری هایی دارند که ممکن است با معده سازگار نباشند.
• پرهیر از دخانیات: الکل و کافئین ها استفاده از این نوع مواد باعث تحریک بیشتر معده شده و حالت تهوع را تشدید می کند.
• تنظیم ساعت خواب و خوراک: بین وعده غذایی و خواب باید حداقل یک ساعت فاصله باشد؛ این روش تهوع را کاهش می دهد.
• تهویه مناسب: از بودن تهویه مناسب در اتاق خود مطمئن شوید که اگر این چنین نباشد ممکن است حالت تهوع به شما دست دهد.
• برای رفع دل به هم خوردگی، گلابی یا آب زرشک مفید می باشد. ضمناً می توانید هل یا تخم شبدر را دم کنید و آب آن را بنوشید.
• رب انار، این ماده غذایی سرشار از ویتامین های گروه B بوده و برای بهبود کم اشتهایی، تهوع، استفراغ و تصفیه خون بسیار مفید است.
• آب به بدون پوست و تخم را بگیرید. یک پنجم وزن آب به، قند اضافه کنید و بجوشانید تا قوام آید و به مرور هر بار مقداری از آن بخورید.
• غذاهای زود هضم بخورید: هضم این نوع غذاها نیازی به ترشج صفرا و آنزیم های لوزالمعده به میزان زیاد ندارد، لذا تهوع کاهش می یابد.
• یک لیوان عسل + سه لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند در یخچال قرار دهید و نیم ساعت بعد از هر وعده غذا یک استکان میل کنید.
• مقداری پودر زنجبیل و گلاب را خمیر کرده و به دست و پا و شقیقه ها بمالند نیم ساعت بعد حالت تهوع و تب و لرز و حالت تهوع برطرف خواهد شد.
• پرهیز از غذاهای فرآوری شده و شوره مانند: کلیه غذاهای ساندویچی، فست فودها، چیپس، کنسروی جات و مواد غذایی سرخ شده و سایر مواد ممنوعه.
• از غذاهای چرب، شیرین و چاشنی دار پرهیز نمایید: بدن برای هضم این نوع غذاها صفرای بیشتری را ترشح می کند، بنابراین حالت تهوع افزایش می یابد.
• 20 گرم زنجبیل ورقه + یک عدد لیموترش + نصف قاشق غذاخوری عسل + این مواد را داخل یک لیوان آب جوش بریزید و بعد سرد شدن میل کنید معجزه میکند.
• سی گرم گل تیول را در یک لیتر آب بجوشانید، بعد ۱۰ دقیقه دم کنید. سپس صاف کرده، آب آن را با عسل شیرین کنید و روزی سه تا پنج استکان به نوبت بنوشید.
• برطرف کردن یبوست: اگر حالت تهوع دارید قبل از مصرف هر دارویی، یبوست را برطرف کنید؛ گاهی اوقات درمان حالت تهوع و دل درد در افراد مختلف اجابت مزاج است.
• تخم شوید + تخم کرفس + رازیانه + گند جارو + بومادران به یک نسبت پودر کنید و صبح و ظهر و شب بعد از هر وعده غذایی اندازه یک قاشق چایخوری از این ترکیب میل کنید.
• هندوانه، نوشیدن آب هندوانه برای افرادی که دچار گرمازدگی شده اند می تواند حالت تهوع و استفراغ برطرف کند (البته زیاده روی در مصرف هندوانه می تواند معکوس جواب دهد).
• بارهنگ و نعناع؛ یک قاشق مرباخوری بارهنگ داخل یک لیوان عرق نعناع به مدت 10 دقیقه به صورت ملایم جوشانده شود و مقداری عسل به آن اضافه و هر شب یک لیوان میل کند.
• آویشن + رازیانه + زیره سبز + زیره سیاه + بومادران را پودر کنید و بعد از هر وعده غذایی یک قاشق چایخوری به همراه یک استکان از ترکیب عرق پونه + عرق کلپوره + عرق اترج میل کنید.
• خوردن دمنوش ترکیب (۳ واحد شاهتره + ۲ واحد خاکشیر + ۱ واحد پوست نارنج): یک قاشق از ترکیب مواد را با یک لیوان آب جوش و کمی نبات دم کنید، سرد که شد صاف نموده و میل نمایید.
• مالش: مالیدن مچ دست با فشار زیاد می تواند علائمی مانند تهوع را برطرف کند؛ این کار باعث آزادسازی آندروفین و سروتونین شده و ترشح مواد شیمیایی که باعث تهوع شده اند را از بین می برد.
• زنجبیل + هل + مقداری نمک را کوبیده یک قاشق غذاخوری از مخلوط، در  یک لیوان آب جوش ریخته تا دم بکشد سپس صاف کرده و روزی دو بار یک فنجان نیم ساعت بعد از غذا میل کنید.
• کمپرس سرد: گذاشتن کمپرس سرد پشت گردن می تواند حالت تهوع را بهبود بخشد؛ مقداری قالب یخ را داخل کیسه فریزر ریخته و بین یک دستمال نازک پیچیده و در حالت درازکش زیر گردن قرار دهید.
• اگرچه استفراغ ممکن است ناراحت کننده باشد ولی به بهبود بیماری کمک می کند. لذا جلوی استفراغ را نگیرید زیرا استفراغ راه بیرون آمدن باکتری یا ویروس ها از معده است که نوعی پاکسازی محسوب می گردد.
• خوردن دمنوش ترکیب (سبوس برنج + قره قات): یک قاشق از ترکیب مواد را با یک لیوان آب جوش و کمی نبات دم کنید، سرد که شد صاف نموده و میل نمایید. این دمنوش، ویارهای حاملگی را نیز برطرف می کند.
• مصرف مایعات کافی: این کار باعث دفع صفرای اضافه، تأمین آب بدن، کاهش التهابات دستگاه گوارش و در نتیجه کاهش تهوع می گردد؛ تهوع باعث کم آبی شدید بدن می شود پس حتماً در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید.
• خوردن دمنوش ترکیب (تمرهندی + آلوبخارا)، ۱ قاشق سرپر از مواد را با یک لیوان بزرگ آب جوش دم کنید، سرد که شد همراه با مواد داخل آن میل نمایید؛ این دمنوش برای افرادی که دچار بیوست شده اند نیز مفید است.
• یک چهارم قاشق چایخوری زنجبیل ساییده را با شربت عسل و یخ مخلوط کردهف جرعه جرعه به آرامی میل کنید، یخ باید مقداری باشد که بیرون لیوان کاملاً عرق کندف خنک بودمن این شربت موجببهبود حالت تهوع می شود.
• عناب خشک 20 عدد (بعد از پودر شدن هسته هایش را خارج کنید) + رب سس به اندازه دو نخود + فلوس مغزش را خارج کنید پودر کنید یک قاشق چایخوری هر روز داخل آب جوش حل کنید و آرام آرام میل کنید.
• دمنوش ترکیب (۳ واحد آلبالوخشک + نیم واحد لیموعمانی زرد)، دو قاشق مرباخوری از ترکیب مواد را با یک لیوان آب جوش دم کنید، سرد که شد صاف کرده و بدون شیرینی میل نمایید. این دمنوش برای عفونت معده نیز مفید است.
• دمنوش ترکیب (۱ واحد سماق + ۲ واحد زرشک + ۳ واحد عناب): همه مواد را با هم ترکیب کنید سپس ۳ قاشق مرباخوری از ترکیب را با یک لیوان آب جوش دم نمایید، سرد که شد صاف نموده میل کنید؛ این دمنوش، اسهال را نیز برطرف می کند.
• غذا را به صورت خنک مصرف کنید: دمای مواد غذایی نقش مهمی در تهوع ایفا می کنند، زیرا حالت تهوع به سیستم عصبی مرکزی مرتبط بوده و غذای داغ باعث تحریک این سیستم می گردد، پس صبر کنید تا غذا سرد شده سپس مصرف نمایید.
• دلیل تهوع و استفراغ هر چه باشد نتیجه آن ضعف و بی حالی و ناتوانی است، اما اصلاً جای نگرانی نیست زیرا می توان به راحتی با دستور غذایی ساده و چند نوع خوراکی یا تکنیک هایی ساده حالت تهوع و استفراغ را برطرف کرده و حس بهتری پیدا کرد.
• گیاهان ضد تهوع و تهوع آور: دانه اسفند، بلوط، تاجریزی پیچ، تاجریزی سیاه، سورنجان، سیاه توسه، زرشک، یونجه، انار، برگ بو، بنفشه، بنفشه سه رنگ، پرسیاوش، توت سیاه، خاکشیر، خردل سفید، خردل سیاه، خرفه، سداب، شکرتیغال، فلوس، فندق، هلو، زنجبیل.
• استفراغ یا اسهالی که به دلیل غذای فاسدی ایجاد شده، اگر با داروی درمان شود، در واقع نگه داشتن آن غذای فاسد در بدن است، لذا بهتر آن است که با ادامه استفراغ یا اسهال مواد فاسد را از بدن دفع نمایید. (برای اینکه آب بدنتان کم نشود آب فراوان بنوشید و یا سروم تزریق کنید).
• خوردن ترش مزه ها نظیر: آب غوره، آب زرشک، سرکه، آب نارنج، آب گریپ فروت و لیموترش، هم استنشاق بویشان باعث تسکین حالت تهوع می شود و هم خوردن آن ها؛ می توان ۲ الی ۱ قاشق از موارد را با یک لیوان آب خنک مخلوط کرده و میل نمود که در کاهش حالت تهوع بسیار مناسب می باشد.
• کاهش ترشح اسید معده، برای حل این مشکل سه روش گیاهی وجوددارد: 1) هر روز ناشتا یک قاشق غذا خوری ژل میانی برگ گیاه آلوئه ورا میل کنید. 2) ریشه شیرین بیان را پودر کرده و یک قاشق چایخوری از آن را در یک فنجان آبجوش دم کنید و هر صبح ناشتا از آن بخورید. 3) هر روز صبح سیب زمینی را رنده آب آن را بگیرید ۱ قاشق میل کنید.
• اگر صفرا در معده بروز کرد توان دفع بیشتر است و شخص احساس سوزش و داغی و تهوع در معده می کند و این تهوع گرم است که آروغ ندارد و دهان تلخ می شود ولی در تهوع سرد آروغ هم هست و دهان هم بی مزه است، صفرای زیاد در معده از طریق استفراغ قابل دفع است، در اینجا می توانیم میزان سرکه را بیشتر بکنیم (دو واحد عسل و دو واحد سرکه) تا صفرا را بیشتر ذوب و رقیق بکنیم و قابل دفع باشد. و اگر گرمی بیش از حد در کبد یا در معده باشد می توانیم داروی واسطمان (نعناع) را در سرکنگبین کمی رقیق تر و مقدارش را کمتر بکنیم و می توانیم کاسنی یا شاهتره اضافه بکنیم.
• برای جلوگیری از تهوع یا استفراغ یا قی کردن باید از خوردن شاهی، سرکه گرم کرده، شیر مانده، نان مانده و کپک زده، انواع کنسرو، انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز کنید. و از خوراکی هایی که از تهوع و استفراغ یا قی جلوگیری می کنند بیشتر استفاده کنید، مانند: آب به خام، آبلیمو، شربت به لیمو، آب دمکرده شکوفه درخت به، شربت سیب، پرتقال، آلبالو، خرمای سبز و کال، انار ترش، تمرهندی، آب زرشک، شربت زرشک، دانه های داخل به، مربای به با نعناع، نعناع سبز و تازه، سنجد، گرد غوره، ترشی پیاز، آب پیاز با سکنجبین، آب جوشانده ریشه شیرین بیان، شاهدانه، تخم شوید، فرنجمشک، هل، رب به ترش، بادیان.
• زراوند طويل، حب القار، جنطانای رومی و مرمکی از هر کدام ۱ مثقال، نرم بسایید بعد با یک استکان عسل مخلوط کنید. روزی سه بار و هر مرتبه به اندازه یک عدد نخود بخورید.
• آب سیب و آب زرشک از هر کدام یک لیوان، آب لیمو شیرین نصف لیوان و شکر ۲۵۰ گرم همه را مخلوط کنید و خوب بجوشانید تا قوام آید. صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک فنجان از آن را بنوشید.

درمان حالت تهوع و استفراغ در وسایل نقلیه:

• هنگام ورود به وسایل نقلیه یا وسایل بازی الکتریکی، آب لیمو یا چای یا قهوه بنوشید.
• مقداری افتیمون ساییده شده همراه داشته باشید و هنگام دل به هم خوردن یک قاشق چایخوری از آن را در دهان بریزید و با آب بخورید.
• برای جلوگیری از استفراغ در وسایل نقلیه یا هنگام بازی در شهر بازی، یک لیوان آب پرتقال بنوشید و ریحان تازه را گه گاهی بو کنید و مقداری از آن را هم در دهان بجوید.
• اگر در وسایل نقلیه یا اسباب بازی های بزرگ الکتریکی دچار دل به هم خوردگی می شوید، باید از آب پرتقال، آب سیب درختی، آب لیمو، آب دم کرده سبوس برنج، خرما، کشمش، کاهو، پیاز خام، ماهی، جگر و گوشت زیاد استفاده کنید.

درمان حالت تهوع و استفراغ از تغییر آب و هوا:

• اگر دل به هم خوردگی در اثر تغییر آب و هوا باشد باید کاهو بخورید تا برطرف شود.

درمان حالت تهوع و استفراغ همراه با سردرد:

• اگر دل به هم خوردگی با سردرد همراه باشد، مقداری گل پامچال را دم کنید و آب آن را صاف و شیرین کنید و بنوشید.

درمان حالت تهوع و اسفتراغ تشنجی:

• داروی دل به هم خوردگی های تشنجی، نعناع سبز است که اگر تازه آن بسیار مصرف شود خوب است و اگر میسر نبود خشک آن را دم کنید و آبش را بنوشید.

درمان حالت تهوع و استفراغ قبل از غذا:

• پودر گشنیز خشک شده را روی غذاهای روزانه بپاشید و بخورید.
• اگر قبل از خوردن غذا استفراغ می کنید باید از آب گوشت گاو یا گوشت پرندگان استفاده کنید.
• قبل از شروع استفراغ و پیش از مصرف غذا بهتر است از آب میوه یا آش سماق یا آب انار یا آب به یا آب غوره استفاده کنید.

درمان حالت تهوع و استفراغ از تب:

• اگر در اثر تب استفراغ کردید، ساعت به ساعت یک قاشق، شربت نیلوفر میل کنید.

درمان حالت تهوع و استفراغ از یرقان:

• اگر در اثر یرقان دچار استفراغ می شوید، هر روز دو عدد لیمو را با پوست به صورت سکه برش دهید و در یک لیتر آب بریزید و بگذارید حدود دو ساعت بماند، بعد آب آن را صاف و در طول روز به تدریج میل کنید.

درمان حالت تهوع و استفراغ از سودا یا بلغم:

• برای رفع استفراغ و تهوع در مزاج سودا و یا بلغمی، پوست سبز پسته، نعناع خشک، گل محمدی، عود هندی، مصطکی رومی، زرشک خشک، قرنفل، قرفه، زیره کرمانی، سنبل الطیب و فرنجمشک را به نسبت مساوی مخلوط کنید و بسیار نرم بسایید. هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کرده و یا با مقداری سکنجبین مخلوط کنید و بخورید.

درمان حالت تهوع و استفراغ در کودکان:

• هسته انبه را خشک و پودر کنید و یک قاشق چایخوری صبح و شب به کودک بدهید.
• تخم مرو و مغز ارزن را بو بدهند و بسایند و با غذای روزانه مخلوط کرده و به طفل بخورانند.
• برای رفع دل پیچک نوزادان از آب هویج يا آب زردک صاف کرده یا روغن بادام شیرین استفاده کنید.
• مغز ناخنک (اکلیل الملک) ۵ گرم و نبات ۱۰ گرم را نرم بسایند و بعد در آب جوش حل کرده و به کودک بخورانند.
• مغز بادام شیرین شیره کشیده شده را به طفل بخورانند. به جای آن می توان از روغن بادام شیرین نیز استفاده کرد.
• تخم خیار و تخم مرو از هر کدام ۴ مثقال را بسایند و بو بدهند و با ۱۶ مثقال نبات قائوت کرده و به مرور به مدت ۳ روز آن مقدار را به کودک بخورانند.
• چهار مثقال زنیان را در چهار استکان آب بجوشانند، که دو استکان آب از آن حاصل شود و در روز چهار مرتبه و هر مرتبه نصف استکان به وی بخورانند ولی باید شیرینی آن نبات باشد.
• اگر اطفال هیضه می شوند، مادران با یک تدبیر آسان و ارزان می توانند در دفع آن کوشش کرده و مرض را رفع کنند. در مرحله ی اول هسته هلو را بسوزانند و مغز آن را از پوست خارج کرده، بسایند و آن را بر دل و ناف و کمر طفل كاملاً بمالند همچنین می توانند از روغن هسته هلو استفاده کنند، بعد پارچه گرمی گرد او ببندند.
• هسته آلبالو را نرم بسایند و با گز خوانساری یا نبات مصری قائوت کرده، روزی سه قاشق مرباخوری به کودک بخورانند، اگر سن کودک کم بود و قادر به خوردن قائوت نبود، در آب جوش حل کرده، به مرور به وی بخورانند.
• تخم هماض، تخم مرو، بارهنگ و تخم خشخاش را به نسبت مساوی بو داده، بعد هم وزن همه آنها نبات را نرم بسایند و با موارد نام برده مخلوط و به مرور و کم کم در آب جوش مخلوط کنند و به طفل بخورانند.

درمان دل پیچک:

• اگر به دل پیچک مبتلا شده اید مواظب باشید که موز کال نخورید و از خوراکی هایی که دل پیچک را تسکین می دهند بیشتر استفاده کنید. مانند نعناع سبز، عرق نعناع، مغز بادام شیرین، روغن بادام شیرین، شربت زرشک، کرفس شلغمی، سیاهدانه کوبیده شده با عسل، رنده شده سیب سرخ با عسل، تخم تره بوداده، مغز گردوی کباب شده، آب دمکردی مریم گلی با نبات.

درمان اسهال و استفراغ:

• تاج ریزی را به تنهایی بجوشانید و به مرور آبش را بنوشید.
• خلال نارنج ساییده شده را با عسل مخلوط و روزی سه قاشق میل فرمایید.
• ۲۰ گرم تباشیر هندی را نرم بسایید و با یک لیتر عرق نعناع مخلوط و هر ۱۵ دقیقه یک فنجان بنوشید.
• نعناع خشک ۱۰ گرم، هل شش نخود و تباشیر هندی ۵ گرم همه را بجوشانید و آب آن را به مرور بنوشید.
• هنگامی که اسهال با استفراغ توام باشد خاک شیر و تاجریزی را با هم بجوشانید و آب صاف کرده آن را با نبات شیرین کنید و به مرور بنوشید.
• گل تباشیر، تباشیر قلمی، تباشیر صدفی و جوهر تباشیر از هر کدام ۵ گرم همه را نرم بسایید و با یک لیتر آب جوش یا عرق نعناع مخلوط و هر ساعت یک فنجان بنوشید.

درمان حالت تهوع ناشی از صفرای زیاد:

• ناشی از رسوب صفرا در معده است و که دارای علائمی نظیر تلخ مزگی دهان، عدم آروغ و سر و صدای معده و احساس سوزش و داغی در معده و همچنین برای درمان این نوع حالت تهوع شربت سرکنگبین سرد می دهیم که؛ از ترکیب (2 واحد عسل + 2 واحد عرق کاسنی + یک واحد سرکه انگور طبیعی) یک سوم (ثلث) لیوان را شربت سرکنگبین و باقی آن را آب بریزید، قبل از خواب میل کنید. (تا رفع بیماری)، توجه: هرچه صفرا و گرمی بیشتر باشد در درمان بیماری می توان: مقدار سرکه را بیشتر کرد. داروی واسط را از عرق نعناع به عرق هایی مانند: کاسنی، بید، کیالک، شاتره و … تغییر داد.

درمان اسهال و استفراغ اطفال:

• برای درمان اسهال و استفراغ اطفال باید روزانه به مقدار ۱۰ سانتی گرم نمک به شیر او اضافه کنید.
• روزی یک الی سه لیتر آب جوشیده سرد شده ای که در هر لیتر آن ۴ مثقال سرم نمکی حل کرده باشید را به مرور به او بخورانید.

استفراغ زن حامله:

• اگر در طول حاملگی دچار استفراغ شدید، باید از ویتامین 1 B، 2B، سیراب و شیردان، دل و قلوه، جگر سیاه، خوش گوشت و شیردان خرگوش بیشتر استفاده کنید.
• همچنین می توانید شش نخود دارفلفل را کوبیده و در یک لیوان آب بجوشانید، بعد آب صاف کرده آن را هر مقدار که مانده است با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید تا رقیق شود و صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک سوم از آن را بنوشید.
• بهترین استفراغ آور: ترکیبی از (آب گرم + گلاب + نمک) است. استفراغ آورهای شیمیای خوب نیستند.

داروها:

• نابیلون
• زینتوما
• پرفنازین
• اپرپیتانت
• پرومتازین
• درونابینول
• دومپریدون
• دولاسترون
• تروپیسترون
• گرانیسترون
• کلرپرومازین
• متوکلوپرامید
• پالونوسترون
• پروکلرپرازین
• کلرفنیر آمین
• کلرپروماتزین
• تری فلوپرازین
• تی اتیل پرازین
• دیفن هیدرامین
• تری متوبنزامید
• هیدروکسی زین
• دیمن هیدرینات

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، خوراک قارچ طعم دار، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش کدو خورشتی، آش خرفه ۱، آش سماق، آش عدس ۱، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، مرصع پلو، دم پخت گوجه ۲، سبزی پلو، ماش پلو، عدس پلو ساده، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، لبو پلو، بلغور پلو، خورش آلو و قیسی، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش قارچ و آلو، خورشت کنگر، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ قارچ ۱، سوپ کلم قمری، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ مخلوط، سس گندم جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: کشک سویا، خوراک مطبل.

نکته:

• برای کسانی که بیهوش هستند، برای کسانی که به مواد آتش زا، مانند نفت و بنزین مسموم می شوند و برای کسانی که فشار خون دارند، استفراغ کردن ممنوع است.
• بلغم دو گونه است: طبیعی و غیر طبیعی. بلغم طبیعی غذایی خام است که حرارت و قوت معده آن را کاملاً هضم نکرده باشد. این نوع بلغم چون حرارت اصلی و قوت هاضمه یعنی قوت گوارش قوی تر گردد، هضم می شود. در واقع این بلغم خونی است ناپخته و رنگ آن سفید و غلیظ تر از خون است و هیچ مزه ای ندارد و طبع آن در مقایسه با خون و صفرا سرد است. ضمناً وقتی این بلغم با خون بیامزید، غذای شایسته ای برای اندام هایی می گردد که مزاج آن ها سرد و تر است. معدن بلغم، معده است. هرگاه حرارت معده کمتر و قوت هاضمه سخت ضعیف باشد، بلغم بسیار تولید می شود، به ویژه اگر خوردنی ها سرد و تر یا فصل زمستان باشد و یا حرکت و تلاش انسان کمتر انجام گیرد و اندیشه ای در دل نباشد. بلغم غیر طبیعی چهارگونه است: 1) نوعی بلغم سخت و تنک (رقیق) است و آن را مائی می گویند. 2) نوعی بلغم غلیظ تر است و آن را مخاطی می گویند. 3) نوعی بلغم چون آبگینه گداخته است که آن را زجاجی می گویند. 4) نوعی بلغم نسبت به دیگر بلغم ها غلیظ تر است که آن را جصی می گویند و آن در مفاصل می می ماند و آنچه لیطف تر است از آن خارج می گردد و باقی جصی است؛ یعنی بلغمی است که در مفاصل رسوب کرده و فوق العاده غلیظ شده است. مزه هر یک از این بلغم ها به سببی با دیگری فرق نماید، اما آنچه که تنک تر (رقیق) باشد آن است که حرارتی اندک در وی موثر واقع شود؛ به همین دلیل ترش گردد، مانند آب میوه ها یا شیر ترش شده و عرق پیران و کسانی که تری مزاج بر ایشان غلبه کرده و مزاج ایشان گرم نباشد، بدین سبب بوی ترشی می دهد، اگر صفرای سوخته با بلغم بیامیزد آن را شور می کند. اگر بلغم به سبب دیر ماندن، غلیظ شود و آنگاه صفرای سوخته با آن بیامیزد، مزه آن تلخ می شود؛ و اگر با سودا بیامیزد مزه آن ترش می شود.
• کسی که معده اش بلغمی و سرد شده است آب زیاد برای او مضر است و از آن طرف هم اگر گرمی کبد داشته باشد آب را با آبلیمو یا سرکه یا آب نارنج مصرف بکند که در این صورت، هم کبد را خنک می کند و هم آب زیاد نداده اید تا موجب دل درد شود، این نکته ضریفی است که فرد تشنه است اما آب می خورد اذیت می شود یا سردی دوست دارد اما سردی می خورد اذیت می شود یا خیار دوست دارد اما می خورد اذیت می شود، این دوستی، عطش کبد است، اما معده اش سرد است.
• هضم تند ناشی از گرمی معده و کبد، و هضم کند ناشی از سردی معده و کبد است.
• داروی بارهنگ و نعناع و عسل برای تهوع گرم که از صفرا باشد نتیجه ای ندارد و این دارو برای تهوع ناشی از سردی معده نتیجه مطلوبی دارد.
• اگر بلغم متعفن در معده باشد و اجازه جذب دارو را ندهد بیمار باید اول قی بکند تا بلغم خارج شود و بعد داروی معده را بخورد.
• شدیدترین دردهای بلغمی با تعریق از بین می رود و اگر ابزار تعریق نباشد بادکش گرم انجام میدهیم.
• استفراغ معمولاً بعد از خوردن یک غذای سنگین اتفاق می افتد.
• معمولاً جاهایی که بلغم نفوذ می کند معده، مفاصل و سینوس ها است.
• اسفند برای تمام دردهای سرد نفوذ کننده درد معده، گوارش، عضلات و مفاصل خوب است و بلغم و سودا را ذوب می کند و شتاب درمانش خیلی بالا است (40 شب) و هر شب یک قاشق غذاخوری با آب بلعیده شود و هیچ وقت نباید جویده شود.
• غذا باید خوب جویده شود تا عمل هضم به درستی صورت پذیرد و مراحل هضم عبارت انداز: هضم اول در دهان، هضم دوم در سر معده، هضم سوم در معده، هضم چهارم در کبد و هضم پنجم در عروق.
• سردی نفوذ کننده ،آب انار و بعد از آن آب زرشک است و اگر سردی بی نفوذ باشد معده را سرد می کند و سردی مورد نظر به نقطه مورد نظر نمی رسد، و تازه آن سردی های نفوذ کننده را با نمک باید تعدیل کرد و نمک هم گرمی نفوذ کننده است و نباید شکر بزنیم چون شکر نفوذ کننده نیست.
• گاهی اوقات برای برطرف کردن سردی معده داروهای بسیار گرم می دهند و این دارو کهیر را منتشر می کند و کل بد را کهیر می گیرد؛ غذای بسیار گرم خون را گرم و خون گرم باعث خارش و بعد کهیر می شود. پس برای رفع سردی معده باید گرم و ترهای آرام تجویز کنیم مانند: (آبگوشت، شربت عسل، انجیر، سوپ گندم و جو البته سوپ جو خودش سرد است و اگر روغنش زیتون باشد و ادویه های تند اضافه کنیم معتدل می شود) و فوری نباید به معده سرد، زنجبیل یا فلفل بدهیم.
• مصرف بیش از حد زنجبیل یا چای زنجبیل باعث اسهال، تحریک، حالت تهوع و سوزش سر دل می شود.
• روش های مختلف ایجاد استفراغ: روش های مختلفی برای استفراغ یا خارج کردن مواد زائد از بدن، وجود دارد که بسته به نوع ماده اضافی و جایگاه آن در بدن، راه استفراغ آن ماده پیشنهاد می گردد. ایجاد قی: قی به خارج کردن محتویات معده (چه در اثر داروهای قی آور و چه به وسیله غذا) گفته می‌شود و یکی از راه‌های پاکسازی دستگاه گوارش فوقانی و اعضای مجاور محسوب می‌گردد. امروزه کاربرد این روش در درمان بسیاری از مسمومیت‌های خوراکی و دارویی متداول است. قی پاک کننده‌ی معده است؛ اشتها را بر می‌انگیزد؛ و تمایل خوردن به مواد غیرطبیعی مثل گِل و … را از بین می‌برد.