جداشدگی شبکیه چشم: عبارت است از جدا شدن یا پاره شدن شبکیه (بافت گیرنده نور در پشت چشم) از سایر بافت های چشم، این عارضه در همه سنین و هر دو جنس دیده می شود، جداشدگی شبکیه یک عمل اورژانسی است.

علائم:

1. تاری دید
2. عدم وجود درد
3. نقاط شناور در میدان بینایی
4. موج دار دیدن تصاویر (گاهی)
5. جرقه های نورانی در میدان بینایی
6. از دست دادن تدریجی بینایی، از آنجا که این حالت بسیار آهسته بروز می کند بیمار ممکن است متوجه آن نگردد.

علت:

• استعداد ارثی (احتمالاً)
• آسیب چشم (پارکی شبکیه)
• تحلیل رفتن بافتی همراه افزایش سن.
• اگزوداتیو: حتی اگر پارگی شبکیه وجود نداشته باشد، مایعات در پشت شبکیه جمع می‌شوند. با جمع شدن مایعات، شبکیه چشم فرد را به دور می‌راند. دلایل اصلی تجمع مایعات، نشت رگ‌های خونی یا تورم در پشت چشم است که می‌تواند از دلایلی مانند یووئیت (التهاب چشم) رخ دهد.
• قند خون: بافت اسکار روی شبکیه می‌تواند آن را از پشت چشم دور کند. دیابت یکی از دلایل عمده این جداشدگی‌های شبکیه است. افزایش قند خون طولانی مدت می‌تواند به عروق خونی در چشم آسیب برساند و منجر به تشکیل بافت اسکار شود. زخم‌ها و نواحی کششی می‌توانند بزرگ‌تر شوند و شبکیه را از پشت چشم بکشند و جدا کنند.
• رگماتوژن شبکیه: شایع ترین علت جدا شدن شبکیه هنگامی اتفاق می‌افتد که پارگی کوچکی در شبکیه چشم وجود داشته باشد. مایع چشم به نام زجاجیه می‌تواند از طریق اشک عبور کرده و در پشت شبکیه جمع شود. سپس شبکیه را دور کرده و آن را از پشت چشم جدا می‌کند. این نوع جداشدگی معمولاً با افزایش سن اتفاق می‌افتد. همزمان با کوچک شدن و نازک شدن زجاجیه، شبکیه چشم کشیده و پاره می‌شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیابت شیرین
2. بالا رفتن سن
3. بیماری های عروقی
4. تومورها یا التهاب ها.
5. عوارض جراحی چشم
6. نزدیک بینی (میوپی) شدید.
7. سابقه قبلی جداشدی شبکیه
8. سابقه خانوادگی جدا شدگی شبکیه

پیشگیری:

• بیماران در معرض خطر باید به طور منظم مورد معاینه چشم قرار گیرند. اگر بیمار دچار دیابت شیرین یا بیماری های عروقی باشد باید به درمان طبی برای کنترل آنها اقدام نماید.

عواقب مورد انتظار:

• اغلب با درمان جراحی زودرس با استفاده از اشعه لیزر قابل درمان است.

عوارض احتمالی:

• بدون درمان، کوری کامل یا نسبی در چشم مبتلا قابل انتظار است. با درمان تأخیری، در صورتی که جدا شدگی به ناحیه ماکولا (ناحیه مسئول بینایی دقیق) گسترش یافته باشد، بینایی دقیق (مرکزی) بیمار دچار اختلال دائمی می گردد.

تشخیص:

1. برای تشخیص جداشدگی شبکیه به معاینه چشم نیاز دارید. پزشک از چشم برای معاینه شبکیه از معاینه چشم استفاده می‌کند. او قطره‌های چشمی را در چشمان قرار می‌دهند. قطره‌ها مردمک را گشاد می‌کنند. پس از چند دقیقه، پزشک می‌تواند از نزدیک به شبکیه چشم نگاه کند. پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری را پس از معاینه چشم گشاد توصیه کند. این آزمایشات غیر تهاجمی هستند و صدمه‌‌‌ای نخواهند داشت. تشخیص جداشدگی شبکیه از طریق روش‌های زیر انجام می‌پذیرد:
2. توموگرافی انسجام نوری (OCT): برای این تصویر به قطره چشمی جهت گشاد شدن نیاز دارید. سپس جلوی دستگاه OCT می‌نشینید. سر خود را بر روی تکیه گاه قرار می‌دهید، بنابراین چشم تان ثابت می‌ماند. دستگاه چشم را اسکن کرده، اما آن را لمس نخواهد کرد.
3. سونوگرافی چشم (چشمی): برای این اسکن به قطره‌های گشاد کننده احتیاجی ندارید، اما ممکن است ‌‌پزشک از قطره‌هایی برای بی حس شدن چشم استفاده کند تا احساس ناراحتی نکنید. روی صندلی می‌نشینید و سر خود را روی تکیه گاه قرار می‌دهید، بنابراین بی حرکت می‌مانند. ‌‌پزشک ابزاری را به آرامی در جلوی چشم قرار می‌دهد تا آن را اسکن کند. بعد، با چشمان بسته‌‌‌ای می‌نشینید. ‌‌پزشک خدمات ژل را روی پلک‌هایتان قرار می‌دهد. با چشمان بسته، کره چشم خود را حرکت می‌دهید در حالی که پزشک آن‌ها را با همان ابزار اسکن می‌کند.

درمان طب نوین:

• از دولا شد اجتناب کنید.
• چشم های خود را مالش ندهید.
• درمان به موقعیت و شدت جداشدگی بستگی دارد.
• پس از برداشت پوشش چشم ها از عینک های دارای شیشه تیره استفاده کنید.
• در صورت ضربه به چشم استفاده از پوشش محافظ چشم ممکن است لازم باشد.
• از حالتی که ممکن است باعث افزایش فشار داخل چشم شوند نظیر یبوست؛ بلند کردن وزنه سنگین یا سرفه شدید اجتناب کنید.
• هر دو چشم باید به طور همزمان تا مدتی با پوشش مخصوص بسته شوند، در این مدت برای انجام کارها می توانید از دوستان یا خانواده کمک بگیرید.
• جراحی جهت برقراری اتصال مجدد شبکیه به بافت های زیرین با استفاده از اشعه های لیزر مخصوص یا سرما درمانی (با استفاده از درجه حرارت زیر نقطه انجماد) یا با تغییر شکل چشم (گاهی) انجام می گیرد.

داروها:

• قطره های چشم گشاد کننده مردمک، گشاد شدن مردمک فعالیت چشم در طی دوره التیام پس از جراحی را کاهش می دهد، اگر شما نمی توانید خود، قطره داخل چشمتان بریزد، برای این منظور از دیگران کمک بگیرید. داروهای آرامبخش به منظور کاهش اضطراب در طی دوره نقاهت توصیه می شود.

فعالیت:

• پس از جراحی در حالت خوابیده به پشت در بستر استراحت کنید و سر را کمی بالا تر از سطح بستر قرار دهید، برای جلوگیری از تشکیل لخته در وریدهای عمقی، اندام های تحتانی را در طی استراحت مرتباً حرکت دهید، با صلاحدید چشم پزشک فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو بادمجان، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و سیب زمینی، خوراک قارچ با سس، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، یتیمچه، بورانی گوجه بادمجان، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا و عدس، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با تره، آش لپه ۱، آش عدس ۱، آش گوجه فرنگی ۲، حلیم دال عدس، دم پخت گوجه ۲، پلو مخلوط، قیمه پلو، عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، بادمجان پلو ۱، خورش شهد فسنجان، خورش قیمه، خورش آلو و قیسی، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش بامیه بادمجان، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورشت قیمه قارچ، خورش قیمه بادمجان، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم برگ، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، کتلت هویج و سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کماچ سویا، کماچ مخلوط.

نکته:

• راه های پیشگیری از بیماری های چشمی: اگر مایلید همیشه سلامت چشم خود را حفظ کنید به نکات زیر با دقت توجه فرمایید. ۱. به هرچه که بسیار سفید یا شفاف است نگاه نکنید. ۲. به نورهای شدید مانند نور خورشید یا نور پراژکتور و لامپ های گازی و نورهای متصاعد شده از جوشکاری ها نگاه نکنید. ۳. به برف هایی که روی آن را نور آفتاب فراگرفته است نگاه نکنید. ۴. از نگاه کردن به خطوط ریز نقشه های خیلی دقیق یا خط های بسیار ریز که احتیاج به نوردهی بیشتری دارد خودداری کنید. ۵. تلویزیون را از فاصله خیلی کم تماشا نکنید. ۶. عینک دیگران را به چشم نزنید. ۷. با دست آلوده یا دستمال و اشیاء آلوده چشم را پاک نکنید. 8. از گرد و غبار پرهیز کنید. ۹. زیاد از حد گریه نکنید. ۱۰. مقابل آتش خیلی شدید و گرم ننشینید. ۱۱. هنگام موتورسواری یا سوار شدن بر اتومبیل های بدون سقف و … مواظب باشید که سوز و باد قوی، میکروب ها و گرد و غبار با چشم برخورد نکند. ۱۲. به هیچ جسمی به مدت زیاد و به طور قائم نظر نیفکنید. ۱۳. از ورود دود به چشم دوری گزینید. ۱۴. از هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دوری کنید. 15. از دیدن اشیاء خیلی روشن و درخشان که به چشم آزار می رساند مانند آینه ای که مقابل آفتاب گرفته شده و نور آفتاب را به چشم منتقل می کند پرهیز کنید. ۱۶. از زیاد بر پشت خوابیدن پرهیز شود. ۱۷. مواظب باشید که از خوابیدن با شکم پر یعنی فورا پس از صرف غذا و همچنین پس از خوردن غذاهای غلیظ و دیر هضم و پس از مصرف خوراکی هایی که طبیعت آن خیلی گرم است مانند سیر و پیاز و … پرهیز کنید. چون موجب زیان رساندن به چشم می گردد. ۱۸. بیش از اندازه نمک یا غذاهای شور مصرف نکنید. ۱۹. از پرخوری در شب یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب پرهیز کنید. ۲۰. از بی خوابی های زیاد و بیدار ماندن بیش از حد بپرهیزید. ۲۱. اگر شکم هر روز کار نمی کند یا یبوست و خشکی مزاج دارید آن را برطرف سازید. ۲۲. به اشیایی که به سرعت می چرخند یا به سرعت از جلوی چشم عبور می کنند نگاه نکنید.
• اعمالی که برای سلامت چشم مفید است: ۱. هرچند روز یک بار صورت را در آب صاف و پاک فرو برید و چشم را در آن باز نگه دارید. ۲. گاهی سرمه و توتیا را با آب بادیان و آب مرزنجوش مخلوط کنید و در چشم بکشید. ۳. به علت اینکه چشم از اعضای مرطوب است و اکثراً رطوبت و سردی باعث ضعف آن مى شود، لذا بایستی گاهی از سرمه خشک و جلا دهنده چشم استفاده کرد تا چشم سالم بماند. ۴. در هر ماه دو تا سه مرتبه چشم را با آب خضض بشویید. ۵. رعایت حفظ محیط چشم، یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگهداشتن. برای این کار اگر مزاج چشم خشک باشد گاهی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه یا روغن بنفشه بادام یا روغن کدو در بینی بچکانید. همچنین می توانید در چشم سرمه مناسبی نیز به کار برید.
• شبکیه چه کاری انجام می‌دهد؟ شبکیه نور را حس می‌کند و سیگنال‌هایی را به مغز می‌فرستد تا بتوانیم ببینیم. وقتی شبکیه جدا می‌شود، نمی‌تواند کار خود را انجام دهد. ممکن است بینایی تان تار شود. در صورت عدم درمان جداشدگی، ممکن است بینایی دائمی خود را از دست بدهید. دریافت سریع درمان می‌تواند بیناییتان را حفظ کند.