درمان تنگی نفس

کاربر

درمان تنگی نفس

بیماری ها ، داروها ، تشخیص ، درمان و ...

تنگی نفس: عبارت است از هر فرد به طور متوسط ۱۲ بار در دقیقه به صورت ناخودآگاه دم و بازدم انجام می دهد که نسبت به نفس کشیدن خود آگاهی چندانی ندارد، اما کسی که دچار تنگی نفس می شود تازه متوجه این نعمت بزرگ می شود. بر تنگی نفس یعنی آگاه شدن از تنفس نامطلوب و غیر طبیعی که بیمار از عضلات گردن، شانه ها و شکم (عضلات فرعی تنفسی) برای تنفس استفاده می کند و برای یک فرد هیچ احساسی ترسناک تر از این نیست که قادر به تنفس هوای کافی نباشد. تنگی نفس به لحاظ شدت و ضعف درجه بندی می شود و از درجه یک تا سه متغیر است: درجه اول به مرحله ای اطلاق می شود که فرد در هنگام انجام فعالیت های سنگین که قبلا به آن عادت نداشته است (مانند دویدن مسافت طولانی و …) دچار تنگی نفس می شود. درجه دوم زمانی است که افراد با کوچک ترین فعالیت (مانند بالا رفتن از پله و سر بالایی و حتی راه رفتن عادی) دچار تنگی نفس می شوند. درجه سوم هنگامی است که بیمار حتی در حالت استراحت و خوابیده نیز دچار تنگی نفس می باشد. تنگی نفس می تواند روی همه اعضاء تأثیر بگذارد؛ کسی که تنگی نفس دارد، اکسیژن به خوبی به بدنش نمی رسد، مواد زائد دفع نمی شوند و حتی بسته به شدت بیماری روی دید چشم، مغز و سایر اعضای بدن تأثیر می گذارد؛ نکته مهم آن است که تنگی نفس در کودکی می تواند مانع رشد شود و به علت کمبود اکسیژن و نرسیدن آن به بافت های بدن، اختلالات جسمی و روحی در کودک ایجاد کند.

علائم:

تپش قلب
سرفه کردن
از نفس افتادن
خس خس کردن
تنفس سطحی و سریع
نمی‌توانید نفس عمیق بکشید
خفگی (اختناق هم گفته می‌شود)
احساس گرفتگی و خفگی در قفسه‌ی سینه
حس می‌کنید نمی‌توانید نفس بکشید (خفگی)

علت:

تنگی نفس ممکن است به دلیل تقلای بیش از حد، قرار گرفتن در مکان‌های مرتفع و بلند همچون کوه و یا به ‌عنوان علامتی از سایر شرایط پزشکی باشد. تنگی نفس یک بیماری نیست، بلکه علامتی از یک بیماری است که انواع مختلفی دارد:
سل
ذات الریه
آمبولی ریه
سرطان ریه
هیاتال هرنیا
نارسایی قلب
بیماری خروسک
کاهش فشار خون
التهاب دریچه نای.
اضطراب و استرس
گرفتگی یا کلاپس ریه
گرفتگی راه تنفسی فوقانی
شکستگی دنده قفسه سینه
هیپوتانسیون یا فشار خون پایین
مسمومیت با گاز مونواکسید کربن
آسیب ریه و قلب در اثر فشار زیر آب (مثل غواصی)
پریدن غذا به گلو یا تنفس چیزی که مسیر هوایی را مسدود کرده است.
اگر بعد از غذا خوردن به تنگی نفس دچار شویم، نشانه کم‌ کاری معده است.
اگر در حال فعالیت بدنی فرد دچار تنگی نفس شود این نشانه نارسایی قلب است.
اگر در حالت نشسته یا دراز کشیده دچار تنگی نفس شود این یعنی مشکل از ریه و یا آسم خفیف است.
تنگی نفس ناشی از چاقی: چاقی نیز به عنوان بار اضافه بر قفسه سینه و ریه ها می تواند از علل تنگی نفس به حساب آید.
تنگی نفس ناشی از کم تحرکی: عدم تحرک و سایر فعالیت های بدنی می تواند باعث تنگی نفس در هنگام انجام فعالیت های عادی شود.
تنگی نفس ناشی از برونشیت: اگر کسی از برونشیت رنج می برد، آنگاه ممکن است به علت التهاب لوله های نایژه ای دچار تنگی نفس شود.
تنگی نفس ناشی از شرایط نامساعد: قرار گرفتن در معرض هوای آلوده، هوای خیلی گرم و یا در ارتفاعات می تواند عاملی برای تنگی نفس در افراد سالم باشد.
تنگی نفس ناشی از استرس: اختلالات اضطرابی شدید در حال پیشرفت نیز می توانند باعث تنگی نفس شوند، زیرا اضطراب می تواند منجر به سفتی قفسه سینه شود.
فقر آهن: آهن موجود در هموگلوبین، مسئول حمل اکسیژن به سلول های بدن است. که حجم زیادی از این آهن، در غلبه سودا از بین رفته و فرد دچار تنگی نفس می شود.
دفع مایعات زیاد از بدن همراه با صفرای اضافه باعث می شود که املاح معدنی همچون کلسیم نیز از بدن دفع گردد این مسئله یکی دیگر از دلایل افزایش حرکات تنفسی می باشد.
تنگی نفس ناشی از کم خونی از نوع فقر آهن: آهن، مسئول انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن داخل جریان خون است که هنگام فقر آهن در غلبه سودا از بین رفته و فرد دچار تنگی نفس می شود.
آسیب به عضلات حیاتی مانند قلب و ریه ها: قلب و ریه در رساندن اکسیژن به بافت های بدن و دفع دی اکسید کربن نقش مهمی را ایفا غلبه سودا به بافت های قلب و ریه آسیب جدی وارد می کند.
تنگی نفس ناشی از بارداری: تغییرات دستگاه گردش خون و دستگاه تنفس در طول بارداری، حتی قبل از این که زن به وضوح باردار باشد (این نوع تنگی نفس در طی بارداری طبیعی تلقی می شود).
ترشحات پشت حلق و ریزش آن به ریه ها باعث تحریک، تورم و تنگی مجاری تنفسی می شود که این مسائل عامل تنگی نفس در یک فرد هستند (ورود و خروج هوا به سختی و با صدای خس خس می باشد).
تنگی نفس ناشی از آلرژی: اگر یک فرد، مستعد ابتلا به آلرژی های خاص باشد، این احتمال وجود دارد که از تنگی نفس رنج ببرد؛ واکنش های حاد آلرژیک از (تنفس سموم، نیش حشرات و…)، معمولاً باعث خارش، تورم و کهیر می شود.
تورم دستگاه تنفسی: اسیدوز بالا ناشی از غلبه سودا باعث تحریک، تورم و تنگی مجاری تنفسی می شود که این مسائل عامل تنگی نفس در یک فرد هستند (در این بیماری ورود و خروج هوا به ریه ها مشکل و با صدای خس خس صورت می گیرد).
تنگی نفس ناشی از مشکل بازدمی: یعنی اشکال در خارج کردن هوا از ریه ها، به این صورت که هوا به راحتی وارد ریه می شود، اما خروج آن مشکل است؛ از آنجا که بیمار هوا را به سختی به بیرون می راند، صدای خس خس ایجاد می کند که به آن تنفس آسمی گفته می شود.
ریفلاکس معده: غلبه سودا باعث ریفلاکس معده و بازگشت اسید به حلق و سپس به ریه ها می گردد، این امر باعث عفونت، تورم و تخریب بافت نایژه و نایژیک های ریه شده و عمل دم و بازدم (جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن) را برای فرد، سخت می کند و خود را به صورت تنگی نفس، نشان می دهد که در صورت ادامه داشتن تبدیل به آسم می گردد.
تضعیف عضلات قلب: غلبه سودا عامل اختلال دریچه های آئورت و میترال قلب است. در افراد مبتلا به نارسایی قلبی که اغلب دچار ورم پا، نیز هستند، در طول شب آب های جمع شده در پاها به تدریج تخلیه شده و به سوی ریه های فرد می آیند و در آنجا جمع می شوند. تجمع مایعات اضافه در ریه ها باعث می شود فرد دچار احساس تنگی نفس و حالت خفگی کند.
تنگی نفس ناشی از نارسایی قلبی: این عارضه زمانی است که قلب به حدی ضعیف شود که نتواند خون موجود در ریه ها را تخلیه کند و تنها با کمک گرفتن از نیروی جاذبه این کار را انجام می دهد و هنگام دراز کشیدن، آب در ریه ها باقی مانده و حس خفگی به بیمار دست می دهد (این نوع بیماران هنگام خواب زیر سرشان دو یا چند بالش می گذارند). حالت دیگری نیز وجود دارد که تنگی نفس خود را به صورت حملات نشان می دهد به این صورت که ۴ الی ۲ ساعت بعد از خواب به طور ناگهانی بیماری که نارسایی قلبی دارد با حالت خفگی از خواب می پرد، خود را به پنجره می رساند تا با نفس کشیدن در هوای آزاد خود را نجات دهد. در افراد مبتلا به نارسایی قلبی که اغلب دچار ورم پا نیز هستند، در طول شب آب های جمع شده در پاها به تدریج تخلیه می شوند و به سوی ریه های فرد می آیند و در آنجا جمع می شوند؛ تجمع مایعات اضافه در ریه باعث می شود فرد دچار احساس تنگی نفس و حالت خفگی کند. (در بیماری آسم و برونشیت مزمن نیز فرد ممکن است یا حالت تنگی نفس از خواب بیدار شود که تنها فرق آن با مشکل قلبی این است که در آسم، فرد سابقه قبلی داشته و با اسپری های گشاد کننده مجاری تنفسی بهتر می شود؛ در برونشیت مزمن نیز با دفع خلط تنگی نفس مرتفع می گردد).
زمانی که خون از میان بافت های بدن عبور می کند، درصدی از اکسیژن خود را به بافت ها داده و درصدی از دی اکسیدکربن بافت ها را دریافت می کند؛ زمانی که دمای بدن به دلیل غلبه صفرا افزایش یابد، این بافت ها به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می کنند؛ این افزایش نیاز، بدن را به صورت هوشمندانه مجبور می کند تا ریه ها فعالیت بیشتری از خود نشان داده، لذا افزایش تنفس بروز پیدا می کند.
در حرارت و خشکی ایجاد شده هنگام غلبه صفرا، مایعات عروق کاهش یافته و پلاسما غلیظ می گردد؛ در نتیجه، تبادل گازها بین جریان خون و سلول های مجاور نیز کاهش می یابد؛ بنابراین چون قسمت اعظم اکسیژن خون به هموگلوبین و گویچه های سرخ، پیوند می شود و تنها ۳۰ درصد دی اکسید کربن توسط این سلول ها حمل شده و بقیه آن در پلاسما حل می شود، بدن برای جبران و افزایش تبادل گازها، تنفس را افزایش می دهد.
علت بروز تنگی نفس با شرایط سنی، جنسی، مدت و نوع تنگی نفس و سابقه خانوادگی و… ارتباط دارد به طور مثال: فرد جوانی که سابقه آلرژی در خود و فامیل و تنگی نفس با علائم آلرژی و حساسیتی داشته باشد، بدون سابقه مصرف سیگار، احتمال مبتلا بودن به بیماری آسم وجود دارد. در فرد ۵۰ ساله و سیگاری و بدون سابقه آسم و آلرژی، احتمال بیماری انسدادی مزمن ریه وجود دارد. فردی که با کاهش وزن و خلط خونی مواجه گردیده است و سابقه مصرف سیگار دارد، تنگی نفس او ممکن است نشانه بیماری سرطان ریه باشد. تنگی نفس در دوران کودکی می تواند ناشی از بیماری های مادرزادی باشد. تنگی نفس در سنین بالا که سیگاری هم هستند یا کسانی که در فضاهای آلوده به سر می برند، می تواند ناشی از بیماری انسدادی مزمن ریوی باشد. تنگی نفس در نوجوانی بدون هیچگونه سابقه بیماری می تواند ناشی از سرماخوردگی و برونشیت حاد باشد. نوع تغذیه نیز می تواند موجب کاهش شدت یا بهبود این بیماری شود؛ برخی مواد غذایی، تحریک کننده هستند، از جمله غذاهای نفاخ و پرحجم، ادویه جات، آب بسیار سرد یا خیلی داغ.
سردی و رطوبت اضافه ناشی از غلبه بلغم باعث تورم و ضعف عضلات قلب می شود؛ اگر این مشکل در سمت چپ قلب باشد باعث نارسایی ریه ها شده بنابراین فرد دچار خس خس و تنگی نفس خواهد شد (اگر در سمت راست قلب باشد باعث تورم دست و پا می گردد در افراد مبتلا به نارسایی قلبی، در طول شب آب های جمع شده در پاها به تدریج تخلیه شده و به سوی ریه های فرد می آیند و در آنجا جمع می شوند؛ تجمع مایعات اضافه در ریه ها باعث می شود که فرد، احساس تنگی نفس و حالت خفگی کند).
غلبه بلغم باعث افزایش هلیکوباکتر معده و دیر هضم شدن غذا و در نهایت ریفلاکس معده و بازگشت اسید به حلق و سپس به ریه ها می گردد، این امر باعث عفونت، تورم و تخریب بافت نایژه و نایژیک های ریه شده و عمل دم و بازدم (جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن) را برای فرد، سخت می کند و خود را به صورت تنگی نفس، بروز می دهد که در صورت ادامه داشتن، تبدیل به آسم می گردد.
قلب و ریه ها در رساندن اکسیژن به بافت های بدن و دفع دی اکسیدکربن نقش مهمی را ایفا می کنند؛ قلب مسئول پمپاژ خون به سایر نقاط بدن است؛ یکی از اندام هایی که قلب به آن خون رسانی می کند و در عوض، آن اندام نیز برای آن کار می کند ریه ها هستند؛ ریه ها خون بدون اکسیژنی که از قلب دریافت می کنند را سرشار از اکسیژن کرده و گاز مونواکسیدکربن را از آن برداشته و به قلب ارسال می دارد تا قلب نیز به تمام بدن پمپاژ نماید (اگر اتفاق خاصی برای بدن ایجاد نگردد، این فرآیند به صورت طبیعی ادامه خواهد داشت).
غلبه دم ناشی از پرخوری می تواند منجر به تنگی نفس شود؛ چون هنگامی که انسان پرخوری می کند، معده باد کرده به دیافراگم فشار وارد می کند و باعث تنگی نفس می شود؛ بعد از آن نیز با ورود حجم قابل توجهی مواد غذایی (به صورت مایع) به جریان خون ناشی از غلبه دم، فشار زیادی به اندام های حیاتی مسئول گردش خون مانند قلب و ریه ها وارد آمده، لذا جذب و دفع اکسیژن و مونواکسید کربن با روند طبیعی انجام نمی گیرد، بنابراین فرد با تنگی نفس مواجه می شود؛ حال اگر غلبه دم ناشی از غذاهای کم کالری باشد، این عارضه، سریع از بین می رود، اما اگر از غذاهای پرکالری باشد این مشکل، مدت زمان بیشتری مهمان انسان خواهد و بود.

پیشگیری:

افراد مبتلا به تنگی نفس می‌توانند اقداماتی را برای بهبود سلامت کلی خود انجام دهند و به خود فضای بیشتری برای تنفس بدهند. این موارد عبارتند از:
ترک سیگار
اجتناب از دود دست دوم در صورت امکان
اجتناب از سایر محرک‌های محیطی مانند بخارات شیمیایی و دود چوب
برای تطبیق با ارتفاعات بیشتر زمان بگذارید، به تدریج به فعالیت‌ها بپردازید و سطح ورزش را در ارتفاعات بالای 5000 فیت کاهش دهید.
کاهش وزن، زیرا این امر می‌تواند استرس را بر قلب و ریه‌ها کاهش دهد و ورزش را آسان تر کند، که هر دو می‌توانند سیستم قلبی عروقی و تنفسی را تقویت کنند.

تشخیص:

یک پزشک معمولاً بر اساس آزمایش کامل فیزیکی فرد در کنار شرح حال آن‌ها می‌تواند تنگی نفس را تشخیص دهد. بیمار نیاز است توضیح دهد حملات تنگی نفس او کی و چگونه آغاز شد، چه مدت طول کشید، چندبار اتفاق افتاد و به چه میزان حاد بود. همچنین پزشکان ممکن است برای تشخیص تنگی نفس به‌صورت اختصاصی‌تر از تصاویرX-ray قفسه سینه و CT استفاده کنند و سلامتی قلب، ریه‌ها و سیستم‌های مربوط به آن را بسنجند. الکتروکاردیوگرام ممکن است برای تشخیص نشانه‌های حمله قلبی یا مشخصات الکتریکی دیگر در قلب کمک کند. تست‌های اسپیرومتری برای اندازه‌گیری جریان هوا و گنجایش شش‌های بیمار استفاده می‌شود که می تواند کمک کند و اندازه مشکلات تنفسی فرد مشخص گردد. سایر تست‌ها برای اندازه‌گیری اکسیژن خون بیمار و گنجایش خون برای جابجایی اکسیژن، انجام می‌گیرد.

درمان طب نوین:

درمان تنگی نفس به علت تنگی نفس بستگی دارد. برای مثال چنانچه فردی به دلیل تقلای بیش از حد و فعالیت جسمانی، دچار تنگی نفس شده باشد؛ پس از توقف آن به حالت عادی بر می‌گردد. در شرایط شدیدتر نیاز به دریافت اکسیژن است‌. افرادی که آسم یاCOPD دارند، ممکن است نیازمند استفاده از برونکودیلاتورهای استنشاقی باشند. برای افرادی که به بیماری قلبی دچار هستند، باید تحت نظر پزشک برای درمان آن اقدام نمایند تا پزشک به آن‌ها کمک کند راحت‌تر نفس بکشند. این اقدامات شامل برنامه درمانی است که به پیشگیری از رخدادهای تنگی نفس حاد کمک می‌کند و در عین حال سیر پیشرفت بیماری کلی را آرام می‌‌کند.
همانطور که گفته شد علت تنگی نفس در برخی از افراد چاقی مفرط است. چاقی نه ‌تنها به ارگان‌های بدن فشار وارد می‌کند، بلکه هنگام فعالیت جسمانی فرد را با تنگی نفس روبرو می‌نماید. برای درمان چاقی مفرط باید از تحرک در کنار رژیم غذایی اصولی استفاده نمایید. غذایی اصولی به شما کمک می‌کند نه ‌تنها مواد مغذی بدن خود را تأمین نموده و از پرخوری جلوگیری کنید، بلکه با رسیدن به تناسب اندام در شرایط اصولی، سلامتی خود را ارتقا دهید.

درمان طب سنتی:

سینوزیت را درمان کنید.
غلبه صفرا را درمان کنید.
خواب شبانگاه را تنظیم کنید.
حجامت قائده ریه انجام دهید.
همیشه باید خونتان رقیق باشد.
رعایت کامل آداب غذا خوردن.
در معرض هوای آلوده قرار نگیرید.
مایعات به اندازه کافی مصرف کنید.
رعایت تمام توصیه ها هنگام غلبه صفرا
از گرم و سرد شدن بدن جلوگیری کنید.
زالو درمانی روی موضع ریه ها انجام دهید.
روزی یک مرتبه بخور جوش شیرین بدهید.
اگر چاق هستید، وزن اضافی خود را کم کنید.
پونه را بکوبید و روی موضع ریه ها ضماد کنید.
روزی یک تا سه لیوان عرق چنار با عسل میل کنید.
دمنوش برگ به روزی یک تا سه لیوان استفاده کنید.
از کار و تقلا در ارتفاعات بالاتر از ۱۵۰۰ متری خودداری کنید.
پرهیز از استعمال دخانیات و تنفس هوای آلوده و مواد آلرژی زا.
ویتامین های D3، C و امگا 3 را در برنامه غذایی خود داشته باشید.
مصرف سبزیجات تازه همراه با وعده های غذایی مثمر ثمر خواهد بود.
مصرف غذاهای کم نمک در اصلاح این مورد خالی از فایده نخواهد بود.
پونه + آویشن + به + سیب را دمنوش کنید و در طول روز مصرف کنید.
کاهش فرآورده های حیوانی خصوصاً گوشت قرمز، لبنیات و تخم پرندگان.
پرهیز از پرخوری و کاهش مصرف غذاهای (نفاخ، دیرهضم، پرچرب و شور).
قسمت کف زیر ناحیه شصت را محکم با روغن زیتون چند دقیقه ماساژ دهید.
روزی یک تا دو مرتبه آویشن + انجیر را بجوشانید با عسل شیرین کنید و میل کنید.
روزی یک تا دو مرتبه آویشن + انجیر را بجوشانید با عسل شیرین کنید و میل کنید.
ترکیب شیر + عسل + زردچوبه + شکر تیغال را گرم کنید و جرعه جرعه در طول روز میل کنید.
مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند: (بادام، انجیر، ماش، سیب درختی، موز كاملاً رسیده، لیموشیرین و…).
پرهیز از فعالیت هایی که نیاز به تنفس زیاد دارد (تا درمان کامل، از ورزش های سنگین خودداری کنید).
با روغن بادام شیرین موضع زیر دنده ها و پشت کتف را ماساژ دهید و بلافاصله بادکش های گرم و خشک انجام دهید.
دمنوش (زنیان + آویشن + اسطوخدوس) با عسل برای افرادی که به ناراحتی اعصاب مشکلات دستگاه گوارش مبتلا هستند.
دمنوش (گل زوفا + پرسیاوش + سپستان + ختمی) با عسل برای افرادی که از طبع گرمی برخوردار هستند مفید می باشد.
دوری از آلودگی: از آلاینده های محیطی دوری کنید؛ تا حد امکان از تنفس مواد آلرژی زا و سموم محیطی خودداری کنید.
در صورت داشتن تنگی نفس شدید قطره منتول نعناع را تهیه کرده و درون آب جوش بریزید و جلوی بینی بگیرید و استنشاق کنید.
تهیه غذا با مواد غذایی مانند: (به + هویج + کلم + پیاز + سیر + جعفری ماش + زردچوبه + روغن زیتون + گشنیز + جو + کمی نمک).
دم نوش (گل گاوزبان + برگ زیتون + تخم شوید + سنبل الطیب) با عسل برای افرادی که تنگی نفس آنها ناشی از مشکلات قلبی است.
عناب و سپستان به یک نسبت ترکیب و مقداری از این ترکیب را دم کنید سپس با عسل شیرین کنید و دو ساعت بعد از ناهار و شام میل کنید.
دمنوش ترکیب (زرشک + گل زوفا + سپستان) با کمی عسل برای افرادی که در کنار تنگی نفس دچار التهاب و عفونت ریه باشند مفید می باشد.
250 گرم زیره را در 3 لیتر سرکه سیب خانگی بجوشانید تا نصف شود صاف کنید و روزی دو مرتبه بعد از صبحانه و شام با آب رقیق کنید و میل کنید.
مصرف دمنوش (گل گاوزبان + چای کوهی + برگ زیتون + لیموعمانی زرد) با کمی عسل، از تجمع آب در ریه ها و تنگی نفس ناشی از غلبه دم جلوگیری می کند.
یک قاشق مرباخوری بارهنگ داخل یک لیوان عرق نعناع به مدت 10 دقیقه به صورت ملایم جوشانده شود و کمی عسل به آن اضافه و هر شب یک لیوان میل کند.
سبوس گندم 40 گرم + فراسیون 25 گرم + شکر سفید 75 گرم + مغز بادام شیرین 50 گرم، همه را نرم کوبیده مثل حریره بپزید و به تدریج میل نمایید. (بسیار مجرب)
دمنوش ترکیب (کیالک + عناب + پرسیاوش) با کمی عسل برای افرادی که در کنار تنگی نفس از اسهال، غلظت خون و مشکلات قلبی عروقی نیز رنج می برند مفید می باشد.
پرهیز از استعمال دخانیات: اگر حتی سال ها از دخانیات استفاده کرده اید، باید بدانید که ترک آن می تواند باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، ریوی و سرطان شود.
نداشتن یبوست: توقف بیش از حد مواد دفعی در روده ها، باعث تولید گازهای سمی شده که از طریق دیواره داخلی روده ها جذب خون می شوند که یکی از عوارض آن تنگی نفس می باشد.
تمرینات تنفسی: هوا را به آرامی به داخل فرو ببرید، قفسه سینه را منبسط کرده و نفس را نگه دارید سپس هوا را بیرون دهید؛ برای افزایش ظرفیت ریه، این پروسه را چندین بار تکرار کنید.
رعایت آداب غذا خوردن: اگر شخصی فقط تا گرسنه نشده، دست به غذا نبرد و یک لقمه مانده به سیر شدن دست از غذا خوردن بکشد؛ کمک بزرگی به سلامت بدن، خصوصاً سلامت ریه ها می کند.
افزایش مصرف غذاهای گیاهی کم کالری با حجم کم هضم این نوع مواد غذایی راحت بوده و زمانی که وارد جریان خون می شوند به راحتی جذب شده و کمترین فشار را به قلب و ریه ها وارد می کنند.
افزایش مصرف کلسیم گیاهی: مانند: (انواع کلم ها، شلغم، نارگیل، کنجد با پوست، ارده قهوه ای، پونه، نعناع و …) البته تمام این مواد طبیعت گرم داشته، لذا آنها را با مواد غذایی سردی بخش میل نمایید.
یک قاشق غذاخوری به دانه + چهار قاشق غذاخوری پودر گزنه با هم ترکیب کنید و حرارت دهید تا لعاب بیاندازد در ادامه به ترکیب آرد جو و مقداری نمک اضافه کرده تا به حالت فرنی در بیاید، در طول روز میل کنید.
حفظ آرامش و کاهش استرس و اضطراب: مشکلات روحی روانی عاملی است برای ترشح هورمون آدرنالین و تنگی رگ ها، تپش قلب و افزایش فشار خون که در نهایت منجر به ضعف عضلات قلب و تنگی نفس می گردد.
درمان تنگی نفس به علت مشکلات روحی و روانی: در این حالت، فرد تحت فشارهای روانی و عصبی قرار دارد، مثلاً اگر شخصی را در زندان قرار دهند، نفسش می گیرد. این حالت، درمان های روحی روانی خاص خودش را دارد.
ورزش: فعالیت بدنی و جنب و جوش فراوان که نیاز به تنفس زیاد داشته باشد مانند دویدن، دوچرخه سواری، کوه نوردی و … عاملی است برای تقویت عضلات ریه و ایجاد تعادل در تنفس حتی در شرایط سخت و ناهنجار مانند غلبه صفرا.
دمنوش ترکیب (چای مکی + گل خبازی + گل ختمی): مواد را به میزان مساوی با هم آسیاب کنید، سپس یک قاشق مرباخوری از ترکیب را با یک لیوان آب جوش دم نموده ولرم که شد صاف کنید؛ کمی عسل اضافه نموده و میل نمایید.
گیاهان دارویی موثر بر (اختلالات) دستگاه تنفس: آویشن، اسفرزه، اوکالیپتوس، بارهنگ، بومادران، پنیرک، پیاز، جو، جینسینگ، جینکو، چای، ختمی، زردآلو، سیب، سرخارگل، شیرین بیان، عسل، فلفل، گل گاوزبان، مرزه، نعناع فلفلی، نعناع قمی.
برابر اضافه کرده و هر بار یک قاشق مرباخوری با یک لیوان آب جوش دم کنید، ولرم که شد صاف نموده و میل نمایید؛ این دمنوش برای افرادی که در کنار افزایش تنفس، از عفونت دستگاه تنفسی و خرخر هنگام خواب رنج میبرند نیز مفید است.
دمنوش ترکیب (شکر تیغال + سپستان + ترنجبین) تمام مواد را به میزان مساوی ترکیب کرده و یک قاشق مرباخوری با یک لیوان آب جوش دم کنید؛ ولرم که شد صاف نموده و میل نمایید؛ این دمنوش برای سرفه های خشک و تنگی نفس نیز مفید است.
خارخسک 15 گرم + گل بنفشه 15 گرم + پرسیاوشان 10 گرم + گل ختمی 10 گرم + شیرین بیان 25 گرم + ناخنک 15 گرم + گل پنیرک 10 گرم، ده گرم در پانصد سی سی آب کمی پس از جوشاندن دو استکان قبل از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
خوراک تهیه شده با مواد زیر: جو، کدو قلیانی، کدو خورشتی، لوبیاسبز، بامیه، گشنیز، جعفری، پیاز، آلو بخارا، به، سپر درختی، قارچ، هویج، کلم برگ، روغن زیتون، زردچوبه، کمی نمک سنگ. (نکته: شما می توانید هر بار تعدادی از این مواد را با هم پخته و میل کنید).
مصرف دمنوش (الکیل کوهی + پونه + گل گاوزبان) با کمی عسل روزانه چند لیوان قبل از وعده های غذایی (با مصرف این دمنوش، قلب نارسا می تواند تقویت شود تا بتواند خون را از ریه ها خالی کرده و مانع تجمع و انباشتگی آن در ریه ها و سایر فضاهای بدن گردد).
اجتناب از: (ادویه جات تیز و تند، آب سرد و تگری، آب و غذای داغ، ترشی جات حتى میوه جات ترش، غذاهای سرخ شده و بوداده، مواد غذایی بودار مانند بعضی سبزی جات و… فریاد کشیدن، در معرض هوای سرد قرار گرفتن، غذاهای شرادار مانند بادنجان، گردو. پسته و…. استرس و مصرف شیرینی جات).
نوشیدن مایعات کافی: مصرف مایعات کافی تا حدی که رنگ ادرار زرد روشن باشد باعث درمان این عارضه می گردد زیرا: صفرای باقی مانده بهتر از بدن دفع می شود، صفرای کمتری به صورت مجدد ترشح می گردد، حرارت بدن را فروکش می کند، با رقیق شدن پلاسما، تبادل گازهای بین سلولی افزایش می یابد.
درمان تنگی نفس به علت جن: در این حالت، انسان در حال خواب احساس خفگی می کند، به طوری که شخص احساس می کند که چیزی روی سینه اش و گلویش فشار وارد می کند. این حالت معلول جن است و خانه جن دارد. دعا، نگه داشتن کبوتر در خانه، سرکه سداب، حرز همراه و بخور حضرت مریم ها از درمان های این حالت است.
تحرک بدنی: هر بیمار باید متناسب با وضعیت بدنی خود حتماً فعالیت بدنی داشته باشد که این مسئله عاملی برای دفع سموم از بدن و جذب اکسیژن بیشتر و تقویت عضلات قلب، ریه و افزایش عملکرد اندام های حیاتی بدن و درمان تنگی نفس می باشد (پیاده روی با قدم های بلند و روزانه، باعث استقامت و پایداری ریه ها می گردد).
فراسیون 10 گرم + تخم کرفس 15 گرم + ریشه اریسا 20 گرم + رازیانه 10 گرم + تخم شنبلیله 15 گرم + گل ختمی 10 گرم + پر سیاوشان 10 گرم + گل زوفا 15 گرم، انجیر، عناب و سه پستان از هر کدام پنج عدد به هر جوشانده اضافه شود تا با داروها بجوشد. ده گرم در پانصد سی سی آب قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
اشتباه بسیار رایج در جامعه این است که افراد با شرایط جسمی نامساعد خود کنار می آیند و تلاشی در جهت از بین بردن مشکل خود نمی کنند؛ به طور مثال اگر فردی فعالیتی را در گذشته به راحتی انجام می داده و هم اکنون در انجام آن مشکل دارد، با یک استراحت کوتاه در حین فعالیت، مشکل خود را نادیده می گیرد و سعی در شناسایی عامل مشکل و درمان آن نمی کند.
هیچ بیماری وجود ندارد که در صورت عدم درمان پیشرفت نکند؛ تنگی نفس نیز در صورت عدم تشخیص و درمان، به تدریج به مرحله ای خواهد رسید که فرد را در حالت استراحت نیز درگیر می کند؛ به طور مثال آسم به عنوان یکی از عوامل تنگی نفس در صورت عدم درمان؛ سبب کاهش حجم ریه و سفتی ریه می شود، بنابراین هر چه سریعتر، در جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض احتمالی آن اقدام کنید.
نوشیدنی ها: در یک لیوان آب (۲ قاشق غذاخوری غوره + نصف قاشق چای خوری زنجبیل) اضافه کرده با یک حبه سیر کوچک قطعه قطعه شده و کمی عسل میل نمایید؛ این نوشیدنی را برای خلاص شدن از شر احتقان (گرفتگی سینه) بنوشید، با این کار، تنفس به حالت طبیعی بر می گردد. (اگر با مصرف این ترکیب گرمی بر شما غلبه می کند، نیاز است که از داروهای گیاهی سردی بخش مانند گل خبازی با گل ختمی استفاده نمایید یا اینکه از مواد غذایی سردی بخش استفاده کنید).
درمان تنگی نفس به علت تماس زیاد با مواد شیمیایی: این تنگی نفس که بر اثر تماس زیاد با مواد شیمیایی به وجود می آید، نوعی آسم است. برای درمان: 1. اندازه یک حبه از جامع امام رضا (ع) را با جوشانده آب رازیانه، به مدت سه شب میل کنید. 2. از داروی کاشم (پالایش ریه)، موقع خواب، اندازه یک قاشق چایخوری میل کنید. 3. ادرار شتر را حداقل سه روز باید مصرف کنید، هر روز سه مرتبه، صبح، ظهر و شب، یک لیوان ادرار شتر بخورید. البته باید از شتر ماده و بیابانچر باشد و گرماگرم مصرف شود. 4. از مرکب ۳ استفاده کنید.
درمان تنگی نفس به علت مشکلات معده: در این حالت، شخص بعد از غذا احساس نفس تنگی میکند که این معلول معده است؛ زیرا معده نمی تواند غذا را خوب هضم کند، بنابراین غذا خام میماند، تبدیل به گاز می شود، روی قفسه سینه فشار می آورد و شخص احساس نفس تنگی می کند. برای درمان این حالت: 1. باید معده درمان شود و غذا اصلاح شود. مرکب ۲ و مرکب ۴ استفاده کنید. 3. ۲ قاشق زیره سیاه را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند، سپس یک حبه از داروی جامع را با این یک لیوان باقیمانده مصرف کنید.
درمان تنگی نفس به علت گرفتگی رگ های قلب: شاید کسانی را دیده باشید که وقتی راه می روند، یا در پله حرکت می کنند، نفس کم می آورند، به همین دلیل مجبور می شوند که بنشینند، این تنگی نفس، معلول گرفتگی رگ قلب است. اگر می خواهید بدانید که رگ قلب کسی بسته است یا باز، این سؤال را از او بکنید که آیا وقتی شما راه می روید، نفس کم می آورید؟ اگر بگوید نفس کم می آورم، این نشانه بسته شدن رگ قلب است. 1. صبح ناشتا، نصف فندق و موقع خواب، نصف فندق، از داروی «بازکننده عروق»، به مدت ۴۰ روز تا دو ماه استفاده کنید. البته اگر مشکل معده دارید، دارو را بعد از صبحانه و شام میل کنید. همچنین اگر فشار خون بالا دارید، این دارو را با کمی سرکه یا آبلیموی خانگی میل کنید. البته موقع مصرف، احتمال سردرد شدید و گر گرفتگی وجود دارد. 2. اندازه نصف گردو از شافیه ۴ ماهه، ناشتا مصرف کنید. 3. استفاده از کاهو، انار، آلو، عناب، برگ چغندر، زنیان، به دانه زنبق، اسفند، ادرار شتر و حجامت به درمان این حالت کمک می کند.
درمان تنگی نفس به علت آسم: در این حالت، انسان در حال خواب یا نشسته مبتلا به تنگی نفس می شود که به این حالت «آسم» گفته می شود. آسم، معلول مشکلی است که در شش ها به وجود آمده است. برای درمان: 1. ادرار شتر را حداقل سه روز باید مصرف کنید، هر روز سه مرتبه، صبح، ظهر و شب، یک لیوان ادرار شتر بخورید. البته باید از شتر ماده و بیابانچر باشد و گرماگرم مصرف شود. 2. استفاده از یک لیوان شیر شتر در مدت سه روز، به درمان آسم کمک می کند. توجه: ادرار شتر، برای باز کردن گرفتگی رگ هم مفید است. روایتی میفرماید: «ادرار شتر، درون بدن را می شوید». 3. موقع خواب، اندازه یک قاشق چایخوری از داروی کاشم میل کنید. 4. اندازه یک حبه از داروی جامع را با جوشانده گرم رازیانه موقع خواب، به مدت سه شب میل کنید. برای این منظور، ۲ قاشق رازیانه را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند سپس با این یک لیوان باقیمانده، داروی جامع را مصرف کنید. توجه: باید از عواملی که باعث آسم می شود، برحذر بود، مانند خوردن زیاد تخم مرغ آب پز و هوای آلوده هشدار: امروزه بیماری آسم در بچه ها هم شایع شده است که علت اصلی آن، استفاده از عطرهای شیمیایی و زیاده روی در مصرف مواد شوینده، مانند تاید و وایتکس است.
حذف تمام موارد ممنوعه: چای (سیاه و سبز) – قهوه – نسکافه – سوسیس – کالباس – پیتزا – تمام غذاهای ساندویجی – غداهای سرخ شده – انواع کنسروی جات – انواع کمپوتها – مرغ و تخم مرغ بازاری – گوشت تمام حیوانات پرورشی – برنج خارجی – انواع سس های بازاری – سایر نوشیدنیهای گازدار – غذای رستوران ها – شیرینی جات بازاری – هله هولههای بازاری – چیپس – پفک – شکلات (على الخصوص شکلاتهای نرم) – کیک – بیسکوئیت – آدامس – یخمک – ماکارونی – لازانیا – لبنیات پاستوریزه – غذاهای زودپز شده – هر روز گوشت(قرمز یا سفید) خوردن – ترشی جات سرکه (لیته) – ریزه خواری(مدام چیزی خوردن) – با استرس غذا خوردن – عداهای مانده و بیات – غذاهای نمک سود(مانند: خیارشور – ماهی دودی – ماهی شور و…) – نمک زیاد – فلفل زیاد – آب تگری و یخ – تمام فست فودها و غذاهای آمادهی بازاری- غذاهای فریز شده(بیش از ده روز) – غذاهای پخته شده در ماکروفر (MICRO WAVE) – کلیهی مواد غذایی بسته بندی شدهی بازاری که دارای نگه دارنده هستند – میوه جات کال و نارس – شیر گاو به مقدار زیاد – کشک و پنیر کهنه – قره قوروت – ماءالجبن(آب پنیر) – استفادهی چند نوع غذا با هم – قند و شکر به مقدار زیاد – مصرف ماست به مقدار زیاد و هر روز خصوصاً همراه غذاهای دیگر – رنگ های مجاز اضافه شده به مواد غذایی – جوش شیرین – استفاده از سموم حشره کش(اسپری، بودر و..) – استفادهی زیاد از موبایل – پرخوری – پرخوابی – کم خوابی – نداشتن نظم در خواب و خوراک – عدم رعایت بهداشت فردی – گرم و سرد شدن – استفاده از رنگ مو – زیاده روی در مصرف مواد آرایشی – استعمال دخانیات(سیگار، قلیان، تریاک و…) – زیاده روی در مصرف داروهای شیمیایی – مصرف میوه جات بعد از غذاهای گوشتی – مصرف غذاهای با هم ناسازگار(مثل شیرموز، فرآوردههای کنجدی با لبنیات و…) – مصرف همزمان لبنیات و غذاهای گیاهی سرشار از آهن مانند:(زرشک، آلو، عدس، پسته، اسفناج، آلوبخارا، آلبالو و…) – دیروقت غذا خوردن(خصوصاً غذاهای پخته، چرب و پرحجم) – دیروقت خوابیدن – زندگی در مکانهای با آلودگی صوتی زیاد – زندگی در شهرهای شلوغ با هوای آلوده – هر روز برنج خوردن(حتی ایرانی) – نان بدون سبوس – نان فتیر و ور نیامده – خوردن یک نوع غذا در دو وعده ی متوالی مثلاً خوردن غذای مانده از ظهر در شب.

درمان تنگی نفس در سالمندان و میانسالان:

شنا کردن در آب بهداشتی سالم (استخر، دریاچه، دریا، برکه، رودخانه …)
اوّل شب یک استکان از جوشاندۀ مخلوط گُلِ زُوفا و ریشۀ أَرِیسا به نسبت مساوی.
خوردن مخلوط آب سیب تازه با آب زردکِ تازه (هویج زرد) که جهت دریافت ویتامین A لازم است.
پیاده روی آرام در سطح صاف در حیاط یا پارک (در نور مستقیم آفتاب بمدّت 15 دقیقه که برای دریافت ویتامین D لازم است).
مواردی که برای تنگی نفس بسیار خوب است: تخم آمله، تخم کرفس، تخم إسپند، دانۀ انیسون، بادیان رومی (ضدّ سرفه، ضدّ برونشیت، ضدّ سرفه)، آویشن (برای درمان سیاه سرفه و تنگی نفس خوب است)، نعنا با مصطکی (صمغ درخت پستۀ جنگلی) جویده شود (برای درمان تنگی نفس خوب است)، سوپ جو، روزی 14 عدد عنّابِ رسیده را با یک قاشق غذاخوری عسل آویشن بخورید، افراد سرد مزاج هم می‌توانند عَنّاب را با مویز (کِشمِش انگور سیاه) بخورند.

درمان تنگی نفس ناشی از مشکلات قلبی:

کاهش مصرف نمک.
پرهیز از پرخوری و مصرف غذاهای نفاخ و پرچرب.
کاهش فرآورده های حیوانی خصوصاً گوشت قرمز، لبنیات و تخم پرندگان.
مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند: (بادام، انجیر، ماش، جو، سیب درختی، موز كاملاً رسیده، لیموشیرین و…).
مصرف دمنوش (چای کوهی + سنبل الطیب + برگ زیتون) با عسل روزانه ۳ لیوان نیم ساعت قبل از وعده های غذایی.
افزایش مصرف فرآورده های گیاهی مثل: پختن (به + هویج + کلم + پیاز + سیر+ جعفری+ گشنیز + جو + ماش + زردچوبه + روغن زیتون + کمی نمک) با هم به عنوان یک وعده غذایی.

درمان تنگی نفس ناشی از اختلالات سیستم تنفسی:

رعایت آداب غذا خوردن.
مصرف مرزنجوش همراه غذا.
سعی در کاهش هیجان و استرس های روزانه و حفظ آرامش.
مصرف دمنوش (عناب + بابونه + به لیمو + پونه) با عسل روزانه ۲ لیوان.
پرهیز از فعالیت هایی که نیاز به تنفس زیاد دارد (تا درمان کامل، از دویدن و ورزش های سنگین خودداری کنید).
استفاده از دمنوش (گل زوفا + به لیمو + آویش + پرسیاوش) با عسل روزانه ۳ لیوان هر بار ۱ لیوان نیم ساعت قبل از وعده های غذایی.
پرهیز از استعمال دخانیات و تنفس در هوای آلوده (از آلاینده های محیطی دوری کنید و تا حد امکان از تنفس مواد آلرژی زا و سموم خودداری کنید).
پرهیز از مصرف (ادویه جات تیز و تند، آب سرد، آب داغ، ترشی جات حتی میوه جات ترش، غذاهای سرخ شده و بودار، مواد غذایی بودار مانند بعضی سبزیجات و…. فریاد کشیدن، تنفس هوای سرد، غذاهای شرادار مانند بادنجان، گردو، پسته و.. شیرینی جات و هرچیزی که با قند و شکر و نبات تهیه می شود).

درمان خفگی در اثر آب:

اگر کسی در آب خفه شده باشد باید شکم او را بر روی زانو انداخته و بر معده اش فشار وارد آورید و اگر کودک و سبک باشد که بتوانید وزن او را تحمل کنید باید شکم او را بر روی سر بگذارید و حرکت دو انجام دهید که آب داخل معده خارج شود، سپس او را تنفس مصنوعی بدهید.

درمان انسداد راه هوایی توسط زبان در مصدوم بی هوش:

در خفگی بهترین و اولین کار، بیرون آوردن زبان است. بدین شکل که دهان او را باز کنید، اگر دندان ها قفل شده بود قاشق یا شیئی شبیه آن را بین دندان ها فرو برده و بین فک ها بگذارید و به دندان های بالا و پایین فشار دهید تا باز شود بعد چوب پنبه یا شیئی که شبیه آن باشد را در وسط دندان ها قرار دهید، زبان را گرفته و آرام آرام ۱۵ تا ۲۰ مرتبه بیرون کشیده و رها سازید. اگر پس از ۲۰ مرتبه بیمار سکسکه کرد یا حرکات زبان را احساس کرد علامت بهبودی حال اوست. در ضمن می توانید زبان را از دهان به طرف بیرون بکشید که راه حلق باز شود و هوا داخل و خارج گردد و هوای مصنوعی را با فشار داخل ریه های بیمار کرده و به او نفس مصنوعی دهید.

درمان خفگی در اثر برق گرفتگی:

در برق گرفتگی ماهیچه های تنفس از کار می افتد و خفگی ایجاد می کند. در آن هنگام باید ابتدا برق را قطع کرد یا با شیئی خشک سیم برق را از بدن او جدا کرد و بعد شروع به دادن تنفس مصنوعی کرد تا نجات یابد.

درمان خفگی در اثر گازهای سمی:

در اثر گازهای سمی نظیر اکسید و کربن، اسید سولفیدریک، آمونیاک و گاز چراغ، خفگی ایجاد می شود.

درمان خفگی در اثر دم گرفتگی:

دم گرفتگی داخل چاه که چاه کن ها به آن مبتلا می شوند یا دم گرفتگی داخل حمام یا دم گرفتگی از کرسی و ذغال. اگر خفگی ها در اثر هوای کثیف و یا کمبود اکسیژن داخل حمام و یا در چاه ها ایجاد شوند و یا در اثر گرمای هوا یا بوهای تند و زننده بدن باشد و بدن نتواند مقاومت کند و منجر به خفگی شود باید فوری مصدوم را از محوطه خارج کرده و به هوای آزاد منتقل سازید تا هوای تازه ای را استنشاق کند و از خطر خفگی و هلاکت رهایی یابد. می توانید قدری بوهای زننده تند مانند سرکه یا گلاب یا کاه گل آب زده را جلوی بینی او بگیرید تا مجرای تنفس باز شود و اگر شدت داشت احتیاج به تنفس مصنوعی دارد.

درمان خفگی در اثر فلج شدن ماهیچه های تنفس:

در بعضی موارد می توان با تنفس مصنوعی مصدوم را از مرگ حتمی نجات داد. تنفس مصنوعی بر دو قسم است (شافر و اسیلوستر) در هر دو طریق باید قفسه سینه را به طور منظم فشار دهید تا هوای داخل ریه خارج شود. سپس قفسه سینه را منبسط کنید و دست های او را به جانب بالا و سمت چپ و راست حرکت دهید، تا هوا داخل شود. این عمل را مدتی حتی تا چند ساعت ادامه دهید تا حیات شخص خفه شده باز گردد. پس از بهبودی باید اشربه گرم مانند چای کم رنگ و شیر گرم به او بخورانید و بگذارید تا استراحت کند.

باز کردن راه هوائی در مصدومی که بی هوش نیست:

در مصدومی که بی هوش نیست و راه هوائی او مسدود شده است (با لقمه یا هرچیز دیگر) ابتدا او را وادار به سرفه عمیق می کنیم.
اگر راه هوائی باز نشد: از روش ضربه زدن به پشت (با کف دست جمع شده به حالت زمانی که با دست از شیر آب می خوریم بین دو کتف مصدوم می زنیم که به آن(Back Blow) گفته می شود. (به این صورت که در حالی که مصدوم را به پایین خم کرده اید آرام با قاعده دست چندین ضربه به ناحیه بین دو کتف او وارد می‌کنیم. که این کار باعث می‌شود جسم خارجی بر اثر این ضربات خارج شود (5 ضربه). بعد از این کار دقت می‌کنیم تا ببینیم که جسم بیرون آمده یا نه که با دو انگشت به صورت پارویی جسم را از دهان او خارج می‌کنیم. (در مواردی که می تواند صحبت کند بیشتر کار برد دارد).
اگر راه هوائی باز نشد: استفاده از مانور هایملخ اسفتاده می کنیم که مکانیسم مانور هایملخ به این صورت است با فشار وارد کردن زیر دیافراگم و افزایش فشار پشت شیء مسدود کننده، جسم خارجی بیرون می آید. این مانور به عنوان یک سرفه مصنوعی عمل می کند. (انجام صحیح این مانور نیز می تواند به فرد آسیب برساند و تا زمانی که مصدوم قادر به صحبت کردن و سرفه کردن است نبایستی متوسل به این مانور شد. چرا که سرفه قوی می تواند جسم مسدود کننده را خارج سازد).

نحوه اجرای مانور هایملخ ایستاده بروی بالغین هوشیار:

ابتدا از مصدوم بپرسید: حالت خوب است؟ می توانی صحبت کنی؟ چنانچه پاسخ ها منفی بود مانور را آغاز کنید.
پشت مصدوم قرار گرفته و بازوان خود را دور وی حلقه بزنید.
یک دستتان را مشت کرده و در حالتی که شست بطرف داخل است، آن را بالای ناف و زیر استخوان جناغ قرار دهید.
سپس با دست دیگر مشت خود را محکم نگه دارید.
مشت خود را بطور ناگهانی، سریع و با نیروی زیاد به سمت داخل و بالا فشار دهید.
این کار را تا به بیرون پرتاب شدن جسم خارجی تکرار کنید (5 بار).
دهان او را بررسی کنید و هر گونه جسم خارجی را بیرون بیاورید.
اگر پس از سه بار تکرار این مراحل انسداد بر طرف نشد با شماره 115 تماس بگیرید و آمبولانس و کمک پزشکی در خواست کنید و تا زمان رسیدن کمک به کار خود ادامه دهید. و اگر مصدوم هوشیاری خود را از دست داد راه هوایی او را باز کنید و تنفس او را بررسی کنید و در صورت نیاز شروع به تنفس مصنوعی کنید و اگر موفق به دادن تنفس مصنوعی نشدید فوراً ماساژ قلبی را شروع کنید تا انسداد بر طرف شود. (اجرای مانور هاملیخ (هایملیش= هایملیک) بروی افراد چاق و یا زنان باردار و نوزادان وکسانی که به تازگی عمل جراحی شکمی کرده اند ممنوع است، در افراد چاق (زن یا مرد)؛ زنان باردار، نوزادان و کسانی که به تازگی عمل جراحی شکمی کرده اند جهت بازکردن راه هوائی مانور هایملیخ ممنوع بوده و به جای آن از مانور فشار سینه ای (CHEST THRUST) استفاده می شود که در بزرگسالان و بزرگسالانی که به تازگی عمل جراحی شکمی کرده اند: دستان خود را به دور قفسه سینه حلقه بزنید. مشت خود را در وسط استخوان جناغ سینه قرار دهید. با دست دیگر مشت خود را محکم نگهدارید و به طور سریع و با نیروی زیاد به سمت عقب بکشید.

اجرای مانور هایملیش بروی کودکان یک تا هشت ساله:

در کودکان یک تا هشت ساله به کمک یک دست یا بسته به هیکل او با دو دست این مانور را انجام می دهیم. مانند بالغین است اما باید برای اجرای آن کمرتان را خم کنید و فقط با یک دست انجام می شود. به این صورت که:
پشت مصدوم قرار گرفته و بازوی یک دست خود را دور وی حلقه بزنید. همان دستی را که دور او حلقه کرده اید مشت کرده و در حالتی که شست بطرف داخل است، آن را بالای ناف و زیر استخوان جناغ قرار دهید.
مشت خود را به طور ناگهانی، سریع و با نیروی زیاد به سمت داخل و بالا فشار دهید.
این کار را تا به بیرون پرتاب شدن جسم خارجی تکرار کنید.

اجرای مانورهایملیخ به روی بالغین بیهوش:

مصدوم را به پشت بخوابانید. چانه را بسمت بالا کشیده و سر را به عقب ببرید.
پاشنه دست را روی وسط شکم بالای ناف درست زیر استخوان جناغ قرار دهید (در زنان باردار و افراد چاق دست را بروی وسط استخوان سینه قرار دهید).
دست ها را روی دنده ها و یا انتهای استخوان سینه قرار ندهید چرا که ممکن است به کبد و دنده ها آسیب وارد شود.
دست دیگر را روی آن دست بگذارید و به سمت بالا و داخل 5 فشار سریع و موثر وارد کنید.
پس از آنکه اطمینان حاصل شد راه های هوایی باز هستند، باید عملیات تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی آغاز گردد.

اجرای مانور هایملیخ بروی کودکان بی هوش:

روش کار مانند بالغین بیهوش است، اما تنها با یک دست فشار وارد می سازید.

اجرای مانور هملیخ بر روی کودکان زیر یک سال:

یک پا را روی صندلی و یا جسم سختی قرار می‌دهیم، از زانوی خود بعنوان تکیه گاه استفاده کرده، سپس کودک را دمر روی پاخوابانده، سینه نوزاد را با کف دست و فک را با انگشتان نگهدارید. سر نوزاد را به سمت پایین قرار داده و بدن را پایین بیاورید.
با پاشنه دست خود 5 ضربه محکم و سریع میان دو کتف نوزاد وارد سازید.
چنانچه جسم خارج نشد کودک را طاق باز خوابانده و از ران خود به عنوان تکیه گاه استفاده کنید و انگشت خود را وسط استخوان جناغ قرار دهید فشار سریع به سمت پایین وارد سازید تا قفسه سینه 3/1 تا 2/1 عمق خود فشرده گردد.
یا با انگشتان شصت هر دو دست به قفسه سینه او فشار وارد می کنیم در حالی که بقیه انگشتان هر دو دست از طرفین قفسه سینه پشت او را نیز محکم گرفته ایم یا فقط با انگشتان شصت هر دو دست فشار می دهیم.
اجرای مانور هایملیخ برروی نوزادان ممنوع است.

اجرای مانورهملیخ بروی خود:

مشت خود را روی شکم بالای ناف قرار داده و با دست دیگر آن را محکم بگیرید. سپس مشت را سریع بسمت بالا و داخل فشار دهید.
همچنین می توانید از لبه یک جسم ثابت مثل صندلی و میز استفاده کنید. شکم خود را روی لبه صندلی قرار داده و محکم به سمت پایین فشار دهید.

داروها:

توسیان
سالمترول
اکسپکتورانت

فعالیت:

روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با قارچ، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک لوبیای سویا، خوراک مخلوط، آش گندم با حبوبات، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش ماش، آش لپه ۱، آش لپه ۲، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش سماق، آش عدس ۱، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش حبوبات ۱، آش حبوبات ۲، آش گوجه فرنگی ۱، آش مرزه، آش شولی ۲، آش رب، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، صیفی پلو، ساطری پلو، هویج پلو، قیمه پلو، کلم پلو، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، گشنیز پلو با سویا، لبو پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش شهد فسنجان، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کباب تابه گیاهی، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت اسفناج، کتلت ذرت، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا چشم بلبلی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه کدو خورشتی، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو.

نکته:

بیشتر مردم تصور می کنند که هر تنگی نفس، آسم است، اما در معاینات معلوم شده که دچار بیماری قلبی هستند؛ دانشمندان می گویند افرادی که دچار تنگی نفس هستند در مقایسه با آنها که درد قفسه سینه دارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی قرار بگیرند.
فرد مبتلا به آسم، هنگام خارج کردن نفس دچار مشکل می شود، اما بیماری که دچار تنگی ناحیه نای است، هنگام دم مشکل دارد.
اگر بیمار فقط شب ها دچار تنگی نفس شود. نشانه آسم است یا اگر کسی در حین انجام فعالیت دچار این حالت شود، می تواند ناشی از بیماری قلبی باشد.
در مواردی تنگی نفس به دلایل عصبی است که اغلب فرد احساس می کند طنابی به دور گردنش افتاده است.
تنگی نفس ناشی از عفونت های دستگاه تنفسی معمولاً با علائمی چون تب و سرفه خلط دار همراه است.
تنگی نفس ناشی از لخته خون و انسداد در شریان ریوی (بیشتر در شکستگی استخوان دیده می شود).
کسی که تنگی نفس دارد، اکسیژن به خوبی به بدنش نمی رسد، مواد زائد دفع نمی شوند و حتی بسته به شدت بیماری روی دید چشم، مغز و سایر اعضاء بدن نیز تأثیر می گذارد. نکته مهم آن که تنگی نفس در کودکی می تواند مانع رشد شود و به علت کمبود اکسیژن و ترسیدن آن به بافت های بدن، اختلالات جسمی و روحی در کودک ایجاد کند.
تنگی نفس گاهی به خاطر بیماری قلبی ایجاد می شود. این حالت اغلب هنگام فعالیت بدنی رخ می دهد. اما در بیماران شدید قلبی ممکن است حتی در حال استراحت نیز رخ دهد. چون افزایش بازگشت خون وریدی که در وضعیت خوابیده رخ می دهد موجب تنگی نفس خواهد شد. بیماران مبتلا به نارسایی قلب هنگام خواب، سر خود را بر روی دو بالش یا بیشتر و به طور کلی روی بلندی قرار دهند تا از تنگی نفس رنج نبرند یا لااقل رنج کمتری به آنان برسد.
افزایش حرکات تنفسی: عبارت است از آغاز حیات ما با فرآیند تنفس همراه است تنفسی که تأمین کننده اکسیژن مورد نیاز بدن و دفع کننده دی اکسید کربن است؛ خون، اکسیژنی را که از ریه ها دریافت می کند به تمام سلول های بدن می رساند و دی اکسید کربن تولید شده را از سلول ها می گیرد؛ این گاز همراه خون به شش ها باز می گردد و با هوا از شش ها خارج می شود. در انسان سالم تعداد تنفس در هر دقیقه دوازده بار است که به آن ریتم طبیعی تنفسی می گویند؛ افزایش و یا کاهش در تعداد تنفس، به ترتیب، تند نفسی و کند دمی نامیده شده و نشانه اختلال در دستگاه تنفس است.
برای درمان تمام بیماری هایی که به واسطه غلبه خلط خاصی به طور مثال خلط صفرا ایجاد می شود نیازمند رعایت توصیه های مربوط به آن می باشد.
علت اصلی غلبه اخلاط و ایجاد انواع بیماری ها همین ممنوعیات هستند که اگر از آنها اجتناب شود سلامتی، خود به خود ایجاد می گردد.
ضعیف شدن حرکات دم (نفس) و یا قطع کامل آن را خفگی گویند. علائم خفگی غیر از قطع شدن تنفس؛ سرد شدن بدن، کبود شدن رنگ پوست و از کار افتادن قلب می باشد. اگر علائم خفگی تازه ظاهر شده باشد می توان اقدام به رفع آن کرد. ولی چنانچه مدتی بگذرد ادامه حیات غیر ممکن خواهد بود. حدود ۲۱% هوا را اکسیژن و ۷۵% آن را ازت و مقدار کمی از آن را ایندریک کربنیک تشکیل می دهد. از این گازها تنها اکسیژن برای تنفس لازم است. اگرچه ازت به ظاهر بدون فایده به نظر می رسد، اما وجودش برای ما بسیار ضروری است. زیرا اگر انسان را در هوایی که اکسیژن خالص داشته باشد قرار دهند به زودی خواهد مرد. علت آن است که اکسیژن زیاد سلول های بدن را می کشد. پس دانستید که وجود ازت برای کم کردن اثر زیان آور اکسیژن لازم و ضروری می باشد. به همان اندازه که اکسیژن خالص زیان آور است کمبود آن نیز اختلالاتی ایجاد می کند. در صورتی که ۱۰۰% تنزل یابد باعث خفگی خواهد شد. مقدار هوای لازم برای هر شخص در ۲۴ ساعت حدود ۱۰۸۰۰ لیتر است زیرا انسان در هر دقیقه به طور متوسط ۱۵ بار نفس می کشد و در هر مرتبه حدود نیم لیتر هوا را وارد شش ها می کند. در مصرف ۱۰۸۰۰ لیتر تنها حدود ۲۱۶۰ لیتر آن اکسیژن است که فقط یک چهارم آن (یعنی ۵۴۰ لیتر) جذب بدن می شود که به مصرف احتراقات می رسد و بقیه با هوا و دم زدن از شش ها خارج می شود. لذا بنابر حساب دقیق فوق هر انسانی در هر ساعت به ۲۲ لیتر اکسیژن احتیاج دارد که به جای آن ۲۰ لیتر انیدرید کربنیک خارج می سازد.
مقدار ۲۰ لیتر گاز کربنیک در یک ساعت کافی است که ۵ متر مکعب هوا را به کلی خراب کند لذا با دلایل فوق و احتساب آن ثابت شد که برای یک نفر در هنگام خوابیدن باید لااقل ۴ متر مکعب فضا در نظر گرفت، این فضا وقتی لازم است که هوا بتواند از درز درب و پنجره داخل و خارج شود. ولی در اتاق مسدود ۱۵ تا ۲۰ متر مکعب هوا و فضا لازم است. ارتفاع اتاق و بلندی سقف آن نباید کمتر از 65/2 متر باشد و از ۴ متر هم تجاوز نکند. زیرا اگر کوتاه باشد فضا گنجایش هوا را ندارد و در انسان خوابیده در آن مکان ممکن است ایجاد خفگی کند. اگر هم ارتفاع سقف از زمین زیاد باشد، مقداری هوای راکد در قسمت فوقانی می ماند که زود خراب شده و به درد تنفس نمی خورد.
چنانچه مصدوم روزهای پس از باز شدن راه هوایی دچار علایم زیر شد، بایستی فوراً به پزشک مراجعه کند. چرا که این علایم گویای آن است که جسم جای خارج شدن به درون ریه ها فرو رفته است: سرفه های مکرر، خس خس سینه، پنومونی (سینه پهلو).