تشنج ناشی از تب: عبارت از تشنجی که به دنبال افزایش ناگهانی دمای بدن شیرخواران و کودکان به وجود می آید. در این حالت هوشیاری کودک تغییر پیدا می کند و انقباضات ناگهانی و غیر قابل کنترلی در عضلات وی پدید می آید این حالت ممکن است تا 4 درصد کودکان تب دار را متأثر سازد.
علائم:
- جیغ زدن
- بی قراری
- تهوع و استفراغ
- تب و لرزش شدید
- از دست دادن هوشیاری
- خیره شدن به یک نقطه
- بی اختیاری ادرار و مدفوع
- از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع (خیس کردن یا کثیف کردن)
- پرش یا تکان خوردن بازوها، پاها، یا صورت که 3 الی 2 دقیقه طول می کشد.
- حالت تحریک پذیری پس از به دست آوردن هوشیاری، و به دنبال آن خواب به مدت چند ساعت.
علت:
- مننژیت
- گاهی علل ناشناخته یا شروع صرع باشد.
- عفونت های سیستم ادراری، تنفسی، مرکزی
- بروز تب بالا به صورت ناگهانی به هر دلیل، همراه با تحریک پذیری بدون دلیل دستگاه عصبی مرکزی در بعضی از کودکان.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- عفونت های مکرر، سابقه تشنج ناشی از تب در خواهر یا برادر کودک.
پیشگیری:
- هرگاه در کودکی که سابقه تشنج ناشی از تب داشته باشد، تب آغاز شد، بلافاصله اقداماتی جهت پایین آوردن تب انجام دهید.
عواقب مورد انتظار:
- تشنج می تواند باعث آسیب به مغز کودک شود و احتمال ابتال به صرع در کوک بالا می رود.
- علی رغم ظاهر ترسناک آن، تشنجی که تنها در اثر تب در کودک رخ دهد معمولاً جدی نیست، اما در عین حال، باید به دنبال سایر علت تشنج نیز گشت، بروز این حمله های تشنجی باعث عقب ماندگی ذهنی، تأثیر در رشد و نمو، یا ناهنجاری رفتاری نمی شود. اگر اولین حمله تشنجی ناشی از تب در شیرخوار زیر 6 ماه رخ دهد، امکان دارد انجام بررسی دستگاه عصبی و سایر بررسی ها ضروری باشد.
عوارض احتمالی:
- آسیب به بدن به هنگام حمله تشنجی
- آسیب به مغز در اثر حملات تشنجی مکرر
- خطر عود تشنج ناشی از تب، 33 درصد است؛ عود تقریباً در تمام موارد، در عرض یک سال اتفاق می افتد.
- در کودکانی که دچار تشج ناشی از تب می شوند، خطر بروز بیماری صرع در سال های بعد از حد متوسط بالاتر است.
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
- اگر تشنج ناشی از تب به طور مکرر رخ دهد، بررسی های آزمایشگاهی خون و مایع نخاع، و نیز نوار مغز انجام خواهد شد.
درمان طب نوین:
- دمای محیط سرد نشود.
- آب نباید افزودنی داشته باشد.
- خارج کردن لباس های اضافه
- اکسیژن تراپی، اطمینان از باز بودن راه هوایی
- هیچ ماده خوراکی به کودک داده نشود (دهانی)
- پاشوئیه (پای کودک را در تشت آب ولرم گذاشتن)
- پاشوئیه و تن شوئیه تا زمانی که کودک لرز پیدا نکرد هر 8 تا 5 دقیقه تکرار شود.
- تن شوئیه: پارچه مرطوب با آب ولرم را به تنه، پشت، پیشانی، کشاله ران و زیر بغل بکشیم.
- دادن استامینوفن و ایبو بروفن شربت و شیاف (اگر کوک اسهال داشت شیاف داده نمی شود).
- استفاده از داروهای ضد تشنج مثل دیازپام و فنو باربیتال طبق نظر پزشک دیازپام رکتال ارجعیت دارد.
- در صورت استفراغ بیمار به پهلو بخوابد، دست و پای بیمار را نبندیم، اما مواظب باشیم کودک سقوط یا برخورد با اجسام نداشته باشد.
درمان طب سنتی:
- ماساژ مدام پاها.
- خوردن حریره بادام.
- کاهش خوراک سرد.
- خوردن گرمی شبانگاه.
- خوردن شربت عسل گزنجبین.
- مالیدن روغن کنجد به ملاج سر.
- جوشانده اسطوخدوس شبانگاه.
- استشمام عطر محمدی یا یاس در موقع خواب.
- پس از تشنج، سعی کنید تب را با آب ولرم پایین بیاورید.
- سوپ گندم با مقداری بادام تازه (سوپ بادام) هفته ای 3 الی 5 وعده.
- از مواد غذایی گرم و خشک مثل کشمش و مویز بیشتر مصرف کند به خصوص عسل.
- پرهیز از عارض شدن خستگی و گرسنگی و افراط در مسائل جنسی و مصرف غذاهای سرد وتر و همچنین سرد و خشک.
- هر شب قبل از خواب یک قاشق غذا خوری اسطوخدوس را در یک لیوان آب جوش به مدت یک ربع دمکرده و با عسل یا نبات میل کند.
- پرهیز از غذاهای سرد مثل ماست و دوغ و ترشی سرکه و خیار و کاهو و غذاهای فست فود و چیپس و پفک و شکلات و کاکائو و سس و…
- جزئیات تشنج را یادداشت کنید و به پزشک اطلاع دهید، اطلاعات باید شامل موارد زیر باشد: زمان شروع تشنج، مدت زمان سپری شده از زمان بالا رفتن تب تا بروز تشنج، آیا حرکت دست و پا در دو طرف یکسان بوده یا این که یک طرف بیشتر از طرف دیگر تکان می خورده است؟ مدت زمان تشنج؟ آیا کودک پس از تشنج خوابیده است؟ چه مدت؟ آیا تشنج پس از مدتی دوباره رخ داده است؟
- به هنگام تشنج، اشیاء بلاقوه خطرناک را از دور و بر بچه دور کنید، بچه را به پهلو بخوابانید و مطمعن شوید که راه تنفس بچه باز است.
- تا زمان برطرف شدن تب و بیماری زمینه ای، کودک باید در رختخواب به آرامی استراحت کند، پس از آن نیز فعالیت، باید تدریجاً از سر گرفته شود.
- به هنگام تشنج، کودک نباید چیزی بخورد، پس از پایان تشنج، کودک را تشویق کنید که مایعات زیادتر بنوشد، مثلاً آب، چای، نوشابه و آب میوه.
درمان اطفالی که دچار صرع، تشنج و فلج مغزی شده اند:
- داروی شیمیایی نوزاد را یک دفعه قطع نکنید.
- اندازه یک حبه جامع امام رضا (ع) را در یک استکان آب انار حل کنید و به بچه بدهید.
- روغن مالی ستون فقرات و سر کودک و تراشیدن مو (تراشیدن موی کودکان باعث افزایش قدرت بدنی در بزرگسالی می شود).
- روغن مالی ملاج سر نوزاد تا قبل از 2 سالگی با روغن سیاهدانه و روغن بادام تلخ هفته ای یکی دو بار (قبل از تشکیل کامل ملاج سر). (اینکار باعث رشد مغزی، بهتر شیر خوردن و آرامش بخشی و رشد جسمی اطفال می شود.)
داروها:
- امکان دارد داروهای ضد تشنج، مثل فنوباربیتال، برای پیشگیری از تشنج تجویز شوند، گاهی این داروها پس از اولین بروز تشنج توصیه می شوند و گاهی تنها زمانی که تشنج بعداً دوباره تکرار شود، داروهای ضد تشنج تنها زمانی موثر هستند که در طی سال هایی که کودک مستعد عود تشنج ناشی از تب است (تا 4 سالگی) به طور روزانه مصرف شوند، البته معمولاً این داروها برای کودکان پر خر یا کودکانی که تشنج عارضه دار دارند توصیه می شوند.
فعالیت:
- تا زمان برطرف شدن تب و بیماری زمینه ای، کودک باید در رختخواب به آرامی استراحت کند، پس از آن نیز فعالیت باید تدریجاً از سر گرفته شود.
رژیم غذایی:
- به هنگام تشنج، کودک نباید چیزی بخورد، پس از پایان تشنج، کودک را تشویق کنید که مایعات زیادتر بنوشد، مثلاً آب و آب میوه.
- شیر بادام،