ترک پاشنه پا: عبارت است از ترک خوردن پوست در بسیاری از نقاط بدن دیده می شود، اما معمولاً پاشته و کنار کف یا نقاطی هستند که بیشتر مستعد ترک خوردگی می باشند؛ ترک هایی که در کف با ایجاد می شوند، پوست شکاف خورده ای است که سطح خارجی پوست (اپیدرم) را تحت تأثیر قرار     می دهند؛ به خارجی ترین لایه پوست اپیدرم می گویند؛ این لایه، نسبتاً خشک است، چون شامل مجموعه ای از سلول های پوستی مرده می باشد. کف دست و پا نسبت به دیگر نواحی بدن ضخیم تر بوده و فقط ۱۰ درصد، آب دارد که سد دفاعی خوبی محسوب می گردد، البته به شرطی که خشکی آن بیش از حد نباشد.

علائم:

1. اولین و مشخص ترین نشانه، خشکی پاشنه است. هنگام لمس کردن، پاشنه زبر و خشک است؛ علاوه بر این، پاشنه ترک خورده، قرمز، خارش دار و ملتهب است و این نشانه ها زمانی بدتر می شوند که پابرهنه راه بروید.

علت:

• دیابت
• اگزما
• اضافه وزن
• کم آبی بدن
• ضعیف بودن کبد
• عفونت های قارچی
• وجود مواد زائد در کبد
• یبوست و خشکی معده
• زیاد روی موکت راه رفتن
• زیاد کفش تنگ یا پاشنه دار پوشیدن
• خشکی آب و هوا: ترک پاشنه پا در فصل تابستان و پاییز بیشتر بروز می کند و یکی از دلایل آن خشکی هوا است.
• کمبود ویتامین ها و مواد معدنی: وجود پاشنه های ترک خورده نشان دهنده کمبود آهن و اسیدهای چرب امگا ۳ نیز می باشد.
• مواد شوینده: اغلب خانم های خانه داری که مدام با آب و مواد شوینده سروکار دارند، دچار خشکی دست و پا می شوند، چون آب و مواد شیمیایی باعث تبخیر رطوبت پوست می شود.
• کم کاری تیروئید: افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است به شدت دچار خشکی کف پا شوند، زیرا غده تیروئید آنها نمی تواند غدد عرق پا را تنظیم کند، که می تواند باعث خشک شدن آن شود.
• پسوریازیس: پسوریازیسیک بیماری خودایمن مزمن است که باعث ایجاد لکه های ضخیم و پوسته پوسته می شود. افراد می توانند تقریباً در هر نقطه از بدن، از جمله پا، لکه های پسوریازیس ایجاد کنند.
• یائسگی: در اغلب خانم ها بعد از یائسگی، شاهد ترک کف پا به دلیل ضخیم تر شدن پوست کف پا هستیم که به آن کلفتی کف پای دوران یائسگی گفته می شود (دلایل هورمونی عامل اصلی این عارضه می باشند).
• ژنتیک: ژنتیک در خشکی پوست نیز نقش دارد. وقتی پوست فردی از نوع خشک باشد، پوست دست و پاهایش تحت تأثیر این خشکی قرار می گیرد. این افراد مخصوصاً در فصول سرد و خشک، بیشتر شاهد خشکی و ترک کف پا هستند.
• پیری: تغییرات هورمونیو متابولیکی در طول زمان باعث کاهش بازده سلول های پوست می شوند که منجر به ضخیم شدن بیرونی ترین لایه پوست می شود. همچنین، همان طور که سن ما بالا می رود، بخش چربی محافظ روی پا کمتر می شود.
• آب و هوای سرد: پوست خشک اغلب در ماه های زمستان، بیشتر به خاطر گرمایش داخلی و رطوبت کم، بیشتر می شود.به اندازه کافی آب نخوردن، مرطوب نکردن پاها، حمام بسیار داغ، زیاد در حمام داغ بودن، اسکراب پاهای خشک، مبتلا بودن به دیابت از علل دیگر هستند.
• خشکی پوست: شایع ترین علت ترک پاشنه پا، خشکی پوست است؛ کسانی که به طور عمومی خشکی پوست دارند، مستعد این هستند که دچار ترک کف پا، به خصوص ترک پاشنه پا هم شوند (کاهش رطوبت در پاشنه ی پاها، به علت نبود غدد چربی در پوست پا، در آن بخش ترک ایجاد می کند).
• سایر بیماری ها: دیابت،کم کاری تیروئید و سوء تغذیه چند مشکل رایج هستند که می توانند باعث ایجاد پوست خشک شوند. کمبود ویتامین  A یا اسیدهای چرب ضروری دیگر مثل اسید آلفا – لینولییک (ALA) و اسید گاما – لینولییک (GLA) نیز می تواند علت اصلی باشد. بیماری هایی نظیر بیماری های گواررشی یا بیماری سلیاک ممکن است منجر به کمبود ویتامین و اسیدهای چرب ضروری شوند.
• اگزما: اگزما به گروهی از بیماری ها گفته می شود که باعث التهاب پوست می شوند. افراد می توانند در هر جای بدن خود به اگزما مبتلا شوند. علائم رایج اگزما شامل لکه های خشک و خارش دار است. اگر در کف پا دچار اگزما شوید، در کف پای شما ترک ایجاد می شود. کودکان دارایاگزما، دارای پوست بسیار خشک هستند که این خشکی می‌تواند هم منجر به ترک پا و هم منجر به خارش پوست شود.
• فشار جسمی: یکی از عواملی که می تواند صدمات جدی به بدن وارد کند ضربه و فشار مستمر و طولانی مدت به پوست است؛ افرادی که به دلیل شغل، تفریح و ورزش، مستمراً به کف پای خود فشار وارد می آورند؛ خصوصاً آنها که کمی انحراف در کف یا دارند دچار این عارضه می شوند، زیرا فشار تنها بر قسمتی از پا وارد می شود، در نتیجه پوست در آن قسمت با ضخیم شدن و افزایش قطر، سعی در مبارزه با این فشارها دارد.
• غلبه صفرا: هنگام غلبه صفرا، خونرسانی به اندام های انتهایی کاهش می یابد و فعالیت غدد عرق نیز کمتر می شود (غدد عرق کف دست و پای انسان مثل مرطوب کننده طبیعی عمل می کند، لذا خشکی بیشتری در پوست ایجاد می شود که در پاشنه پا ترک ایجاد می کند). برخی اوقات این ترک خوردگی به عمق پوست و بخش «درم» نیز نفوذ می کند و در این حالت پاشنه پا دردناک می شود؛ از آنجایی که پوست ناحیه پاشنه پا حساس و خشک است. در بسیاری از مواقع این ترک ها عمقی می شوند. اما نکته حائز اهمیت این است، افرادی که دچار مشکل خشکی و ترک کف پا هستند ممکن است در بعضی مواقع در عمق این ترک ها عفونت های میکروبی هم مشاهده کنند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. اگزما
2. چاقی
3. دیابت
4. خار پاشنه
5. پسوریازیس
6. کف پای صاف
7. درماتیت کف پا
8. سندروم شوگرن
9. کم کاری تیروئید
10. پای ورزشکاران نوعی بیماری قارچی عفونت‌های قارچی

پیشگیری:

• از شوینده‌های بدون بو و ملایم استفاده کنید
• بعد از خشک کردن پوست از لوسیون بدن استفاده کنید
• بعد از استحمام با یک حوله پوست خود را به آرامی خشک کنید.
• از حمام کردن با آب داغ پرهیز کرده و آب داغ را با آب گرم جایگزین کنید
• مدت زمان ماندن در حمام را به ۵ تا ده دقیقه کاهش داده تا پوست رطوبت خود را از دست ندهد.

تشخیص:

1. آزمایش خون
2. معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• ترک های عمیق پا یا انگشتان پا معمولاً با پماد بهبود نمی یابند.
• با ترمیم ترک کف پا، لایه پلاستیکی به سمت بیرون کشیده می‌شود.
• بانداژ را با ۲ لایه شروع کنید و هر زمان که لازم بود لایه دیگری قرار دهید.
• ترک کف پا را به طور مداوم با پماد و کرم به صورت ۳ مرتبه در روز مرطوب کنید.
• پای خود را در حد امکان در معرض هوای آزاد قرار ندهید. چرا که ترک کف پا در شرایط هوایی خشک بدتر می‌شود.
• اگر ترک ها عفونی شدند، از پمادهای آنتی بیوتیک ۳ بار در روز به صورت موضعی استفاده کنید مانند پماد (Polysporin ).
• استفاده از پماد به صورت پانسمان مانند Band-Aidبهبود را سرعت می بخشد. حتی می توانید با جوراب روی آن را بپوشانید.
• از بانداژ های پوستی مایع استفاده کنید که ترک را کاملاً مهر و موم می کند. مارک های زیادی از بانداژ مایع موجود است. این بانداژ ها به نسخه احتیاج ندارند.
• در اغلب موارد برای درمان ترک پاشنه پا شما می‌توانید پوست ترک خورده را با روش های درمانی مانند ژل پترولوم، کرم های مرطوب کننده، کرم های هیدروکورتیزون با دوز متوسط و یا بانداژ های مایع درمان کنید.

درمان طب سنتی:

• از کفی نمد برای کفی کفش خود استفاده کنید.
• شب ها هنگام خواب مخلوط گلسیرین و آب لیمو را بر آن مالش دهید.
• از پوشیدن کفش هایی که پشت باز هستند (بدون جوراب) خودداری کنید.
• ضماد پیاز کف پا داروی بسیار مجرب برای درمان ترک های پوستی کف پا می باشد.
• کسانی که ترک پا دارند، در صورت یبوست داشتن اول باید یبوست شان برطرف شود.
• شب ها هنگام خوابیدن مقداری گل های انار یا گلنار فارسی را بپزید و بر موضع ضماد کنید.
• در غذاها به جای روغن های پالم و صنعتی از روغن حیوانی یا دمبه یا روغن زیتون استفاده کنید.
• علاوه بر کرم، به افرادی که مشکل ترک پاشنه پا داشته باشند توصیه می شود از دمپایی یا صندل های روفرشی استفاده کنند.
• هنگام شستشو بهتر است از چکمه استفاده کنید تا پاها به مدت طولانی در آب نمانند (آب زیاد رطوبت پوست را کاهش می دهد).
• ضماد پیاز رنده شده با حنا به کف پا داروی بسیار مجرب برای پیشگیری از ترک، قارچ و تاول کف پا در پیاده روی های طولانی است.
• با مالیدن دنبه یا کوهان شتر آب شده به پاشنه و اطراف پاها و پوشیدن جوراب نخی، رطوبت کافی موجب بهبود قسمت‌های ترک خورده، می‌شود.
• برای درمان آن باید شب ها هنگام خوابیدن پیه های داخل انار که بین دانه های انار قرار دارند و به پوست چسبیده اند را بکوبید و بر آن موضع ضماد کنید.
• افرادی که دسترسی به کرم های طبی و دارویی ندارند، می توانند از چرب کننده های خانگی مثل روغن های حیوانی، وازلین و حتی روغن های گیاهی استفاده نمایند.
• برای حفظ رطوبت پاها هنگام پوشیدن کفش، بهتر است قبل از رفتن به بیرون از منزل، پاهای خود را با مخلوط مساوی گلیسیرین و گلاب چرب کنید تا ساعت ها رطوبت پا تأمین گردد.
• برای نرم کردن کف پاها، کتیرا، بابونه شیرازی، شاه تره و مخلصه را به نسبت مساوی نرم کنید و شب ها مقداری از آن را با ماست مخلوط کرده و بر کف پاها ضماد کنید و جورابی نخی به پاها بکشید و بخوابید.
• کتیرا ساییده شده 10 گرم + گلیسیرین 50 گرم، مواد مذکور را خوب مخلوط کرده و پس از گذشتن یک روز در دمای اتاق مخلوط فوق را تا بهبودی کامل روزانه یک یا دو مرتبه به مدت نیم ساعت کف پا می بندیم.
• کسانی که دچار خشکی در ناحیه پا هستند، می توانند با مالیدن روغن های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن نارگیل، روغن بادام، روغن کنجد و تمامی روغن های گیاهی هیدروژنه، ترک پای خود را به سرعت بهبود بخشند.
• ترکیب (حنا 2 واحد + آب + پودر کتیرا 1 واحد) با هم مخلوط کرده و شب ها روی ترک پا بمالید و با پلاستیک ببندید و روی آن جوراب بپوشید. اگر شب ها به کف پا زده شود، در کمترین مدت عمیق ترین ترک پا را درمان می کند.
• رعایت توصیه ها هنگام غلبه صفرا: از آن جایی که علت اصلی ترک پاشنه پا ناشی از غلبه خشکی خصوصاً از غلبه صفرا ایجاد می شود، لذا لازم است تا افراد در ابتدا تمام توصیه های مربوط هنگام غلبه این خلط را رعایت کنند تا مراحل بعدی مثمر ثمر واقع گردد.
• اگر در عمق ترک های پا، عفونت های باکتریایی و قارچی تکثیر یافته باشند، باعث بسته شدن ترک ها و مقاومت آنها می شود و درمان و رفع ترک ها را به تعویق می اندازد؛ بنابراین برای درمان ترک پا بهتر است ابتدا عفونت ها را از بین ببریم. همچنین اگر ترک پاها همراه با عفونت باشد می توانند از پانسمان عسل استفاده کرد.
• از آنجایی که قلب دوم انسان پای اوست، توجه به سلامت پاها مهم و قابل اهمیت است؛ ترک پاشنه پا در اثر بی توجهی به آن ایجاد می شود؛ حفظ رطوبت پاها در درمان ترک پاشنه پا مفید است؛ استفاده از روغن های طبیعی، عسل، لیموترش، وازلین، مخلوط گلیسیرین و گلاب، موم پارافین روش های مؤثر درمان ترک پاشنه پا هستند.
• اسفند 100 گرم + روغن زیتون 60 گرم + آب به میزان لازم، اسفند را سم زدایی کرده یعنی خیسانده و پس از ۱۲ ساعت آب آن را تعویض کرده و بعد با آب جدید ۳۰ دقیقه جوشانده و آب آن را دور ریخته و اسفند باقی مانده سم زدایی شده را به روغن زیتون اضافه کرده و به مدت 4 ساعت به روش بن ماری حرارت داده و در نهایت صاف می کنیم روغن حاصله را تا بهبودی کامل روزانه یک یا دو مرتبه به مدت نیم ساعت کف پا می بندیم.
• لیموعمانی زرد: خاصیت اسیدی و خنک لیموعمانی می تواند گرمای ایجاد شده در کف پا را کاسته و رطوبت را به کف پا برگرداند؛ بنابراین می توان ۳ قاشق غذاخوری لیموعمانی آسیاب شده را در یک لیتر آب جوش ریخته و اجازه دهید تا ولرم گردد، سپس پاها را به مدت ۱۵ دقیقه در آن قرار دهید. (از آب داغ استفاده نکنید، چرا که می تواند رطوبت پای شما را از بین ببرد و بعد از این کار پاها را با سنگ پا و صابون بشویید و با حوله خشک کنید).
• کرم عسل استفاده کنید، طرز تهیه کرم عسل عبارت است از (موم عسل 400 گرم + گرده گل 100 گرم + روغن بادام شیرین + روغن نارگیل + ژل آلوئه ورا، موم عسل و روغن ها را حرارت دهید تا موم کاملاً آب شود سپس به صورت جداگانه ژل آلوئه ورا و گرده گل را آسیاب کنید، بعد از آب شدن موم عسل ظرف را درون یک بنماری آب خنک قرار داده و با همزن ترکیب را خوب هم میزنیم در ادامه ژل آلوئه ورا و گرده گل را به ترکیب اضافه کرده و مجدداً هم میزنیم این ترکیب را درون یخچال نگهداری کنید تا خوب بسته شود).
• نیم کیلو کوهان شتر + 250 گرم روغن زیتون + 2 عدد لیموترش + 3 قاشق غذاخوری پودر زاج سفید + یک لیوان سرکه سیب، کوهان شتر را خرد کنید و یک لیوان سرکه اضافه کنید و اجازه دهید تا با حرارت آب شود سپس صاف کنید سپس روغن زیتون، لیمو و زاج ها را با هم حرارت دهید و بعد از حرارت دادن، محلول کوهان شتر را به ترکیب اضافه کنید و در آخر صاف کنید و اجازه دهید خنک شود، می توانید به این ترکیب اسانس مورد نظر اضافه کنید و هر شب به مدت 5 دقیقه موضع را با این ترکیب ماساژ دهید و به اندازه یک انگشت از این ترکیب داخل ناف بمالید.
• ترک هایی به صورت طولی در قسمت خارجی پاشنه پا ایجاد می شوند، در صورتی که این ترک ها عمیق شوند با سوزش و درد همراه خواهند بود. معمولاً این بیماری در اثر کندی کار کلیه و کبد و در اثر کثافات خون یا در اثر کثافات و گرد و غبار و خاک و یا از سنگینی معده و همچنین پوشیدن کفش های نامناسب یا راه رفتن روی موکت و یا فرش های ماشینی ایجاد می شود. لذا در صورتی که مبتلا شده اید باید به طور شبانه روز از جوراب نخی استفاده کنید که پایتان با گرد و خاک یا الیاف پلاستیکی تماس پیدا نکند و نیز از مواد شوینده اسیدی مانند: صابون شامپو و غیره استفاده نکنید و همیشه قبل از خارج شدن از حمام حتماً کف پاها را سنگ پا بکشید.
• بهترین وسیله برای از بین بردن پوست مرده کف پا سنگ پا است که از نوعی سنگ طبیعی تهیه شده و از قدیم برای این منظور استفاده می کردند. برای استفاده از سنگ پا کمی فشار لازم است، اما مراقب باشید فشار به حدی نباشد که سایش با سنگ پا به پوست سالم شما که زیر بافت مرده قرار دارد، آسیب بزند. بعد از این که حس کردید پوست مرده جدا شده و سنگ پا پوست سالم شما را تحریک می کند، پاها را آب بکشید و کاملاً خشک نمایید. سنگ پا را هم با برس، تمیز کنید تا آثاری از سلول های مرده پوست در خلل و فرج سنگ باقی نماند و زمینه ساز آلودگی نباشد؛ حتی در صورت لزوم می توانید سنگ را بجوشانید. استفاده از سنگ پا برای از بین بردن لایه های شاخی و ضخیم پوست پاشنه پا مفید است، به جز در مواقعی که خشکی پا به علت وجود بیماری پوستی باشد.
• اگر خشکی پوست پاشنه بیش از حد است، استفاده از کرم مرطوب کننده را به چند مرتبه در روز برسانید. اگر دنبال نتیجه بهتری هستید توصیه می شود، پاها را در یک تشت آب قرار داده و اجازه دهید کف پا خیس بخورد؛ بعد از اینکه پاها را خشک کردید زمانی که رطوبت پوست تبخیر نشده و پوست نمناک است کرم را به کف پا بزنید. همچنین توصیه می شود بعد از این اقدام برای اثر بخشی بهتر، یک کیسه نایلونی را روی پاهای کرم زده بکشید؛ با این راه کار نتیجه درمانی بهتر خواهد شد؛ اما اگر شخصی قصد دارد بعد از کرم زدن فعالیت خاصی انجام دهد، برای این که کیسه نایلونی مزاحمتی ایجاد نکند توصیه می شود روی کیسه مجدداً جوراب بپوشید.
• وازلین: برای جلوگیری از ترک پاشنه پاها، باید پوسته های مرده سخت اطراف پاها را به صورت منظم لایه برداری کرد. نیم ساعت قبل از حمام مقداری وازلین را به کف و پاشنه پا بمالید و با پلاستیکی روی آن را پوشانده و جورابی روی آن بکشید. در حمام کف پا را با سنگ پا به خوبی لایه برداری کنید بعد از نیم ساعت وازلین، به خوبی لایه های مرده روی پوست را نرم کرده، لذا آماده لایه برداری است. بلافاصله بعد از حمام نیز کف پا را با وازلین چرب کرده و مانند قبل از پلاستیک و جوراب استفاده کنید و اجازه دهید ۶۰-۳۰ دقیقه در این وضعیت بماند، بعد پاها را با آب گرم طوری بشویید که مقدار کمی وازلین روی آن بماند؛ این کار باعت خواهد شد تا از ایجاد ترک پا پیشگیری به عمل آمده و البته باشنه پاها نرم و مرطوب بمانند. روزهایی که حمام نمی روید این درمان را پیش از رفتن به رخت خواب انجام دهید.

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین غذاهای گرم بدون مصلح خودداری کنید.

نکته:

• عقربک، میخچه، دمل، گوشه کردن انگشتان و ترک پاشنه پاها همگی در اثر کندی کار کلیه و کبد و یا در اثر کثافاتی خون و یا از کثافات مانند گرد و غبار و خاک و یا از سنگینی معده و یا از یبوست ایجاد می شود. اگر معده پاک و کار آن مرتب باشد و کلیه و کبد درست کار کند و خون هم صاف باشد، ابداً هیچ یک از این قسم امراض عارض انسان نخواهد شد، لذا برای درمان هر یک از مشکلات فوق الذکر اول باید معده را پاک کرده، سپس کلیه و کبد را تقویت و خون را صاف کرد تا با مالیدنی مناسب آن بیماری برطرف شود.