ترشح شیر بدون بارداری (گالاکتوره): ترشح شیر نابجا از سینه ها بخودی خود یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است و ممکن است نشان از وجود یک بیماری زمینه ای باشد، وقتی خانمی مبتلا به ترشح شیر نابجا از سینه ها می باشد نیاز به بررسی دقیق دارد. ممکن است هیچ علتی نداشته باشد و یا این که خدای ناکرده فرد مبتلا به تومور غده هیپوفیز شده باشد، ترشح شیر از سینه های خانم ها در هنگام شیر دادن به بچه و یا به دنبال زایمان، طبیعی است ولی اگر در مواردی غیر از آن ها اتفاق بیفتد غیر طبیعی بوده و به آن ترشح شیر نابجا گفته می شود. اصطلاح علمی آن گالاکتوره (GALACTORRHEA) می باشد. ترشح شیر نابجا از سینه ها در مردان، شیرخواران تازه متولد شده و در نوجوانان در سن بلوغ و در هر دو جنس می توانند اتفاق بیافتد. این بیماری نسبتاً شایع است و در 25 الی 20 درصد خانم ها اتفاق می افتد. ترشح شیر نابجا از سینه ها ممکن است یک طرفه و یا دو طرفه باشد. برای ترشح شیر در خانم ها وجود سه هورمون لازم است: استروژن، پروژسترون و پرولاکتین. مهمترین آن ها پرولاکتین است. پرولاکتین از غده هیپوفیز ترشح می شود و ترشح آن تحت کنترل غده هیپوتالاموس می باشد.
علائم:
- آکنه
- سردرد
- حالت تهوع
- رشد مو زائد
- مشکلات بینایی
- کاهش میل جنسی
- ممکن است بافت سینه بزرگ شود
- داشتن پریودهای نامنظم یا از دست رفته
- شایعترین علامت آن این است که سینه ها حتی اگر حامله نباشید، مقدار زیادی شیر تولید می کنند؛ شما ممکن است ببینید که به طور تصادفی از نوک سینه هایتان نشتی وجود دارد.
علت:
- اختلالات هورمونی مثل کم کاری تیروئید.
- اختلال و بی برنامگی در خواب و تفریحات سالم.
- نداشتن تغذیه مناسب و استفاده کردن از غذاهای آماده و فست فودها.
- اختلال در سیستم گوارش که بیشتر به خاطر غذای نامناسب و مشغله فکری پدید می آید.
- کار کلیه فیلتر کردن مقادیر پرولاکتین زیاد از خون است، بنابراین ناتوانی کلیه در کار کردن درست نیز می تواند باعث شیردهی در فرد شود.
- گاهی اوقات، آسیب جدی به نخاع می تواند منجر به تحریک غدد درون ریز بدن شود، این امر منجر به شیردهی نیز می شود و دلایل این وضعیت هنوز مشخص نیست.
- بعضی از بیماری هایی که جدار قفسه سینه را درگیر می کنند مثل: زونا که اعصاب بین دنده ای در جدار قفسه سینه را گرفتار می کند، ضربه، سوختگی ها، جای اعمال جراحی، تومورهای جدار قفسه سینه.
- در نوزادان چون موقع تولد مقدار زیادی هورمون استروژن وجود دارد (از خون مادر وارد بدن نوزاد شده است) بدین دلیل ممکن است تا مدتی ترشح مایع شبیه به شیر از سینه های نوزاد وجود داشته باشد.
- مصرف بعضی از داروهای گیاهی، که امروزه بیشتر به عنوان داروهای بی خطر تبلیغ می شوند و معمولاً مصرف کننده از ترکیب این داروها مطلع نیست، مهمترین این ها عبارت اند از: گزنه، رازیانه، بوته خار، بایدان روی، شنبلیله، مصرف مواد محرک، ماری جوانا، مواد مخدر، تحریک سینه ها.
- استرس، عصبی شدن، حرص خوردن و حساس و زودرنج بودن، به خصوص افرادی که مشاغل حساس و پر استرس دارند، بیشتر در معرض این بیماری هستند، از آن جا که تمام غدد درون ریز با رشته های عصبی کار می کند، داشتن تنش های عصبی موجب اختلال در کارکرد این غدد می شود.
- وجود بعضی بیماری های زمینه ای که مهمترین آنها عبارتند از: بیماری تیروئید، کم کاری و پر کاری تیروئید سبب ترشح شیر نابجا از سینه ها می شود، نارسایی مزمن کلیه ها، نارسایی کبد (سیروز کبدی)، سارکوئیدوز، استرس های هیانی طولانی مدت، بیماری ها و یا تومورهای غده هیپوتالاموس در مغز.
- غده هیپوتالاموس یک ماده ای به اسم دوپامین ترشح می کند که از طریق جریان خون به غده هیپوفیز رفته و سبب مهار ترشح هورمون پرولاکتین توسط غده هیپوفیز می شود. هر دارویی که سبب مهار ترشح دوپامین و یا مهار گیرنده های آن شود، سبب افزایش پرولاکتین خون شده و منجر به ترشح شیر نابجا از سینه ها خواهد شد.
- فیزیولوژیکی: در مورد آمنوره (قطع دوره ماهانه)، ریزش شیر معمولاً توسط هیپرپرولاکتینمی ایجاد می شود، وضعیتی که سطح هورمون پرولاکتین در خون افزایش می یابد و تولید شیر مادر را تحریک می کند. مقدار این هورمون بعد زایمان بالا باقی می ماند که طبیعی است. دستکاری سینه یا نوک پستان در طول رابطه جنسی. استرس روانی، اجتماعی.
- عمده عواملی هستند که به آنها عوامل مساعد کننده می گویند، یعنی اگر فردی این عوامل را داشته باشد که به آنها عوامل خطرزا می گویند، احتمال ترشح شیر نابجا از سینه ها در وی بیشتر خواهد بود این عوامل خطر زا عبارتند از: جنس زن، خانم ها خیلی بیشتر از مردان مبتلا به این مشکل می شوند، استرس، پوشیدن لباس هایی که بطور دائم سبب تحریک نوک سینه ها شود.
- اگر ترشح شیر نابجا از سینه ها به دلیل یک بیماری زمینه ای باشد، سایر علائمی که بیمار ممکن است داشته باشد، شامل این موارد هستند: عدم وجود پریود یا پریودهای نامنظم، عدم تحمل به سرما یا گرما، کاهش یا افزایش اشتها، افزایش تشنگی و میزان ادرار، کاهش میل جنسی، ترشحات خونی یا بدبو از سینه ها، سردرد، رشد موهای زائد و جوش های پوستی، اختلالات بینایی.
- مصرف بعضی از داروهای که لیست آنها طولانی است ولی شایع ترین داروها که سبب شیر نابجا از سینه ها می شوند عبارت ند از: در شروع و یا قطع مصرف قرص های ضد حاملگی، مصرف هورمون ها مثل استروژن و پروژسترون، داروهای فشارخون مثل آتنولول، متیل دوپا و یوراپامیل، ضد افسردگی های مثل سیتالوپرام، فلوکستین و سرترالین، آرامبخش ها مثل آلپرازولام و بوسپیرون، مهار کننده های گیرنده های هیستامینی نوع 2 مثل سایمتیدین، فاموتیدین و رانیتیدین، داروهای ضد تهوع مثل متوکلوپروماید، بعضی داروهایی که برای رفلاکس سیستم گوراش تجویز می شوند، بعضی ضد دردها.
- آسیب شناسی: اختلالات مربوط به هیپوتالاموس یا ساقه هیپوفیز است. ضایعات سوپراسلار و یا سلار ساقه هیپوفیز، که به عنوان اثر ساقه نامیده می شود، می تواند منجر به شیرریزش شود. تومورهایی که شامل کرانیوفارنژیوم، گرمنوم، مننژیوم هستند. اختلالات روانی مثل هیستیوسیتوز، سارکوئیدوز، شکاف کیست Rathke، جراحت هیپوفیز مانند پرولاکتینوما (که باعث ایجاد هیپرپرولاکتینمی می شود)، آکرومگالی، جراحت دیواره قفسه سینه، جراحی سینه، سوختگی، آسیب نخاعی، زونا، تروما، بیماری های سیستمیک مانند کم کاری تیروئید، نارسایی کلیوی، داروهای هیپرپرولاکتینمی؛ شامل داروهای داروهای ضد روان پریشی، داروهای حرکت دستگاه گوارش (متوکلوپرامید)، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد فشار خون (وراپامیل، متدیل دوپا، رزرپین)، مواد مخدر، کوکائین، هیپرپرولاکتینمی ایدیوپاتیک، شیرریزش نورموپرولاکتینمیک، تیروتوکسیکوز.
تشخیص:
- انجام تست حاملگی
- انجام آزمایش خون برای چک کردن هورمون های بخصوص
- در صورت لزوم باید از مغز تصویر برداری های لازم انجام شوند تا اگر تومور غده هیپوفیز وجود دارد تشیخص داده شود، البته تمام بیماران نیاز به تست یا تست های فوق ندراند، بسته به شرایط بیمار از این تست ها استفاده می شود. و برای تصویر برداری از مغز از دو روش ام. آر. آی و سی تی اسکن استفاده می شود.
- باید یک نمونه از ترشحات سینه جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال شود، چون هر ترشحی از سینه شیر نیست، و اگر در آزمایش از ترشحات سینه ترکیب آن شیر نباشد و یا حاوی خون باشد، آن دیگر ترشح شیر نابجا از سینه ها یا گالاکتوره محسوب نمی شود و باید از نظر وجود احتمالی سرطان سینه و یا سایر اختلالات سینه تست های دیگری انجام شوند.
درمان طب نوین:
- پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان گالاکتوره تجویز کند. درمان گالاکتوره بستگی به علت اصلی آن دارد. همه موارد گالاکتوره به درمان نیاز ندارند. در برخی موارد، افراد می‌توانند با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی، مانند به حداقل رساندن تحریک نوک پستان، اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ، و استفاده از پد سینه برای جذب ترشحات شیر مشکلات به وجود آمده را کاهش دهند. درمان هنگامی لازم است که علت اصلی ترشح شیر شناخته شده باشد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر داروها
- درمان تیروئید کم کار با دارو
- درمان جایگزینی تستوسترون
- جراحی برای برداشتن تومورهای غیر سرطانی موثر بر غده هیپوفیز
- از تغییر دارو را بدون تجویز پزشک اجتناب کنید. در صورت نیاز پزشک داروهای جایگزین مناسب را به شما معرفی خواهد کرد، به گونه‌ای که کمترین عوارض جانبی را برای شما داشته باشد.
درمان طب سنتی:
- روزانه از میوه جات تازه فصل استفاده نمایند.
- گیاهان دارویی کاهش دهنده ترشح شیر: جعفری، مریم گلی، هویج.
- روزانه 4 تا 6 لیوان شربت عسل و 2 لیوان نکتار سیب و عسل را به مرور بنوشند.
- هر لقمه غذا را بین 50 تا 60 بار خوب جویده، 2 لقمه قبل از سیر شدن دست از غذا بردارند.
- آرامش اعصاب و تغذیه صحیح و همچنین داشتن فعالیت های فیزیکی، اساس بهبودی در این نوع از بیماری هاست.
- حتی الامکان مدتی که تحت رژیم هستند، در محل خوش آب و هوا زندگی کنند و به ورزش و تفریح بپردازند، استفاده از هوای پاک و آب چشمه و غذاهای گیاهی خام و فعالیت های فیزیکی، بهبودی را تسریع می بخشد.
- بهتر است به مدت 2 تا 3 ماه رژیم 15 روزه را به دقت رعایت کنند و نیز روزانه بین 8 تا 10 لیوان آب خنک (نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا) بنوشند. بعد از رعایت این رژیم به مدت 2 ماه اولین آزمایش را انجام دهید و زیر نظر پزشک متخصص خود باشند تا به زودی سلامتی خود را بازیابند.
- تومورهای غده هیپوفیز که سبب ترشح شیر نابجا از سینه ها می شوند، معمولاً خوش خیم هستند، تومورهای کوچک معمولاً با دارو درمانی از بین می روند ولی تومورهای بزرگ نیازمند یکی از روش های درمانی زیر هستند: جراحی که وقتی انجام می شود که دارو درمانی بی فایده شده باشد، پرتو درمانی وقتی انجام می شود که هر دو جراحی و دارو درمان موثر نبوده اند. علی رغم درمان، تومورهای غده هیپوفیز اغلب عود می کنند.
- درمان بستگی به علت بیماری دارد، بعضی موارد نیاز به درمان ندارند و با گذشت زمان برطرف می شوند، درمیان موارد استفاده از لباس های که سبب جلوگیری از تحریک نوک سینه می شوند، کمک کننده خواهد بود، اگر علت ترشح شیر نابجا از سینه ها استفاده از داروی بخصوصی می باشد، باید با مشور پزشک معالج نسبت به جایگزینی آن اقدام کرد، اگر علت یک بیماری زمینه ای مثل تومور غده هیپوفیز است، باید آن بیماری درمان شود.
داروها:
- کابرگولین
- اکسی توسین
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- گالاکتوره چیست: گالاکتوره وضعیتی است که در آن مایعی شیر مانند از سینه ترشح می شود به غیر از دوران بارداری یا شیردهی با اینکه این وضعیت ممکن است بی درد و اغلب بی خطر باشد اما دلایل آن ممکن است بسیار جدی باشند. گالاکتوره هنگامی رخ می دهد که تعادل هورمونی به هم می خورد و می تواند نشان دهندهمشکلات غده تیروئید باشند. لازم به ذکر است که این بیماری تنها به زنان محدود نمی شود، مردان نیز مستعد این مشکل هستند. گالاکتوره به بیماری اشاره دارد که در آن از نوک سینه مایعی مشابه شیر ترشح می شود؛ به غیر از دوران بارداری یا شیردهی. تیروئید بخشی از سیستم هورمونی بدن است و سه هورمون مختلف را ترشح می کند که هر یک مسئولیت تنظیم متابولیسم را برعهده دارند. همچنین این هورمون ها مسئول ایجاد تغییر در بدن هستند برای مثال تغییرات بدن در دوران بارداری و شیردهی.