تب: عبارت است از تب در واقع بیماری نیست، بلکه علامت است که بر اثر بیماری عارض می شود و نشان دهنده درگیر شدن سیستم ایمنی بدن با انواع باکتری ها، میکروب ها و یا ویروس ها است. در صورتی که دمای دهانی از 37.9 درجه سانتیگراد فراتر برود تب ایجاد شده است و در بزرگسالان در صورتی که دما از 40 درجه فراتر رود، خطراتی را برای حیات انسان در بر دارد. زیرا در دمای بالای 40 درجه، عملکرد پروتئین ها و آنزیم های بدن مختل می شود. دمای بالای 44 درجه بسیار خطرناک است و احتمال فوت فرد بسیار زیاد خواهد بود. بنابراین دمای دهانی بالای 39 درجه سانتی گراد برای بزرگسالان نگران کننده است. برای کودکان بر اساس سن آنها این دماهای می تواند خطرناک باشد: 1) تب 38 درجه و بالاتر در کودکان زیر 3 ماه. 2) تب 38.2 درجه و بالاتر در کودکان 3 تا 6 ماه. 3) تب 38.8 درجه و بالاتر در کودکان بالای 6 ماه. در علم پزشکی امروز تغییرات دمای بدن از حالت نرمال (5/37 الی 5/36 سانتیگراد) اهمیت داشته و افزایش دمای بدن در جریان بیماری ها بخشی از مکانیسم دفاعی بدن است. دمای بدن توسط هیپوتالاموس تنظیم می شود و در طول شبانه روز بطور طبیعی تغییر می کند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت 4 صبح، و بیشترین دما حدود ساعت 18 می باشد (البته به شرط این که عادت فرد، این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد) عوامل تب زا (پیروژن ها) موجب تغییر نقطه ثبت دمایی Set point  در هیپوتالاموس می شوند. این عوامل به دو گروه تب زا خارجی (مثل لیپوپلی ساکارید موجود در غشای سلولی باکتری ها) و تب زا داخلی (مثل سیتوکین های ترشح شده توسط فاگوسیت ها) تقسیم می شوند. ماکروفاژها با بیگانه خواری و هضم باکتری های مولد عفونت، سم باکتری، موسوم به آندوتوکسین را آزاد می کنند و این مواد موجب ترشح موادی به نام اینترلوکین توسط ماکروفاژ می گردند. این ماده باعث می شود پروستاگلاندین، بیشتری تولید شود که علت اصلی بروز تب است. علاوه بر اهمیت میزان، شدت تب الگوی تب نیز در تشخیص بیماری ها اهمیت دارد.

انواع تب:

1. تب ممتد و مداوم Continuous fever : که دما به تدریج بالا رفته و مدت چند روز به حالت ثابت مانده و بیشتر از یک درجه تغییری ندارد و به تدریج افت می کند. از بیماری های منجر به این نوع تب می توان به پنومونی، تب تیفوئید، عفونت مجاری ادرار، تیفوس و تب مالت اشاره نمود.
2. تب متناوب موجی Remittent fever : که در طول بیماری دمای بدن پیوسته بالا می ماند اما شدت آن بصورت موجی و منظم کم و زیاد (بیشتر از یک درجه) می شود. مثل بیماری اندوکاردیت (التهاب عفونی درون شامه قلب).
3. تب متناوب بهبود شونده یا متقاطع Intermittent fever : در بیمار به صورت متناوب و موجی رخ داده ولی در یک دوره زمانی منظم تب قطع شده و دوباره دمای بدن بالا می رود. از بیماری های دارای این تب مالاریا، گندخونی (سپتیسمی) و کالاآزار نمونه های بارز هستند.
4. تب عود کننده Relapsing fever : در بیماری لنفوم هوچکین و یا تب راجعه دیده می شود و در آن در یک دوره زمانی (مثلاً دو هفته) در بیمار به طور متناوب تب و بهبودی دیده می شود.

علائم:

1. علامت تب صفراوی: سر داغ، پا سرد و رنگ بدن رو به زردی یا زرد کامل.
2. تب خفیف (38 تا 38.9 درجه سانتیگراد): گونه ها قرمز می شود، شخص احساس خستگی می کند و زمان لمس بدن، گرم می باشد. شخص به طور کلی قادر خواهد بود فعالیت های روزمره عادی را انجام دهد.
3. تب بالا (39 تا 39.9 درجه سانتیگراد): شخص با لمس احساس داغی می کند. ممکن است برای رفتن سر کار، به اندازه کافی احساس راحتی نکند و ممکن است دچار تیر کشیدن و درد شود.
4. تب بسیار بالا (40 درجه سانتیگراد یا بالاتر): معمولاً شخص می خواهد در رختخواب بماند یا غیرفعال باشد، به اندازه کافی احساس سلامتی و خوبی برای انجام فعالیت های عادی نخواهد داشت. زمان لمس احساس داغی می کند و ممکن است اشتهایش را از دست داده باشد.

علت:

• بی خوابی
• عفونت لوزه
• سرماخوردگی
• عفونت گوش
• غم و اندوه شدید
• عفونت دستگاه تنفسی
• آماس های گرم (ورم ها)
• عفونت کلیه یا مجاری ادراری
• خوردن غذاهای گرم در حد زیاد
• فاسد شدن اخلاط چهارگانه بدن
• مشکلات شکمی (دستگاه گوارش)
• استرس، اضطراب و عصبانی شدن
• آنفولانزا و شرایط جسمی مشابه آنفولانزا
• تب دو نوع است یا تب صفراوی یا تب بلغمی.
• بیماری های شایع دوران کودکی مانند: آبله مرغان، سرخک، سرخچه، سرفه و تب روماتیسمی.
• تب و لرز در بیشتر اوقات، ناشی از عفونت خلط صفرا است. بنابراین تا این عفونت برطرف نشود، تب و لرز ادامه خواهد داشت.
• تب معمولاً در اثر عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود. تب، روش بدن برای مبارزه با عفونت است. افزایش درجه حرارت در بدن شما به از بین بردن ویروس یا باکتری های ایجاد کننده عفونت کمک می کند.
• علت بی اشتهایی درهنگام تب: هرگاه انسان تب کرد اشتها ندارد چون تمام توانایی انسان متوجه میکروب وارد شده به بدن می شود و اگر غذا بدهی، توانایی بدن تقسیم می شود؛ وقتی که بدن میکروب ها را دفع کرد سربازها آزاد می شوند و اشتها هم باز می شود و حالا می توانید غذا بدهید، پس غذا دادن با زور اشتباه است.

تشخیص:

1. تب یک علامت است نه یک بیماری. پزشک می‌تواند با بررسی دمای بدن فرد تب را تشخیص دهد، اما باید دلیل تب را نیز تشخیص دهد. برای انجام این کار، آنها فرد را معاینه می‌کنند و از او در مورد علائم دیگر و سابقه پزشکی خود سوالاتی را می‌پرسند. اگر فرد اخیراً عفونت دیگری را تجربه کرده باشد و یا اخیراً تحت عمل جراحی قرار گرفته باشد، یا اگر در یک ناحیه درد یا تورم وجود داشته باشد، ممکن است نشان دهنده نوع عفونت احتمالی باشد. برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
2. آزمایش خون
3. آزمایش ادرار
4. تست‌های تصویربرداری

درمان طب نوین:

• درمان تب و لرز به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد. برای مثال تب ناشی از بیماری های ویروسی یا باکتریال را می‌توان با پاشویه یا داروهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن پایین آورد؛ اما در مورد تب ناشی از بیماری های التهابی یا روماتولوژیک ممکن است استفاده از داروهای کورتونی مدنظر قرار گیرد. اما در تمام انواع تب، جایگزینی مایعات بدن که در اثر افزایش دما، به طور نامحسوس از بدن دفع می‌شود، اقدامی بسیار مهم و حیاتی است. این مورد در کودکان و شیرخواران اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا این گروه های سنی، بسیار بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر دهیدراتاسیون (کم آبی) و عواقب ناشی از آن قرار دارند.

درمان طب سنتی:

• خوردن سویق سیب.
• مرکب 1 استفاده کنید.
• داروی شافیه 19 ماهه استفاده کنید.
• جویدن سیاهدانه تب را پایین می آورد.
• گل پامچال را دم کنید و آب آن را بنوشید.
• قند را با نبات بکوبید، سپس شربت کرده و بنوشید.
• برای تب های عفونی از دمکرده پونه استفاده کنید.
• در زمان تب، از مصرف چربی ها و تندی ها پرهیز شود.
• مغز هسته های کنار را شیره بکشید و آب آن را بخورید.
• در مواقع بالا بودن تب حجامت عام یا فصد انجام دهید.
• پاشویه با عرق کاسنی یا آب خنک تب را پایین می آورد.
• چند روزی مقداری ساقه بامیه را بخیسانید و آب آن را بنوشید.
• خوردن برگ سنا و گل سرخ و ایجاد اسهال تب را پایین می آورد.
• در تب های بلغمی و سودایی خوردن دوسین تاثیر خیلی خوبی دارد.
• ده گرم آویشن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب آن را بنوشید.
• یک عدد سیر را پوست کنده زخمی کنید و در گوش بیمار قرار دهید.
• مصرف (آب سیب طبیعی) به مقدار زیاد و به صورت مداوم واجب است.
• بیست گرم ریشه شیرین بیان را جوشانده و آب آن را در طول روز به مرور بنوشید.
• لیموشیرین دارای طبیعت خنک می‌باشد و برای کاهش تب پیشنهاد مناسبی است.
• پوست یا ساقه یا ریشه یا برگ ازگیل خشک را نرم بسایید و با آب مخلوط کرده، بنوشید.
• سی گرم ریشه کاسنی را در یک لیتر آب جوش دم کنید، بعد آب صاف کرده آن را بنوشید.
• چهل تا هشتاد گرم از برگ های درخت شاه توت را با دو لیوان آب جوش دم کنید و در آغاز تب بخورید.
• سیاهدانه کوبیده شده را با عسل مخلوط کنید و هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را بخورید.
• لباس های فرد تب دار را کم کنید و اگر امکان دارد، تمام لباس های فرد تب دار، به جز عورتش را درآورید.
• پیاز را برش برش کنید، بعد کمی گرم کرده و تا گرم است بر شکم بمالید و خوب ماساژ دهید تا خنک شود.
• هر روز ۳۰ گرم برگ اکالیپتوس را در یک لیتر آب بجوشانید، بعد آب آن را صاف و شیرین کرده و به مرور بنوشید.
• درمان تب طولانی: اگر آب پخته کاسنی را با سکنجبین میل کنید بهترین داروی تب‌های طولانی و مداوم است.
• یک قاشق چایخوری روغن سیاهدانه را در یک لیوان آب سیب طبیعی و تازه ریخته و هر 4 ساعت یک بار میل کنید.
• عرق کاسنی + عرق بید + عرق بیدمشک را به نسبت مساوی مخلوط کرده و دو استکان بعد از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب)
• یک قاشق سوپ خوری گل گاوزبان را در یک لیوان آب جوش ۱۰ دقیقه دم کنید و آب آن را بنوشید و روزی ۳ الی ۴ بار تکرار کنید.
• ده تا پانزده عدد برگ یاسمن را در سه استکان آب بجوشانید تا یک استکان از آب آن باقی بماند و آب صاف کرده آن را صبح ناشتا بنوشید.
• یک مشت پوست سفت و چوبی بادام کوبیده را نیم ساعت بجوشانید، بعد چند قطره آبلیمو و کمی شکر به آن بیفزایید، سپس آب صاف کرده آن را بنوشید.
• ناحیه پشت کتف تا گردن را با پارچه ای آغشته به آب خنک کنید و در موضع قرار دهید می توانید پارچه را به آب پیاز یا ضماد پیاز آغشته کرده و روی موضع قرار دهید.
• تب بدن روش مبارزه با عفونت است. برای تب خفیف نیازی به دارو نیست، اما در صورت سردرد، درد یا پریشانی نیز می توانید داروهایی مانند استامینوفن استفاده کنید.
• چگونه هنگام تب، دمای بدن را پایین بیاوریم؟ کافیه سیب ‌زمینی را ورقه کنید و توی سرکه بذارید بعد که ورقه‌های سیب‌ زمینی سرکه رو جذب کردند روی پیشانی و بدن بذارید.
• سی گرم پوست شاخه های جدید درخت هلوی خشک را در یک لیتر آب انگور یا نوشابه کومبوچا یک هفته بخیسانید، بعد صاف کرده و موقع تب در طول روز یک تا دو لیوان آن را بنوشید.
• همچنین می توانید هر روز یک لیمو را با پوست برش برش کنید و در یک لیتر آب جوش ۲ ساعت بخیسانید، بعد آب آن را صاف و با شکر شیرین کرده و سه لیوان از آن را به نوبت بنوشید.
• پنجاه گرم برگ یا پوست شاخه های جوان درخت فندق را در یک لیتر آب سرد ۵ دقیقه بجوشانید، بعد صاف کرده و آب آن را با عسل شیرین سازید و هر روز ۴ تا ۵ فنجان از آن را به نوبت بنوشید.
• بیست گرم ریحان خشک یا ۵۰ گرم ریحان تازه را در یک لیتر آب سرد بریزید و بجوشانید، بعد آب صاف کرده آن را با شکر شیرین کنید و بگذارید تا سرد شود و در طول روز آن را جرعه جرعه بنوشید.
• آویشن 15 گرم + ناخنک 30 گرم + اسطوخدوس 25 گرم + نعناع 15 گرم + پودینه 15 گرم، 10 گرم در 500 سی سی آب کمی پس از جوشاندن قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب).
• تب و لرز می‌تواند علل متفاوتی داشته باشد اما لیموترش همیشه یک درمان مفید است. هر 2ساعت یک لیوان آب جوش با کمی عسل و آبِ یک لیموی ترش و تازه بنوشید تا تب و لرز شما از بین برود.
• پنجاه گرم ورون خشک را در یک لیتر آب سرد ۲ ساعت بخیسانید، بعد چند دقیقه بجوشانید، سپس ۱۲ دقیقه دم کنید، بعد صاف کرده و با عسل شیرین سازید و روزی سه فنجان از آب آن را به نوبت بنوشید.
• پوست نارنج را تکه تکه کنید و ۳۰ گرم از آن را در یک لیتر آب جوش ۵ دقیقه بجوشانید، بعد ۲۰ دقیقه هم دم کنید و آب صاف کرده آن را با شکر یا عسل شیرین کرده و قبل از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• هر روز گل پنیرک، مغز ناخنک، تخم کاسنی، پوست شاخه های جوان درخت بید و خارخاسک را دم کنید، بعد آب آن را صاف و شیرین و سه قسمت کرده و صبح، ظهر و شب، هر بار یک قسمت از آن را بنوشید.
• یک قاشق سوپ خوری گل بابونه را در سه فنجان آب جوش ریخته و ۱ ساعت دم کنید، بعد صاف کرده و با عسل یا نبات شیرین کنید و صبح ناشتا بنوشید و یا هر ۲ ساعت به ۲ ساعت یک سوم فنجان از آن را بنوشید.
• پنجاه گرم برگ و پوست شاخه های جوان بیدمشک خشک را در یک لیتر آب ۲ دقیقه بجوشانید، بعد ۱۰ دقیقه دم کنید، سپس صاف کرده و آب آن را با عسل شیرین ساخته و هر روز قبل از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• سی گرم پوست شاخه های جوان خشک درخت گیلاس را در یک لیتر آب سرد ۵ دقیقه بجوشانید، بعد ۱۵ دقیقه دم کنید، سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و روزی سه تا چهار فنجان از آن را به نوبت بنوشید.
• گل بنفشه 15 گرم + پرسیاوشان 15 گرم + پوست بید 20 گرم + خارخسک 20 گرم + ناخنک 15 گرم، دو قاشق غذاخوری (ده گرم) در دو لیوان آب پانصد سی سی کمی پس از جوشاندن دو استکان قبل از غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
• تنقیه، تب را به شدت پایین می آورد و روده را پاک می کند و اگر تنقیه نشد ترکیب (فلوس + ترنجبین) را جوشانده (2 الی 3 قل بزند) و بخورید هم مسهل است و هم تب را پایین می آورد و خاکشیر هم برای درمان تب خوب است.
• بادرنجبویه، ریشه کاسنی، تخم کاسنی، پوست شاخه های جوان درخت بید، مغز ناخنک، خارخاسک و گل پنیرک را از هر کدام ۱ مثقال با هم مخلوط کرده و بجوشانید، بعد آب صاف کرده آن را شیرین سازید و در طول روز به مرور بنوشید.
• ریشه سوسن 20 گرم + رازیانه 20 گرم + درمنه 10 گرم + سیاهدانه 15 گرم + گل زوفا 15 گرم + ریشه شیرین بیان 20 گرم + ریشه را نیم کوب کرده، ده گرم در پانصد سی سی آب کمی جوشانده قبل از سه وعده غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
• شاه تره 10 گرم + تخم خرفه 15 گرم + ریشه کاسنی 15 گرم + پوست بید 20 گرم + شیرین بیان 20 گرم + گل بنفشه 10 گرم + بومادران 10 گرم، دو قاشق غذاخوری در دو لیوان آب کمی جوشانده قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب).
• پونه 10 گرم + آویشن 10 گرم + ریشه ایرسا 50 گرم + گل بنفشه 15 گرم + ریشه کاسنی 15 گرم + نعناع 15 گرم، ریشه ها را نیم کوب کرده، همه را مخلوط نموده، پانزده گرم در پانصد سی سی آب کمی جوشانده قبل از غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
• شیرین بیان 15 گرم + پر سیاوشان 15 گرم + گل بنفشه 15 گرم + ریشه کاسنی 40 گرم + پوست بید 15 گرم + شاه تره 5 گرم + تخم خرفه 15 گرم، ریشه ها را نیم کوب همه را مخلوط نموده پانزده گرم در پانصد سی سی آب جوشانده دو استکان قبل از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب)
• تخم خیار معمولی و خیار چنبر + تخم کاهو + تخم کاسنی + خرفه این چهار تخم را نیم کوب کنید و یک قاشق غذاخوری به همراه یک لیوان آب و اجازه بدید هشت ساعت بماند و صبح آن را در صافی بریزد و بچلانید تا کامل عصارش خارج شود به این ترکیب میگند چهار شیره خنک و صبح ناشتا از این ترکیب میل کنند.
• خوردن سرکنگبین کاسنی، سرکنگبین سرد هم گفته می شود، گرم مزاج هایی که کبدشان بسیار گرم است و احساس گر گرفتگی و تشنگی می کنند و جوش و کهیر می زنند و کسانی که زیاد تب می کنند سرکنگبین کاسنی برایشان مفید است (به جای نعناع، کاسنی باشد) چون منشا اکثر تب های ناشناخته مربوط به کبد ست.
• تب بدن را با آب سرد پایین بیاورید. برای پایین آوردن تب بدن با آب، می توان به چند روش عمل کرد: کسی که در فصل تابستان به تب مبتلا می شود، روی بدنش آب سرد (بدون یخچالی) بریزد؛ ولی اگر زمستان باشد، دستش را داخل آب سرد قرار دهد. (توجه: کسی که تب و لرز می کند، چون ریختن آب روی بدنش سخت است، بهتر است دست خود را در آب قرار دهد).
• بهترین و قوی ترین درمان، برای پایین آوردن فوری دمای تب، استفاده از کاسنی و روغن بنفشه است. برای این منظور، کاسنی تازه بگیرید و له کنید، سپس آن را با روغن بنفشه با پایه زیتون مخلوط کنید و روی پیشانی بیمار قرار دهید. اگر کاسنی تازه در اختیار نداشتید، کاسنی خشک را بکوبید، آسیاب کنید. سپس آن را با روغن بنفشه مخلوط کنید و روی پیشانی بیمار قرار دهید.
• دست فرد تب دار را در آب سرد قرار دهید. میان مردم شایع است که پای فرد تبدار را در آب قرار می دهند؛ ولی در روایات، به قرار دادن دست در آب تأکید شده است؛ زیرا دست نسبت به پا، به قلب نزدیک تر است. (توجه: سرد شدن دست، سبب سرد شدن قلب می شود؛ سرد شدن قلب که مرکز خون بدن است، سبب سرد شدن خون می شود؛ و چون خون در کل بدن جریان دارد، می تواند سردی دست و قلب را به کل بدن منتقل کند).
• کاهنده‌های تب، مواردی که در کاهش تب مجرب بوده‌اند عبارتند از: خرفه یا تخم آن، سیب، زرشک یا آب زرشک، انار یا آب انار، سویق شسته، سویق سنجد (زیاد بخورید)، سویق عدس، فالوده سیب و عسل، سویق و شکرسرخ و آب خنک، شربت خاکشیر و شکر سرخ، عسل سرد و آبلیموی تازه طبیعی، کاسنی، عرق بید، لعاب عناب، عدسی، آش دوغ، آش خرفه، آش برگ چغندر، سوپ جو، سوپ گشنیز، کدو حلوایی، مالیدن حنا کف پا فقط به مدت ربع ساعت، گذاشتن پیاز له شده کف پا (برای تب های بلغمی که از 5/38 بالاتر نمی رود بسیار مجرب است).
• سنامکی ۲۵ گرم، گل محمدی، گل بنفشه، گل نیلوفر، گل گاوزبان و پوست شاخه های جوان بید از هر کدام ۱۰ گرم، ریشه کاسنی و تخم کاسنی از هر کدام ۱۵ گرم، عناب ۱۵۰ گرم و سه پستان ۳۰ گرم، همه را نیمکوب کرده و به هفت قسمت مساوی تقسیم کنید و جداگانه تخم خربزه و تخم خیار را از هر کدام ۵۰ گرم نرم بکوبید و با ۱۰۰ گرم ترنجبین مخلوط کرده و آنها را نیز هفت قسمت کنید و هر روز صبح یک قسمت از داروها را بجوشانید، بعد تخم ها و ترنجبین را در آب آن شیره کش کرده، سپس آب آن را مجدداً صاف کنید و نیمی از آن را صبح و نیم دیگر را عصر همان روز بنوشید.
• اگر دچار تب شده اید از خوراکی های زیر بیشتر مصرف کنید: آب انار، آب سیب درختی، آب انگور، آب پرتقال شیرین، آب لیمو، نارنگی، آب پرتقال با نارنگی، پرتقال با آلو، رنده شده سیب درختی با عسل، لعاب به دانه، خیار، آب برگ جعفری تازه، تخم جعفری، کرفس، خرفه، پیاز، اسفناج، سنجد، آب زرشک، سه پستان، خاکشیر، کدو، آش جو با سرکه، کشک ساییده شده با روغن بادام شیرین، رازیانه یا عرق رازیانه، عرق بید، ماش،کدو، گل بنفشه ساییده با آب سرد، غذاهای آبکی و رقیق، آب جوشانده کوکنار، آب جوشانده ریشه و تخم کاسنی، آب جوشانده نیلوفر، آب جوشانده مغز ناخنک، آب دمکرده علف هزار چشم، آب جوشانده بید خشت، آب دم کرده پوست و برگ و گل بید مشک، آب دم کرده بادرنجبویه، آب دم کرده پوست شاخه های جوان درخت بید، آب جوشانده خارخاسک، آب جوشانده پوست شاخه های جوان درخت بلوط، آب جوشانده پوست درخت زغال اخته، آب دمکرده گل گاوزبان و شربت تمشک رقیق.
• روش کنترل تب: برای کنترل تب، اگر فصلی باشد که هلوی تازه وجود داشته باشد، آن را تمیز شسته و در یخال نگهداری می کنیم تا کاملاً خنک شود. سپس آن را خرد کرده، به مرور به بیمار می خورانیم. 2 عدد هلوی متوسط را انتخاب و هسته آنها را جدا می کنیم. سپس آنها را در مخلوط کن می ریزیم. مقدار 5/1 لیوان آب و یک قاشق غذاخوری عسل و 5 تکه یخ اضافه و به مدت 30 ثانیه مخلوط می کنیم تا خوب مخلوط شود. در این حالت موادی به دست می آید که به آن نکتار هلو می گوییم. این نوشیدنی را به مرور به بیمار می نوشانیم به مدت 24 ساعت تا 48 ساعت به بیمار فقط نکتار هلو می دهیم تا تب کنترل شود. زمانی که تب بیمار به 37 درجه نزدیک شد، نکتار هلو را قطع می کنیم؛ زیرا اگر همین طور ادامه دهیم، تب بیمار به سرعت پایین می آید و دچار لرزش و یا تشنج می شود. باید توجه داشته باشید که بیمار دچار یبوست مزاج نشود. چون یبوست یکی از عوامل مهم افزایش تب و تشنج ناشی از تب است. همچنین دمای محیط و لباس بیمار را کنترل کنید تا حرارت بدن بیمار به مرور کاهش یابد.
• بهترین روشی که خود بدن برای مقابله با بیماری در پیش می گیرد، بی اشتهایی است. سیستم دفاعی بدن می خواهد عواملی را که به بدن حمله کرده اند را از بین ببرد. حال اگر ما بخواهیم این نظم را به هم بزنیم، این سیستم نمی تواند کار خود را به خوبی انجام دهد و در نهایت بیماری بر ما غلبه می کند، متأسفانه در جامعه کنونی ما رسم بر این است که به بیمار سریع کباب یا ماهیچه می دهند و بیمار چون اشتها به غذا ندارد، دچار حالت تهوع می شود. وقتی که بوی غذا را هم می شنود، همین حالت به او دست می دهد، در این حالت بهترین و عاقلانه ترین و علمی ترین روش این است که سیستم ایمنی را تقویت کنیم، یعنی تغذیه عوامل را که به بدن حمله ور شده اند، حذف کنیم، با این روش یک طرف را که سیستم ایمنی است تقویت می کنیم و طرف مقابل، یعنی عوامل بیماری را تضعیف می کنیم. اولین کاری را که باید انجام داد این است که دقت کنیم بیمار دچار یبوست نشده باشد، سپس در صورت داشتن یبوست مزاج، آن را برطرف کنیم برای این کار، استفاده از غذاهای گیاهی، آب میوه جات طبیعی با عسل و مقداری لیموترش تازه و چند تکه یخ و نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب، نیم ساعت قبل و دو و نیم ساعت بعد از غذا توصیه می شود. این رژیم غذایی یبوست مزاج را برطرف می کند. نداشتن یبوست مزاج در بهبود و رفع بیماری های عفونی موثر است.

درمان تب های نامنظم:

• دارفلفل، قرنفل، سازج هندی و سنبل الطیب از هر کدام ۵ گرم، زنجبیل، بسد، کهربا، مروارید، درونج، زرمباد و ابریشم سفته از هر کدام ۱۰ گرم.
• بهمن سرخ و بهمن سفید از هر کدام ۲۰ گرم، همه را نرم بسایید، بعد با مقداری عسل خمیر کنید و صبح ، ظهر و شب، هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را میل فرمایید.

درمان تب صفرایی مزاج ها:

• صد گرم گل نیلوفر را با ۳۰۰ گرم قند بجوشانید و آب آن را به مرور بنوشید.
• آلوی بخارا و تمر هندی را شب در گلاب بخیسانید و صبح مقداری شیرخشت را در آب صاف کرده آن حل کنید و بنوشید.
• اگر صفرا مزاج هستید و دچار تب شده اید بهتر است ابتدا برای رفع صفرا اقدام کنید، سپس آب انار شیرین، رب انار شیرین یا میخوش (ملس)، رب غوره، شربت نیلوفر، تاج ریزی و آب دم کرده گل بنفشه بخورید و یا قبل از غذا آلو میل کنید.

درمان تب سوداوی مزاج ها:

• اگر سوداوی مزاج هستید و دچار تب شده اید؛ باید ابتدا برای رفع سودا اقدام کنید، سپس آب دم کرده ی رقیق شاه تره یا عرق شاه تره را به مرور بنوشید.

درمان تب بلغمی مزاج ها:

• اگر بلغمی مزاج هستید و دچار تب شده اید؛ ابتدا برای رفع بلغم اقدام کنید، سپس از این خوراکی ها زیاد استفاده کنید: سه پستان، تاجریزی، ترنجبین، سیاهدانه، سیاهدانه کوبیده شده با سکنجبین، مربای زنجبیل، آب دم کرده گل گاوزبان، آب دم کرده رقیق شاه تره، آب دم کرده تخم و ریشه کاسنی، آب جوشانده ریشه خطمی و آب جوشانده ریشه شیرین بیان.

درمان تب از سردی:

• اگر در اثر سردی دچار تب شده اید آب انگور زرد و رسیده بنوشید و از خوراکی هایی که طبیعت آن ها گرم هستند بیشتر استفاده کنید.

درمان تب از گرمی و حرارت:

• اگر در اثر گرمی و حرارت دچار تب شده اید از این خوراکی ها بیشتر استفاده کنید: تمر هندی، اسفناج، بارهنگ، بهدانه، ماش، بالنگو، تخم شربتی، قدومه، تخم کاهو، تاجریزی، تخم هندوانه، تخم گرمک، تخم خیار چنبر، تخم خیار سبز، شربت غوره، عرق کاسنی، عرق بید، عرق نیلوفر، گل بنفشه، لعاب اسپرزه، آب زرشک، آب جو، ریشه بایا آدم و آب جوشانده ریشه خطمی.

درمان تب از گرما:

• برای مهار تب یک قاشق غذاخوری خاکشیر را در یک لیوان آب گرم به مدت نیم ساعت قرار دهید و سپس به بیمار بدهید.
• اگر در اثر گرمای زیاد از حد دچار تب شده اید مقداری شیرخشت در آب هندوانه مخلوط و حل کنید و میل فرمایید، یا خاکشیر را یخمال کرده و بخورید.

درمان تب از فشارخون:

• اگر در اثر فشارخون دچار تب شده اید اول خون کم کرده و از این خوراکی ها زیاد استفاده کنید: تمر هندی، آلوچه برقانی، آلوی بخارا، قرقات، لیمو عمانی و آب خیسانده عناب و زرشک.

درمان تب از زکام:

• اگر در اثر زکام دچار تب شده اید آب جوشانده شیرین بیان بنوشید.
• پنجاه گرم گل بنفشه خشک را در یک لیتر آب سرد چند دقیقه بجوشانید، بعد ۱۵ دقیقه دم کنید، سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و در طول روز ۳ تا پنج فنجان از آن را به مرور بنوشید.
• سی گرم پوست خشک نارنج را ریز ریز کرده و در یک لیتر آب جوش ۵ دقیقه بجوشانید، بعد ۲۰ دقیقه دم کنید، سپس آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده و بعد از هر وعده غذا یک فنجان بنوشید.

درمان تب کهنه و مزمن:

• رازیانه را بجوشانید، بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید و بنوشید.
• به مدت ۴۰ روز، روزی ۱۵ گرم ریشه عرعر را بجوشانید و آبش را بنوشید.
• پنج مثقال زاج سفید را در ظرفی ریخته و روی آتش بگذارید تا آب شده و به هم بزنید تا پخته شود و بسوزد، بعد ۵ مثقال فلفل سیاه ساییده را در آن مخلوط کنید، سپس آنها را با کمی لعاب به دانه مخلوط کرده و حب هایی به اندازه یک عدد نخود بسازید و روزی سه حب به نوبت بخورید.
• بیست گرم کلمبو و ۲۰ گرم جنطیانای رومی را نرم بسایید و در یک لیتر عرق شاه تره بخیسانید، بعد آن قدر بجوشانید تا آب آن به حداقل برسد، سپس ۲۰ گرم شکر سرخ را در آن حل کنید و باز قدری بجوشانید تا مایع غلیظی به دست آید، آنگاه هر صبح ناشتا یک قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• تب کهنه و مزمن تبی است مخفی و خفیف که مدت ها در بدن مانده و کهنه شده باشد و آن چه آن را معالجه می کنند مؤثر واقع نمی شود. لذا در این صورت دقت فراوان لازم است تا علت اصلی بیماری را یافته و به درمان پرداخت تا تب قطع شود. در این مورد به منظور کاهش تب می توانید هر بار ۳۰ گرم عناب، ۳۰ گرم سه پستان و ۴۰ گرم به دانه را به مدت ۲۴ ساعت در آب هندوانه بخیسانید، بعد با فشار، آب آن را خارج ساخته، سپس ۵۰ گرم شیرخشت را در آن آب حل کنید و به سه قسمت مساوی تقسیم کرده و صبح، ظهر و شب، قبل از هر غذا یک قسمت از آن را میل کنید.
• بادیان و پودر شیرین بیان از هر کدام ۵ گرم، گل قافت، تخم خطمی، سنبل الطیب و گل گاوزبان از هر کدام ۱۰ گرم، مغز تخم خربزه، مغز تخم کافشه و گل بنفشه از هر کدام ۱۵ گرم و ریشه کاسنی ۲۵ گرم، همه را نیمکوب کرده بعد با ۲۰۰ گرم مویز قطعه قطعه شده مخلوط کرده، سپس به ۱۵ قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت از آن را یک روز صبح بجوشانید و آبش را صاف و شیرین ساخته و بنوشید، بعد تفاله آن را مجدداً در آب جوش خیسانده و شب باز در همان آب بجوشانید و آب آن را مصرف کنید. ضمناً در طول مدت بیماری هر روز از بامیه، آب دم کرده رقیق شاه تره، آب جوشانده ریشه کاسنی و آب جوشانده شیرین بیان استفاده کنید و تا هنگامی که تب به پایان نرسیده است از خوردن خربزه، گردو، انجیر، غذاهای سرخ کرده و مشروبات الکلی پرهیز کنید.

درمان تب عضوی:

• پس از بیدار شدن از خواب یک فنجان قهوه بنوشید.
• گرد غوره را با آب غوره خمیر کنید و بر عضو ببندید و بخوابید.
• مرزنجوش، گل بابونه و اسطوخدوس هندی از هر کدام ۳ گرم را بجوشانید و آب آن را صاف و با نبات یا عسل شیرین کرده و نیمی از آن را صبح ناشتا و نیم دیگر را یک ساعت بعد بنوشید.
• در اثر شدت کار و انجام کارهای فشاردار یا صحبت مکرر و زیاد و یا ناراحتی و عصبانیت گاهی جزء به جزء جدا از عضوهای دیگر را تب فرا می گیرد که به نام تب عضوی مشهور است. در این صورت خوردن: آب انار، شیر برنج، فرنی، آش عماج، سوپ، چای کم رنگ، سبزیجات تازه و هویج پخته مفید است، همچنین کم حرفی و استراحت و خواب نیز در کاهش تب و بهبودی آن نقش مهمی را ایفا می کند. بهتر است تا نتیجه کامل از خوردن: خربزه، انجیر، گردو و مشروبات الکلی پرهیز کنید و برای درمان آن هم می توانید بر عضو مورد نظر روغن ویکس یا روغن سبز و یا روغن گل بمالید.

درمان تب های عفونی مشکوک:

• برای تسکین تب های عفونی که مشکوک هستند باید ۱۰ تا ۱۰۰ گرم شیرخشت را در آب یا شیر حل کنید و بنوشید.

درمان تب روده و معده:

• خوراکی هایی که تب روده و معده را تسکین می دهند آب هویج فرنگی و آب زردک است.

درمان تب راجعه:

• خوردن هر بار کمی فندق تلخ تب راجعه را درمان می کند.

مراقبت های بعد از کنترل تب:

1. بعد از 2 هفته، به مقدار خیلی کم از گوشت قرمز استفاده کنید.
2. دمای محیط بیمار را کنترل کنید تا دچار سرماخوردگی مجدد نشود.
3. طی 2 هفته غذاهای گوشتی و فرآورده های قند و شکر استفاده نکنید.
4. هر روز یک لیوان آب سیب طبیعی با یک قاشق غذاخوری عسل به فرد بیمار بدهید.
5. هر روز 1 قاشق غذاخوری عسل و 1 عدد سیب را با پوست و دانه خوب جویده و میل کنید.
6. در اطراف رختخواب بیمار، چند عدد پیاز را پوست کنده و خرد کنید و دور بیمار بریزید. در روز، چند بار این کار را تکرار کنید، روزی چند بار هم، در اتاق بیمار اسپند دود کنید.
7. بعد از کنترل تب، به مدت 1 هفته فقط از آب میوه جات، عسل و غذاهای گیاهی میل شود. بعد از 1 هفته، برای تغذیه بیمار از گوشت سفید پوست و استخوان گرفته، البته به مقدار کم استفاده کنید.

داروها:

• آکسار
• آسپیرین
• ناپروکسن
• ایبوپروفن
• استامینوفن
• استامینوفن + کدئین

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین غذاهای گرم و تند پرهیز کنید.

8. خوردنی های مفید: مربای هلو، شربت هلو، عسل اسطوخدوس، خرما، آویشن، نعناع، بنفشه 3 رنگ، بنفشه معطر، توت سیاه، توت سفید، انار، مرزنجوش، پرسیاوش، آلو، آناناس، گیلاس، برنج، خاکشیر، مریم نخودی، عناب، زیره سبز و شیر خشت، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش عدس ۱، لوبیا سبز پلو ۳، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش کلم بروکلی با سویا، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، برگر کدو خورشتی، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۲.
9. خوردنی های مضر: بورانی بادمجان و ماست سویا، آش حبوبات ۱، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، کشک سویا.

نکته:

• بر اساس نظر ابن سینا خلط ها بر چهار دسته هستند بلغم، صفرا، سودا و خون. اگر هر کدام از این اخلاط متعفن شوند می توانند موجب تب گردند که علائم هر کدام با یکدیگر فرق می کند، هر چهار خلط در درجات مختلف آمادگی عفونی شدن را دارند. ابوعلی سینا انواع تب خلطی را به تب سودایی، تب دموی و تب روزانه یا حمی تقسیم نموده است.
• تب سودایی: که به آن تب ربع نیز می گویند که تب دائمی و دست برندار بوده و علت آن تند مزاجی و بسیاری ماده می دانند در این نوع تب ماده بیماری زا بیشتر در اطراف قلب و رگ های دهانه معده و کبد جای گرفته اند.
• تب دموی: که در آن خلط خون متعفن می گردد و تب دایمی به وجود می آورد که آن را مطبقه گویند تب خونی عادتاً تب همیشگی بوده که دارای سه حالت کاهشی، ایستاده و افزایشی می باشد.
• تب روزانه یا حمی یوم: تبی است که بیشتر از یک روز طول نمی کشد و کمتر اتفاق می افتد که حالت گرمای تب از سه روز تجاوز کند. ممکن است این نوع تب از نشستن یا راه رفتن در آفتاب یا از خوردن غذای گرم و یا از رنج و غم عارض شود.
• در تب های اخلاطی امکان ترکیب تب ها نیز وجود دارد یعنی چند حالت تب با هم می آیند و تبی بر تبی سوار می گردد. در تب ترکیبی عوارض عمومی شدیدتر شده در حالی که یکی از اخلاط بر دیگری غلبه داشته باشد علائم اختصاصی آن بیشتر می باشد در تب ترکیبی حال بیمار گوناگون و متنوع است.
• انواع تب های منشعب از حالت فوق الذکر عبارت اند از: تب سخت، تب سبک، تب کهنه و دست برندار، تب نو آمده و زود گذر، تب شبانه، تب روزانه، تب ساده، تب نگران کننده و تب همیشگی.
• درمان و برخورد با بیمار مبتلا به تب از دیدگاه ابو علی سینا: ابو علی سینا معتقد است که در برخورد با بیمار تب دار باید به این موارد توجه نمود، توجه به نحوه آداب و غذاهای بیمار در قبل از بروز تب، توجه به سایر علائم همراه با تب، توجه به محیط زیست بیمار (سرما، گرما، پربارش یا کم باران)، توجه به فصل و موسمی که در آن تب رخ داده است، توجه به مراحل عمر بیمار (کودک، جوان و سالمند)، توجه به نبض و ادرار بیمار، خونریزی از دماغ، چگونگی حرارت و تب و لرز بیمار، حالت عرق کردن بیمار، حرارت تن بیمار در نوبت های تب، اشتهای بیمار، حالت تشنگی و تنفس بیمار، توجه به خصوصیات خود تب (آیا تب شدید و آزار دهنده است؟ آیا تب نرم و سبب آزار نیست؟ آیا تب همیشگی است یا نوبتی؟ و …)
• اخوینی در باب علت و چرایی بروز و ظهور تب معتقد است که، علت ایجاد گرما در بدن، به گرم شدن قلب بر می گردد و بالطبع این گرما از طریق، سرخرگ ها در بدن منتشر شده و لذا همه بدن داغ می شود و در این حالت فرد از انجام کارهای معمول و ارادی خود باز می ماند.
• تب و لرز چیست: تب و لرز عارضه‌ای است که همه افراد برای یک بار هم که شده در طول زندگی خود آن را تجربه کرده‌اند. این عارضه غالباً نشانهسرماخوردگی بوده و نشان‌دهنده وجود عفونت در بدن است. بسیاری از افراد از این عارضه وحشت دارند؛ چرا که خصوصاً در کودکان مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند. اکنون، این سؤال مطرح می‌شود که چرا معمولاً تب با لرز همراه است؟ تب و لرز به خودی خود یک بیماری نیست. در اصل، این عارضه نوعی واکنش دفاعی بدن بوده و به درگیری سیستم ایمنی با بیماری و عفونت اشاره می‌کند. به این ترتیب، افزایش دمای بدن و لرز ناشی از آن را می‌توان پاسخی طبیعی به حضور عوامل بیماری‌زا در بدن و تلاش برای از بین بردن آن‌ها دانست. روند ایجاد تب گاهی به صورت تدریجی و گاهی ناگهانی است، که این مسئله به عامل ایجاد کننده تب و نیز عملکرد سیستم ایمنی بدن بستگی دارد. در برخی بیماری ها مانند آنفلوانزا شروع تب ناگهانی است به طوری که فرد حتی ساعت و دقیقه آغاز آن را به خاطر می‌آورد و در بسیاری بیماری های دیگر تب کم کم شروع شده و به تدریج افزایش می‌یابد.
• لرز چیست: لرز را می‌توان پاسخی طبیعی به بالا رفتن ناگهانی دمای بدن دانست. این عارضه خود به افزایش حرارت و مبارزه با ویروس‌ها یا عفونت‌های باکتریایی کمک می‌کند. در واقع، در هنگام تب، بدن شما داغ شده و وقتی در معرض دمای عادی محیط قرار می‌گیرد احساس سرما می‌کند. این تغییرات ناگهانی به بروز لرز منجر می‌شوند.