بالا بودن پلاکت خون: عبارت است از پلاکت‌ها که به آن ترومبوسیت نیز می‌گویند، بخش‌های از سلول‌های بزرگتری به نام مگاکاریوسیت‌ها هستند که در مغز استخوان ساخته می‌شوند. افزایش پلاکت خون زمانی اتفاق می‌افتد که علتی باعث شود مغز استخوان پلاکت‌های بیش از حد ایجاد کند. هنگامی ‌که دلیل آن ناشناخته باشد، به آن «ترومبوسیتوز اولیه یا اساسی» گفته می‌شود. هنگامی که پلاکت‌های اضافی ناشی از عفونت یا بیماری باشند، به آن «ترومبوسیتوز ثانویه» گفته می‌شود.

علائم:

1. بیشتر بیماران هیچ علامتی از افزایش تعداد پلاکت ندارند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، می‌توانند شامل کبودی پوست یا خونریزی در نواحی مختلفی مانند بینی، دهان و لثه یا معده و روده باشد. لخته شدن غیر طبیعی خون نیز می‌تواند رخ دهد و منجر به سکته مغزی، حمله قلبی شوند. برخی از بیماران مبتلا به ترومبوسیتمی، اریتروملالژیا ایجاد می‌کنند و باعث ایجاد درد، تورم و قرمزی دست و پا و همچنین بی حسی می‌شوند. علائم لخته خون بسته به محل قرارگیری آن می‌تواند متفاوت باشد. این علائم معمولاً شامل موارد زیر هستند:
2. غش
3. ضعف
4. سردرد
5. سرگیجه
6. تغییر در بینایی
7. درد قفسه سینه
8. طحال کمی بزرگ شده
9. بی حسی یا سوزن شدن در پاها یا دستان
10. قرمزی، لرزش و سوزش دردناک در پاها یا دستان
11. در مواردی نادر، بیماری پلاکت خون بالا می‌تواند باعث خونریزی شود که ممکن است به شکل زیر رخ دهد:
12. ادرار خونی
13. مدفوع خونی
14. خون ریزی بینی
15. خونریزی از لثه یا دهان

علت:

• غلبه سودا
• مصرف غذاهای کارخانه ای و غذاهای سرد و سودازا
• عفونت‌ها:بعضی از عفونت‌ها مانند سِل می‌توانند پلاکت‌های بالایی ایجاد کنند.
• اسپلنکتومی:برداشتن طحال می‌تواند باعث افزایش موقتی پلاکت‌های خون شود.
• کم خونی ناشی از فقر آهن:افراد مبتلا به کمبود آهن یا کم خونی همولیتیک ممکن است پلاکت‌های بالایی داشته باشند. آزمایش خون می‌تواند اکثر اشکال کم خونی را تشخیص دهد.
• سرطان:سرطان‌های ریه، معده، سینه و تخمدان و همچنین لنفوم می‌توانند باعث افزایش تعداد پلاکت‌ها شوند. آزمایش خون، اسکن تصویربرداری یا بیوپسی می‌توانند آزمایشاتی برای تعیین سرطان باشند.
• اختلالات التهابی:بیماری‌هایی که باعث ایجاد پاسخ ایمنی التهابی، مانند آرتریت روماتوئید یا بیماری التهابی روده (IBD) می‌شوند، می‌توانند تعداد پلاکت‌های خون را افزایش دهند. فرد در بیشتر موارد علائم متعددی خواهد داشت.
• کم خونی همولیتیک: اگر کم خونی همولیتیک (کم خونی ثانویه به شکستن گلبول‌های قرمز) منجر به تشکیل گلبول‌های قرمز بسیار کوچک شود، ممکن است این گلبول‌های قرمز به صورت اشتباه توسط دستگاهی که شمارش کامل خون را انجام می‌دهد به عنوان پلاکت شمرده شود. با بررسی یک اسمیر خون محیطی (بررسی سلول‌های خونی در زیر میکروسکوپ) می‌توان تشخیص داد که شمارش بصری پلاکت‌ها با بسیاری از گلبول‌های قرمز کوچک مشاهده می‌شود.
• کرایوگلوبولینمی مختلط: کرایوگلوبولینمی مختلط می‌تواند باعث افزایش اشتباه پلاکت شود. در این شرایط، کریوگلوبولین ها (پروتئین‌ها) در خون هنگام قرار گرفتن در معرض دمای پایین و سرما (مانند دست و پا) به هم می‌چسبند. این قطعات ممکن است به صورت اشتباه به عنوان پلاکت توسط دستگاه شمارش سلول‌های خونی شمرده شود. این بیماری با عفونت هپاتیت C ، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و آرتریت روماتوئید همراه است.
• اختلالات میلوپلیفراتیو: اختلالات میلوپرولیفراتیو مزمن (اختلالی که مغز استخوان سلول‌های خونی زیادی تولید می‌کند) می‌تواند باعث ترومبوسیتوز و بالا رفتن پلاکت خون شود. این اختلالات شامل پلی سیتمی ورا، ترومبوسیتمی ذاتی (ET) و میلوفیبروز اولیه است. به عنوان مثال، در ترومبوسیتمی ذاتی، مغز استخوان مگاکاریوسیت ها را زیاد می‌کند، سلول‌هایی که پلاکت می‌سازند و منجر به ترومبوسیتوز می‌شوند. با این شرایط، تعداد زیاد پلاکت‌ها باعث غلیظ شدن خون و کندتر شدن جریان خون می‌شود که منجر به لخته شدن خون می‌شود. هدف از این درمان، کاهش تعداد پلاکت‌ها برای کاهش این خطر است.
• عفونت: در کودکان و بزرگ‌سالان، عفونت‌ها شایع ترین مواردی هستند که می‌توانند باعث بالا رفتن پلاکت خون شوند و این بالا رفتن بسیار شدید می‌باشد و تعداد پلاکت‌ها به بیش از ۱ میلیون سلول در هر میکرولیتر برسد. اکثر افرادی که این مشکل را تجربه می‌کنند بدون علامت هستند اما گروه کمی از بیماران با سایر عوامل خطر ممکن است به لخته شدن خون مبتلا شوند. تعداد پلاکت‌ها به طور کلی پس از رفع عفونت به حالت عادی بر می‌گردد، اما این امر ممکن است چندین هفته طول بکشد. در برخی از بیماران، ترومبوسیتوز پس از داشتن ترومبوسیتوپنی (پلاکت‌های کم) در هنگام عفونت اولیه، می‌تواند یک اثر برگشتی داشته باشد.
• در افرادی که پس از جراحی از فقدان خون رنج می‌برند، پلاکت خون در این افراد می‌تواند به طور موقت بالاتر از حد معمول باشد. لخته شدن خون در افراد با پلاکت بیش از حد آسان‌تر است. لخته شدن یکی از علائم خونریزی است. بدن در پی آسیب دیدگی پلاکت بیشتری تولید می‌کند. اما به دلیل اینکه پلاکت‌ها باعث لخته شدن خون می‌شوند، می‌توانند جان بیمار را به خطر بیندازند. لخته خون ممکن است متلاشی شده یا به جاهای دیگری از بدن منتقل شود. خطر لخته شدن خون در افرادی که در اثر بیماری دائم در رختخواب هستند یا قادر به حرکت دادن اندام‌های خود نیستند، بیشتر است. اگر فردی اخیراً در اثر آسیب دیدگی، تعداد پلاکت‌های خونش بالا رفته باشد و می‌بایست در رختخواب بماند، ممکن است برای کاهش خطر لخته شدن خون نیاز به نظارت پزشکی داشته باشد. برخی از شرایط موقتی می‌توانند باعث افزایش بیش از حد معمول پلاکت‌های خون شوند. برخی دلایل متداول افزایش پلاکت خون شامل موارد زیر هستند: در حال بهبودی از آسیب دیدگی اخیر، بهبودی از کمبود خون بعد از عمل، بهبود از نوشیدن بیش از حد یا کمبود ویتامین B12، فعالیت بدنی شدید یا ورزش بیش ازحد مانند اجرای یک ماراتن، استفاده از قرص‌های ضد بارداری، شرایط جدی تر و مزمن. شرایط پزشکی زیر نیز ممکن است باعث افزایش پلاکت خون شوند. به طور کلی، پلاکت بالاتر از ۴۵۰،۰۰۰ سلول در هر میکرولیتر به صورت افزایش یافته در نظر گرفته می‌شود. این امر به عنوان ترومبوسیتوز نیز شناخته می‌شود. علل بی شماری برای بروز ترومبوسیتوز وجود دارد و خوشبختانه اکثر آن‌ها خوش خیم و گذرا هستند.

پیشگیری:

• تمام داروها را طبق تجویز مصرف کنید.
• فوراً خونریزی غیر طبیعی یا علائم لخته شدن خون را به پزشک خود گزارش دهید.
• از انجام ورزش‌ها یا فعالیت‌هایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهد، خودداری کنید.
• از داروهای OTC یا سرماخوردگی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، خودداری کنید.
• قبل از هرگونه عمل دندانپزشکی یا جراحی، حتماً به پزشک در مورد هرگونه دارویی که ممکن است مصرف کنید برای کاهش پلاکت خود بگویید.
• افراد سیگاری و افرادی که سابقه لخته شدن خون را دارند ممکن است برای کاهش تعداد پلاکت‌های خون، به دارو احتیاج داشته باشند و ممکن است دیگران نیازی به درمان نداشته باشند.
• هیچ روش شناخته شده‌ای برای جلوگیری از ترومبوسیتمی اولیه وجود ندارد. با این حال، اگر اخیراً را‌ه‌های تشخیص ترومبوسیتمی اولیه را شناسایی کرده‌اید، مواردی وجود دارند که می‌توانید برای کاهش خطر عوارض جدی انجام دهید. اولین قدم، مدیریت هرگونه عوامل خطر برای لخته شدن خون است. کنترل فشار خون، کلسترول و شرایطی مانند دیابت می‌تواند به کاهش خطر لخته شدن خون کمک کند. همچنین می‌توانید این کار را با انجام یک ورزش منظم و رژیم غذایی انجام دهید که عمدتاً از میوه، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین بدون چربی تشکیل شده است. ترک سیگار نیز مهم است. سیگار کشیدن خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. برای کاهش بیشتر خطر ابتلا به عوارض جدی، همچنین باید به موارد زیر توجه کنید:

تشخیص:

1. یافتن شرایط زمینه‌ای مانند کم خونی، فقر آهن، سرطان یا عفونت می‌تواند در تشخیص و مدیریت ترومبوسیتوز کمک کند. اگر علت ثانویه مشخص نشود، فرض می‌شود که بیمار مبتلا به بیماری خونی ET می‌باشد. آزمایش خون برای ژن خاصی به نام JAK2 می‌تواند ترومبوسیتوز را تشخیص دهد. با این وجود، تنها در حدود 50 درصد موارد مثبت است. جهش‌های ژنی دیگری نیز مورد آزمایش قرار می‌گیرند، اما تنها درصد کمی از بیماران نتیجه را دارند. ممکن است مغز استخوان بیمار برداشته شود و معاینه گردد تا به تشخیص کمک کند.

درمان طب نوین:

• روش اورژانسی: یک روش پزشکی به نام قرص پلاکت فقط در موارد اضطراری مانند بعد از سکته مغزی یا لخته شدن خون خطرناک دیگر استفاده می‌شود. این دارو به طور موقت تعداد پلاکت شما را کاهش می‌دهد. سوزنی که به یک لوله وصل می‌شود اجازه می‌دهد تا خون شما به وسیله ای که پلاکت‌ها را از بین می‌برد، جریان یابد و پس از آن خون شما به بدن شما بازگردد.
• درمان ترومبوسیتوز یا پلاکت بالای خون به خطر لخته شدن خون یا خونریزی بستگی دارد. اگر شما کمتر از ۶۰ سال سن دارید و علائم و نشانه ای نداشته اید، ممکن است به سادگی به معاینات دوره ای پزشکی نیاز داشته باشید. پزشک ممکن است در صورت نیاز برای شما دارو تجویز کند: شما بیشتر از ۶۰ سال سن دارید و لخته خون قبلی یا TIA داشته اید، شما دارای عوامل خطر قلبی عروقی مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت هستید.

درمان طب سنتی:

• داروی صاف کننده خون استفاده کنید.
• خوردن عرق کاسنی روزی کی تا سه لیوان.
• خوردن زیتون صبحگاهی و انجیر شبانگاهی.
• حجامت عام 2 الی 3 مرتبه، هر 40 روز یک بار.
• وعده صبحانه 4 وعده ارده و شیره و 3 وعده عسل.
• روزی یک تا سه لیوان نوشیدنی ماء الجبین افتیمونی میل کنید.
• خوردن دوسین هر 6 ساعت یک بار یک قاشق مرباخوری میل کنید.
• خوردن سرکنگبین گرم، یک لیوان یک ساعت بعد از شام (تا 120 شب).
• ترک غذاهای سودازا مثل (بادمجان، چای، گوشت گوساله و گاو، عدس، سوسیس، کالباس و …)

داروها:

• پزشک ممکن است یکی از داروهای تجویز شده زیر را، به همراه آسپرین با دوز کم، برای کاهش تعداد پلاکت یا خطر لخته شدن خون پیشنهاد کند:
• هیدروکسی اوره: این دارو تولید سلول‌های خونی در مغز استخوان از جمله پلاکت‌ها را سرکوب می‌کند. عوارض جانبی این دارو معمولاً خفیف است و ممکن است شامل حالت تهوع، ریزش مو، ناخن‌های تغییر رنگ داده و زخم در دهان یا پاها باشد. پزشک شما شمارش سلول‌های خونی و عملکرد کبد را تحت نظر می‌گیرد. برخی نگرانی‌ها وجود دارد که مصرف طولانی مدت این داروها ممکن است خطر ابتلا به لوسمی میلوژنی حاد را کمی افزایش دهد.
• آناگرلید: بر خلاف هیدروکسی اوره، آناگرلید با افزایش خطر ابتلا به لوسمی همراه نیست، اما به عنوان داروی کاملاً مؤثر نیز شناخته نمی‌شود. عوارض جانبی ممکن است شامل احتباس مایعات، مشکلات قلبی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و اسهال باشد.
• اینترفرون آلفا: این دارو به صورت تزریقی تجویز می‌شود و ممکن است عوارض جانبی بدتری را نسبت به هیدروکسی اوره یا آناگرلید ایجاد کند. اما این دارو بهترین انتخاب برای برخی افراد است. عوارض جانبی ممکن است شامل علائم مانند آنفولانزا، سردرگمی، حالت تهوع، افسردگی، اسهال، تشنج، تحریک پذیری و خواب آلودگی باشد.

فعالیت:

• از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی خصوصاً هوازی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، غذاهای سودازا و همچنین لبنیات پاستوریزه پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک گل کلم، خوراک پنیر سویا، آش سماق، آش جو با حبوبات ۲، آش مرزه، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ جو ۱، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ زرشک با جعفری، برگر کدو خورشتی، سوسیس فانتزی، کشک سویا، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون.
• خوردنی های مضر: مرصع پلو، عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شوید باقالی، سوپ کاهو سبز، ماست سویا، خامه سویا.

نکته:

• پلاکت‌ها به خون کمک می‌کنند تا زخم‌ها را بهبود بخشند و از خونریزی بیش از حد جلوگیری کنند. سطح پلاکت خون بالا یا پایین می‌تواند نشانه بیماری شدید باشد. میانگین آزمایش شمارش پلاکت به طور معمول بخشی از یک آزمایش شمارش پلاکت کامل خون (CBC) است. این آزمایش، اطلاعات مهمی ‌در مورد تعداد سلول‌های مختلف خون در بدن را فاش می‌کند. برای مثال، ممکن است فرد دچار بیماری پلاکت خون بالا (Thrombocytosis) باشد.
• یکی از کارهای پلاکت خون این است که وقتی خونریزی صورت می گیرد، پلاکت ها به هم می چسبند و از خونریزی جلوگیری می کنند؛ ولی گاهی پلاکت خون افزایش پیدا می کند و پلاکت ها بیکار می شوند و جلو خونرسانی در رگ ها را می گیرند که به این حالت «غلظت خون» می گویند.