بالا بودن اسیداوریک خون (هیپراوریسمی): عبارت است از اسید اوریک یک فرآورده زائد حاصل از سوخت و ساز موادی به نام پورین‌ها در مواد غذایی است. در گیاه خواران به علت عدم مصرف گوشت که سرشار از پورین است، سطح اسید اوریک در خون به میزان قابل ملاحظه‌ای پایین است. بخش اعظم اسید اوریک ساخته شده توسط بدن در خون حل شده و از طریق کلیه‌ها وارد ادرار می‌شود، اما گاهی اوقات بدن مقادیر خیلی زیاد آن را تولید یا مقادیر خیلی کم آن را دفع می‌کند. در این شرایط میزان اسید اوریک در خون بالا می‌رود. افزایش این ماده دفعی در بدن می‌تواند به علل مختلفی از جمله افزایش مصرف پروتئین‌های حیوانی، کاهش آنزیم‌های مؤثر بر روی تجزیه این ماده باشد. افزایش بیش از حد اسید اوریک در بدن می‌تواند باعث تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در نقاط مختلف بدن شود از جمله در مفاصل، بافت کلیه‌ها و حتی در لگنچه کلیه‌ها که منجر به تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی می‌شود (دقیقاً شبیه به تشکیل بلورهای نبات در محلول فوق اشباع شکر در آب). در نتیجه تورم و التهاب مفاصل و درد ناشی از آن می‌تواند باعث آسیب مفصل شود که به آن نقرس یا Gout گفته می‌شود .
علائم:
- بالا بودن اسید اوریک خون (هیپراوریسمی) در ابتدا ممکن است علامتی نداشته باشد. اما در صورت عدم درمان می‌تواند به این عوارض منجر شود: نقرس، سنگ‌های اسید اوریکی در مجاری ادراری، رسوبات اسیداوریکی در کلیه‌ها، رسوبات اسید اوریکی در بافت‌های نرم.
علت:
- چاقی
- رژیم غذایی حاوی مقدار زیاد پورین
- برخی داروها از جمله آسپیرین با دوز کم، داروهای مدر، برخی داروهای ضد فشارخون
- برخی بیماری‌هایی که باعث تکثیر سلولی بالا می‌شوند، مانند لوسمی، لنفوم و پسوریازیس
- یکی دیگر از عوامل ازدیاد اوره در بدن مشکلات روانی و عصبی است که نتیجه آن بدخوری و نامتعادل بودن در تغذیه را به دنبال دارد و زمینه مشکلات کبدی را فراهم می‌آورد.
- سنگین‌ترین خلط در بدن سودای ناصالح و بعد از آن بلغم‌های ناصالح، مثل بلغم سوخته یا بلغم گس است. که تجمع این اخلاط و سده‌های ناشی از آن‌ها سبب بالا رفتن اوره در خون می‌شود.درد از اختلال بلغم زیاد و انسداد کبدی به وجود می‌آید.
- اگر خون کافی به کلیه نرسد، هرچند کلیه سالم باشد (مثلاً افت فشارخون)، اوره در خون بالا می‌رود. این حالت همچنین در افرادی که دچار نارسایی قلبی، سوختگی (به علت از دست دادن آب بدن) و ایست قلبی می‌شوند نیز دیده می‌شود. بنابراین عامل دیگر در افزایش اوره خونGFR (میزان خون ورودی به کلیه) یا سرعت تصفیه گلومرول است.
- دلیل دیگر برای افزایش اوره خوب کار نکردن کبد و کلیه است. اسید اوریک ماده‌ای سمی است که از تجزیه مواد پروتئینی در نسوج بدن ایجاد می‌شود و از طریق جریان خون به وسیله کلیه از بدن دفع می‌شود. افزایش اوره در بدن باعث بیماری «اورمی» می‌شود که بسیار خطرناک است (اوره در کبد از ترکیب آمونیاک و گاز کربنیک به وجود می‌آید). زیاد بودن اوره خون در مقدار کم هم بیماری نقرس را ایجاد می‌کند در صورت وجود درد در مفاصل پا، به خصوص در انگشت بزرگ پا، می‌تواند علامت شروع این بیماری باشد.
- در طب سنتی رسوب اخلاط سنگین در انتهای استخوان و بدن یکی از علل بالا رفتن اوره در خون است. می‌دانیم کبد مرکز تولید و تغذیه کل بدن است و نقش آشپزخانه را در بدن ایفا می‌کند. هرگاه این مرکز به خوبی کار کند مشکلی در سوخت و ساز بدن نخواهیم داشت. در صورتی که اگر در این عضو مهم و حیاتی بدن، اختلال به وجود آید و سده (گرفتگی) ایجاد شود دیگر اعضای بدن نیز دچار اختلال شده و بیماری‌ها به وجود می‌آیند. کبد از دو قسمت مقعر و محدب (بالایی و پایینی)، تشکیل شده است که قسمت پایینی کبد قدرت پاکسازی دارد. هرگاه به علت ایجاد سده در بدن، ارتباط قسمت بالایی و پایینی کبد قطع شود، سبب تجزیه نشدن دو خلط سودا و بلغم در کبد شده و در نتیجه کبد اخلاط سنگین‌تری به کلیه‌ها می‌فرستد و حاصل این عمل فرستادن رسوبات از کلیه‌ها به بافت‌ها و همین‌طور تجمع اخلاط زائد در اندام‌های تحتانی بدن است. در این میان فرد دچار ضعف کلیه و انسداد کبدی خواهد شد. از طرفی به جهت کارکرد بد کبد و کلیه، خون غلیظ بیشتری در طحال تولید می‌شود (تولید سودای ناصالح) که این امر نیز ناشی از انسداد در کبد خواهد بود. به همین سبب خواهیم دید که خوراک و تغذیه نامناسب بزرگترین عامل در ایجاد سده‌ها در بدن هستند.
پیشگیری:
- کنترل یبوست (ام الامراض)، کنترل کردن وزن بدن و کاهش وزن به آرامی، مصرف روزانه میوه‌های تازه، سبزی، محصولات سبوس‌دا‌ر و حبوبات، مصرف روزانه لبنیات کم‌چرب، توجه کردن به پورین (پروتئین) موجود در مواد غذایی، اجتناب از خوردن احشاء و ماهی‌های کنسرو مانند ساردین در روغن، مصرف نکردن بیش از ۱۰۰ گرم گوشت در طی روز (قرمز یا سفید)، مصرف نکردن مشروبات الکلی، خوردن مواد غذایی کم‌چرب، نوشیدن روزانه مایعات کم‌کالری مانند آب، دمنوش‌ها و آب میوه طبیعی، قطع مصرف داروهایی که ممکن است اسید اوریک خون را بالا ببرند.
عوارض احتمالی:
- توجه داشته باشید که بالا بودن اسید اوریک با افزایش خطر بیماری‌های قلبی همراه است بنابراین کاهش دادن میزان اسید اوریک مهم است.
درمان طب سنتی:
- ماساژ غمز بسیار مفید است.
- روزی یک قاشق غذاخوری سماق جوشانده و میل شود.
- با نوشیدن آب انگور یا خوردن انگور می توان اوره را برطرف کرد.
- مصرف جوشانده سماق یا پودر سماق همراه با غذا توصیه می شود.
- در بعضی از موارد خاص تحت نظر طبیب سنتی استفاده از تنقیه انجام می‌شود.
- استفاده از عرق کبدی + عرق شنبلیله (برای آقایان) و عرق شوید (برای خانم‌ها).
- خوردن آب انار (سرد مزاجان همراه با گلپر مصرف کنند)، آب زرشک، آب سیب + آب هویج.
- استفاده از سرکه انگبین زرشکی، هر شب هنگام خواب (3/1 لیوان سرکه انگبین مابقی آب) میل شود.
- خوراکی هایی که ضد اوره هستند عبارتند از: سیب درختی، انجیر، تمشک، پرتقال، خربزه، انار و آب فراوان.
- استفاده از دمنوش خارخاسک + بابونه + ناخنک + رزماری از مجموع یک قاشق غذاخوری ۲۰ دقیقه دم شده و با کمی عسل میل شود.
- در آخر متذکر می‌شویم جهت درمان و استفاده از هر داروی گیاهی، ابتدا تشخیص مزاج داده شود سپس بر حسب مزاج فرد دارو تجویز شود.
- گیاهان دارویی کاهش دهنده اسیداوریک: اسفرزه، بارهنگ، جعفری، جو دوسر، زیتون، سرخ ولیک، کرفس، نارنج، هویج، سماق، شلغم، نخود.
- ابتدا باید یبوست کنترل شود. به همین منظور خاکشیر + آب گرم + گلاب + عسل (صبح ناشتا) و ۷ عدد انجیر خیسانده در گلاب (عصرها) میل شود.
- بادکش کلیه‌ها + قسمت شکم بالای ناف + ساق پا + کف پا، به صورت یک شب در میان همراه با روغن‌مالی به وسیله روغن‌های دارای طبع گرم.
- عرق بومادران، عرق کرفس، عرق مرزه، عرق خارخاسک، عرق اسطوخودوس، عرق عناب، عرق شوید. میزان مصرف: هریک به طور انتخابی یک فنجان بعد از هر وعده غذا.
- روزی ۲ مثقال تخم شنبلیله را نیم کوب کرده و بجوشانید و آب صاف کرده آن را صبح و عصر بنوشید، یا آن را به صورت پودر درآورید و صبح و شب در دهان بریزید و با آب میل کنید.
- برای حل کردن اسید اوریک باید ۳۰ گرم برگ انگور فرنگی سیاه و ۳۰ گرم پودر شیرین بیان را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را صبح، ظهر و شب و هر مرتبه یک فنجان بنوشید.
- ناخنک 20 گرم + لیموعمانی 10 گرم + زرشک 30 گرم + عناب 20 گرم + خارخسک 20 گرم، دو قاشق غذاخوری در دو لیوان آب کمی جوشانده، صبح و ظهر و شب قبل از غذا میل نمایید. (بسیار مجرب).
- آبغوره + سرکه سیب خانگی + شکر قرمز + عسل + شیره انگور + شیره توت + شیره خرما + شیره انجیر + جوز هندی + فوفل + میخک + تخم گشنیز + هل سبز + هل باد + هل قراب، آبغوره و سرکه را بجوشانید سپس ولرم که شد شیره ها و شکر و عسل اضافه کنید و بعد از اینکه خنک شد عرق نعناع عرق بیدمشک و گلاب اضافه کنید، یک ساعت بعد از ناهار و شام، شربت کنید و میل کنید.
دفع اسیداوریک:
- برای دفع اسیداوریک از بدن باید پرهیز کنید از خوراکی هایی مانند: باقلا، لوبیا، لپه، نخود، سبزیجات خشک شده، غذاهای مانده، انواع کنسرو، گوشت پرندگان، خوردن گوشت زیاد و نوشیدن مشروبات الکلی و در مقابل آب لیمو و آب انگور زیاد بنوشید. همچنین می توانید هر بار ۴۰ گرم تخم جعفری را در یک لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را به مرور بنوشید.
داروها:
- راسبوریکاز
فعالیت:
- روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی داشته باشید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، فرآورده های گوشتی و لبنیات پاستوریزه پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک مخلوط، آش گندم با سویا، آش ماش، آش صیفی، آش سماق، آش عدس ۱، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۲، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش قیمه بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، برگر کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری.
- خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.