باد دماغ (گرفتگی بینی): عبارت است از گرفتگی بینی یا کیپ شدن بینی، در واقع همان احتقان بینی است. کیپ شدن بینی اغلب نشانه‌ای از مشکل دیگری در سلامتی، مانند عفونت سینوس‌ها است. همچنین ممکن است در اثر سرماخوردگی معمولی ایجاد شود. احتقان بینی زمانی ایجاد می‌شود که بینی پر و ملتهب شده و شخص دچار خس خس بینی شود. احتقان‌های مرتبط با بیماری‌ها معمولاً طی یک هفته بهبود پیدا می‌کنند.
علائم:
- احتقان بینی با بینی گرفته با آبریزش بینی، درد سینوس، افزایش ترشحات موکوسی، تورم بافت بینی مشخص می‌شود. اگر موکوس زیادی از قسمت عقب بینی وارد حلق شود، می‌تواند سبب سرفه یا گلودرد نیز شود. این عارضه باعث بروز خس خس بینی می‌شود.
علت:
- مویرگ های موجود در غشاء مخاط بینی، در اثر سرماخوردگی و یا احتمالاً در اثر بعضی دیگر از بیماری ها و یا به علت تحریک عصب پاراسمپاتیک، منبسط یا متورم می شوند. انبساط یا حجیم شدن مویرگ ها نیز، سبب جمع شدن خون در غشاء مخاطی بینی می شود به حدی که غشاء مخاطی بینی، که مویرگ های آن پر از خون شده اند متورم شده و سبب تنگی و گرفتگی مجاری بینی می شوند به طوری که عبور هوا جهت تنفس، به سختی انجام می گیرد. در حالت ذکر شده مویرگ های موجود در غشاء مخاطی بینی، نه تنها متورم می شوند، بلکه به نسبت زیادی نفوذپذیر گردیده و مایعات موجود در خون از مویرگ ها به خارج نفوذ می کنند و وارد غشاء مخاطی بینی می شوند. مایعات فوق الذکر، ماده اصلی تشکیل دهنده آبریزش بینی می باشند. هم زمان با موضوع مذکور، ترشحات غدد مخاطی بینی نیز افزایش می یابد.
- بیشترین علل گرفتگی بینی، بیماری‌های جزئی نظیر سرماخوردگی، آنفولاآنزا و عفونت‌های سینوسی هستند. احتقانی که بیشتر از یک هفته به طول بینجامد، اغلب نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است. برخی دلایل احتقان طولانی مدت بینی موارد زیر را شامل می‌شوند:
- کرونا
- آنفولانزا
- دود تنباکو
- آپنه خواب
- تب یونجه
- سرماخوردگی
- هوای خشک
- فشارخون بالا
- آسم حساسیتی
- خونریزی بینی
- تغییرات هورمونی
- اختلالات تیروئید
- انحراف دیواره بینی
- تماس با مواد شیمیایی
- سندرم چرگ اشتراوس
- ویروس سنسیشیال تنفسی
- وجود جسم خارجی در بینی
- غذا به‌خصوص غذاهای تند
- سینوزیت (عفونت سینوس‌ها)
- سردردهای خوشه‌ای (کلاستر)
- محرک‌های آزاردهنده محیطی
- آنسفالیت: التهاب در بافت‌های مغز
- آدنوئید بزرگ: بزرگی یکی از لوزه ها
- استفاده بیش از حد از اسپری احتقان بینی
- حساسیت‌ها که ممکن است تنفسی یا غذایی باشند.
- لیشمانیوز: نوعی بیماری انگلی که با پشه‌های خاکی منتقل می‌شود.
- داروهایی مانند داروی درمان فشارخون بالا، اختلال نعوظ، افسردگی و تشنج.
- بیماری پنجم: نوعی بیماری ویروسی است که اغلب کودکان را درگیر می‌کند.
- رینیت: التهاب بافت داخل بینی که ممکن است در اثر التهاب و یا حساسیت باشد.
- رشد بافتی غیرسرطانی که پولیپ‌های بینی نامیده می‌شوند، یا تومورهای خوش‌خیم در راه‌های بینی
- همچنین ممکن است احتقان بینی طی بارداری، معمولاً در انتهای سه ماهه اول، اتفاق بیفتد. نوسانات هورمونی و افزایش جریان خون که طی بارداری وجود دارد، ممکن است باعث احتقان بینی شود. این تغییرات ممکن است دیواره‌های بینی را تغییر دهد و باعث شود که ملتهب یا خشک شوند و یا خونریزی کنند.
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
درمان طب نوین:
- درمان‌های گرفتگی بینیبا صلاحدید پزشک انجام می‌شود. درمان‌های خانگی می‌توانند در درمان احتقان بینی موثر باشند. رطوبت دهنده‌ها رطوبت هوا را افزایش می‌دهند و می‌توانند به رقیق شدن موکوس و تسکین التهاب راه‌های بینی کمک کنند. با این وجود، اگر آسم دارید، پیش از استفاده از رطوبت‌دهنده‌ها با پزشک خود مشورت کنید. در رابطه با گرفتگی بینی طولانی مدت، بعد از اینکه پزشک علت را شناسایی کرد، می‌تواند یک برنامه درمانی پیشنهاد کند. درمان‌ها اغلب شامل داروهایی هستند که علائم را بهبود می‌بخشند یا رفع می‌کنند. داروهایی که برای درمان گرفتگی بینی استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- ضد احتقان‌های قوی نظیرسودوافدرین
- استروئیدهای بینی، مانند مُمِتازون یا فلوتیکازون
- اسپری‌های بینی که حاوی آنتی‌هیستامین‌ها هستند مانند آزلاستین
- ضد حساسیت‌های خوراکی برای درمان حساسیت نظیر لوراتادین وسیتریزین
- اگر تومور یا پولیپ بینی در مسیرهای هوایی داشته باشید یا سینوس‌هایی که مانع خروج موکوس می‌شوند، ممکن است پزشک جراحی را پیشنهاد کند.
- اسپری‌های زیادی برای رفع گرفتگی بینی وجود دارد. این اسپری‌ها ضد احتقان بوده و تورم مجرای بینی را کاهش می‌دهند. برخی از بهترین اسپری‌ها برای گرفتگی بینی عبارتند از: نفازولین، اکسی متازولین، فنیل افرین، اسپری بینی استروئیدی برای گرفتگی ناشی از آلرژی.
درمان طب سنتی:
- چکاندن اسانس نعناع به بینی (2 قطره).
- مالیدن روغن سیاهدانه یا کنجد به بینی و بوئیدن اسانس نعناع.
- خاکشیر تلخ را در آتش بریزید و دود آن را داخل بینی بدهید تا باز شود.
- هر صبح، ظهر و شب هر بار یک قطره روغن بنفشه بادام در بینی بچکانید.
- برای درمان آن شب ها هنگام خوابیدن روغن بنفشه بادام را داخل بینی بچکانید.
- عناب را در آتش بیندازید تا بسوزد و یا آن را در میله ای فرو کنید و روی حرارت آتش بسوزانید و دود آن را بر بینی دهید تا مرتفع شود.
- چکاندن یک قطره روغن نعناع هنگام گرفتگی بینی بالاخص در زمان سرماخوردگی در چند ثانیه باعث باز شدن گرفتگی بینی می شود.
- روغن زیتون 15 گرم + سیاهدانه 5 گرم، سیاهدانه را نرم بکوبید و در روغن زیتون بپزید سپس صاف کنید و در بینی بچکانید. (بسیار مجرب)
- افراد بزرگسال می توانند کمی انفیه یا یک نوع گرد دماغ را در بینی بکشند تا به وسیله انفیه چند عطسه کنند و در اثر عطسه کردن باد دماغ آنها برطرف می شود.
- رفع گرفتگی بینی و گوش با سرکه، سر و صورت را بخور سرکه بدهید، بخارات سرکه باعث رقیق شدن ترشحات و باز شدن مجاری بینی، سینوس ها و گوش می شود، این ترفند برای رفع گوش درد و اختلالات بویای نیز مفید است.
- شاه تره 10 گرم + تخم خرفه 15 گرم + ریشه کاسنی 15 گرم + پوست بید 20 گرم + شیرین بیان 20 گرم + گل بنفشه 10 گرم + بومادران 10 گرم، دو قاشق غذاخوری در دو لیوان آب کمی جوشانده قبل از هر غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب).
- پونه 10 گرم + آویشن 10 گرم + ریشه ایرسا 50 گرم + گل بنفشه 15 گرم + ریشه کاسنی 15 گرم + نعناع 15 گرم، ریشه ها را نیم کوب کرده، همه را مخلوط نموده، پانزده گرم در پانصد سی سی آب کمی جوشانده قبل از غذا دو استکان میل نمایید. (بسیار مجرب)
درمان باد دماغ یا گرفتگی بینی اطفال:
- قدری خاکشیر را روی آتش بریزید و دود آن را به بینی طفل بدهید.
- طفل را به پشت بخوابانید (طاق واز) و ۲ قطره روغن بادام یا روغن بنفشه بادام را داخل بینی او بچکانید.
- اگر طفلی باد دماغ شده است و به سختی نفس می کشد، عناب را بر سر سوزن یا میله ای فرو کنید و آن را روی آتش بسوزانید تا دودی از آن متصاعد شود و آن دود را به بینی طفل بدهید.
داروها:
- افدرین
- فیتوکلد
- نفازولین
- کلداکس
- فنیل افرین
- پسودوافدرین
- اکسی متازولین
- پدیاتریک گریپ
- پروپیل هگزدرین
- فنیل پراپانولامین
- سدیم کلراید بینی
- پزودوافدرین یا سودوافدرین
فعالیت:
- محدودیتی ندارد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.
نکته:
- علت گرفتگی بینی هنگام خواب چیست؟ معمولاً کیپ شدن بینی در شب هنگام خواب بدتر می‌شود. یکی از علل کیپ شدن بینی در شب این است که در روز به دلیل فعالیت حواس شما پرت می‌شود. اما دلیل دیگر آن تورم رگ‌های خونی در بینی است. به دلیل گرانش و آناتومی بینی، این عارضه در شب بدتر می‌شود. در روز زمانی که ایستاده یا نشسته‌اید، گرانش باعث می‌شود، مخاط به طور طبیعی خارج شود. مخاط راه خود را از بینی و سینوس‌ها به پشت گلو باز می‌کند. اما زمانی که در رختخواب دراز می‌کشید، گرانش باعث می‌شود مخاط به‌جای تخلیه شدن، بازگردد و دچارگرفتگی شدید بینی شوید.
- علت گرفتگی یک طرفه بینی: در بسیاری از موارد فقط یک طرف بینی کیپ می‌شود. حتی اگر بیمار نباشید، همیشه از یک سوراخ بینی شدیدتر نفس می‌کشید. این فرآیند توسط سیستم عصبی خودمختار انجام می‌شود. این سیستم فرآیندهای دیگری مانند هضم غذا و ضربان قلب را کنترل می‌کند. این چرخه بینی در طول روز چندین‌بار اتفاق میفتد. اما زمانی که بیمار هستید و بینی کیپ شده است، این چرخه را حس می‌کنید.