اوریون: یک بیماری ویروسی مسری و خفیف که باعث تورم دردناک غدد پاروتید (غدد بزاقی واقع بین گوش و فک) می شود، سایر اعضاء از قبیل بیضه، تخمدان، پانکراس، پستان، مغز و پرده پوشاننده مغز نیز گاهی درگیر می شوند، این بیماری در هر سنی می تواند بروز کند ولی شایع ترین سن بروز آن در کودکان 12-2 ساله است. حدود 10% بزرگسالان مستعد ابتلا به اوریون می باشند.
علائم:
- تب
- سردرد
- گلودرد
- تورم دردناک بیضه ها
- درد شکم در صورت درگیری تخمدان ها یا پانکراس
- درد شدید در صورت درگیری مغز یا پرده پوشاننده آن
- التهاب، تورم و درد غدد پاروتید، غدد مزبور در لمس سفت بوده و دردشان با جویدن یا بلع تشدید می یابد.
علت:
- عامل اوریون یک ویروس به نام میکرو ویروس پاروتیدیتیس است. انتقال فرد به فرد ویروس اوریون، عامل این بیماری است، این ویروس در هر زمانی از 48 ساعت قبل تا 6 روز پس از بروز علایم قابل سرایت است. دوره نهفتگی ویروس پس از تماس با آن 24-4 روز و میانگین آن 18 روز است. می توان گفت که انسان تنها مخزن طبیعی ویروس اوریون است.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- عدم انجام واکسیناسیون
- زندگی در شرایط جمعیتی و پر ازدحام
- همه گیری اوریون در جمعیت های غیر واکسینه
پیشگیری:
- واکسیناسیون اوریون را در کودکان در سن مقتضی انجام دهید، اگرچه شما سابقه ابتلا به اوریون را نداشته یا برضد آن واکسینه نشده اید و یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مبتلا به اوریون است، گلوبولین ضد اوریون برای شما ممکن است توصیه گردد، تزریق این پادتن ممکن است از بیماری پیشگیری کند (بدون وجود تضمین در این باره) ولی هزینه آن بالا است.
عواقب مورد انتظار:
- در صورت عدم بروز عوارض، بیماری در عرض حدود ده روز به طور خود به خود بهبود می یابد، بیمار پس از ابتلا به اوریون، مصونیت مادام العمر نسبت به آن پیدا می کند.
عوارض احتمالی:
- عفونت مغز یا پرده پوشاننده آن، پانکراس، تخمدان، پستان یا بیضه، در صورت درگیری های هر دو بیضه بیمار ممکن است دچار عقیمی گردد (به ندرت)، کاهش شنوایی موقت در برخی بزرگسالان مبتلا.
تشخیص:
- تشیخص بیماری معمولاً بر اساس علائم خاص آن صورت می گیرد، با آزمایش های خون می توان این تشخیص را تأیید کرد.
درمان طب نوین:
- اوریون، یک عفونت ویروسی است. بنابراین آنتی بیوتیک‌ها در درمان آن موثر نیستند. تا زمانی که سیستم ایمنی بدن با عفونت مبارزه می‌کند،درمان اوریون بر تسکین علائم متمرکز است. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان ویروس اوریون وجود ندارد. عفونت معمولاً در عرض یک یا دو هفته از بین می‌رود. در این میان، اقدامات زیر ممکن است کمک‌کننده باشد:
- استراحت کافی در رختخواب تا زمان برطرف شدن علائم
- استفاده از کمپرس گرم یا خنک روی غدد متورم به کاهش درد کمک می‌کند.
- مصرف غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد ندارند، مانند سوپ، پوره سیب زمینی و تخم مرغ آب پز.
- در صورت عدم بهبودی علائم پس از ۷ روز، یا تشدید ناگهانی علائم، باید مجدداً برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیریم.
- استفاده از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد (استفاده از آسپرین برای افراد 16 ساله یا کمتر توصیه نمی‌شود).
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات. اما بهتر است از نوشیدنی‌های اسیدی مانند آبمیوه اجتناب کنیم؛ زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند غدد بناگوشی را تحریک کنند. آب معمولاً بهترین مایع برای نوشیدن است.
درمان طب سنتی:
- از درمان های تب استفاده کنید.
- اگر بیمار تب دارد، تب را پایین بیاورید.
- آرد نخود خام را با آب گرم خمیر و ضماد کنید.
- آرد جو را با سرکه خمیر و روی آن ضماد گذارید.
- از داروی تابستانه یا زمستانه امام کاظم (ع) استفاده کنید.
- ناشتا، یک قاشق مرباخوری عسل را با ۷ دانه سیاهدانه مصرف کنید.
- برای درمان تکمیلی حجامت عام 60 الی 70 درصد بهبودی می آورد.
- برگ تاجریزی را با انجیر و آرد گندم مخلوط، بپزید و بر موضع ضماد سازید.
- اندازه یک حبه دوای جامع امام رضا (ع) را با یک لیوان آب عسل میل کنید.
- برگ گزنه را نرم بسایید و بعد در روغن زیتون بجوشانید و روی موضع ضماد کنید.
- برای درمان ورم گوش یک قطعه کوچک سیر را در پارچه ای بپیچید و در گوش قرار دهید.
- پیاز نرگس را بکوبید و با نبات ساییده شده مخلوط کنید و از خارج روی ورم بگذارید و ببندید.
- گل خطمی و گل بنفشه و برگ درخت توت را مخلوط، در روغن گل سرخ بپزید و روی ورم ضماد کنید.
- آب نارنج، آب غوره و سرکه را مخلوط کنید و با انگشت آرام آرام از داخل و خارج روی برآمدگی مالش دهید.
- مقداری روغن اکتیول را با مقداری روغن خاکستری مخلوط کنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
- برگ چغندر را خرد کنید و با مقداری فضله کبوتر مخلوط کرده و بپزید. از خارج روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
- بیمار باید استراحت مطلق داشته باشد، همراه با مراقبت های لازم، حتی در صورت نیاز به اجابت مزاج، بیمار را بغل کنید و به دستشویی ببرید.
- نیازی به جداسازی فرد مبتلا از افراد دیگر خانواده نیست، زیرا تا قبل از ظاهر شدن علائم معمولاً سرایت بیماری به افراد مستعد رخ داده است.
- برای درمان مالیجی یا ورم بناگوش روزی سه مرتبه آب پرتقال را با آب مخلوط و میل کنید و به عنوان درمان نخود پخته را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
- مقداری کشمش کولی را خوب بکوبید تا به صورت خمیر درآید بعد با دو برابر آنها پماد اکتیول مخلوط کنید و روی برآمدگی طرفین بمالید و روی آن را ببندید.
- حداقل به مدت 3 تا 4 روز به بیمار به جای غذا و آب، فقط شربت عسل با لیموترش تازه و یخ بدهید. دلسوزی بی مورد نکنید و به بیمار هیچ نوع غذایی دیگر ندهید.
- مقداری اکتیل بلادنه را روی ورم بگذارید و پس از ۱۲ ساعت با پنبه پاک کنید، بعد مقداری قرقوروت را روی گاز استریل پهن کنید و روی ورم بگذارید و با دستمال ببندید.
- گل بابونه شیرازی، تخم کتان و تخم شوید را بسیار نرم بسایید. آن را با کمی موم عسل در مقداری روغن گل ریخته و گرم کنید تا به صورت پماد در آید و هر روز بر محل تورم ضماد کنید.
- آب شاه توت تازه را بگیرید، بعد مقداری تاجریزی را بجوشانید، سپس آب تاج ریزی را با آب شاه توت مخلوط کرده و روی ورم بمالید و قدری از آن را هم در گلو غرغره کنید، این کار را چند مرتبه در طول روز تکرار کنید.
- بیمار باید کاملاً استراحت کند و از خوردن غذاهای ترش، سرخ کرده و محرک، مصرف شیرینی های قنادی، انواع فلفل و ادویه جات، غذاهای مانده یا کنسرو شده، سوسیس و کالباس، فلافل و انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز کند
- کندر خوراکی، گلنار فارسی، تخم مورد و تخم خرفه از هر کدام ۲۰ گرم، تخم کرفس و گل ارمنی از هر کدام ۳۰ گرم، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه ۱ قاشق شربت خوری با مقداری شربت قند مخلوط و میل فرمایید.
- مقداری عناب را با دندان یا نوک قیچی یا چاقو یا به وسیله قند شکن بشکافید و یا قطعه قطعه کنید بعد در آب گرم بریزید و خیس کنید، پس از نرم شدن در پارچه ای ریخته و با فشار آب آن را خارج و در جای خنک نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یک لیوان بنوشید.
- از کمپرس گرم یا سرد، بسته به این که کدام یک علائم شما را تخفیف می دهد، به طور متناوب بر روی غدد متورم دردناک (پاروتید یا بیضه) استفاده کنید، به این منظور از یک کیسه آب گرم، حوله گرم یا کیف یخ استفاده کنید، کودکان تا اتمام دوره سرایت بیماری (حدود 9 روز پس از شروع درد) نباید به مدرسه بازگردند.
- بعد از بهبودی بیمار، کم کم به بیمار سوپ سبزیجات با لیموترش تازه و روغن زیتون بدهید و بعد از 2 تا 3 روز، به مدت یک هفته تا ده روز از غذاهای گیاهی استفاده کنید، سپس به مدت یک هفته فقط از گوشت سفید طبیعی استفاده کنید، بعد از اتمام دوره های گفته شده، بیمار می تواند از گوشت قرمز هم به مقدار کم استفاده کند.
- یبوست برای این بیماری خطرناک است، در صورت داشتن یبوست مزاج، آن را برطرف کنید، برای از بین بردن یبوست از ملین های گیاهی (خیس کرده بالنگو، اسفرزه و قدومه شیرازی) استفاده کنید. از هر کدام یک قاشق چایخوری پر، در دو سوم لیوان آب داغ ریخته و به آرامی به هم بزنید تا لعاب دار شود، سپس یک قاشق مرباخوری عسل اضافه کنید و بعد از شیرین شدن به مرور به بیمار بدهید.
- مغز ناخنک و گل خطمی از هر کدام ۳ مثقال، خارخاسک، گل بنفشه و پر سیاوشان از هر کدام ۵ مثقال، همه را مخلوط و به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را شب در یک و نیم لیوان آب جوش بخیسانید، صبح در همان آب بجوشانید تا حدود یک لیوان آب آن باقی بماند. سپس صاف و با شکر قرمز یا شکر سفید شیرین ساخته و بنوشید. تفاله آن را مجدداً در یک و نیم لیوان آب بخیسانید و شب باز هم در همان آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را شیرین کرده و بنوشید.
- برای درمان این بیماری روشی بسیار ساده و مجرب وجود دارد که اعجاز می کند و با به کار بردن آن در عرض سه روز می توانید از شر این بیماری خلاص شوید، برای این کار به این مواد نیاز دارید: (یک عدد لیموترش شیرازی (خارک) یا دو عدد لیمو ترش بزرگ معمولی + یک قاشق غذاخوری عسل طبیعی + یک لیوان آب + چند تکه یخ قالبی) آب لیموترش را گرفته و همراه عسل در آب مخلوط کنید و با یخ آن را خنک کرده و بخورید از این ترکیب باید به مدت 72 ساعت به جای آب و غذا استفاده کرده و چیز دیگری نخورید و تا 72 ساعت استراحت مطلق نمایید.
داروها:
- در موراد درگیری بیضه ها، مسکن های قوی تر و داروهای کورتونی ممکن است تجویز شود.
- برای درد خفیف استفاده از داروهای بدون نسخه نظیر استامینوفن احتمالاً کافی است، از مصرف آسپیرین خودداری کنید.
- بیماری پس از بروز، سیر طبیعی خود را طی خواهد کرد، در حال حاضر داروی موثر و بی خطری برای از بین بردن یا جلوگری از تکثیر ویرس وجود ندارد.
فعالیت:
- استراحت در بستر ضرروی نبوده و احتمالاً عوارض را کاهش نمی دهد، در حد توان و تا آنجا که حال عمومی شما اجازه می دهد به فعالیت های طبیعی خود ادامه دهید، با برطرف شدن تورم غدد درگیر دوره سرایت بیماری به اتمام می رسد.
رژیم غذایی:
- رژیم خاصی نیاز نیست، ولی مصرف مایعات از قبیل آبجو، نوشابه، چای یا آب را به میزان حداقل 8 الی 6 لیوان در روز افزایش دهید، آب میوه یا نوشیدنی های ترش مزه ممکن است درد را تشدید کنند.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با کرفس، آش گندم با سویا، آش ماش، آش لپه ۱، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش سماق، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش حبوبات ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۲، حلیم جو، صیفی پلو، قیمه پلو، کلم پلو با سویا، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش قیمه بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل با جعفری، دلمه کدو خورشتی، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری.
- خوردنی های مضر: خامه سویا.
نکته:
- ورم بناگوش یا اریون فراوان ترین غده ای است که کودکان و حتی بزرگسالان زیادی به آن مبتلا خواهند شد، یک نوع بیماری ویروسی مصری و خطرناک است که بهترین چاره آن استراحت مطلق است، بیمار باید از دیگران فاصله بگیرد و حتی وسایل شخصی، ظروف غذا و محل خوابش جدای از دیگران باشد.
- بیمار باید از سرماخوردگی مصون باشد، زیرا ممکن است به ورم مغز منجر شود که آن نیز بیماری خطرناکی خواهد بود. در صورتیکه بیمار به فعالیت، تلاش یا بازی بپردازد و استراحت نکند تورم غده بناگوش زیاد و حتی دوطرفه می شود. به دنبال آن ایجاد تهوع، استفراغ، درد شدید و حتی ممکن است باعث قطع نسل شود.
- هرگاه از بیرون گلو برآمدگی به جانب چپ یا راست یا هر دو طرف مشاهده شود و آب دهان به سختی پایین رود که توأم با ناراحتی و رنگ پریدگی چهره باشد و یا اگر دست زیر فک بگذارید، کیسه ای پر و سفت به نظر برسد و گاهی از شدت تورم و ناراحتى احساس تب خفیف و ضعیفی نمودید، مبتلا به اوریون شده اید. در این صورت استراحت کامل لازم است. کودکانی که مبتلا به اوریون می شوند اگر استراحت نکنند و به فعالیت ادامه دهند در سن بزرگسالی عقیم خواهند شد. ضمن استراحت باید از غذاهای بودار، سرخ کردنی و سنگین و ثقیل پرهیز کنید. و از شیر، شیر برنج، فرنی بدون هل و گلاب، آش های ساده و سوپ استفاده کنید.