انسداد مجاری صفراوی: عبارت است از انسداد صفراوی، انسداد مجاری صفراوی است، این مجرا لوله‌ای است که مایعات خاص بدن را حمل می کند. مجاری صفراوی، صفرا را از کبد و کیسه صفرا از طریق لوزالمعده به دوازدهه که بخشی از روده کوچک است، می‌رساند. صفرا مایع سبز تیره ای است که برای هضم چربی ها توسط کبد ترشح می شود و در کیسه صفرا ذخیره می شود. بعد از غذا خوردن، کیسه صفرا برای کمک به هضم و جذب چربی، صفرا ترشح می کند. صفرا همچنین به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می کند. انسداد هر یک از این مجاری صفراوی به عنوان انسداد صفراوی شناخته می شود. بسیاری از شرایط مربوط به انسدادهای صفراوی را می توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند منجر به بیماری های تهدید کننده زندگی کبد شود.
انواع مجاری صفراوی:
- مجاری داخلی کبدی: مجاری داخل کبدی سیستمی از لوله های کوچکتر در داخل کبد هستند که صفرا را جمع آوری کرده و به مجاری خارج کبدی منتقل می کنند.
- مجاری خارج کبدی: مجاری خارج کبدی به صورت دو قسمت شروع می شود، یکی در سمت راست کبد و دیگری در سمت چپ. با پایین آمدن آنها از کبد، در کنار هم مجرای مشترک کبدی را تشکیل می دهند. این مجرا به طور مستقیم به سمت روده کوچک می رود. مجرای کیستیک یا مجرای کیسه صفرا نیز به داخل مجرای مشترک کبدی باز می شود. مجرای صفراوی از این نقطه به بعد به عنوان مجرای صفراوی مشترک یا کلدوکوس شناخته می شود. قبل از تخلیه به روده کوچک، مجرای صفراوی مشترک از پانکراس عبور می کند.
علائم:
علائم انسداد صفراوی می تواند به علت انسداد بستگی داشته باشد. افراد مبتلا به انسداد صفراوی معمولاً دارای موارد زیر هستند:
- خارش
- استفراغ
- ادرار تیره
- حالت تهوع
- کاهش وزن
- مدفوع رنگ روشن
- یرقان (زردی چشم یا پوست)
- درد در سمت راست بالای شکم
علت:
- ضربه
- انگل ها
- کیست ها
- پانکراتیت
- سیروز یا زخم کبد
- آسیب شدید کبدی
- غدد لنفاوی بزرگ شده
- التهاب مجاری صفراوی
- عفونت ها از جمله هپاتیت
- آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد
- سنگ های صفراویکه شایع ترین علت هستند
- کیست کلدوک (در هنگام تولد در نوزادان وجود دارد)
- تنگی صفراوی، که یک تنگی غیر طبیعی مجرا است
- تومورهایی که به کبد، کیسه صفرا، پانکراس یا مجاری صفراوی رسیده اند
- ژنتیک: برخی از بیماری هایی که می توانند باعث انسداد صفرا شوند، پیوندهای ژنتیکی دارند، در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند. به عنوان مثال، به نظر نمی رسد سرطان مجرای صفراوی به یک جهش ژنی ارثی مرتبط باشد. با این حال، سنگ های کیسه صفرا ممکن است تا حدی ارثی باشند، و تصور می شود که بیماری کارولی یک جزء ژنتیکی نیز دارد. اگر یک متخصص معتقد است که شما ممکن است با انسداد صفراوی روبرو باشید، به احتمال زیاد از شما می پرسد که آیا کسی در خانواده شما سابقه سنگ کیسه صفرا یا برخی سرطان ها را دارد یا خیر. دانستن تاریخچه سلامت خانواده شما می تواند در این شرایط بسیار مفید باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
عوامل خطر انسداد صفرا معمولاً به علت انسداد بستگی دارد. برخی از عوامل خطر عبارتند از:
- چاقی
- سرطان پانکراس
- پانکراتیت مزمن
- کاهش وزن سریع
- آسیب به قسمت راست شکم
- شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز، مانندکم خونی سلول داسی شکل
- بیماری کارولی، یک اختلال نادر است که باعث گشاد شدن مجاری صفراوی در کبد می شود که می تواند باعث تشکیل سنگ شود.
پیشگیری:
- مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- اگر اضافه وزن دارید، به تدریج بر اساس جنس، سن و قد وزن خود را به سطح نرمالی برسانید.
- میزان قند و چربی های اشباع شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید. اینها می توانند احتمال وجود سنگ های صفراوی را افزایش دهند.
عوارض احتمالی:
- بدون درمان، انسداد مجرای صفراوی می تواند تهدید کننده زندگی باشد. عوارض احتمالی که می تواند بدون درمان ایجاد شود عبارتند از:
- سپسیس
- عفونت ها
- سیروز صفراوی
- بیماری مزمن کبدی
- اگر دچار زردی شدید یا متوجه تغییر رنگ مدفوع یا ادرار خود شدید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
تشخیص:
- سونوگرافی: سونوگرافی معمولاً اولین آزمایشی است که بر روی افرادی که مشکوک به انسداد صفراوی ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند انجام می شود. این امر به پزشک شما اجازه می دهد تا سنگ های صفراوی را به راحتی ببیند.
- آزمایش خون: آزمایش خون شامل شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش عملکرد کبد است. آزمایش خون معمولاً می تواند شرایط خاصی را مشخص کند، مانند: افزایش سطح گلبول های سفید خون که می تواند نشانه التهاب باشد، افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه که محصول زائد کبد است، افزایش سطح آنزیم های کبدی، افزایش سطح آلکالین فسفاتاز، هر یک از اینها ممکن است نشان دهنده از دست دادن جریان صفرا باشد.
- اسکن رادیونوکلئید صفراوی (HIDA): در این نوع اسکن از مواد رادیواکتیو برای ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد کیسه صفرا و هرگونه انسداد احتمالی استفاده می کند.
- کلانژیوگرافی: کولانژیوگرافی یک پرتو ایکس از مجاری صفراوی است.
- اسکن ام آر آی: MRI می تواند تصاویر دقیقی از کبد، کیسه صفرا، پانکراس و مجاری صفراوی ارائه دهد.
- کلانژیو پانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRCP): کلانژیوپانکراتوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MRCP) برای تشخیص انسدادهای صفراوی و بیماری پانکراس استفاده می شود.
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP): کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) شامل استفاده از آندوسکوپ و اشعه ایکس است. این روش هم یک ابزار تشخیصی و هم درمانی است. این امر به جراح شما اجازه می دهد مجاری صفراوی را ببیند، و درمان موثری داشته باشید. این ابزار به این دلیل که پزشک شما می‌تواند از آن برای برداشتن سنگ‌ها و گرفتن نمونه‌های بیوپسی در صورت لزوم استفاده کند، مفید است.
درمان طب نوین:
- جراحی: هدف درمان اصلاح علت زمینه ای است و هدف اولیه درمان پزشکی یا جراحی کاهش انسداد است. برخی از گزینه های درمانی برای انسداد صفراوی عبارتند از: کوله سیستکتومی و ERCP، اگر سنگ های صفراوی برای شما تشخیص داده شده است، ERCP ممکن است برای برداشتن سنگ های کوچک از مجرای صفراوی مشترک یا قرار دادن استنت در داخل مجرا برای بازگرداندن جریان صفرا کافی باشد. این روش اغلب در مواردی استفاده می شود که انسداد ناشی از تومور باشد.
- کوله سیستکتومی: که برداشتن کیسه صفرا است، یکی دیگر از درمان های بسیار موثر برای سنگ کیسه صفرا است.
- درمان‌های دیگر شامل حذف یا درمان تومورها و درمان دارویی برای ریشه‌کن کردن انگل‌ها است.
درمان طب سنتی:
- انجام حجامت ساق پا.
- روزی یک تا دو لیوان سرکه انگبین بخورید.
- خوردن آب کرفس+ روغن زیتون خوراکی روزی یک تا سه لیوان.
- برای رفع درد، چای سبز + زیره سبز دم کنید و روزی دو بار صبح و شب یک قاشق مرباخوری همراه با ماء الشعیر تلخ مصرف کنید.
- بادکش گرم و خشک لغزان و حجامت لوزالمعده. (بادکش در ناحیه کبد باید کمتر از 10 دقیقه طول بکشد چون بافت های این نواحی حفاظ محکمی ندارند).
- قارچ چمنی 50 گرم + افشره گیاه غافث (مشكانیه) ١٠٠ گرم + قارچ و افشره غافث را با هم مخلوط کرده و در سه نوبت (صبح، ظهر و شب) به میزان یک قاشق میل نمایید.
- پرسیاوشان ٥٠ گرم + بادام تلخ ٣٠ گرم + شنبلیله٥٠ گرم + برگ خاراگوش ٣٠ گرم + عسل به مقدار كافی، مواد فوق را به خوبی آسیاب کنید. سپس، و با مقداری عسل مخلوط نموده و روزانه در سه نوبت یك قاشق مرباخوری از آن میل كنید.
- استفاده از گیاه قاصدک سه بار در روز، به تمیز کردن مجاری صفرای و کبد کمک می کند. همچنین، استفاده از نعنا، زردچوبه، سویا، کتان و تمامی مواد غذایی که حاوی اسید لینولئیک باشد، برای درمان انسداد مجرای صفراوی بسیار مفید می باشند.
- ضماد تشكیل شده از مریم نخودی، آرد لوبیا گرگی و بذرهای ادرار آور می تواند به درمان انسداد کمک کند. علاوه بر این، ضماد تشكیل شده از صمغ انجدان، خاراگوش، ماش دارو، مصطكی زعفران با روغن سنبل رومی برای پاکسازی مجاری صفرا و کبد مناسب است.
- فلفل ٥ گرم + سنبل الطیب ٢٠ گرم + شنبلیله ٥٠ گرم + كوشنه ٥٠ گرم + اندران ٢٠ گرم + عسل به مقدار لازم، تمامی مواد مزبور را آسیاب كرده و با مقداری عسل مخلوط نمایید. جهت درمان انسداد مجرای صفراوی روزانه در سه نوبت یك قاشق مرباخوری از آن میل كنید.
- اندران ١٠ گرم + مصطكی١٠ گرم + كندر ١٠ گرم + كوشنه ٣٠ گرم + فلفل ٥ گرم + سنبل الطیب ٢٠ گرم + عسل به مقدار كافی، تمامی مواد مزبور را آسیاب كرده و با مقداری عسل مخلوط نمایید. جهت درمان انسداد مجاری صفراوی روزانه در سه نوبت یك قاشق مرباخوری از آن میل كنید.
داروها:
- کلسترامین
- آتروپین سولفات (سیستمیک)
فعالیت:
- تا زمان بهبودی کامل از انجام فعالیت های شدید بدنی پرهیز کنید.
رژیم غذایی:
- از مصرف غذاهای پر چرب و تند پرهیز کنید.