انحراف چشم (لوچی): عبارت است از عدم هماهنگی حرکت عضلات یا توانایی تمرکز بین دو چشم که باعث می شود چشم ها در جهات متفاوتی قرار بگیرند، ممکن است یک یا هر دو چشم به داخل (چشم های ضربدری) یا خارج (چشم نهنگ) بچرخند، هم راستایی چشم ها در بدو تولد کاملاً تکامل نیافته است، تغییر موقعیت تکامل حقیقی چشم در 4 الی 3 ماهگی خود را نشان می دهد ولی ممکن است در کودکی یا دیرتر رخ دهد.
علائم:
- دوبینی (گاهی)
- دید با تنها یک چشم همراه با فقدان درک عمقی
- ناهماهنگی حرکات چشم ها، در بعضی موارد تنها در موقع نگاه کردن به جهت های خاصی، قابل مشاهده است.
علت:
- حرکت چشم توسط پیام هایی کنترل می شود که از مغز به 4 عضله دور چشم می روند، عدم هماهنگی حرکتی از موارد زیر ناشی می گردد:
- عدم توازن عضلانی بین دو چشم
- آسیب مغزی یا آسیب به سر (نادر)
- فقدان توانایی تمرکز یکسان در چشم ها، مغز نمی تواند تصاویر دارای تمرکز متفاوت را تحمل کند، لذا پیام های حاصل از یک میدان دید را در نظر نمی گیرد، سرانجام چشم ضعیف تر در اثر استفاده نامناسب، بلا استفاده می شود و یک چشم (تنبل) یا سرگردان ایجاد می گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- تومور چشم
- سندرم داون
- آسیب زایمانی
- بیماری تیروئید
- استفاده نامناسب از چشم
- سابقه خانوادگی انحراف چشم
- آسیب به دستگاه عصبی مرکزی جنین
پیشگیری:
- پیشگیری خاصی ندارد.
عواقب مورد انتظار:
- انحراف چشم را می توان با تشخیص و درمان زودرس، تصحیح کرد، بدون درمان فوری ممکن است کاهش بینایی در یک چشم دائمی شود. بسیاری از افرد با دید یک چشمی سازگار میشوند و یاد می گیرند تمامی فعالیت های خود از قبیل رانندگی را با یک چشم انجام دهند، در صورت از دست رفتن دید یک چشم، از چشم دیگر در برابر آسیب محافظت بسیاری به عمل آورید، برای ورزش و سایر فعالیت ها از جمله درودگری یا جوشکاری که خطر آسیب بالای در بر دارند، از عینک محافظ استفاده کنید.
عوارض احتمالی:
- از دست رفتن دید طبیعی در یک چشم
- زجر روانی حاصل از جذاب نبودن ظاهر صورت
تشخیص:
- تشخیص با توجه به شرح حال طبی و معاینه فیزیکی گذاشته می شود و ممکن است شامل آزمون های تیزبینی، معاینه شبکیه، معاینه کامل عصبی و آزمون های عضلانی گردد.
درمان طب نوین:
- برای تمرین چشم، نوک خودکار را که بین دو چشم قرار دهید تا چشم شخص به آن نگاه کند، سپس به آرامی خودکار را به چشم نزدیک و دور کنید.
- درمان 3 هدف را دنبال می کند: به دست آوردن بهترین دید ممکن، به دست آوردن بهترین جهت برای چشم ها، تأمین بهترین فرصت برای دید دو چشمی.
- درمان ممکن است شامل عینک یا بستن چشم قوی تر برای تصحیح عدم توازن تمرکز (باعث می شوند چشم ضعیف تر به کار بیفتد)، تمرینات مربوط به عضلات چشم، سم بوتولینیوم (درحال حاضر تنها در بزرگسالان استفاده می شود) یا جراحی برای تصحیح وضعیت عضلات چشم باشد، گاهی انجام عمل جراحی دوم ضرورت می یابد، یک درمان جدید دیگر شامل استفاده از عینک قرار گرفته در یک منشور پلاستیک نازک است، بیمار قبل از عمل از این عینک ها استفاده می کند و به تعیین مقدار تطابق جراحی مورد نیاز برای عضلات چشم کمک می کند.
داروها:
- بوتولینوم توکسین
- مگر در صورت پیشنهاد تزریق سم بوتولینیوم، معمولاً برای این اختلال دارویی لازم نیست، این سم از طریق یک سوزن الکترومیوگرافیک داخل یک عضله چرخاننده چشم در خارج از چشم تزریق می گردد.
فعالیت:
- محدودیت لازم نیست، زمانی که کودکتان در حال سازگار شدن با بستن یک چشم است، از او در مقابل سقوط یا آسیب محافظت کنید.
رژیم غذایی:
- رژیم غذایی خاصی ندارد.
نکته:
- راه های پیشگیری از بیماری های چشمی: اگر مایلید همیشه سلامت چشم خود را حفظ کنید به نکات زیر با دقت توجه فرمایید. ۱. به هرچه که بسیار سفید یا شفاف است نگاه نکنید. ۲. به نورهای شدید مانند نور خورشید یا نور پراژکتور و لامپ های گازی و نورهای متصاعد شده از جوشکاری ها نگاه نکنید. ۳. به برف هایی که روی آن را نور آفتاب فراگرفته است نگاه نکنید. ۴. از نگاه کردن به خطوط ریز نقشه های خیلی دقیق یا خط های بسیار ریز که احتیاج به نوردهی بیشتری دارد خودداری کنید. ۵. تلویزیون را از فاصله خیلی کم تماشا نکنید. ۶. عینک دیگران را به چشم نزنید. ۷. با دست آلوده یا دستمال و اشیاء آلوده چشم را پاک نکنید. 8. از گرد و غبار پرهیز کنید. ۹. زیاد از حد گریه نکنید. ۱۰. مقابل آتش خیلی شدید و گرم ننشینید. ۱۱. هنگام موتورسواری یا سوار شدن بر اتومبیل های بدون سقف و … مواظب باشید که سوز و باد قوی، میکروب ها و گرد و غبار با چشم برخورد نکند. ۱۲. به هیچ جسمی به مدت زیاد و به طور قائم نظر نیفکنید. ۱۳. از ورود دود به چشم دوری گزینید. ۱۴. از هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دوری کنید. 15. از دیدن اشیاء خیلی روشن و درخشان که به چشم آزار می رساند مانند آینه ای که مقابل آفتاب گرفته شده و نور آفتاب را به چشم منتقل می کند پرهیز کنید. ۱۶. از زیاد بر پشت خوابیدن پرهیز شود. ۱۷. مواظب باشید که از خوابیدن با شکم پر یعنی فورا پس از صرف غذا و همچنین پس از خوردن غذاهای غلیظ و دیر هضم و پس از مصرف خوراکی هایی که طبیعت آن خیلی گرم است مانند سیر و پیاز و … پرهیز کنید. چون موجب زیان رساندن به چشم می گردد. ۱۸. بیش از اندازه نمک یا غذاهای شور مصرف نکنید. ۱۹. از پرخوری در شب یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب پرهیز کنید. ۲۰. از بی خوابی های زیاد و بیدار ماندن بیش از حد بپرهیزید. ۲۱. اگر شکم هر روز کار نمی کند یا یبوست و خشکی مزاج دارید آن را برطرف سازید. ۲۲. به اشیایی که به سرعت می چرخند یا به سرعت از جلوی چشم عبور می کنند نگاه نکنید.
- اعمالی که برای سلامت چشم مفید است: ۱. هرچند روز یک بار صورت را در آب صاف و پاک فرو برید و چشم را در آن باز نگه دارید. ۲. گاهی سرمه و توتیا را با آب بادیان و آب مرزنجوش مخلوط کنید و در چشم بکشید. ۳. به علت اینکه چشم از اعضای مرطوب است و اکثراً رطوبت و سردی باعث ضعف آن مى شود، لذا بایستی گاهی از سرمه خشک و جلا دهنده چشم استفاده کرد تا چشم سالم بماند. ۴. در هر ماه دو تا سه مرتبه چشم را با آب خضض بشویید. ۵. رعایت حفظ محیط چشم، یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگهداشتن. برای این کار اگر مزاج چشم خشک باشد گاهی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه یا روغن بنفشه بادام یا روغن کدو در بینی بچکانید. همچنین می توانید در چشم سرمه مناسبی نیز به کار برید.