الکلیسم: عبارت است از وابستگی فیزیولوژیک (جسمانی) و روانی به الکل، که موجب بروز بیماری های مزمن و بروز مشکل در روابط بین فردی و مشکلات خانوادگی و کاری می شود.
انواع الکلیسم:
- الکلیسم آلفا:وابستگی مستمر و صرفاً روانی به نوشیدن الکل توصیف می شود. از الکل و اثراتش به منظور تسکین ناراحتی های جسمانی و عاطفی استفاده می شود (بدون از دست دادن کنترل و بدون بروز نشانه های وابستگی جسمانی).
- الکلیسم بتا:مشابه نوع آلفا است، اما شخص با نوشیدن مداوم الکل و افزایش مقدار آن با اختلالات فیزیولوژیکی چون زخم معده، زخم اثنی عشر، بیماری های کبدی، قلبی و عروقی مواجه می شود. در این مرحله، بیمار با تضعیف روانی جدی مواجه نمی شود.
- الکلیسم گاما:الکلیسمی است حاد که شخص با دو پدیده تحمل (کاهش تأثیر با تکرار مصرف) و وابستگی (جسمانی و روانی) مواجه می شود. این نوع الکلیسم در ایالات متحده آمریکا شایع تر است، یعنی این افراد وقتی شروع به نوشیدن الکل می کنند توانایی قطع کردن آن را ندارند. در این نوع الکلیسم، شخص می تواند دوره هایی را به علت به مخاطره افتادن تندرستی یا بروز اختلال حافظه از نوشیدن پرهیز کند. همچنین، با افزایش تحمل و در زمان قطع الکل علائم محرومیت سریع در فرد ظاهر می شود.
- الکلیسم دلتا:الکلیسمی است مزمن که شخص مبتلا با پدیده تحمل، ترک ناتوانی در پرهیز مواجه می شود. در این نوع الکلیسم، شخص مدام در حال نوشیدن است و به عدم توانایی در پرهیز از نوشیدن، حتی برای زمانی کوتاه مبتلا است. این نوع الکلیسم در کشورهای شراب خیز اروپایی چون فرانسه دیده می شود.
- الکلیسم اپسیلون:الکلیسمی است که با الگویی از باده گساری افراطی (پاروکسیمال) با دفعات می خوری شدید که در طی آن فرد مبتلا به مدت چند روز تا چند هفته الکل می نوشد، مشخص می شود. بیمار به قدری الکل می نوشد تا از پای در آید و پس از بهبودی ممکن است هفته ها یا ماه ها پرهیز کرده و مجدداً الگوی مصرفی قبلی را از سر گیرد. این نوع الکلیسم به دیپسومانیا مشهور است.
علائم:
- بی خوابی؛ کابوس
- کم بودن تحمل نسبت به بروز اضطراب
- بیماری کبدی (پوست یا چشم ها زرد می شوند)
- نیاز به الکل در آغاز روز، یا در زمان های استرس
- از هوش رفتن های کوتاه مدت به دفعات؛ کاهش حافظه
- مشغولیت ذهنی زیاد برای تهیه الکل و پنهان کردن نوشیدنی الکلی از خانواده و دوستان
- احساس گناه یا آزردگی و تحریک پذیری وقتی که دیگران می گویند که وی الکل مصرف می کند، مراحل پیشرفته.
- بروز یک حالت ناخوشایند و سردرد صبح روز بعد از مصرف زیاد الکل و نیز بیشتر شدن موارد غیبت و حاضر نشدن سرکار.
- بروز یک حالت هذیانی همراه با لرزش (علائم در این حالت عبارند از لرزش، توهمات، گیجی، عروق ریز، تند شدن ضربان قلب).
- اختلال رشته های عصبی دست و پا و نیز دستگاه عصبی (کرخت شدن و سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها، کاهش علاقه و توانایی جنسی، گیجی، کما)
علت:
- عوامل ارثی
- اختلالات شیمیایی در بدن (شاید)
- فشار اجتماعی یا فرهنگی برای نوشیدن الکل
- تأثیرات خانوادگی، به خصوص الکی بودن والدین یا طلاق آنها
- عوامل شخصیتی، به خصوص وابسته بودن، عصبانیت، جنون و سرخوشی، افسردگی یا در خود فرو رفتن.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- استفاده از مواد مخدر تفریحی
- بروز بحران در زندگی، مثلاً بی کاری، نقل مکان مداوم، یا از دست دادن دوستان یا خانواده
- در برخی از گروه های قومی میزان الکلیسم بالا است که ممکن است به دلایل اجتماعی یا زیست شناختی باشد.
- عوامل محیطی مثل در دسترس بودن، مناسب بودن قیمت و پذیرش اجتماعی الکل در گروه فرهنگی، کاری یا اجتماعی که فرد بدان تعلق دارد.
پیشگیری:
- اگر احیاناً الکل مصرف می کنید،؛ سعی کنید مصرف آن را قطع کنید، در این حالت خود را به عنوان یک فرد نمونه سالم به دیگران معرفی خواهید کرد، به تدریج محدودیت های برای مصرف در نظر بگیرید، سعی کنید به تدریج کمتر بنوشید، تا کاملاً آن را قطع کنید در صورت الکلی شدن همسر، دوست، یا همکار خود، به وی کمک کنید تا مشکل خود را بپذیرد و در خواست کمک کند.
عواقب مورد انتظار:
- با اجتناب از الکل یا مواد مخدر، مست یا معتاد نبودن را تجربه خواهید کرد، این تغییر مثبت در شیوه زندگی چندان آسان به دست نمی آید و بازگشت به عادت بد قدیمی به دفعات رخ خواهد داد، اما اگر مصمم باشید، می توانید الکل را به کلی ترک کنید.
عوارض احتمالی:
- التهاب قلب
- التهاب لوزالمعده
- بیماری مزمن و پیش رونده کبدی
- زخم معده همراه با خونریزی؛ التهاب معده
- آسیب ذهنی و جسمانی به جنین، در صورتی که مادر به هنگام بارداری الکل بنوشد.
- التهاب رشته های عصبی، لرزش، حملات صرعی و اختلال مغزی، زمین خوردن در خانه
- اعضای خانواده افراد الکلی ممکن است دچار مشکلات روانی شوند، این مشکلات احتیاج به درمان دارند.
تشخیص:
- آزمایش خون
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار
درمان طب نوین:
- ترک اعتیاد به الکلشامل سه مرحله می‌شود: قطع مصرف، سم‌زدایی، توان‌بخشی، هم‌زمان با مراحل ترک اعتیاد به الکل، روان درمانی ضروری است و در طی آن باید دلایل بروز این اعتیاد شناخته شود و در پی رفع آنها تلاش گردد.
- سم زدایی: افرادی که اعتیاد شدید به الکل پیدا کرده‌اند باید سم زدایی برایشان انجام شود تا از نظر جسمی در شرایط مطلوب قرار بگیرند. مدت زمان دوره سم زدایی چیزی بین 7 تا 10 روز طول می‌کشد. بدن پس از ترک الکل خود را بازیابی خواهد کرد.
- ترک مشروبات الکلی با روان درمانی: ترک اعتیاد جسمی کافی نیست و شخص باید از نظر روانی و ذهنی هم آماده ترک اعتیاد باشد. در روان درمانی سعی می‌شود دلایل مصرف فرد تشخیص داده شود تا بتوان بهتر به او کمک کرد و مواردی که باعث اعتیاد به الکل شده را شناسایی و برطرف کرد. شناخت مشکلاتی که ممکن است باعث شود ترک با موفقیت انجام نشود ضروریست و این کاریست که روانشناسان و مشاوران زبده انجام می‌دهند. بسیاری از کسانی که فقط ترک جسمی را انجام داده‌اند پس از مدتی دوباره به مصرف مشروبات الکلی روی آورده‌اند چرا که توانایی ذهنی مقابله با عوامل وسوسه انگیز بیرونی را نداشته‌اند. کمک گرفتن از خدمات روان درمانی می‌تواند میزان موفقیت فرد در ترک الکل را افزایش دهد.
- استفاده از دارو برای ترک مشروبات الکلی: درمان‌های دارویی که به بیزاری درمانی مشهور است باعث می‌شود فرد نسبت به مصرف الکل بیزار شود. البته مصرف این داروها ممکن است در فرد حالات ناخوشایندی مانند تهوع، سردرد و کاهش میل جنسی ایجاد کند. آکامپروسات و نالترکسون داروهایی هستند که برای ترک الکل استفاده می‌شوند. تعادل شیمیایی مغز در اثر مصرف الکل از بین می‌رود. داروی ترک الکل آکامپروسات باعث تعادل این مواد شیمیایی می‌گردد. نالترکسون باعث می‌شود اثرات مستی حاصل از مصرف این ماده در مغز از بین برود و دیگر تمایلی به مصرف نداشته باشید.
درمان طب سنتی:
- ضد اثرات الکل: انار، باقلا، به، گندم.
- برای اینکه بتوانید مصرف مشروب الکلی را قطع کنید و از اعتیاد به مشروب رهایی یابید باید به جای آن از نوشیدنی کومبوچا استفاده کنید.
- عناب و سپستان به یک نسبت ترکیب و مقداری از این ترکیب را دم کنید سپس با عسل شیرین کنید و دو ساعت بعد از ناهار و شام میل کنید.
- مقداری یونجه تازه را در الکل بریزید و بگذارید تا به مدت ۶۰ شبانه روز بماند و هرگاه خمار شدید، یک فنجان از آن را با آب مخلوط کرده و بنوشید و فوراً پس از مصرف آن، مشروب را مصرف کنید تا از مشروب پدتان بیاید و آن را ترک کنید.
- ۵۰ گرم جعفری را به همراه یک عدد پوست تو سرخ و یک عدد پوست پرتقال در یک لیتر آب آن قدر بجوشانید تا آب به نصف برسد، بعد آن آب را صاف و شیرین کرده و در جای خنک نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یک قاشق غذاخوری میل فرمایید.
- درمان شامل اقدامات کوتاه مدت برای توقف کردن نوشیدن الکل و کمک بلند مدت برای رفع مشکلاتی است که باعث الکلی شدن فرد شده اند، ممکن است نیاز به سم زدایی وجود داشته باشد، سم زدایی عبارت است از مراقبت پزشکی در زمانی که فرد نوشیدن الکل را متوقف کرده و نتیجتاً دچار علائم محرومیت از الکل شده است، تا به این ترتیب فرد بتواند این مرحله را بدون مشکل پشت سر بگذارد، گاهی اوقات نیاز به بستری شدن در یک مرکز تخصصی وجود دارد، به قرار ملاقات خود با پزشک و مشاوره پایبند باشید، به ارزیابی مجدد نحوه زندگی، دوستان، کار و خانواده خود بپردازید و در این ارزیابی، عواملی که باعث تشویق به نوشیدن الکل می شوند را شناسایی و تغییر دهید.
رفع خماری:
- آب به، آب نارنج با شکر، رب انار و همچنین بوییدن مرزنجوش، خماری را برطرف می سازد.
داروها:
- کوئتیاپین
- نالترکسون
- آکامپروسات
- دی سولفیرام
- کلرال هیدارته
- کلردیازپوکساید
- لیز دگزامفتامین
- داروهایی که برای کنترل علائم محرومیت از الکل مصرف می شوند عبارتند از بنزودیازپین ها، آرامبخش ها، داروهای ضد روان پریشی و داروهای ضد صرع (در صورت بروز حمله صرعی).
- دی سولفیرام، با مصرف این دارو، به هنگام نوشیدن الکل دچار علائم جسمانی ناخوشایندی می شوید که وی را از نوشیدن الکل بیزار می کند، نالترکسنون نیز دارویی است که لذت نوشیدن الکل را کاهش می دهد.
فعالیت:
- هرگز وقتی الکل نوشیده اید رانندگی نکنید.
رژیم غذایی:
- رژیم غذایی عادی و متعادل داشته باشید، امکان دارد توصیه شود که مکمل های ویتامین مصرف نمایید.