افتادگی پلک چشم (پتوز): عبارت است از پتوز زمانی است که پلک فوقانی روی چشم می‌افتد. پلک ممکن است فقط اندکی آویزان شود، یا به حدی که مردمک چشم را بپوشاند (نقطه سیاه در مرکز چشم شما که نور را به داخل می دهد). پتوز می تواند بینایی طبیعی را محدود یا حتی به طور کامل از بین ببرد. کودکان و بزرگسالان می توانند دچار پتوز شوند. خوشبختانه این بیماری برای بهبود بینایی و همچنین ظاهر قابل درمان است. افتادگی پلک به معنای افتادگی بیش از حد پلک فوقانی است. لبه پلک فوقانی ممکن است پایین تر از حد معمول باشد (پتوز) یا ممکن است پوست اضافی در پلک بالایی وجود داشته باشد (درماتوکالازیس). افتادگی پلک اغلب ترکیبی از هر دو حالت است این مشکل پتوز نیز نامیده می شود.

علائم:

1. زمانی که افتادگی فقط در یک طرف باشد، با مقایسه دو پلک به راحتی قابل تشخیص است. زمانی که افتادگی در هر دو طرف اتفاق می افتد، یا اگر فقط یک مشکل جزئی وجود داشته باشد، تشخیص افتادگی دشوارتر است. مقایسه میزان فعلی افتادگی با مقدار نشان داده شده در عکس های قدیمی ممکن است به شما در تشخیص پیشرفت مشکل کمک کند. برای تشخیص درست و علت افتادگی پلک باید به پزشک مراجعه کرد. اما باید با علائم آشنا باشید تا در صورت مشاهده سریعاً به پزشک مراجعه کنید. در ادامه به برخی از این علائم اشاره می‌کنیم:
2. عدم هماهنگی پلک‌های بالایی
3. تاری دید بخصوص در یک چشم
4. لوچ شدن چشم‌ها بخصوص در کودکان
5. بالا بردن سر به عقب و شانه به بالا در کودکان
6. تومورها و مشکلات چشمی بخصوص در کودکان

علت:

• ژنتیک
• جراحی چشم
• آسیب دیدگی
• بالا رفتن سن
• میاستنی گراویس
• دیستروفی عضلانی
• سکته یا تومور مغزی
• ناشی از افزایش بلغم در چشم است. (غلبه بلغم سبب شل شدن گوشت و پوست بدن می شود و این شل شدن اعضای بدن، در افتادن پلک مؤثر است).

تشخیص:

• بهترین روش درمان افتادگی پلکو تشخیص و انتخاب روش مناسب برای درمان مراجعه به یک پزشک متخصص و ماهر است تا زیبایی و سلامت خود را به دست آورید. پزشک با اندازه گیری پلک و چشم بیمار در حالت باز به کمک ابزار دقیق می‌تواند میزان افتادگی را اندازه‌گیری کند.

درمان طب نوین:

• روش‌ها به دو دسته روش‌های جراحی و روش‌های غیرجراحی مثل ورزش‌ها، استفاده از دارو، ماساژ و …تقسیم می‌شود که بر اساس تشخیص پزشک روش درست باید انتخاب شود.

درمان طب سنتی:

• هفته ای یک بار چشم گوسفند بخورید.
• برای رفع ناراحتی های چشم آلو را بر چشم بکشید.
• ترک و یا کاهش جدی سردی ها مخصوصاً شبانگاه
• خوردن ارده با شیره انگور، هفته ای 4 وعده صبحانه
• اگر ناشی از کم کاری تیروئید باشد، تره فرنگی، ذرّت بخورند.
• رب غوره را بخشکانید و با آن سرمه تهیه کنید و به چشم بکشید.
• اگر ناشی از پُرکاری تیروئید باشد، گُل گاوزبان، گُل نسترن بخورند.
• اگر ناشی از ازدیاد چربی خون باشد، کدو مسمّی با پوستش بخورند.
• بلغم زدا استفاده کنید. موادی که طبع گرم و خشک هستند، بلغم زدا هستند.
• از دم کرده گل گندم به صورت بخور، شستشوی چشم و خوردن یک استکان از این دم کرده استفاده کنید.
• یک تکه آهن تمیز را در آتش سرخ کنید بعد در ظرف شیر بیندازید آنگاه شیر دلمه خواهد شد. سپس آن را بر پشت چشم ضماد کنید.
• ناشتا، اندازه یک قاشق چایخوری از داروی تقویت عصب، به مدت یک تا دو هفته میل کنید.
• از سرمه کافوری و سرمه اثمد استفاده کنید.
• روغن مالی ملاج سر با روغن سیاه دانه یا استفاده از تاج نمکی (داخل کیسه پارچه ای نمک دریا ریخته، شب ها به مدت یک الی دو ساعت روی سر می گذارید).
• درمان افتادن پلک کودک: پیاز مصرف کنید. داروی «زبیب»، با تقویت کردن عصب، در درمان این بیماری مؤثر است. از سرمه کافوری و سرمه اثمد استفاده کنید.
• برای افتادگی پلک چشم ابتدا با رعایت موارد فوق، حجامت عام و بعد حجامت دو طرف چشم و بعد حجامت گونه ها و بعد حجامت پیشانی و در آخر با حجامت سر افتادگی پلک چشم برطرف می شود چون خون رسانی به آن ناحیه بهتر انجام می شود.
• ۵ تا ۱۰ گرم میخک را در یک شیشه قرار دهید، درب شیشه را محکم ببندید، شیشه را گل مالی کنید، در زمستان دو روز و در تابستان یک روز در آفتاب قرار دهید. در مرحله بعد آن را از شیشه خارج کنید، آسیاب کنید، با آب باران حل کرده و روی چشم بمالید و صبر کنید تا خشک شود.

داروها:

• معمولاً داروی نیاز نیست.

فعالیت:

• محدودیتی وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک لوبیای سویا، خوراک مخلوط، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با سویا، آش ماش، آش کدو حلوایی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش سماق، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش حبوبات ۱، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با مغزیجات، صیفی پلو، کلم پلو با سویا، لوبیا سبز پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، برگر لوبیا چشم بلبلی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، کشک سویا، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۲، سس زیتون، سس جعفری.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• راه های پیشگیری از بیماری های چشمی: اگر مایلید همیشه سلامت چشم خود را حفظ کنید به نکات زیر با دقت توجه فرمایید. ۱. به هرچه که بسیار سفید یا شفاف است نگاه نکنید. ۲. به نورهای شدید مانند نور خورشید یا نور پراژکتور و لامپ های گازی و نورهای متصاعد شده از جوشکاری ها نگاه نکنید. ۳. به برف هایی که روی آن را نور آفتاب فراگرفته است نگاه نکنید. ۴. از نگاه کردن به خطوط ریز نقشه های خیلی دقیق یا خط های بسیار ریز که احتیاج به نوردهی بیشتری دارد خودداری کنید. ۵. تلویزیون را از فاصله خیلی کم تماشا نکنید. ۶. عینک دیگران را به چشم نزنید. ۷. با دست آلوده یا دستمال و اشیاء آلوده چشم را پاک نکنید. 8. از گرد و غبار پرهیز کنید. ۹. زیاد از حد گریه نکنید. ۱۰. مقابل آتش خیلی شدید و گرم ننشینید. ۱۱. هنگام موتورسواری یا سوار شدن بر اتومبیل های بدون سقف و … مواظب باشید که سوز و باد قوی، میکروب ها و گرد و غبار با چشم برخورد نکند. ۱۲. به هیچ جسمی به مدت زیاد و به طور قائم نظر نیفکنید. ۱۳. از ورود دود به چشم دوری گزینید. ۱۴. از هوای بسیار گرم یا بسیار سرد دوری کنید. 15. از دیدن اشیاء خیلی روشن و درخشان که به چشم آزار می رساند مانند آینه ای که مقابل آفتاب گرفته شده و نور آفتاب را به چشم منتقل می کند پرهیز کنید. ۱۶. از زیاد بر پشت خوابیدن پرهیز شود. ۱۷. مواظب باشید که از خوابیدن با شکم پر یعنی فورا پس از صرف غذا و همچنین پس از خوردن غذاهای غلیظ و دیر هضم و پس از مصرف خوراکی هایی که طبیعت آن خیلی گرم است مانند سیر و پیاز و … پرهیز کنید. چون موجب زیان رساندن به چشم می گردد. ۱۸. بیش از اندازه نمک یا غذاهای شور مصرف نکنید. ۱۹. از پرخوری در شب یا هنگام بیدار شدن در نیمه شب پرهیز کنید. ۲۰. از بی خوابی های زیاد و بیدار ماندن بیش از حد بپرهیزید. ۲۱. اگر شکم هر روز کار نمی کند یا یبوست و خشکی مزاج دارید آن را برطرف سازید. ۲۲. به اشیایی که به سرعت می چرخند یا به سرعت از جلوی چشم عبور می کنند نگاه نکنید.
• اعمالی که برای سلامت چشم مفید است: ۱. هرچند روز یک بار صورت را در آب صاف و پاک فرو برید و چشم را در آن باز نگه دارید. ۲. گاهی سرمه و توتیا را با آب بادیان و آب مرزنجوش مخلوط کنید و در چشم بکشید. ۳. به علت اینکه چشم از اعضای مرطوب است و اکثراً رطوبت و سردی باعث ضعف آن مى شود، لذا بایستی گاهی از سرمه خشک و جلا دهنده چشم استفاده کرد تا چشم سالم بماند. ۴. در هر ماه دو تا سه مرتبه چشم را با آب خضض بشویید. ۵. رعایت حفظ محیط چشم، یعنی مزاج چشم را به حالت طبیعی نگهداشتن. برای این کار اگر مزاج چشم خشک باشد گاهی روغن بادام شیرین یا روغن بنفشه یا روغن بنفشه بادام یا روغن کدو در بینی بچکانید. همچنین می توانید در چشم سرمه مناسبی نیز به کار برید.
• تفاوت افتادگی پلک چشم و پف چشم در چیست؟ برخی اوقات سایر بیماری‌ها با افتادگی پلک اشتباه گرفته می‌شوند. برای مثال پف پلک می‌تواند با افتادگی پلک اشتباه گرفته شود. در حالی که پف پلک ناشی از چربی پشت پلک است، اما افتادگی یا پتوز ناشی از سایر از عواملی است که گفته شد.