افتادگی مثانه (پرولاپس): عبارت است از افتادگی مثانه، مشکلی است که بیشتر در زنان شایع است و احتمال بروز آن در مردان بسیار کم است. زنان به علت وجود کانال زایمان، مستعد ضعیف شدن عضلات کف لگن هستند. با اینکه افتادگی مثانه در زنانی که تجربه‌ی زایمان داشته‌اند، شایع‌تر است، اما ممکن است که بر اثر عوامل ژنتیکی و سبک زندگی در خانم‌هایی که مادر نشده‌اند نیز اتفاق بیفتد. همچون سایر بیماری‌ها، پیشگیری از افتادگی مثانه بسیار راحت‌تر از درمان افتادگی مثانه است. مثانه عضوی توخالی در لگن است که ادرار را نگه می‌دارد. فشاری که در هنگام پر شدن مثانه توسط ادرار ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که فرد احساس کند که به دفع ادرار نیاز دارد. در فرآیند دفع ادرار، ادرار از مثانه عبور می‌کند و از طریق پیشاب‌راه از بدن خارج می‌شود. در زنان، دیواره‌ی جلویی واژن از مثانه پشتیبانی می‌کند. این دیواره میتواند با بالا رفتن سن، ضعیف یا شل شود. فشارهای جسمانی قابل‌توجه مانند زایمان نیز می‌توانند به این قسمت از دیواره‌ی واژن آسیب برسانند. اگر مثانه بیش از حد صدمه ببیند، میتواند پایین بیاید و دچار افتادگی شود؛ این بدان معناست که مثانه دیگر حمایت نمی‌شود و به داخل واژن نزول می‌کند. این امر میتواند باعث مسائلی مانند مشکلات ادراری، ناراحتی و بی‌اختیاری ادرار استرسی (نشت ادرار در اثر عطسه، سرفه و فشار بر مثانه) شود. افتادگی مثانه که به آن فتق مثانه یا سیستوسل نیز می‌گویند، بر اساس میزان پایین آمدن مثانه در واژن، به ۴ درجه تقسیم می‌شود: درجه‌ی ۱ (خفیف): فقط قسمت کوچکی از مثانه به داخل واژن می‌رود. درجه‌ی ۲ (متوسط): مثانه به قدری افتادگی پیدا می‌کند که وارد دهانه‌ی واژن می‌شود. درجه‌ی ۳ (شدید): مثانه از دهانه‌ی واژن خارج شده و بیرون می‌زند. درجه‌ی ۴ (کامل): کل مثانه به‌طور کامل از واژن خارج می‌شود و معمولاً این وضعیت با افتادگی سایر اعضای داخل لگن مانند افتادگی رحم، رکتوسل (بیرون‌زدگی قسمتی از رکتوم به درون واژن) و انتروسل (نوعی فتق حاوی روده) همراه است. افتادگی مثانه معمولاً با یائسگی مرتبط است. بدن زنان قبل از یائسگی، هورمون استروژن تولید می‌کند که به محکم نگه داشتن عضلات واژن و اطراف آن کمک می‌نماید. اما بدن خانم‌ها پس از یائسگی، استروژن بسیار کمتری تولید می‌کند و در نتیجه‌ی آن عضلات ضعیف و شل می‌شوند.
علائم:
- کمردرد
- اِشکال در ادرار کردن
- مقاربت دردناک (دیسپارونیا)
- عفونت مثانه به صورت مکرر
- احساس ناراحتی یا درد در ناحیه‌ی لگن
- بی‌اختیاری استرسی (نشت ادرار در هنگام عطسه، سرفه یا فشار بر مثانه)
- بیرون زدن بافت از واژن (این بافت ممکن است دردناک باشد و خونریزی کند)
- وجود این احساس که مثانه بلافاصله پس از دفع ادرار، کاملاً خالی نمی‌شود (دفع ادرار ناقص)
- برخی از زنان ممکن است علائم افتادگی مثانه‌ی خفیف (درجه‌ی ۱) را تجربه نکنند یا متوجه آن نشوند.
- اولین علامتی که معمولاً زنان مبتلا به افتادگی مثانه متوجه آن می‌شوند، وجود بافتی در واژن است که بسیاری از زنان می‌گویند چیزی شبیه به توپ است.
علت:
- عوامل ژنتیکی
- اضافه وزن و چاقی
- سرفه شدید و طولانی
- ضعف عضلات و تاندون های کف لگن
- علت افتادگی مثانه در زنان، ضعف و کشیدگی دیواره بین واژن و مثانه است که باعث پایین کشیده شدن مثانه به داخل واژن می شود. عوامل مختلفی باعث ضعف و کشیدگی دیواره بین واژن و مثانه می شوند که عبارتند از:
- عصبی شدن: داشتن حالت های عصبی که در زندگی به صورت عادت های خو گرفته در آمده است.
- استفاده از غذاهای حیوانی به مقدار زیاد که موجب به هم خوردن نظم سیستم گوارش و سیستم عصبی می شود.
- استرس و اضطراب: داشتن استرس های مداوم در زندگی روزمره که ناشی از شاغل بودن یا حساس بودن است.
- افزایش سن: با بالا رفتن سن بافت و عضلات واژن ضعیف می شوند و به خوبی قادر به نگهداری مثانه در جای خود نخواهند بود.
- یبوست: داشتن یبوست مزاج و حرص خوردن و تحریک سیستم عصبی که روی اعصاب مثانه نیز اثر گذار بوده و آن را از حالت عادی خارج می کند.
- یائسگی: استروژن، هورمونی است که به حفظ قدرت و سلامت عضلات واژن کمک می‌کند. این هورمون پس از یائسگی به میزان بسیار کمتری ترشح می‌شود.
- زایمان های واژینال: این متداول‌ترین علت افتادگی مثانه است. روند زایمان طبیعی، فشار زیادی را بر بافت‌ها و عضلات واژن که از مثانه پشتیبانی می‌کنند، وارد می‌کند. بارداری به خصوص بارداری دو یا چند قلویی یا بارداری نوزاد درشت نیز از جمله دلایل افتادگی مثانه هستند.
- اعمال فشار بر مثانه: بلند کردن اجسام سنگین، زور زدن هنگام اجابت مزاج، داشتن یک بیماری طولانی مدت که با سرفه همراه است یا ابتلا به یبوست مزمن، ممکن است به عضلات کف لگن آسیب برسانند.
- استفاده از غذاهای بی محتوا و یبوست زا مانند: دوغ، نوشابه، ماست و عدم استفاده از آب به اندازه کافی که موجب اختلال در سیستم گوارش می شود. استفاده از فست فودها، غذاهای صنعتی و نداشتن برنامه مدون رژیم غذایی که منجر به بسیاری از کسالت ها از جمله ناراحتی مثانه می گردد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سن
- یبوست
- بی تحرکی
- اضطراب و استرس
- مصرف فرآورده های کارخانه ای
پیشگیری:
- بلند کردن اجسام سنگین با ابتلا به افتادگی مثانه رابطه‌ای مستقیم دارد و درصورت امکان باید از آن اجتناب شود.
- چاقی عاملی خطرآفرین برای دچار شدن به افتادگی مثانه است. کنترل وزن ممکن است به پیشگیری از ایجاد این وضعیت کمک کند.
- داشتن رژیم غذایی پرفیبر و مصرف روزانه‌ی مقدار زیاد مایعات میتواند احتمال ابتلای فرد به یبوست را کاهش دهد و از این طریق به پیشگیری از افتادگی مثانه کمک کند. درصورت امکان باید از زور زدن درطول اجابت مزاج خودداری شود. زنان مبتلا به یبوست مزمن باید به منظور کاهش احتمال ابتلا به افتادگی مثانه، به پزشک مراجعه و هرچه سریع‌تر یبوست‌شان را درمان کنند.
عوارض احتمالی:
- افتادگی متوسط و شدید مثانه باعث عفونت های مکرر ادراری و مثانه می شود. حتی در دراز مدت، سیستوسل می تواند به کلیه ها صدمه بزند. همچنین افتادگی شدید مثانه می تواند افتادگی رحم و دیگر پرولاپس های لگنی را به دنبال داشته باشد.
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حلال از بیمار: پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص بیماری می تواند از معاینات لگنی و یا بررسی علائم و سوابق پزشکی بیمار کمک بگیرد. همچنین انجام سیستوگرافی، آزمایش یورودینامیک و سیستوسکوپی از دیگر روش هایی است که پزشک می تواند برای تعیین شدت بیماری از آن ها استفاده کنید. آنچه که حائز اهمیت است برای انتخاب روش تشخیصی و درمانی صحیح بیمار باید همکاری لازم را در جهت ارائه شرح حال دقیق داشته باشد و تمام دستورالعمل های توصیه شده توسط پزشک را انجام دهد.
درمان طب نوین:
- در برخی موارد ممکن است با صلاح دید پزشک تزریق کلاژن انجام شود.
- در موارد خفیف تر از دارو و یا هورون درمانی برای رفع افتادگی مثانه استفاده می شود.
- درمان پرولاپس مثانه ادرار با توجه به سن، مرحله بیماری، وضعیت سلامتی عمومی و اینکه آیا فرد بیمار در آینده تمایل به بارداری دارد یا خیر میتواند متفاوت باشد.
- برای درمان بانوانی که در آینده مایل به باردار شدن نیستند، روش درمانی برای بالا بردن مثانه استفاده از بافت بیمار است. میزان موفقیت در این روش پنجاه درصد است.
- در صورتی که مشکل به صورت بی اختیاری استرسی باشد به این صورت که بیمار پس از عطسه و سرفه دچار بی اختیاری ادرار شود این وضعیت به درمان دارویی جواب نمی دهد و نیاز به مداخله جراحی می باشد.
درمان طب سنتی:
- به مدت 40 روز از غذاهای خام و گیاهی استفاده شود.
- روزانه اندازه یک فندق یا افص از مرکب ۳، با آب زیاد مصرف کنید.
- برای از بین بردن استرس و اضطراب روزانه 2 لیوان از شیر بادام استفاده شود.
- روزانه حدقل 6 لیوان آب را نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا بنوشید.
- تندتند به دستشویی بروید، زیرا پر شدن مثانه سبب تشدید افتادگی مثانه می شود.
- سالاد فصل و لیموترش تازه و روغن زیتون را قبل از غذا میل کنید و خوب بجوید.
- روزانه مقداری نرمش و ورزش متناسب اندام خود انجام دهید تا سیستم گردش خون شما فعال شود.
- هر لقمه غذا را حدود 64 بار بجوید، تا سیستم گوارش شما دقیقاً تنظیم شده و مسأله منتفی گردد.
- هر شب یک قاشق مرباخوری از روغن کوهان شتر را بخورید و روغن کوهان شتر را به موضع خوب ماساژ دهید.
- افتادگی مثانه به‌ندرت تبدیل به وضعیتی خطرناک می‌شود. اکثر موارد خفیف آن می‌توانند بدون جراحی درمان شوند و اکثر افتادگی‌های شدید مثانه می‌توانند به‌طور کامل با جراحی اصلاح شوند.
- مریم گلی 100 گرم + برگ مورد 250 گرم + برگ سرو یا میوه کاج 250 گرم + جفت بلوط 50 گرم + هشت قاشق غذاخوری داروها را در یک ظرف با شش لیتر آب جوشانده سپس صاف کنند و در یک طشت ریخته گرم گرم در آن بنشینند. (بسیار مجرب)
- در هر نوع بیماری مثانه باید از خوردن کنگر پرهیز کنید و از خوردنی های موافق بیشتر استفاده فرمایید، مانند: توت فرنگی، کرفس، قمری و سیب زمینی تنور پز با پر تقال، بهتر آن است که به مدت چهار روز صبح ها، یک لیوان آب ترب سیاه را با عسل شیرین کنید و بنوشید.
- معمولاً افتادگی مثانه‌ی درجه‌ی ۱ (خفیف) که درد یا ناراحتی ایجاد نمی‌کند، به هیچگونه درمان پزشکی یا جراحی نیاز ندارد. ممکن است که پزشک به خانم مبتلا به افتادگی مثانه‌ی درجه‌ی ۱ توصیه کند که از بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن اجتناب کند؛ گرچه شواهد کمی برای حمایت از این توصیه وجود دارد.
- این بیماری عموماً به سراغ خانم ها می آید، یکی از مهم ترین علل این بیماری داشتن اعصابی متشنج و گرفتار شدن به یبوست مزاج است، معمولاً برای درمان این بیماری از نظر علم طب، فقط و فقط جراحی است. آیا بهتر نیست که علت این بیماری را پیدا کنیم و آن را برطرف نماییم. ساده ترین و علمی ترین و روش برای برطرف نمودن این بیماری، گیاه خواری و استفاده از غذاهای ملین و خوب جویدن غذا است که در حقیقت هیچ هزینه ای هم ندارد. این نوع بیماران بهتر است که از آب گرم برای طهارت استفاده کنند و یا در لگن آب گرم بنشینند تا از یبوست مزاج رهایی یابند. در حقیقت یبوست ام الامراض است و عامل ایجاد بسیاری از بیماری ها است. خوب جویدن غذا، یعنی حدود دو برابر تعداد دندان ها یک لقمه غذا را بجوید و دو لقمه قبل از سیر شدن دست از غذا بردارید و شب هنگام خواب، اجابت مزاج را حتماً انجام دهید، با دقت و توجه در غذای خود و رعایت آداب غذا خوردن از نظر سنت رسول الله (ص)، همیشه سالم و تندرست خواهیم بود و از زندگی روزمره خود لذت خواهیم برد.
داروها:
- اگر کاهش استروژن دلیل افتادگی مثانه تان باشد با مصرف داروهای خوراکی یا موضعی حاوی این هورمون می توان پرولاپس را درمان کرد. البته مصرف این دارو با عوارضی همراه است و برای همه زنان مناسب نیست.
فعالیت:
- تمرینات کگل یکی از بهترین ورزش ها برای تقویت دستگاه تناسلی و ادراری می باشد. انجام مداوم تمرین کگل تنها برای چند دقیقه در کنار داشتن عادات غذایی سالم در افزایش عملکرد فیزیکی بدن بسیار موثر است، برای انجام تمرین کگل می توانید بر روی زمین دراز بکشید، بنشینید و یا حتی بایستید، بسیار مهم است که عضلات و ماهیچه های باسن و شکم در حالت آرامی قرار داشته باشند. از این رو حتماً پیش از انجام تمرین، مثانه خود را خالی کنید. سپس:
- به مدت شش ثانیه عضلات کف لگن و ناحیه تناسلی خود را به داخل بکشید. در نظر داشته باشید هرگز عضلات خود را بیش از اندازه تحت فشار قرار ندهید. در طول تمرین نفس عمیق بکشید تا سبب افزایش خون رسانی در بدن شوید.
- سپس به مدت ده الی 12 ثانیه قبل از شروع حرکت بعدی عضلات خود را شل کنید و به آن ها فرصت استراحت دهید.
- این چرخه را می توانید با 10 بار تکرار در روز شروع کنید و به مرور افزایش دهید. برای گرفتن نتیجه مطلوب پس از پایان تمرینات کگل حرکات کششی انجام دهید.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای نظیر سوسیس و کالباس و غذاهای کنسرو شده و همچنین مصرف زیاد لبنیات بدون مصلح پرهیز کنید.