اسکوربوت: عبارت است از مانند تمامی ویتامین ها، ویتامین c نقش حیاتی برای بدن انسان ایفا می کند و کمبود آن می تواند باعث مشکلات بیشماری در سلامتی شود. یکی از این بیماری ها که در اثر کمبود ویتامین cایجاد می شود، بیماری اسکوربورت است. اسکوربوت بیشتر به عنوان کمبود شدید ویتامین C شناخته می شود. ویتامین C یا اسید اسکوربیک یک ماده مغذی ضروری در رژیم غذایی است. این ویتامین در توسعه و عملکرد چندین ساختار و فرآیندهای بدن از جمله موارد زیر نقش دارد: تشکیل کلاژن یعنی پروتئینی که به ساختار و ثبات بافت های بدن کمک می کند. متابولیسم کلسترول و پروتئین، ایجاد انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و اپی نفرین، جذب آهن، التیام زخم، عمل آنتی اکسیدانی.
علائم:
- به طور معمول نشانه های اسکوربوت پس از حداقل چهار هفته کمبود شدید و مستمر ویتامین C آغاز می شود. اما به طور کلی سه ماه یا بیشتر طول می کشد تا علائم شدید تر شوند.
- علائم هشدار دهنده زودهنگام اسکوربوت عبارتند از: ضعف، خستگی بدون توضیح، کاهش اشتها، تحریک پذیری، پا درد، تب درجه پایین.
- علائم رایج اسکوربوت درمان نشده پس از یک تا سه ماه عبارتند از: کم خونی، هنگامی که خون فاقد سلول های قرمز یا هموگلوبین به اندازه کافی است، لثه های قرمز و متورم که به راحتی خونریزی می کنند، خونریزی پوست، یا خونریزی در زیر پوست، کبودی اغلب روی ساق پا، پوسیدگی دندان، مفاصل متورم، تنگی نفس، درد قفسه سینه، خشکی چشم، سوزش، و خونریزی در سفیدی چشم ها (ملتحمه) یا عصب بینایی، دیر بهبود یافتن زخم و ضغف سیستم ایمنی بدن، حساسیت به نور، تاری دید، نوسانات خلق و خوی، اغلب تحریک پذیری و افسردگی، خونریزی گوارشی، سردرد.
علت:
- بدن شما نمی تواند ویتامین C بسازد؛ این بدان معناست که شما باید تمام ویتامین C مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا یا نوشیدنی یا با مصرف مکمل به دست آورید. اکثر افراد مبتلا به اسکوربوت به میوه ها و سبزیجات تازه دسترسی ندارند یا رژیم غذایی سالمی ندارند. اسکوربوت افراد زیادی را در کشورهای در حال توسعه تحت تأثیر قرار می دهد. بررسی‌های اخیر سلامت عمومی نشان داده است که اسکوربوت ممکن است در کشورهای توسعه یافته بسیار بیشتر از آن چیزی باشد که تصور می‌شد، به ویژه در بخش‌های پرجمعیت که شرایط پزشکی و عادات سبک زندگی مناسب وجود ندارد خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سیگار
- معلولیت
- کم آبی بدن
- اسهال مزمن
- شرایط عصبی
- شرایط گوارشی
- زندگی به تنهایی
- شرایط ایمنی بدن
- مصرف روزانه الکل
- دیالیزو نارسایی کلیه
- شیمی درمانیو پرتودرمانی
- بی خانمانی یا پناهنده بودن
- کودکان یا افراد ۶۵ سال به بالا
- استفاده از مواد مخدر غیر قانونی
- رژیم های غذایی محدود کننده یا مشخص شده
- درآمد کم و کاهش دسترسی به غذاهای مغذی
- زندگی در مناطقی با دسترسی محدود به میوه ها و سبزیجات تازه.
- اختلالات خوردن یا شرایط روانی که شامل ترس از غذا می باشد.
- اشکال بیماری التهابی روده (IBD)، از جملهسندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری کرون، یا کولیت اولسروز
- زندگی در جایی که رژیم غذایی در آن فرهنگ تقریباً به طور کامل از کربوهیدرات مانند نان، ماکارونی، و ذرت تشکیل شده است.
عوارض احتمالی:
- تب
- کما
- مرگ
- تشنج
- هذیان
- نارسایی عضو
- خونریزی داخلی
- از دست دادن دندان ها
- درد و تورم عمومی بدن
- زردی شدید، که زرد شدن پوست و چشم است
- نوروپاتی، یا بی حسی و درد معمولاً در اندام های پایینی
- همولیز، نوعی کم خونی که در آن سلول های قرمز خون از هم می پاشند
تشخیص:
- پزشک در مورد سابقه رژیم غذایی شما سؤالاتی می پرسد، علائم این بیماری را بررسی می کند و آزمایش خون را تجویز می کند. آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین C در سرم خون شما استفاده می شود. به طور کلی، افراد مبتلا به اسکوربوت سطح سرمی ویتامین C کمتر از ۱۱ میکرومول در لیتر دارند.
درمان طب نوین:
- اگرچه علائم می تواند شدید باشد، درمان اسکوربوت نسبتاً ساده است. ویتامین C به طور طبیعی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات یافت می شود. همچنین اغلب به آب میوه ها، غلات و غذاهای میان وعده اضافه می شود. اگر به یک مورد خفیف اسکوربوت مشکوک هستید، خوردن حداقل پنج وعده میوه و سبزیجات در روز ساده ترین راه برای درمان این بیماری است. مکمل های خوراکی ویتامین C نیز به طور گسترده در دسترس هستند و این ویتامین در اکثر مولتی ویتامین ها وجود دارد. برای موارد شدید و مزمن اسکوربوت، پزشک ممکن است دوزهای بالایی از مکمل های خوراکی ویتامین C را برای چند هفته تا چند ماه توصیه کند. در این خصوص باید گفت که هیچ اتفاق نظری در مورد دوز درمانی خاص برای اسکوربوت شدید وجود ندارد و بسته به نظر پزشک انجام می شود.
درمان طب سنتی:
- از خوردنی های حاوی ویتامین سی نظیر فلفل شیرین، گواوا و پاپایا، سبزی های تیره به خصوص کلم و اسفناج، بروکلی، جوانه بروکسل، توت، به خصوص تمشک، توت فرنگی، و توت سیاه، آناناس و انبه، گوجه فرنگی، به ویژه پوره گوجه فرنگی یا آب میوه ها، طالبی و بیشتر خربزه ها، نخود سبز، سیب زمینی، گل کلم بیشتر استفاده کنید.
فعالیت:
- محدودیتی وجود ندارد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
- خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو بادمجان، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، دم پخت گوجه ۲، پلو مخلوط، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، بادمجان پلو ۱، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش کدو خورشتی، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو حلوایی، سوپ دال عدس، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ بامیه، سوپ کلم برگ، سوپ کدو قلیانی، سوپ زرشک با جعفری، کتلت اسفناج، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر.