اسپاسم گردن (گرفتگی عضلات گردن): عبارت است از اسپاسم‌های عضلانی، انقباض‌های غیرارادی عضلات هستند. گرفتگی یک جزء معمول عضلات گردن هستند که ممکن است سفت، سخت و دردناک شوند و می‌توانند در نتیجه‌ی شرایط مختلف بسیاری هم چون آسیب‌ دیدگی، استفاده بیش ‌از حد از یک عضله، قرار گرفتن در یک وضعیت بدنی نامناسب، یا استرس ایجاد شوند. در بیشتر موارد، گرفتگی عضلات گردن ناراحتی‌های جزئی هستند که زود به‌ صورت خود به ‌خود یا با درمان‌های محافظتی خوب می‌شوند. گاهی گرفتگی عضلات گردن نشان از یک مسئله‌ی جدی‌تر و پیش ‌رونده است. اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات اغلب با استفاده از کیسه‌ی یخ یا کیسه‌ی گرم‌کننده، کشیدن آرام عضله، فیزیوتراپی و ورزش دادن عضله‌ی دارای درد درمان می‌شود.

علائم:

1. سردرد
2. سرگیجه
3. درد ناگهانی و شدید در گردن
4. سوزن سوزن شدن پایین گردن
5. مشکل در حرکت دادن گردن و شانه ها
6. افزایش درد هنگام حرکت دادن گردن و شانه
7. حساسیت برخی نواحی گردن (به این نواحی نقاط ماشه ای گفته می شود).

علت:

• غلظت خون
• آرتروز گردن
• تنگی نخاعی
• استرس و فشار عاطفی
• فتق یا بیرون زدگی دیسک
• ناراحتی ها و فشار های عصبی
• تروما یا ضربه حاصل از حوادث یا افتادن
• وضعیت ضعیف مانند صاف کردن یا کج کردن سر
• وزن زیادی را روی یکی از شانه های خود قرار دادن.
• چیزی سنگین را با یک یا هر دو بازوی خود حمل کردن.
• کم آبی بدن که می تواند باعث گرفتگی عضلات و اسپاسم شود.
• مننژیت: اگر درد گردن و تب بیش از 8/37 درجه سانتیگراد شد ممکن است نشانه ای از مننژیت باشد.
• قرار گرفتن سر در وضعیت نامناسب: یا هنگام خواب در حالتی عجیب و غریب باشید و گردنتان در وضعیت بدی قرار گرفته باشد. یا گردن خود را برای مدت زمان طولانی در حالت غیر طبیعی نگه داشتن، مانند وقتی که تلفن را بین شانه و گوش خود می گیرید.
• فشار بر روی عضلات گردن: در بیشتر موارد اسپاسم گردن در کودکان ناشی از فشار عضلانی است، که اغلب در اثر گذراندن مدت زمان طولانی با تلفن هوشمند، رایانه یا تلویزیون و ورزش کردن یا شرکت در فعالیت های بدنی دیگر، حمل کوله پشتی سنگین و پر از وسایل مدرسه، خوابیدن در موقعیتی که به گردن آن ها فشار وارد می شود، اتفاق می افتد.
• اسید لاکتیک بالای خون: بعضی از سلول های بدن برای تبدیل قند به انرژی نیازمند اکسیژن بوده که به این فرآیند، متابولیسم هوازی می گویند. برخی دیگر از سلول ها می توانند بدون نیاز به اکسیژن، قند را به انرژی تبدیل کنند که به آن متابولیسم غیرهوازی می گویند. زمانی که اکسیژن کافی موجود باشد این سلول ها به صورت هوازی قند را به انرژی تبدیل می کنند، اما زمانی که اکسیژن کافی در دسترس سلول ها نباشد به صورت غیرهوازی آن را به انرژی تبدیل کرده که در این حالت بخشی از آن به اسید لاکتیک تبدیل می شود. لاکتیک سبب گرفتگی و درد عضلات می شود. سلول های بدن افراد سوداوی مزاج به دلیل تخریب آهن خون و عدم ارسال اکسیژن به نقاط بدن، در اکثر مواقع با کمبود اکسیژن روبه رو است و همین امر باعث می شود که  سلول ها بدون دسترسی به اکسیژن، قند را به انرژی تبدیل کرده که این مسئله منجر به تولید اسید لاکتیک فراوان و گرفتگی عضلانی می گردد. اختلال در تعادل یون هایی چون (منیزیوم، پتاسیم، کلسیم و سدیم) در هنگام غلبه سودا نیز از عوامل گرفتگی عضلانی هستند.

پیشگیری:

1. بعد از یک رانندگی طولانی اجسام سنگین بلند نکنید.
2. روش هایی مانند یوگا تای چی و یا ماساژ را امتحان کنید.
3. مطمعن شوید که تشک شما سفت است و بالشت تان گردن شما را پوشش می دهد.
4. اگر مسیری طولانی را رانندگی می کنید هر ساعت یک بار توقف کنید و کمی راه بروید.
5. کفش پاشنه بلند نپوشید، برای مواقیی که پیاده روی می کنید کفش های بپوشید که کف آن ها قوس داشته باشد.
6. مالش ناحیه کمر و مچ پاها هم باعث باز شدن گرفتگی ناحیه گردن و دست ها می شود.
7. استفاده از گردنبند طبی.
8. از ایستادن به مدت طولانی اجتناب کنید، اگر مجبور هستید که مدت طولانی بایستید هر مدت یکبار یکی از پاهای خود را روی چهار پایه ای قرار دهید.
9. اگر زمان زیادی از روز را با کامپیوتر و یا پشت میز سپری می کنید، گردن خود را هر ساعت یک بار بکشید، از یک هدست برای پاسخ دادن به تماس های خود استفاده کنید مخصوصاً اگر کار شما با تلفن زیاد می باشد، اگر مطالعه و یا تایپ می کنید آن را به صورتی جلوی خود قرار دهید که دقیقاً مقابل چشمان شما قرار می گیرد، اگر می نشینید اطمینان حاصل کنید که پشت صندلی تان صاف باشد و دسته ای برای بازو داشته باشد.

تشخیص:

• انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و از شما در مورد سبک زندگی شما سوال می‌کند. او همچنین در مورد هرگونه جراحت یا تصادف در حدود زمان شروع گرفتگی گردن شما سوال خواهد کرد. در بیشتر موارد، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما براساس سابقه و معاینه گردن شما، گرفتگی گردن را تشخیص می‌دهد. با این حال، اگر متخصص مراقبت‌های بهداشتی شما به دلایل جدی‌تر دیگری در بروز اسپاسم گردن مشکوک باشد، ممکن است تحقیقات و آزمایشات بیشتری را برای شما سفارش کنند.

درمان طب نوین:

• مصرف مایعات کافی: عدم تمایل به مصرف مایعات کافی و دفع زیاد آن در غلبه سودا یکی از عوامل گرفتگی عضلات است.
• درمان با یخ: یخ را در یک کیسه‌ی یخ یا درون یک حوله بگذارید و آن را به گردن خود ببندید تا یخ مستقیماً در مقابل گرفتگی عضلانی شما کمپرس شود. کیسه یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه روی محل نگهدارید. این کار را در صورت لزوم هر 3 الی 4 ساعت یکبار تکرار کنید. بعد از 48 ساعت، از یک پد گرمایی چندین بار در روز استفاده کنید.
• استفاده از گرما: برای اسپاسم‌ها معمولاً گرم کردن مفیدتر از درمان با یخ است. در واقع لازم است شما همیشه عضلاتی که درد می‌کند را گرم نگهدارید خصوصاً آن‌هایی که در گردن یا شانه‌هایتان قرار دارند چرا که سرما نیز باعث اسپاسم‌های عضلانی می‌شود. شما می‌توانید در خانه با رفتن به حمام آب گرم یا دوش آب گرم گرفتن و استفاده از پد گرمایی عضلات گردنتان را گرم‌کنید.
• گردنبند طبی: مهم‌ترین دلیل بستن گردن بند طبی کاهش گردن درد است. از آنجایی‌که گردن بند طبی کمک بیشتری به وزن سر می‌کند (اینکه سر بتواند فقط حرکت‌های محدودی داشته باشد) به درمان سریع‌تر این بیماری کمک می‌کند. لازم به ذکر است که دو نوع گردن بند طبی وجود دارد که عبارت‌اند از: گردن بند طبی سفت و گردن بند طبی نرم. گردن بند طبی سفت اغلب هنگامی استفاده می‌شود که کمک فوری برای بی‌ حرکت نگه ‌داشتن بخش آسیب‌ دیده نیاز است. در حالی‌که گردن بندهای طبی نرم برای شرایطی مثل گردن درد، رگ به رگ شدن و غیره استفاده می‌شود.
• وسایل طبی کمکی: وسایل طبی کمکی برای متعادل نگه ‌داشتن بدنتان هنگام ایستادن و راه رفتن می‌باشند. استفاده از یک بالش گردنی پرشده از فیبر هنگام خوابیدن بر روی کمر از حالت مناسب قرارگیری بدن شما اطمینان می‌دهد و گرفتگی‌های روز و شب کمر و گردن را از بین می‌برد.
• اولتراسوند درمانی: اولتراسوند درمانی معمولاً برای درمان و کنترل گرفتگی گردن انجام می‌شود. در طول اولتراسوند تراپی با استفاده از انرژی صوتی با فرکانس بالا اثرات گرمایی و غیر گرمایی در بافت گردن ایجاد می‌شود. در طول جذب امواج فراصوتی در بافت‌ها و انعکاس آن‌ها در میان سطوح، انرژی گرمایی تولید می‌شود و گرمای عمقی ایجاد می‌کند.
• لیزر درمانی سرد: لیزر درمانی سرد از نور یا انرژی فوتون در طیف مادون ‌قرمز برای کاهش گردن درد، التهاب و اسپاسم استفاده می‌کند. این کار لیزر درمانی (بافت عمقی) نام دارد، زیرا قابلیت استفاده از غلطک­‌های شیشه‌ای را دارد که به ما اجازه می‌دهند که ماساژ عمقی در ترکیب با لیزر ایجاد کنیم و بنابراین باعث نفوذ عمقی انرژی فوتون می‌شود. انرژی فوتون به روند درمان سرعت می‌بخشد، سوخت‌ و ساز را افزایش می‌دهد و چرخش را در محل گرفتگی عضله گردن بهبود می‌بخشد.
• ماساژ درمانی: جایی را که عضلات در گردنتان سفت شده‌اند، پیدا کرده و آن‌ها را با انگشتتان 2 الی 5 دقیقه ماساژ دهید. 2 عدد ایبوپروفن یا ناپروکسن بخورید و اگر نیاز بود هر 4 الی 6 ساعت دوباره تکرار کنید. و یا با آب گرم و نمک موضع را ماساژ دهید.
• استراحت کردن: شایع ترین و کم اهمیت ترین دلایل گرفتگی گردن بدون مداخله پزشکی قابل درمان است، اما اگر فکر می کنید ممکن است آسیب جدی به گردن شما وارد شده باشد، به پزشک مراجعه کنید. استراحت بخش مهمی از روند بهبود است، اما عدم تحرک به ندرت توصیه می شود، سعی کنید در حالی که خود را از فعالیت های شدید دور می کنید، حرکت کنید، به عنوان مثال از بلند کردن اجسام سنگین، پیچاندن گردن یا شرکت در ورزش های گروهی و راکتی، رقصیدن، گلف، بلند کردن پاها زمانی که روی معده خوابیده اید یا زمان فروکش علائم خودداری کنید، کشش های خفیف و فعالیت های سبک دیگری که می توانید انجام دهید بدون اینکه درد در گردنتان بدتر شود را نیز انجام دهید. اگر گردن شما به راحتی نمی چرخد از رانندگی اجتناب کنید، تا بعد از 6 ماه از شروع درد، از انجام کارهای مانند برداشتن وسایل سنگین و یا کارهایی که باعث می شود گردن شما بچرخد پرهیز کنید.
• اصلاح وضعیت خوابیدن: برای به حداقل رساندن، فشار بر روی گردن سعی کنید به جای معده، بر روی کمر یا طرفین خود بخوابید و در نظر بگیرید که از یک بالشتک فوم یا محافظ استفاده کنید که مطابق با خطوط سر و گردن شما باشد، بالشت شما باید پشتیبان باشد اما خیلی زیاد سفت نباشد و حتی یک تشک محکم نیز ممکن است کمک کند.
• ورزش و حرکات کششی: عضلات زمانی دچار گرفتگی می شوند که اکسیژن کافی به آنها نرسد. ورزش باعث گشادی عروق و افزایش انتقال اکسیژن به عضلات می گردد. در بیشتر موارد کشش آرام گردن می تواند به کاهش درد و اسپاسم کمک کند.
• مصرف غذاهای سرشار از آهن: پسته، هلو، آلو، زردآلو، انجیر، اسفناج و … از مواد غذایی حاوی آهن هستند که باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت های بدن می گردند.
• مصرف انواع سبزیجات همراه غذا: یکی دیگر از دلایل گرفتگی عضلات کمبود املاح و مواد معدنی همچون (منیزیوم، کلسیم، روی، پتاسیم و…) است. مصرف سبزیجات تازه و متنوع سرشار از این مواد بوده و از اسپاسم (گرفتگی) ماهیچه ای جلوگیری می کند.
• کاهش مصرف غذاهای چرب: غذای چرب عامل غلظت خون و غلظت خون عامل عدم انتقال اکسیژن کافی به عضلات است که خود یکی از دلایل گرفتگی عضلات است. مصرف زیاد (گوشت، لبنیات چرب، تخم پرندگان و کلیه فرآورده های حیوانی) از عمده دلایل غلظت خون هستند.
• انجام تکنیک های آرامبخش: اگر گرفتگی گردنتان با اضطراب یا استرس مرتبط باشد، تکنیک های آرام بخش ممکن است به بهبود شما کمک کند به عنوان مثال: انجام مدیتیشن، تنفس عمیق انجام دهید، در یک جلسه یوگا یا تای چی شرکت کنید، ماساژ یا درمان طب سوزنی را انجام دهید، یک حمام آرامش بخش بگیرید، قدم بزنید.
• استفاده از محافظ دندان: اگر فکر می کنید شب ها ناخواسته دندان هایتان را چسبیده یا سفت می کنید، به دندان پزشک خود مراجعه کنید، آنها ممکن است یک محافظ دهان را توصیه کنند که این دستگاه می تواند در محافظت از دندان ها، لثه ها و فک شما از اثرات مضر قفل شدن کمک کند.
• چه موقع به پزشک مراجعه کنیم: در اکثر افراد، گرفتگی گردن را می توان با ورزش و تغییر سبک زندگی کنترل کرد. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که در صورت عدم درمان به موقع اسپاسم گردن، می‌تواند خطرناک باشد. در صورت داشتن هر یک از علائم زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید: مشکلات حرکات اندام شما، علائم عفونت، مانند تب یا لرز، از دست دادن کنترل روده یا مثانه، گردن درد در اثر زمین خوردن یا آسیب دیدگی، بی حسی (از دست دادن احساس) در بازو یا سایر اعضای بدن، علائمی که بعد از یک هفته تمرینات خانگی و درمان بهتر نیستند، درد شدید گردن که مانع از خواب شبانه یا شرکت در فعالیت‌های عادی می‌شود، کبودی‌های قابل مشاهده روی پوست، سفتی گردن و سردرد (این‌ها نشانه‌های احتمالی مننژیت هستند).

درمان با طب سنتی:

• ماساژ موضع با آب گرم و نمک.
• روغن گردو اطراف ناف و داخل ناف شب ها بریزید.
• روزی سه الی هفت عدد خرما به همراه گردو میل کنید.
• قبل و بعد از هر وعده غذا یک پر نمک دریا مزه مزه کنید.
• روزی یک تا سه لیوان آب زردک (هویج) و کرفس بخورید.
• ضماد دنبه و خرما به مدت 14 شب یک شب در میان از شب تا صبح.
• نمک را داغ کنید و درون پارچه آب ندیده بریزید و روی موضع ضماد کنید.
• پای مرغ بخورید بهترین تسکین دهنده گرفتگی عضلات کمر و پهلو است.
• هر شب، دو قطره روغن بنفشه پایه کنجد (یا پایه زیتون) در هر بینی بریزید.
• استفاده از دمنوش (سنبل الطیب + زنیان + خارخسک + گزنه) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان تا زمان بهبودی.
• یک مشت شنبلیله و یک مشت انجیر خشک را داخل و لیوان آب بجوشانید، سپس صاف کنید و تا سه روز، روزی یک لیوان میل کنید.
• دمنوش (رزماری + زنجبیل) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان در میان وعده ها به بهبود جریان خون و برطرف شدن اسپاسم عضلانی کمک می کند.
• مصرف غذاهای سرشار از آهن: پسته، هلو، آلو، زردآلو، انجیر، اسفناج و … از مواد غذایی حاوی آهن هستند که باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت های بدن می گردند.
• مصرف دمنوش (سنبل الطیب + زنیان + خارخسک + گزنه) با عسل روزانه ۲ تا ۳ لیوان نیم ساعت قبل از وعده های غذایی کمک شایانی به باز شدن عضلات می کند.
• با روغن های گرم نظیر روغن بادام تلخ و سیاهدانه موضع را خوب ماساژ دهید و سپس با حوله و اتو گرم نگه دارید و از بادکش گرم و خشک لغزان استفاده کنید. (گرم نگه داشتن عضلات باعث افزایش جریان خون در نقطه ای که دچار اسپاسم و گرفتگی شده است می شود و به بهبودی بافت های آسیب دیده کمک می کند؛ گرما کار «کورتون» را انجام می دهد و موجب استراحت تاندون ها و باز شدن عضلات می شود).
• استفاده از کیسه کاغذی: در صورت شروع گرفتگی عضلانی، یک کیسه کاغذی را جلوی دهان خود بگیرید. درون آن نفس بکشید و مجدداً از هوای درون کیسه استنشاق کنید. این کار باعث می شود سطح دی اکسید کربن خون بالا رود و گرفتگی عضلانی کاهش یابد.
• حجامت موضعی: این عمل به منظور افزایش جریان خون و هم چنین تخلیه سموم و عناصر ناسالم از آن ناحیه انجام می شود.
• استراحت کنید: استراحت کوتاه مدت مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما خوب است بدانید که انجام فعالیت های سبک، بهبود وضعیت شما را تسریع می بخشد؛ بنابراین از دراز کشیدن و استراحت های طولانی مدت خودداری کنید.
• مصرف انواع سبزیجات همراه غذا: یکی دیگر از دلایل گرفتگی عضلات کمبود املاح و مواد معدنی همچون (منیزیوم، کلسیم، روی، پتاسیم و…) است. مصرف سبزیجات تازه و متنوع سرشار از این مواد بوده و از اسپاسم (گرفتگی) ماهیچه ای جلوگیری می کند.
• کاهش مصرف غذاهای چرب: غذای چرب عامل غلظت خون و غلظت خون عامل عدم انتقال اکسیژن کافی به عضلات است که خود یکی از دلایل گرفتگی عضلات است. مصرف زیاد (گوشت، لبنیات چرب، تخم پرندگان و کلیه فرآورده های حیوانی) از عمده دلایل غلظت خون هستند.

فعالیت های بدنی:

1. سر خود را به سمت راست بچرخانید (چانه بالای شانه قرار بگیرد)، دو دست خود را پشت سرتان گذاشته و به‌آرامی سرتان را به سمت راست سینه خود پایین بکشید. 15 ثانیه در همین حالت نگهدارید، استراحت دهید، سپس دو بار دیگر این کار را تکرار کنید. دقیقاً همین حرکت را (با همین طول مدت و تکرار) انجام دهید، اما این بار سرتان را به سمت چپ بچرخانید.
2. سر خود را به سمت راست بچرخانید (چانه بالای شانه قرار بگیرد)، کف دست چپتان را روی چانه خود گذاشته و چانه را کمی به سمت شانه راستتان پایین بکشید.10 ثانیه نگهدارید. 3 بار تکرار کنید. حالا سرتان را به سمت چپ بچرخانید تا چانه‌ی شما بالای شانه‌تان قرار بگیرد. کف دست راست خود را روی چانه خود گذاشته و چانه را کمی به سمت شانه چپ خود پایین بکشید.10 ثانیه این حرکت را نگهدارید و 3 بار تکرار کنید.
3. انگشت شست و انگشت اشاره خود را روی چانه خود بگذارید. سرتان را به‌ آرامی عقب برده و گردنتان را بکشید. 5 ثانیه نگهدارید و سپس استراحت دهید. این حرکت را 5 بار تکرار کنید.
4. بنشینید و یا بایستید به طوری که بازوهایتان در کنار شما آویزان باشد، دستان خود را به پشت تان برسانید و مچ دست چپ خود را با دست راست بگیرید، به آرامی بازوی چپ خود را به سمت پایین بکشید و سرتان را به سمت راست کج کنید تا این که احساس کشیدگی سبک در گردن خود داشته باشید، این کشش را به مدت 15 الی 30 ثانیه نگه دارید، این کشش را از هر طرف سه بار تکرار کنید.

داروها:

• باکلوفن
• آسپیرین
• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• منتول سالیسیلات
• برای کاهش درد گرفتگی گردن ممکن است به مسکن بدون نسخه نظیر آسپیرین، ایبوپروفن، سدیم ناپروکسن، استامینوفن نیاز داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات خصوصاً لبنیات پاستوریزه پرهیز کنید.