اسپاسم عضلانی (گرفتگی عضلانی): عبارت است از اسپاسم عضلانی (muscle spasm) و یا گرفتگی عضلانی (muscle cramp) یک انقباض غیر ارادی ماهیچه‌هاست. اسپاسم عضلانی به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتد و معمولاً به سرعت برطرف می‌شود‌. این عارضه معمولاً درد خیلی زیادی را در فرد ایجاد می‌کند. اسپاسم عضلات عموماً سه حالت دارد: قسمتی از عضله را درگیر می‌کند، شامل درگیر تنها یک عضله می‌شود، مجموعه‌ای از عضلات را درگیر خواهد کرد.

انواع اسپاسم عضلانی:

1. انواع اسپاسم عضلانیبسته به ناحیه ای که در آن قرار دارد ممکن است متفاوت باشد. ما می توانیم متداول ترین انواع اسپاسم و گرفتگی عضلات را به شرح زیر طبقه بندی کنیم:
2. اسپاسم واقعی: در اثر فعالیت بیش از حد اعصاب تحریک کننده عضلات ایجاد می شود. آنها می توانند یک عضله منفرد یا یک گروه کامل از عضلات را بپوشانند. خستگی ماهیچه، آسیب دیدگی، استفاده بیش از حد از عضلات می تواند باعث اسپاسم واقعی شود. گرفتگی های هنگام استراحت، که اکثراً در افراد مسن در شب دیده می شود و می تواند در خواب اختلال ایجاد کند، نیز در این گروه ارزیابی می شود. کمبود آب در بدن، کمبود سدیم در بدن از دیگر دلایل اسپاسم واقعی است.
3. اسپاسم نوع تتانی: در نتیجه فعالیت تمام سلول های عصبی بدن ایجاد می شود. مقدار کم کلسیم و پتاسیم، باعث افزایش بیش از حد فعالیت عضلات عصبی می شود. اسپاسم عضلات در مچ و مچ دست اغلب به دلیل سطح کلسیم پایین است و ممکن است تمایز آنها از اسپاسم واقعی امکان پذیر نباشد.
4. اسپاسم دیستونیک: این وضعیت بیشتر در افرادی دیده می شود که بیش از حد از عضلات استفاده می کنند یا از عضلاتشان در جهت مخالف حرکت مورد نظر استفاده می کنند. استفاده بیش از حد از دست و مچ در این گروه گنجانده شده است.
5. اسپاسم عضلانی کمر: اسپاسم عضلانی کمر یا گرفتگی عضلات کمر، که بیشتر در افرادی که بارهای سنگین حمل می کنند و یا به ورزش های سنگین علاقه مند هستند، دیده می شود، با انقباض غیر ارادی و خم شدن عضلات کمر ایجاد می شود. تحرک فرد را محدود کرده و باعث می شود که فرد به شکل خم راه رود. فشار بیش از حد عضلات در ناحیه کمر دلیل اصلی این امر است. دلایل مهم دیگر این است که ماهیچه ها و رباط ها در ناحیه کمر به اندازه کافی قوی نیستند و کانال ستون فقرات با افزایش سن تنگ می شود. گاهی اوقات تغییر فصل ها، رطوبت بیش از حد و هوای بیش از حد گرم می تواند منجر به اسپاسم عضلات کمر شود. در درمان گرفتگی عضلات کمر از کمپرس خیلی گرم استفاده می شود. می توان با استفاده از کمپرس گرم که به مدت 20 دقیقه روی کمر اعمال شده، احساس درد را کاهش داد.
6. اسپلاسم عضلانی و گرفتگی گردن: به عوامل مختلفی مانند استفاده از بالش خیلی بلند یا خیلی کوتاه هنگام خوابیدن، کار بر سر میز برای مدت طولانی بدون استراحت و کار با کامپیوتر و … بستگی دارد. همه این عوامل باعث کشیدگی عضلات گردن و فشار عضلات بر اعصاب می شود. در نتیجه،گرفتگی در گردن احساس می شود. مشکل در حرکت دادن گردن، حتی علائمی مانند عدم توانایی بلند کردن سر مشاهده می شود. در درمان آن از کمپرس گرم استفاده می شود. اگر علائم برطرف نشود، از درمان فیزیکی یا برخی داروهای شل کننده ماهیچه و داروهای تسکین دهنده درد استفاده می شود.
7. اسپاسم عضلانی و گرفتگی در عضلات پشت: اسپاسم عضلات پشتیبه دلایل فشار، ضعف، تنش در عضلات، لرز و … انقباض عضلات شانه و کمر است. کشش ریشه های عصبی در اطراف ستون فقرات می تواند دلایل مختلفی از جمله خستگی، استرس، افسردگی و حرکت ناگهانی عضلات ستون فقرات که مدت طولانی از آن استفاده نشده است داشته باشد. در درمان گرفتگی پشت علاوه بر استفاده از کمپرس گرم، روش های مختلفی مانند استفاده از برخی کرم های موضعی که باعث گرم و آرامش عضلات می شود، ماساژ پشت و ستون فقرات، افزایش کلسیم و پتاسیم و … قابل آزمایش است.
8. اسپاسم و گرفتگی عضلات در شانه: فشرده سازی عصب گردن،دیسک گردن، روماتیسم بافت نرم (فیبرومیالژیا)؛ نشستن بر سر میز برای مدت طولانی، نشستن به صورت کیفوز، اختلالات وضعیت می تواند باعث اسپاسم عضلات در شانه شود. بی حسی و دردی که به بازو منتقل می شود همراه با اسپاسم عضلات شانه، معمولاً علائم دیسک گردن است. هنگامی که موضوع فیبرومیالژیا است، درد، سفتی و گرفتگی در عضلات می تواند برای بیمار بسیار ناراحت کننده باشد. با روش هایی مانند ورزش منظم، درمان فیزیکی، کمپرس گرم، استراحت و … گرفتگی شانه را می توان درمان کرد.

علائم:

1. ضعف عضلانی
2. دامنه حرکت محدود عضلات
3. تورم، قرمزی یا تغییرات پوستی
4. درد ناگهانی و شدید در عضلات
5. احساس سفتی بافت عضلانی در زیر پوست
6. علائم و نشانه‌های اسپاسم عضلانی به نوع ماهیچه‌ی درگیر و شرایطی که به اسپاسم منجر شده بستگی دارد. علائم اصلی اسپاسم عضلانیهستند. این علائم معمولاً بعد از مدتی بدون نیاز به مداخله از بین می روند. علائم معمولاً بسته به علت اسپاسم و در چه بخشی از بدن ما اسپاسم احساس می شود متفاوت هستند.

علت:

• غلظت خون
• کمبود ویتامین D و E
• بیماری پوکی استخوان
• کمبود مواد معدنی: اسپاسم عضلانی در افرادی که کمبود کلسیم، پتاسیم، سدیم و منیزیم دارند رایج است. در این حالت، متخصصان اغلب شل کننده های عضلانی را که شامل این مواد معدنی است، تجویز می کنند.
• کم آبی بدن: از بین رفتن بیش از حد آب (کم آبی) عامل دیگری است که می تواند باعث اسپاسم عضلات شود. افزایش اسپاسم عضلانی، به ویژه در افراد بعد از ورزش نیز با کم آبی بدن ارتباط دارد. با این حال، هوای گرم و مرطوب همچنین می تواند باعث کمبود آب بدن شود و منجر به اسپاسم شود.
• جریان خون ناکافی: جریان خون ناکافی در پاها، به ویژه در افرادی که ورزش می کنند، می تواند انقباضات بسیار شدید را به همراه داشته باشد. ممکن است هنگام ورزش، پیاده روی یا شرکت در فعالیت های دیگر، این گرفتگی ها را تجربه کنید. مشروبات الکلی، استرس، سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر سبب تجمع پلاک در عروق کرونری که با خون عضلات قلب را تغذیه می کنند و تنگ شدن شریان ها می شود، در این حالت، فرد ممکن است درد شدید در قفسه سینه را تجربه کند، که می تواند با حمله قلبی اشتباه گرفته شود. به خصوص در افرادی که مقادیر کلسترول بالایی دارند، اسپاسم عروق کرونری اغلب دیده می شود.
• فشارهای عصبی: فشرده سازی اعصاب در ستون فقرات یکی دیگر از دلایل انقباض عضلات در پاها است. درد در پاها اغلب در طی پیاده روی های بیشتر احساس می شود.
• استفاده بیش از حد از ماهیچه ها: چمن زنی، برف روبی و …، اسپاسم عضلانی در افرادی که حرفه هایی را انجام می دهند که باعث استفاده بیش از حد عضلات گردن، شانه و کمر می شود رخ می دهد. چنین اسپاسم هایی معمولاً هنگام جلوگیری از فعالیت بیش از حد، به خودی خود از بین می روند. فعالیت هایی که باعث می شوند عضلات برای مدت طولانی در همان حالت نگه داشته شوند، مانند نشستن چند ساعت در مقابل رایانه، می توانند باعث ایجاد تنش عضلات شوند.
• چاقی: چاقی، که باعث کشش عضلات در بدن می شود، مهم ترین علت انقباض عضلات تحتانی و فوقانی گردن است. افراد مبتلا به دیابت، کم خونی، مشکلات تیروئید، بیماری کلیوی در معرض خطر هستند.
• بیماری های مربوط به سیستم عصبی: بیماری های سیستم عصبی مانند آسیب نخاعی، مولتیپل اسکلروزیس، اسکلروز آمیوتروفیک بیشتر با اسپاسم عضلات همراه است.
• استفاده مکرر از بعضی داروهای خاص: بعضی اوقات، عوارض جانبی برخی از داروهای خاص ممکن است شامل اسپاسم عضلات باشد. همچنین مصرف برخی از داروها، از جمله سودوافدرین ممکن است گرفتگی‌های غیرارادی ایجاد کند.
• افزایش سن: با گذشت زمان و بالا رفتن سن، توده عضلانی کاهش پیدا کرده و این مشکل می‎تواند فشار بیشتری بر عضلات شما وارد کند.
• کم کاری تیروئید: فعالیت کم این غده می‌تواند منجر به اسپاسم عضلات شود.
• بارداری: اغلب زنان باردار به دلیل کاهش الکترولیت در بدن، تغییر گردش خون و فشار وارده روی اعصاب که ناشی از رشد جنین است دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوند.
• بی تحرکی: گاهی کم تحرکی باعث انقباض غیرارادی عضلات خواهد شد.
• مشکلات گوارشی: مشکلات گوارشی ناشی از غلبه بلغم باعث کاهش یا افزایش منیزیوم، کلسیم، سدیم و پتاسیم در خون شده و منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اولیه می گردد.
• افسردگی: افسردگی ناشی از غلبه بلغم منجر به گرفتگی عضلات در خواب می شود؛ این اتفاق حتی طی بارداری نیز به دنبال بروز استرس، برای خانم باردار در ماه پایانی بارداری و کاهش فعالیت وی اتفاق می افتد؛ بی شک در چنین مواردی مصرف داروهای گیاهی آرام بخش در رفع گرفتگی عضلانی بسیار مؤثر خواهد بود.
• نارسایی کلیه: نارسایی های کلیه ناشی از غلبه بلغم باعث تغییرات عمده غلظت یون هیدروژن در مایعات سلولی شده و فرد را مستعد گرفتگی عضلانی می کند.
• آپنه خواب (قطع شدن تنفس در خواب): آپنه خواب ناشی از غلبه بلغم یکی دیگر از دلایل گرفتگی عضلات است.
• افزایش ترشحات مغزی: ناشی از غلبه بلغم باعث آسیب مغزی می شود که این امر موجب دریافت سیگنال های نادرست از مغز توسط عضلات شده و انواع اسپاسم ها مانند گرفتگی عضلات گردن و پشت را به وجود می آورد.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص: مثل آفت کش ها ممکن است سبب مسمومیت شود که منجر به اسپاسم ماهیچه ای می شود.
• داروهای ادرار آور: (داروهایی که اغلب برای فشار خون بالا تجویز می شوند) نیز می تواند باعث غلظت خون و گرفتگی عضلانی گردد (مبادا این نوع داروها را خودسرانه قطع نمایید که این کار احتمال سکته را افزایش می دهد).
• بالا بودن اسید لاکتیک خون: بعضی از سلول های بدن برای تبدیل قند به انرژی نیازمند اکسیژن بوده که به این فرآیند، متابولیسم هوازی می گویند. برخی دیگر از سلول ها می توانند بدون نیاز به اکسیژن، قند را به انرژی تبدیل کنند که به آن متابولیسم غیرهوازی می گویند. زمانی که اکسیژن کافی موجود باشد این سلول ها به صورت هوازی قند را به انرژی تبدیل می کنند، اما زمانی که اکسیژن کافی در دسترس سلول ها نباشد به صورت غیرهوازی آن را به انرژی تبدیل کرده که در این حالت بخشی از آن به اسید لاکتیک تبدیل می شود. لاکتیک سبب گرفتگی و درد عضلات می شود. سلول های بدن افراد سوداوی مزاج به دلیل تخریب آهن خون و عدم ارسال اکسیژن به نقاط بدن، در اکثر مواقع با کمبود اکسیژن روبه رو است و همین امر باعث می شود که  سلول ها بدون دسترسی به اکسیژن، قند را به انرژی تبدیل کرده که این مسئله منجر به تولید اسید لاکتیک فراوان و گرفتگی عضلانی می گردد. اختلال در تعادل یون هایی چون (منیزیوم، پتاسیم، کلسیم و سدیم) در هنگام غلبه سودا نیز از عوامل گرفتگی عضلانی هستند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. بارداری
2. کم آبی
3. بی تحرکی
4. نارسایی کلیه
5. اعتیاد به الکل
6. کم کاری تیروئید
7. مصرف فرآورده های کارخانه ای نظیر سوسیس و کالباس و لبنیات بدون مصلح

پیشگیری:

• به طور منظم ورزش کنید.
• به اندازه نیاز مایعات مصرف کنید
• سطح املاح معدنی بدن را نرمال نگه دارید
• از انجام فعالیت های شدید بدنی پرهیز کنید
• در صورت داشتن اضافه وزن، وزن خود را کم کنید.
• قبل از انجام فعالیت های بدنی حتماً بدن را گرم کنید و در آخر حتماً بدن را سرد کنید.

تشخیص:

1. هیچ آزمایش خاصی جهت تشخیص گرفتگی عضله وجود ندارد، اما تشخیص آن کار نسبتاً راحتی است. بسیاری از افراد می دانند که گرفتگی عضله چیست و چه ‌موقع رخ می‌دهد.
2. انقباض و تورم: پزشک و یا هر فرد دیگری که در زمان وقوع حادثه کنار بیمار باشند می‌توانند انقباض و تورم ناشی از گرفتگی عضله را حس کنند.
3. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: به منظور تشخیص اسپاسم عضلات، متخصص ممکن است در مورد شکایات خود از شما سؤال کند. متخصص شما ممکن است بداند که روزانه چه مقدار لیتر آب مصرف می کنید، آیا ورزش می کنید و یا مشروبات الکلی مصرف می کنید.
4. آزمایش خون: ممکن است از شما بخواهد که آزمایش خون انجام دهید تا میزان پتاسیم و کلسیم خون شما اندازه گیری شود. با اندازه گیری فعالیت عضلات شما با الکترومیوگرافی می تواند وجود ناهنجاری در عضلات شما را تشخیص دهد. همچنین می تواند از میلوگرافی برای مشاهده وضعیت عضلات نخاع شما استفاده کند.

درمان طب نوین:

• روش های مختلفی مانند دارو درمانی، ورزش و درمان فیزیکی می تواند در درمان اسپاسم عضلات ترجیح داده شود. مثلاً در دارو درمانی ازایبوپروفن به عنوان قرص تسکین گرفتگی عضلات استفاده می شود. همچنین می توان با انجام اقدامات پیشگیرانه در برابر اسپاسم عضلات محافظت کرد. همچنین مصرف منیزیم، کلسیم، پتاسیم، سدیم و ویتامین D می تواند بسیار موثر باشد. ما می توانیم روش های مورد استفاده در درمان اسپاسم عضلات را به شرح زیر ذکر کنیم:
• کمپرس سرد و گرم: کمپرس گرم و سرد به عضلات، سبب شل کنندگی و تسکین گرفتگی عضلات می شود. شما می توانید یک کیسه آب گرم را در قسمت درد قرار دهید و یا با کمک یک پارچه یا یخ سرد، شدت درد عضلات خود را تسکین دهید.
• به اندازه نیاز آب بنوشید: کم‌ آبی بدن می‌تواند باعث گرفتگی عضلات شود. برای پیشگیری از کم آب شدن بدن، بر اساس اندازه بدن خود، روزانه مقدار کافی آب بنوشید (استاندارد قدیمی 8 اونس (معادل 0.29 لیتر)، 8 بار در روز ممکن است کافی باشد، اما اگر اندام بزرگتر داشته یا فعالیت بدنی زیادی دارید، لازم است که این مقدار را مصرف کنید). اگر هوا بسیار گرم است، و شما تعریق دارید، ورزش کرده‌اید، حتماً بیشتر از مقدار مورد نیاز آب بنوشید تا بدن کم آب نشود. این کار از ایجاد مشکلات عضلانی که به دلیل خستگی ناشی از گرما، تشنگی شدید یا تعریق زیاد است، پیشگیری می‌کند. (بهتر است نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا آب و مایعات بخورید و به هیچ عنوان وسط غذا آب نخورید البته توجه داشته باشید مصرف زیاد مایعات بلغم ایجاد میکند و افرادی که دچار غلبه شدید بلغم هستند به اندازه نیاز آب بخورند).
• حالت بدن را ثابت نگه دارید: قوز کردن به مدت چند ساعت در روز یا ورزش کردن و راه رفتن با وضعیت بد بدن، می‌تواند شما را در معرض خطر درد عضله که شامل گرفتگی کمر یا گرفتگی عضله در پاها و گردن است، قرار دهد. به عنوان مثال، گوژپشتی مشکلی است که به دلیل خمیدگی دایره‎‌ وار یا رو به جلو ستون فقرات ایجاد می‌شود، که می‌تواند منجر به گرفتگی کمر، درد و خشکی سرتاسر کمر شود. خمیده کردن بدن می‌تواند عضلات گردن را با گذشت زمان تضعیف کرده و در همان حال، عضلات کمر را نیز دچار کشیدگی می‌کند، و سرانجام التهاب را در نواحی بالای کمر و تیغه شانه‌ها افزایش می‌دهد. سعی کنید اگر این مشکل بطور مداوم رخ می‌دهد و جدی شده است، به یک کایروپراکتیک برای اصلاح یا فیزیوتراپ مراجعه کنید، یا حداقل اگر به مدت طولانی پشت میز می‌نشینید، برای حمایت از کمر از یک صندلی اصلاح وضعیت بدن مانند صندلی ارگونومیک در محل کار استفاده کنید. همچنین می‌توانید با اضافه کردن تمرینات مخصوص وضعیت بدن به برنامه ورزشی روزانه خود، برای ایجاد وضعیت مناسب بدن تلاش کنید.
• از حمام نمک اسپوم استفاده کنید: نمک اپسوم بطور طبیعی غنی از منیزیم است، هنگامی که آن را به آب گرم حمام اضافه می‌کنید، از طریق پوست به درون بدن رسوخ کرده و به عضلات حساس می‌رسد. نمک‌های اپسوم یک راه آسان برای پیشگیری از کمبود منیزیم، رفع استرس، شل شدن عضلات و سم‌زدایی از بدن است. همچنین گرما عضلات را شل کرده و اگر اضطراب باعث سفت شدن کمر و گردن شما شده، می‌تواند آن را نیز برطرف کند. اگر در خانه وان ندارید، می‌توانید از دوش آب گرم استفاده کرده و آن را روی عضلاتی که دچار گرفتگی شده، نگه دارید. پس از دوش آب گرم، می‌توانید روغن‌های عصاره‌ی گیاهان آرامبخش یا مسکن مانند نعناع یا روغن لاوندر را روی عضلات ماساژ دهید.
• تزریق بوتاکس: انقباض عضله ناشی از آزاد شدن ماده شیمیایی به ‌نام استیل‌کولین در بدن است. این ماده در پایانه عصبی سلول‌های عضلات رها می‌شود. این ماده با اتصال به گیرنده‌های سلول عضلانی موجب انقباض و کوتاه‌شدن عضلات می‌شود. تزریق اونا بوتولینیوم توکسین نوع A با پیشگیری از آزاد شدن ماده شیمیایی استیل‌کولین درحقیقت مانع انقباض و گرفتگی عضلات می‌شود.
• ماساژ درمانی: ماساژ آرام عضله آسیب‌ دیده کمک شایانی به درمان گرفتگی عضلات می‌کند. از مزایای ماساژ درمانی می‌توان به بهبود انعطاف ‌پذیری عضلات، شل شدن عضلات و ایجاد حس شادابی و انرژی در افراد اشاره کرد.
• فیزیوتراپی: در صورتی که گرفتگی عضلات ناشی از آسیب یا بیماری باشد مراجعه به یک متخصص فیزیوتراپی می‌تواند تأثیر فراوانی در درمان گرفتگیعضلات داشته باشد. راه‌هایی کاهش اسپاسم شامل تشخیص علت اسپاسم و سپس پیشگیری از عواملی است که موجب گرفتگی و اسپاسم عضلات می‌شوند. یک متخصص فیزیوتراپی مجرب در وهله اول با توجه به شرایط اسپاسم و فیزیولوی بدن بیمار باید برنامه درمانی خاص را طرح‌ریزی کند. شاید قبل از فیزیوتراپی جهت پیشگیری یا درمان اسپاسم‌های عضلانی که ممکن است بعدها رخ دهد به بیمار انجام حرکات کششی نرم و آرام توصیه شود.
• شاک ویو تراپی: شاک‌ ویو تراپی با استفاده از امواج بسیار کوتاه، سریع و شدید صورت می‌گیرد. در این روش امواج صوتی با انرژی بالا، انرژی مکانیکی را به بافت‌های آسیب‌دیده، زخمی‌شده و دچار اسپاسم عضلانی اعمال می‌کند. شاک‌ ویو تراپی با افزایش تولید خون در عضلات و بافت‌های بدن باعث بهبود و انعطاف‌پذیری آن‌ها می‌گردد.
• لیزر درمانی: درمان با لیزر کم‌توان یا به ‌عبارتی لیزر سرد نوعی روش درمانی بدون درد است که تأثیر چشمگیری در کاهش تورم، اسپاسم، درد و حفظ بافت سالم دارد.
• تحریک الکتریکی (tens): تحریک الکتریکی نوعی روش درمانی است که با استفاده از جریانات الکتریکی گرفتگی و اسپاسم عضلانی برطرف می‌شود. تحریک الکتریکی می تواند از لاغر شدن و تحلیل بافت عضله یا به‌ عبارتی آتروفی عضله جلوگیری کرده و موجب افزایش قدرت عضله در بیماران آسیب ‌دیده گردد. این نوع روش درمانی تأثیر فراونی در فعال نگه ‌داشتن عضلات خصوصاً بعد از هر نوع آسیب نخاعی یا سکته مغزی دارد.
• طب سوزنی: طب سوزنی با تزریق سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از پوست جهت درمان انواع مشکلات سلامتی صورت می گیرد. طب سوزنی در درمان اسپاسم‌های عضلانی، آسیب، کار کشیدن زیاد از عضله، استفاده نادرست از عضله، رژیم غذایی، استرس و اختلالات آناتومیک استفاده می‌شود.
• کشش: انجام حرکات کششی معمولاً مانع گرفتگی‌های عضله می‌شود. بسیاری از گرفتگی‌های عضلات ساق‌پا و ران پا با انجام حرکات کششی نشسته، ایستاده و در حال راه ‌رفتن قابل درمان هستند.
• تجویز دارو: اگر اسپاسم عضلانی مزمن و شدید شود، متخصص بسته به علت اصلی ممکن است تعدادی از داروها را تجویز کند. ممکن است لازم باشد از داروهای حاوی ایبوپروفن، شل کننده های عضلانی برای عضلات آسیب دیده استفاده کنید. این داروها ممکن است برای مدت کوتاه و در شریط خاص جهت شل‌کردن عضلاتی که به‌دلیل آسیب و یا سایر رویدادهای موقت دچار گرفتگی شده‌اند استفاده شوند. داروهایی چون، سیکلوبنزاپرین (فلکسریل)، اورفانادین (نورفکس) و باکلوفن (لیورسال) تأثیر چشمگیری در رفع اسپاسم عضلانی دارند.

درمان طب سنتی:

• ماساژ موضع با آب گرم و نمک.
• روغن گردو اطراف ناف و داخل ناف شب ها بریزید.
• روزی سه الی هفت عدد خرما به همراه گردو میل کنید.
• قبل و بعد از هر وعده غذا یک پر نمک دریا مزه مزه کنید.
• روزی یک تا سه لیوان آب زردک (هویج) و کرفس بخورید.
• شل کننده عضلات: آناناس، بنفشه، خرفه، زیره سیاه، سداب، شوید.
• ضماد دنبه و خرما به مدت 14 شب یک شب در میان از شب تا صبح.
• نمک را داغ کنید و درون پارچه آب ندیده بریزید و روی موضع ضماد کنید.
• پای مرغ بخورید بهترین تسکین دهنده گرفتگی عضلات کمر و پهلو است.
• هر شب، دو قطره روغن بنفشه پایه کنجد (یا پایه زیتون) در هر بینی بریزید.
• استفاده از دمنوش (سنبل الطیب + زنیان + خارخسک + گزنه) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان تا زمان بهبودی.
• یک مشت شنبلیله و یک مشت انجیر خشک را داخل و لیوان آب بجوشانید، سپس صاف کنید و تا سه روز، روزی یک لیوان میل کنید.
• دمنوش (رزماری + زنجبیل) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان در میان وعده ها به بهبود جریان خون و برطرف شدن اسپاسم عضلانی کمک می کند.
• مصرف غذاهای سرشار از آهن: پسته، هلو، آلو، زردآلو، انجیر، اسفناج و … از مواد غذایی حاوی آهن هستند که باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت های بدن می گردند.
• مصرف دمنوش (سنبل الطیب + زنیان + خارخسک + گزنه) با عسل روزانه ۲ تا ۳ لیوان نیم ساعت قبل از وعده های غذایی کمک شایانی به باز شدن عضلات می کند.
• با روغن های گرم نظیر روغن بادام تلخ و سیاهدانه موضع را خوب ماساژ دهید و سپس با حوله و اتو گرم نگه دارید و از بادکش گرم و خشک لغزان استفاده کنید. (گرم نگه داشتن عضلات باعث افزایش جریان خون در نقطه ای که دچار اسپاسم و گرفتگی شده است می شود و به بهبودی بافت های آسیب دیده کمک می کند؛ گرما کار «کورتون» را انجام می دهد و موجب استراحت تاندون ها و باز شدن عضلات می شود).
• استفاده از کیسه کاغذی: در صورت شروع گرفتگی عضلانی، یک کیسه کاغذی را جلوی دهان خود بگیرید. درون آن نفس بکشید و مجدداً از هوای درون کیسه استنشاق کنید. این کار باعث می شود سطح دی اکسید کربن خون بالا رود و گرفتگی عضلانی کاهش یابد.
• حجامت موضعی: این عمل به منظور افزایش جریان خون و هم چنین تخلیه سموم و عناصر ناسالم از آن ناحیه انجام می شود.
• استراحت کنید: استراحت کوتاه مدت مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما خوب است بدانید که انجام فعالیت های سبک، بهبود وضعیت شما را تسریع می بخشد؛ بنابراین از دراز کشیدن و استراحت های طولانی مدت خودداری کنید.
• مصرف انواع سبزیجات همراه غذا: یکی دیگر از دلایل گرفتگی عضلات کمبود املاح و مواد معدنی همچون (منیزیوم، کلسیم، روی، پتاسیم و…) است. مصرف سبزیجات تازه و متنوع سرشار از این مواد بوده و از اسپاسم (گرفتگی) ماهیچه ای جلوگیری می کند.
• کاهش مصرف غذاهای چرب: غذای چرب عامل غلظت خون و غلظت خون عامل عدم انتقال اکسیژن کافی به عضلات است که خود یکی از دلایل گرفتگی عضلات است. مصرف زیاد (گوشت، لبنیات چرب، تخم پرندگان و کلیه فرآورده های حیوانی) از عمده دلایل غلظت خون هستند.
• هشدار: اگر هر یک از علائم زیر را همراه با گرفتگی عضلانی در خود مشاهده کردید، فوراً به طبيب مراجعه نمایید: عدم کنترل یا کاهش کنترل ادرار و مدفوع ضعف ماهیچه ها در ناحیه بازوها، ساق پاها و عدم تعادل هنگام راه رفتن. درد همراه با تب، کاهش وزن و دیگر نشانه های بیماری سردرد، استفراغ، تهوع، اختلال هوشیاری ( هرگونه از دست دادن حس پنج گانه (لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی) یا حرکتی).

داروها:

• باکلوفن
• دانترولن
• تیزانیدین
• ناپروکسن
• متاکسالون
• آتراکوریوم
• متوکاربامول
• کلرزوکسازون
• سیکلوبنزاپرین
• منتول سالیسیلات
• مولتی ویتامین فارماتون

فعالیت های بدنی:

• درمان فیزیکی نقش مهمی در درمان اسپاسم عضلات دارد. در این مرحله، شما باید مرتباً حرکات توصیه شده توسط متخصص را انجام دهید. یوگا، پیلاتس و شنا: چند روش مؤثر دیگر وجود دارد که می توانید در درمان اسپاسم عضلات استفاده کنید. پس از یک فعالیت شنای 30 دقیقه ای 3 الی 2 بار در هفته، می توانید عضلات خود را تقویت کرده و شل کنید. کسانی که می خواهند از درد و انقباض در عضلات کمر و گردن خلاص شوند، می توانند شنا کنند.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ با سس، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید ساده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک لوبیا ساده، خوراک بامیه با سویا، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک مخلوط، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش غلات، آش سماق، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با گندم، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش انار، آش برگ چغندر، آش حبوبات ۱، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، حلیم دال عدس، صیفی پلو، کلم پلو با سویا، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش لوبیا سبز، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ زرشک با جعفری، کتلت اسفناج، کتلت ذرت، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ قارچ، پنیر سویا، کشک سویا، سس گل کلم، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده.

نکته:

• اسپاسم ماهیچه‌ای با پرش عضلانی (muscle twitch) متفاوت است. در پرش عضلانی حرکت کنترل نشده‌ی یک بخش کوچکی از یک عضله‌ی بزرگ‌تر در زیر پوست قابل مشاهده است.
• انواع مختلف ماهیچه ها: ماهیچه‌ها ساختارهای پیچیده‌ای هستند که باعث ایجاد حرکت در بدن می‌شوند. سه نوع مختلف ماهیچه در بدن وجود دارد: ماهیچه‌ی قلبیcardiac muscle  که کار پمپ کردن خون را بر عهده دارد، ماهیچه‌ی اسکلتی (Skeletal muscle) که باعث حرکت بخش‌های خارجی بدن مانند. دست‌ها، پاها، گردن، کمر، شکم و صورت می‌شود، ماهیچه‌ی صاف (Smooth muscle) که باعث حرکت بخش‌های تشکیل دهنده‌ی اندام‌های تو خالی بدن می‌شود‌. این نوع از ماهیچه‌ها دیواره‌ی مری، معده، روده‌ها، سرخرگ‌های بزرگ و رحم را تشکیل می‌دهند.
• چه عضلاتی بیشتر درگیر اسپاسم می شود: تحقیقات نشان می‌دهد عضلات و ماهیچه‌هایی که به دو مفصل متصل هستند یا از آن‌ها عبور می‌کنند، بیشتر درگیر گرفتگی و اسپاسم می‌شوند. بعضی از این عضلات و ماهیچه‌ها عبارت هستند از: عضلات پشت ساق پا، عضلات پشت و جلوی ران، عضلات کمری، ماهیچه‌های کف دست و پا، ماهیچه‌های شکم و پهلو، ماهیچه‌های بازو، ماهیچه‌های قلب و عضلات قفسه سینه.
• اگر تورم پا، تغییر رنگ پوست، قرمزی وجود دارد و گرفتگی عضلات به طور مرتب تکرار می شود باید به متخصص مراجعه کنید.
• درخستگی های شدید یا اسپاسم های عضلانی بادکش موضعی باعث انبساط عضلانی می شود در نتیجه اسپاسم برطرف می گردد.
• با پای بدون پوشش بر روی زمین راه رفتن، باعث تخلیه انرژی زائد بدن می شود، شخص سبک می شود، اما پلاستیک مانع می شود مثل فرش های پلاستیک و موکت که باعث تولید انواع بیماری های سرد مثل انواع پا دردها و دردهای استخوانی می شود خصوصاً هنگام شستن ظروف که باید خانم ها به زیر پا خیلی توجه کنند و از گرمی ها استفاده کنند مانند پوست گوسفند، نمد، پشم و غیره؛ پس، از ایستادن در روی کاشی ها باید خودداری نمود.
• کمپرس گرم: این کار باعث شل شدن ماهیچه های منقبض شده و افزایش جریان خون در آنها می گردد؛ استفاده از گرمای مرطوب بهتر از گرمای خشک است، زیرا میزان از دست دهی آب بدن را کاهش می دهد؛ برای این کار می توانید از انواع کمپرس های مرطوب مانند کیسه های آب گرم، مخصوص کمپرس، حمام آب گرم یا جکوزی استفاده کنید. (این کار بعد از بهبود التهاب توصیه می گردد، زیرا زمانی که ماهیچه ها، اعصاب و دیگر یافت های بدن، التهاب دارند یا در مراحل اولیه بهبود به سر می برند، باید از تحرک زیاد و وارد کردن هر نوع فشار بر آنها خودداری کرد، زیرا ممکن است خدمات بیشتری به آنها وارد آمده یا روند درمان را کند، کند).