اسهال: عبارت است از اسهال عکس یبوست است و در نتیجه حرکت سریع مدفوع درون روده بزگر ایجاد می شود. اسهال در حقیقت حالت بسیار خطرناکی است که اگر کنترل نشود، انسان زندگی و حیات خود را از دست می دهد، زیرا با داشتن اسهال مایعات و الکترولیت های بدن دفع شده، بیمار دچار شوک می شود و به حالت اغماء فرو می رود. اسهال یک علامت است نه یک بیماری، اسهال ساده در تمام گروه های سنی شایع است.

انواع اسهال:

1. اسمزی: این نوع اسهال در اثر محصولات حاوی سوربیتول مثل آبنبات های رژیمی و آدامس ها ایجاد می شود. در چنین شرایطی آب بدن به درون روده ها کشیده می شود و در نتیجه اسهال به وجود می آید.
2. اسهال ترحشی: در نوع ترشحی که بیشتر به دلیل عفونت ها و مصرف برخی داروها رخ می دهد تعادل الکترولیت های بدن بهم ریخته و بدن آب را به صورت غیرطبیعی و کنترل نشده وارد روده ها می کند و به دنبال آن به شکل اسهال از بدن دفع می شود.
3. اگزوداتیو: وجود برخی عفونت ها و بیماری های روده ای از جمله بیماری کرون روده و کولیت می تواند باعث بروز اگزوداتیو شود. اسهال اگزوداتیو یا التهابی با دفع چرک و خون همراه است.
4. حرکتی: منشاء این نوع اسهال به حرکات روده باز می گردد. برخی مشکلات مغزی، مشکلات تیروئیدی و بیماری هایی نظیر سندروم روده تحریک پذیر IBS می تواند باعث بروز چنین اسهالی شود. از اصلی ترین علائم آن می توان به ناگهانی بودن آن اشاره کرد.

علائم:

1. تب
2. کاهش وزن
3. بی اشتهایی
4. خستگی و بیحالی
5. دل پیچه و دل درد
6. احساس نفخ در شکم
7. مدفوع رقیق، شل آبکی
8. احساس تهوع و استفراغ
9. مراجعه مکرر به دستشویی
10. کاهش اختیار در دفع مدفوع
11. گاهی ناتوانی در کنترل اجابت مزاج
12. علامت اسهال گرم: رنگ زرد یا سبز یا تیره همراه با سوزش مقعد.
13. در اسهال مزمن ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنید: از دست دادن کنترل روده، اگر ویروس یا باکتری عامل اسهال شما باشد، ممکن است تب، لرز و مدفوع خونی نیز داشته باشید.

علت:

• دیابت
• پرتو درمانی
• سوء مصرف الکل
• برخی از سرطان ها
• اضطراب و استرس
• آلرژی به غذاهای خاص
• آلرژی و حساسیت غذایی
• مصرف آب و غذای آلوده
• استفاده از بعضی از داروها
• جراحی های دستگاه گوارش
• استفاده بیش از حد از ملین ها
• عدم رعایت بهداشت دست ها
• سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
• تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)
• مصرف محصولات حاوی سوربیتول
• خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را ناراحت می کند.
• بیماری های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
• دویدن (برخی از افراد به دلایلی که مشخص نیست “اسهال دونده” می گیرند).
• عفونت توسط باکتری ها (علت بیشتر انواع مسمومیت های غذایی) یا سایر ارگانیسم ها
• مشکل در جذب برخی مواد مغذی که به آن اسهال سوءجذب نیز گفته می شود، ممکن است مخصوصاً در افراد با سندرون روده تحریک پذیر، یبوست نیز در پی داشته باشند.
• وقتی غذای فاسدی وارد دستگاه گوارش می شود، واکنش طبیعی بدن در مقابل آن، اسفتراغ یا اسهال است.
• اسهال سرد اسهالی است که در اثر سردی شدید معده، مواد غذایی هضم نشده دفع می شود که به شدت متعفن و آبکی است، چون در اثر آن آب زیادی از بدن خارج می شود، لذا خطرناک است.
• اسهال علت های مختفی دارد از جمله: علت عفونی (ویروسی، انگلی، باکتریایی)، مسمومیت غذایی، انواع عفونت های روده ای، پر خوری، سرماخوردگی، عفونت هایی که منشاء ویروسی یا باکتریایی دارند و نداشتن آرامش اعصاب و روان است، همچنین اطفال نیز هنگام بیرون آمدن دندان هایشان دچار اسهال می گردند..
• اگر شدت گرمی در معده و روده با هم زیاد شد، دچار اسهال گرم می شود. مواد دفعی کاملاً هضم شده اند و مجاری دفعی گرمی و داغی را در دفع حس می کنند و پس از دفع، مجاری خارش می گیرد. و اگر خیلی گرمی ها را بخورید این اتفاق می افتد.
• اگر صفرا و گرمی در روده زیاد شد، در مرحله اول خارش مقعدی است. خارش مقعدی همراه با گرمی ناحیه است زیرا تغییر شکل داده و گلگون می شود. به محض این که دیدید مقعد بچه قرمز شده است بدانید که گرمی اش بیشتر شده است و باید سردی بدهید.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. دیورتیکولیت
2. آلرژی غذایی
3. مسمومیت غذایی
4. سوء مصرف الکل
5. محیط زندگی شلوغ
6. بروز یک بیماری اخیر
7. نشانگان های سوء جذب
8. اشعه درمانی برای سرطان
9. مسافرت به کشورهای دیگر
10. غذاهای مثل آلود یا حبوبات
11. ناراحتی عاطفی یا استرس حاد
12. بیماری کرون (آنتریت منطقه ای)
13. سرکوب ایمنی به علت بیماری یا داروها
14. بیماری یا تومور لوزالمعده (بدخیم یا خوش خیم)
15. نوشیدن آب نهرها، چشمه ها، یا چاه ها که تصفیه نشده اند.
16. سندرم روده تحریک پذیر (کولیت عصبی) یا بیماری التهابی روده
17. مصرف داروهایی مثل مسهل ها، داروهای ضد اسید، آنتی بیوتیک ها، کیتین، یا داروهای ضد سرطان.

پیشگیری:

• اگر اسهال مرتباً تکرار شود و بتوان علت آن را فهمید، درمان با اجتناب از علت اسهال می تواند از تکرار اسهال جلوگیری کند، حمله اسهال می تواند گهگاه در هر کسی به علت بی اهمیت بروز کند، اما به زودی برطرف می شود اثر پایداری از آن بر جای نمی ماند، غالب موارد اسهال حاد مدت کوتاهی طول می کشند و جستجوی علت آنها ممکن است ضروریتی نداشته باشد، ازخوردن غذاهای خام و نیم پز مثل غذاهای دریایی، غذاهای بوفه ای یا پیک نیکی که چندین ساعت در بیرون رها شده اند، و غذاهایی که فروشندگان دوره گرد می فروشند خودداری کنید.

عواقب مورد انتظار:

• بهبود خود به خودی در عرض 48 الی 24 ساعت.

عوارض احتمالی:

• اسهال می تواند باعث کم آبی بدن شود (خصوصاً در شیرخواران)، به این معنی که بدن شما مایعات کافی برای عملکرد صحیح ندارد. کم آبی بدن می تواند جدی باشد، به خصوص برای کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. برخی از علائم کم آبی بدن: احساس سرگیجه، سردرد، ادرار تیره، ضعف و خستگی، این عارضه در طولانی مدت می تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد: بواسیر، فیستول، شقاق.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار: پزشک فوق تخصص گوارشدر مورد تاریخچه پزشکی شما و اینکه چه داروهایی مصرف می کنید و همچنین آنچه اخیراً خورده یا نوشیده اید سؤال خواهد کرد. آن ها شما را از نظر فیزیکی معاینه می کنند تا علائم کم آبی یا درد شکمی را بیابند. آزمایش های خاصی می تواند به شما در شناسایی علت اسهال شما کمک کند، از جمله:
2. آزمایش خون: برای جستجوی بیماری ها یا اختلالات خاص.
3. آزمایش مدفوع: آزمایش مدفوع برای جستجوی باکتری یا انگل.
4. کولونوسکوپی: در موارد نادر، پزشک شما با یک لوله نازک و انعطاف پذیر که دارای یک دوربین ریز و نور است داخل روده بزرگتان را نگاه می کند. آنها همچنین می توانند از این دستگاه برای گرفتن نمونه کوچکی از بافت استفاده کنند یا ممکن است پزشکتان فقط نیاز به انجام
   یک سیگموئیدوسکوپی داشته باشد، که فقط به روده بزرگ تحتانی نگاه می کند.

درمان طب نوین:

• اگر اسهال شما خفیف باشد ممکن است نیاز به دریافت هیچ دارویی نداشته باشید. بزرگسالان می توانند داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلیات یا لوپرامید مصرف کنند، که می توانند به صورت مایع یا قرص مصرف شوند.
• همچنین می بایستی آب بدن را تأمین کنید. شما باید هر روز حداقل شش لیوان ۸ مایعات بنوشید. نوشیدنی هایی که حاوی الکترولیت ها برای جایگزینی باشند یا نوشابه های غیر کافئینه را انتخاب نمایید. آب مرغ (بدون چربی)، چای با عسل و نوشیدنی های ورزشی نیز گزینه های خوبی هستند. به جای نوشیدن مایعات با وعده های غذایی، مایعات را بین وعده های غذایی بنوشید. هر چند دقیقه یک بار مقادیر کمی مایعات بنوشید.
• ممکن است ناحیه رکتوم شما به دلیل تمام حرکات روده ای که اسهال به وجود می آورد، دردناک شود. ممکن است هنگام رفتن به دستشویی دچار خارش، سوزش یا درد شوید. برای تسکین، یک حمام گرم بگیرید. پس از آن، ناحیه را با یک حوله تمیز و نرم تمیز کنید (آن را نمالید). همچنین می توانید از کرم بواسیر یا ژله پترولیوم در ناحیه آسیب دیده استفاده نمایید.
• از مایعات بیشتری استفاده کنید: آب، چای کم رنگ،آب سیب و ژلاتین می تواند در صورت ابتلا به اسهال موثر واقع شود. این مایعات روده های شما را از فعالیت بیش از حد حفظ می کنند و در جلوگیری از اسهال موثر خواهند بود.
• تعداد وعده های غذایی خود را افزایش اما مقدار آن را کم کنید: با این کار بدن شما هنگام گوارش مواد غذایی به یکباره با حجم بالا مواجه نمی شوند و گوارش را بهتر انجام می دهند.
• 2 روز بعد از بهبودی رژیم مایعات را شروع کنید: دو روز پس از گذشت اسهال، رژیم مایعات را شروع کنید و از غذاهای با فیبر کم استفاده کنید که رژیم برای شما قابل تحمل باشد.این رژیم باعث می شود که حساسیت روده ها کاهش پیدا کند و مواد مغذی هم به بدنتان برسد. بعد از هر بار اسهال، حداقل یک لیوان مایعات بنوشید تا بدن شما با کم آبی مواجه نشود.
• تجویز دارو: در موارد خفیف می توان از داروهایی مثل لوپرامید و پیتوبیسمول استفاده کرد. چند داروی بدون نسخه می تواند به درمان اسهال کمک کند. داروهایی مانند بیسموت (Pepto-Bismol)، آتاپولگیت (Kaopectate) و لوپرامید (Imodium) بدون درمان علت بیماری، به کاهش علائم اسهال کمک می کند. افراد با اسهال مزمن نباید این داروها را بدون مشورت با پزشک استفاده کنند. بدون تجویز پزشک نباید بیش از دو روز خود درمانی کرد و داروی ضد اسهال خورد. مصرف بیش از اندازه این داروها مشکل ساز شده و باعث یبوست می شود. در صورت داشتن تب یا اثر خون در مدفوع باید حتماً به پزشک مراجعه شود. در صورت شناسایی یک انگل یا باکتری به خصوص به عنوان علت اسهال، امکان دارد آنتی بیوتیک تجویز شود.

درمان طب سنتی:

• خوردن سویق برنج.
• از مرکب 4 استفاده کنید.
• نبات را بسوزانید و کفلمه کنید.
• پوست انار خشک را کفلمه کنید.
• کدو حلوایی را سرخ کنید و بخورید.
• تخم کتان نرم شده را بو دهید و بخورید.
• بهتر از نان برنجی برای رفع اسهال نیست.
• داشتن آرامش و حفظ تعادل روحی و روانی.
• خشک شده گلابی را نرم بکوبید و بخورید.
• ماساژ شکم خلاف جهت عقربه های ساعت.
• با آرد هسته های خرما حریره بپزید و بخورید.
• گوشت لطیف و تازه را در سماق بپزید و بخورید.
• جو را سه روز در آب بخیسانید بعد آبش را بخورید.
• ماش را با پوست بپزید و همراه با ترشی جات بخورید.
• دمنوش کلپوره و بومادران روزی یک تا لیوان میل کنید.
• یک مثقال صمغ عربی را با آب گرم مخلوط کنید و بخورید.
• پوست شکوفه های خرمای نر را بسیار نرم بسایید و بخورید.
• چوب درخت انگور را بسوزانید و خاکستر آن را به بیمار بدهید.
• بیست گرم سوسنبر را در یک لیتر آب جوش دم کنید و بنوشید.
• نشاسته را با زعفران بپزید و با کمی شکر شیرین کنید و بخورید.
• چوب سدر را بسیار نرم بکوبید بعد در دهان ریخته با آب بخورید.
• یک مثقال فندق تلخ را با ۱ گرم محموده مخلوط و بکوبید و بخورید.
• خوب جویدن غذا و آرام میل کردن آن که موجب سلامتی می گردد.
• چند نوع غذا را با هم نخوردن و استفاده نکردن از مایعات، همراه غذا.
• نوشیدن روزانه 1 تا 2 لیوان آب هویج و عسل (به آرامی نوشیده شود).
• نوشیدن روزانه 2 تا 3 لیوان نکتار سیب با عسل (به آرامی نوشیده شود).
• روزی 1 قاشق مرباخوری اسپند روی زبان ریخته با آب قورت داده شود.
• کنار خشک را نرم بسایید و یک قاشق آن را با شربت مخلوط و بخورید.
• تخم مرغ را بپزید و به جای نمک نعناع خشک روی آن بپاشید و بخورید.
• نعناع خشک را با چای سفید به نسبت مساوی مثل چای دم کنید و بخورید.
• سماق و تخم گشنیز کوبیده را با زرده تخم مرغ خام مخلوط کنید و بخورید.
• آب به را بگیرید و با روغن زیتون آن را بجوشانید تا غلیظ شود و تنقیه کنید.
• یک قاشق سوپ خوری تخم بزرک را در یک لیوان آب بخیسانید و بخورید.
• خوردن به کباب شده در آتش، در برطرف کردن اسهال مزمن به کار می‌رود.
• پوست سنگدان مرغ را بخشکانید، بعد نرم کنید و هر مرتبه یک قاشق بخورید.
• پودر بلوط و عسل را مخلوط کنید و روزی یک تا سه قاشق غذاخوری میل کنید.
• ده گرم برگ درخت زردآلوی خشک را بسایید و با آب سرد مخلوط کنید و بخورید.
• اسهال یک علامت است، در صورت امکان، بیمار زمینه ساز اسهال باید درمان شود.
• تره تازه را بکوبید و با کمی زردچوبه مخلوط کنید و شیافی بسازید و به خود برگیرید.
• استفاده از شربت عسل و خاکشیر شسته شده همراه با یخ (روزانه پنج تا هفت لیوان).
• گل و برگ پونه را بجوشانید بعد آب آن را با نبات شیرین کنید و سه بار در روز بنوشید.
• ۲۵ گرم برگ خشک مو و ۱۰ گرم جفت را در یک لیتر آب بجوشانید و آبش را بنوشید.
• یک مشت برگ تازه توت فرنگی را در نیم لیتر آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را بنوشید.
• برای رفع کم آبی و ضعف بدن روزی یک تا سه لیوان ترکیب آب + عسل + زعفران میل کنید.
• نعناع را با پونه، جفت و علف مخلصه بجوشانید و مانند چای روزی سه بار و هر مرتبه یک لیوان بنوشید.
• سه گرم میوه بلوط خشک را مثل گرد بسایید و با یک قاشق عسل در یک لیوان آب حل کنید و بنوشید.
• پوست های تازه شاخه های باریک انجیر را بجوشانید سپس آب آن را صاف و شیرین کرده بنوشید.
• اگر دل پیچه وجود دارد، روی شکم کمپرس داغ، شیشه آب داغ، یا صفحه گرم کننده الکتریکی بگذارید.
• مقداری جفت، چای سبز، چای سفید و چای معمولی را با یک نخود زعفران بجوشانید و آب آن را بخورید.
• سیب سرخ و پیاز را مساوی رنده کنید، بعد مخلوط کرده و بخورید. تخم گشنیز بو داده را بکوبید و بخورید.
• هسته های انار را بجوشانید و آب آن را بخورید و یا بسیار نرم ساییده بعد در دهان بریزید و با آب میل کنید.
• اگر فکر می کنید که یک دارو باعث اسهال شده است، پیش از توقف مصرف آن با پزشکتان مشورت کنید.
• بچه هایی که اسهال دارند و اسهالشان قطع نمی شود، به آنها آب برنج بدهید. البته نمک آب برنج زیاد نباشد.
• گل ارمنی بگیرید و آن را با آتش ملایم تف دهید و خشک بخورید. (تربت امام حسین (ع) بهتر از گل ارمنی است).
• دانه های خشخاش را بو دهید و با پوست خشخاش و چند دانه نخودچی نرم بسایید و با نبات قائوت کنید و بخورید.
• پوست پسته، پوست نارنج و چای سبز از هر کدام ۵ گرم جوشانده بعد آب آن را صاف و با نبات شیرین کنید و بخورید.
• سی گرم برگ و گل سیب زمینی را در یک لیتر آب بجوشانید و آبش را بنوشید. پرتقال را همراه با نان و مربای به بخورید.
• پانزده گرم ریوند چینی را بسایید و با یک قاشق عسل در یک لیوان آب نیم گرم مخلوط و بنوشید و چند روز تکرار کنید.
• پنجاه گرم گل، ساقه و برگ ریحان را در یک لیتر آب ۱۲ دقیقه دم کنید. آب آن را با عسل یا شکر شیرین و بعد از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• مایعات زیاد بنوشید، در موارد اسهال شدید ممکن است نیاز به دادن آب و الکترولیت به صورت اورژانس وجود داشته باشد تا کم آبی جبران شود.
• هر نیم ساعت به نیم ساعت یک لیوان آب انگور بخورید، و روی شکم دائم کمپرس گرم بگذارید، و شب ها تا ۱۲ ساعت هیچ چیز نخورید.
• تباشیر هندی و دو برابر آن تخم ترشک را با هم بسایید و صبح ناشتا هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را با آب انار شیرین مخلوط و میل کنید.
• یک مشت پوست پیاز را ۱۰ دقیقه بجوشانید بعد با فشار شیره آن را بکشید و با شکر شیرین کنید و در روز چهار مرتبه هر بار یک قاشق غذاخوری بخورید.
• بیست گرم برگ و ساقه گلدار مریم گلی را در یک لیتر آب جوش ۱۰ دقیقه دم کنید بعد آب آن را صاف و با عسل شیرین کنید. و پس از هر غذا یک فنجان بنوشید.
• مازو 15 گرم + گلنار 10 گرم + تخم خرفه 15 گرم + گل ارمنی 15 گرم + کندر 5 گرم، همه را نرم کوبیده یک قاشق مرباخوری قبل از هر غذا میل نمایید. (بسیار مجرب)
• علف مخلصه، پوست پسته، خلال نارنج و گل هماض از هر کدام ۵ گرم جوشانده بعد آب آن را صاف و با نبات شیرین ساخته و روزی شش استکان آن را در سه نوبت بنوشید.
• زردچوبه تفت داده شده + سماق + آویشن + پودر سنجد به یک نسبت با هم ترکیب کنید و یا در یک کاسه ماست یا روی غذا بپاشید و حتماً غذای شخص می بایست کته و زیره باشد.
• در مورد بیماران مبتلا به اسهال متوسط، تأمین مایع مورد نیاز روزانه با دوزهای اضافی أ. آر. اس معادل با حجم مدفوع از دست رفته و در بزرگسالان این مقدار تقریباً ۲ تا ۳ لیتر در روز است.
• گیاهان دارویی ضد اسهال: اوکالیپتوس، به، بومادران، چای، دارچین، سیب، گون، ماست، مرزه، آغوز، بلوط، بید، خشخاش، چای کوهی، زرشک، صمغ عربی، کاکائو، گل محمدی، نسترن، هلیله.
• نیم کیلو هویج قرمز را خرد کنید و در یک لیتر آب آن قدر بجوشانید تا خوب له شود. با فشار آب آن را بگیرید و آن قدر آب جوش اضافه کنید تا یک لیتر شود. بعد ۳ گرم نمک به آن اضافه کنید و بخورید.
• گلنار فارسی، مصطکی رومی، چای سفید، فوفل، تباشیر هندی، پوست سبز پسته و بادیان را به نسبت مساوی نرم بسایید و هر صبح، ظهر و شب یک قاشق غذاخوری از آن را میل کنید.
• تخم خشخاش، پوست خشخاش و نخود الوند را به مقدار مساوی بو داده سپس بارهنگ و نخودچی را هم به مقدار مساوی با نبات لاهوری با بقیه مخلوط کنید و نرم بکوبید و به مرور بخورید.
• عفض ۵ گرم، پوست انار خشک شده ۱۰ گرم هر دو را بسایید بعد با نصف لیوان سرکه انگور، مخلوط بجوشانید تا کمی قوام گیرد. صبح، ظهر و شب هر بار یک قاشق از آن را میل فرمایید.
• چای سبز، چای سفید، چای معمولی و زنیان را به نسبت مساوی مخلوط کنید و بکوبید. هر صبح، ظهر و شب یک قاشق غذاخوری از آن را با مقداری ماست شیرین کیسه انداخته مخلوط کنید و بخورید.
• درمان اسهال با ازگیل: چای و دمنوش برگ ازگیل به دلیل خواص ضد التهابی که دارد یکی از بهترین درمان های طبیعی برای اسهال شناخته می شود. برای درمان قطعی اسهال روزی 2 یا 3 فنجان دمنوش ازگیل یا برگ ازگیل بنوشید.
• صد و بیست گرم برگ یا پوست خشک درخت سیب و بیست گرم جفت را در یک لیتر آب بخیسانید بعد ۱۲ دقیقه بجوشانید سپس ۱۲ دقیقه هم دم کنید و آب آن را صاف و با عسل شیرین کرده، پس از هر وعده غذا یک فنجان بنوشید.
• هسته های انار بو داده، گل ارمنی، تباشیر هندی، صمغ عربی، کتیرا مفتولی، مصطکی رومی، تخم مورد و بلوط را به نسبت مساوی نرم بسایید. صبح، ظهر و شب هر بار یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید یا همراه با شربت انار میل کنید.
• بارهنگ را بو داده و با تخم ریحان، دارفلفل و بهمن پیچ مساوی بجوشانید و آب آن را بخورید. به فاصله یک ساعت مقدار ۲۰ گرم گز خونسار را هم در ر آب جوش حل کنید و بخورید. صبح ناشتا نیم مثقال زرمباد کوبیده را باشربت به مخلوط کنید و بخورید.
• سماق و نخود از هر کدام ۷ مثقال، تخم ترشک 5/3 مثقال، تباشیر هندی ۱ مثقال، مصطکی رومی و رازیانه از هر کدام ۲ مثقال همه را مخلوط و نرم بسایید، صبح و شب هر مرتبه ۲ مثقال از آن را بخورید و چند ساعتی هیچ چیز دیگری حتی نان و آب هم نخورید تا اسهال بند بیاید.
• اندازه یک دانه گندم از داروی جامع امام رضا (ع) بگیرید و آن را با آب مورد پخته شده حل کنید و به بیمار بدهید. نحوه مصرف دارو به این شکل است که ابتدا مورد را بجوشانید و بعد از اینکه پخته شد، آبش را صاف کنید و به اندازه یک دانه گندم از داروی جامع، در آن حل کنید و بخورید.
• اقدامات تشخیصی ممکن است شامل بررسی آزمایشگاهی نمونه مدفوع باشد، گرفتن یک شرح حال دقیق و کامل در مورد علائم، زمان و مدت اسهال، شدت اسهال و وضعیت سلامت عمومی بیمار می تواند به تعیین علت اسهال کمک کند. اگر شواهدی دال بر وجد بیماری جدی وجود داشته باشد، امکان دارد آزمایشات بیشتری انجام شوند.
• برنج با روغن شحم گاو، در روایت آمده است ” نزد امام صادق (ع) بودم، مردی آمد و عرض کرد دخترم پژمرده شده (بدنش آب شده) و مبتلا به اسهال است. امام فرمودند چرا برنج و پیه به او نمی دهی؟ چهار یا پنج سنگ بگیر و کنار آتش قرار بده، برنج را در دیگ قرار بده و بپز و قلوه پیه تازه بگیر و وقتی برنج پخته شد پیه را با آن سنگ ها در یک ظرف قرار بده و یک ظرف دیگر روی آن ظرف بگذار، سپس آن را خوب تکان بده و محکم در آن را ببند تا بخار آن خارج نشود، وقتی که پیه آب شد آن را در سوپ برنج بریز و آن را مصرف کن.
• برای درمان اسهال باید گلنار فارسی، بلوط و فوفل از هر کدام ۱۰ گرم. تخم مورد و سیاهدانه از هر کدام ۲۰ گرم. خارخاسک و مغز ناخنک از هر کدام ۵۰ گرم همه را نیم کوب کرده و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه دو قاشق از آن را بجوشانید و آبش را صاف و شیرین کنید و بنوشید. ولی قبلاً صمغ عربی، کتیرا و دو برابر كتيرا نشاسته همه را نرم بکوبید و موقع نوشیدن آب را جوشانده، یک قاشق چایخوری از پودرها را در آن داخل کرده و پس از حل شدن بنوشید. (بـرای داخل کردن پودر، آن جوشانده باید کاملاٌ سرد شده باشد).

درمان اسهال از گرمازدگی:

• ماست شیرین تازه را بدون نمک دوغ کنید و بنوشید.
• مقداری آب لیمو را با کمی قند در یک لیوان آب شربت کنید و بنوشید.
• پوست بلوط (جفت) و مازو از هر کدام ۵ گرم بجوشانید و آبش را بنوشید.
• بلوط را بو دهید بعد نرم بسایید سپس با شکر ساییده شده مخلوط و کفلمه کنید.
• هر یک ساعت که می گذرد ۱۲ تا ۱۵ عدد اسفند را در دهان بریزید و بدون آنکه دندان روی آن گذاشته شود ببلعید.
• دو ساعت در هوای ملایم بخوابید و پس از بیدار شدن ۲۰ گرم خاکشیر خشک را در دهان بریزید و بدون آب کم کم آنها را با آب دهان تر کنید و بخورید.
• اگر در اثر گرمازدگی دچار اسهال شدید از خوردن ماست کیسه انداخته، خاک شیر یخ مال شده، شربت به لیمو یا فرنی غافل نشوید و برای درمان آن بهتر است دانه های خشخاش را با شکر ساییده و مانند قائوت بخورید.

درمان اسهال از گرمی و حرارت (اسهال گرم):

• ضماد (برگ زیتون + آرد جو + آب) زیر ناف، برای قطع اسهال بچه ها بسیار مفید است.
• می توانید آرد جو بو داده یا آرد برنج بو داده را با دوغ یا ماست تازه مخلوط کنید و بخورید.
• برای رفع اسهالی که از گرمی و حرارت باشد از گشنیز، غوره، سماق، ماست کیسه انداخته، استفاده کنید.
• اسهال گرم با یک کته ماست (برنج و ماست)، ماست یا خوردن دوغ و ترک گرمی ها درمان می شود و اسهالش خطرناک هم نیست.
• در زمان اسهال از خوردن لبنیات، فست فودها، غذاهای سرشار از آبگوشت، غذای چرب، لوبیا، کلم، آلو و هلو، گلابی، الکل، کافئین پرهیز کنید.
• استفراغ یا اسهالی که به دلیل غذای فاسدی ایجاد شده، اگر با داروی درمان شود، در واقع نگه داشتن آن غذای فاسد در بدن است، لذا بهتر آن است که با ادامه استفراغ یا اسهال مواد فاسد را از بدن دفع نمایید. (برای اینکه آب بدنتان کم نشود آب فراوان بنوشید و یا سروم تزریق کنید).

درمان اسهال از رطوبت و بلغم (اسهال سرد):

• خوردن گرمی ها
• لازم است غذاهای سبک و زود هضم میل شود.
• غذاها را همراه با گرد سماق یا بادیان ساییده شده یا نعناع یا شوید یا پونه مصرف کنید.
• ضماد (برگ زیتون + آرد جو + آب) زیر ناف، برای قطع اسهال بچه ها بسیار مفید است.
• مقداری زیره را در سرکه بخیسانید بعد از سرکه خارج کرده و برشته کنید سپس آن را بسایید و کفلمه کنید.
• برای درمان آب نمک می دهیم درمان می شود و یا آب نمک شیرین یعنی آب نمک به همراه عسل، سرعت درمان را بیشتر می کند.
• در زمان اسهال از خوردن لبنیات، فست فودها، غذاهای سرشار از آبگوشت، غذای چرب، لوبیا، کلم، آلو و هلو، گلابی، الکل، کافئین پرهیز کنید.
• ریشه خطمی را کوبیده و بجوشانید. آب آن را صاف کنید سپس مقداری بارهنگ در آن بریزید و بخورید. (این نسخه برای زنان حامله مضر است).
• برای درمان آن سیاهدانه ۲۰ گرم و شاه تره ۱۰ گرم را با هم مخلوط کنید و بجوشانید و آب آن را ۹ قسمت کنید و پس از هر غذا یک قسمت از آن را بنوشید.
• جوز هندی، عود هندی، زنیان، بادیان و زیره سبز و سیاه از هر کدام ۱ مثقال نرم کوبیده و با ۲۰۰ گرم گل قند مخلوط کرده و روزی سه قاشق شربت خوری از آن را میل کنید.
• اگر اسهال از رطوبت و بلغم باشد علائم آن ترش شدن غذا در معده، جوشش و حالت چنگ زدن سر معده، پوسیده و گندیده شدن غذا در معده که این نیز خود باعث اسهال می گردد. در این مورد باید از خرمای سبز و کال و سنجد استفاده کرد.
• عسل یک قاشق غذاخوری + بارهنگ یک قاشق مرباخوری + عرق نعناع یک لیوان را 10 دقیقه بجوشانید و (هر 4 یا 6 ساعت میل کنید) این ترکیب اسهال وبایی (اسهال وبایی اوج اسهال سرد است) را نیز درمان  می کند. (کسانی که عسل می خورند، وبا نمی گیرند).
• استفراغ یا اسهالی که به دلیل غذای فاسدی ایجاد شده، اگر با داروی درمان شود، در واقع نگه داشتن آن غذای فاسد در بدن است، لذا بهتر آن است که با ادامه استفراغ یا اسهال مواد فاسد را از بدن دفع نمایید. (برای اینکه آب بدنتان کم نشود آب فراوان بنوشید و یا سروم تزریق کنید).

درمان اسهال رطوبی با قرقر شکم:

• در این موارد باید کرویا، زیره سبز، زیره سیاه و بلوط را در سرکه بخیسانید بعد از سرکه خارج کرده و بکوبید و پس از هر غذا یک قاشق شربت خوری میل کنید.
• کندر خوراکی، میخک، هل قراب، جوز هندی و زنجبیل از هر کدام ۱ مثقال مخلوط و بکوبید. با ۲۰۰ گرم عسل ترکیب کنید و پس از هر غذا یک قاشق شربت خوری میل فرمایید.
• گل ارمنی، عفض، پوست سبز پسته، گلنار فارسی، فوفل و جفت از هر کدام ۱ مثقال مخلوط و ۴ قسمت کنید. هر قسمت را یک روز بجوشانید و آب صاف کرده اش را صبح و شب بنوشید.
• کرویا، زیره سیاه، تخم گشنیز و بلوط از هر کدام ۱۰ گرم، زیره سبز ۲۰ گرم همه را در سرکه ریخته و پس از مدتی خارج کنید بعد نرم بکوبید و بعد از هر وعده غذا یک قاشق شربت خوری میل کنید.
• خلال نارنج، بسد، تخم گشنیز، گلنار فارسی و کندر خوراکی از هر کدام ۱۰ گرم، سماق ۵۰ گرم همه را نرم بکوبید بعد با ۲۰۰ گرم گل قند مخلوط کنید و پس از هر غذای روزانه یک قاشق غذاخوری میل کنید.
• بلوط، عفض، تخم گشنیز بو داده، زیره سبز و سیاه، زنیان، تخم کرفس و کندر خوراکی از هر کدام ۱۰ گرم را با ۳۰ گرم سماق بدون هسته مخلوط کرده و بکوبید. پس از هر غذا یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.

درمان اسهال از صفرا و بلغم:

• اگر اسهال از صفرا و بلغم باشد علائم آن زردی مدفوع توأم با بلغم، درد، قرقر شکم می باشد. این علائم بیشتر در کسانی مشاهده می شود که میوه های خام مانند آلوچه، آلو، زردآلو، آلبالو و از این قبیل زیاد مصرف می کنند.
• برای درمان آن پوست هلیله زرد و گلنار فارسی از هر کدام ۱۰ گرم، تخم مورد ۵ گرم و سماق ۴۰ گرم همه را مخلوط بکوبید. به شش قسمت مساوی تقسیم کنید، صبح و شب هر مرتبه یک قسمت از آن را با آب ترشک مخلوط کنید و میل فرمایید.

درمان اسهال صفراوی:

• شکوفه های بالنگ را دم کنید و آبش را بنوشید.
• سیب ترش خشک کرده را نرم بکوبید بعد بو دهید سپس با آب انار مخلوط کنید و بخورید.
• اگر اسهال از صفرا بود از سنجد، آلبالو، سیب ترش، شربت سیب استفاده کنید. شیر بز و برنج و سماق و ماست شیرین تازه میل کنید.

درمان اسهال فشاردار:

• ۵ روز هر بار مقداری بهمن پیچ را بجوشانید و آبش را بنوشید.
• پنج سیر سماق را در دو لیتر آب بجوشانید تا یک سوم از آب باقی بماند و آن را صاف و بعد از هر غذا نیم لیوان بنوشید.
• گل هماض، چای سبز و نعناع خشک را به نسبت مساوی بجوشانید سپس آبش را صاف و با نبات شیرین سازید و بنوشید.
• کشک را بر آتش نیمه بو داده کنید بعد نرم بکوبید و با مقداری ماست شیرین و تازه یا دوغ غلیظ بی نمک مخلوط و بخورید.
• علف مخلصه، پوست سبز پسته، خلال نارنج و بهمن پیچ از هر کدام ۱ مثقال مخلوط کنید و بجوشانید بعد آب آن را صاف و شیرین کنید و بنوشید.
• چای معمولی، چای سبز، چای سفید، جفت و مازو از هر کدام ۵ گرم بجوشانيد بعد آب آن را صاف کرده و روزی سه مرتبه هر بار یک فنجان بنوشید.
• تخم ریحان، تخم مرو، بهمن پیچ و تخم هماض از هر کدام ۱۰ گرم مخلوط و در یک لیتر آب بجوشانید. آب آن را صاف کرده و روزی سه فنجان بنوشید.
• تخم شربتی، تخم مرو، تخم ریحان، بارهنگ و سیاهدانه را مساوی بو بدهید بعد نرم بسایید و با نبات زرد کوبیده شده مخلوط کرده، روزی سه قاشق از آن را کفلمه کنید.
• هسته های خرما و نخود الوند را بسایید بعد با روغن زیتون خمیر کرده و حب هایی به صورت گلوله و به اندازه یک نخود بسازید، صبح، ظهر و شب هر بار دو عدد میل کنید.
• در صورتی که به اسهال فشاردار مبتلا شده اید از خوردن گوشت، چربی جات، سبزیجات خام، آجیل، آبجو، آلو، آلوچه، شیر، سرکه، قند و شکر، غذاهای مانده، آب سرد همچنین از فکرکردن و عصبانیت پرهیز کنید. به عنوان درمان کته برنج با ماش پوست کنده را با ماست شیرین تازه یا ماست کیسه انداخته میل کنید.

درمان اسهال با پیچش شکم:

• تخم تره را بو دهید بعد نرم بسایید و کفلمه کنید.
• مرمکی و شیره خشخاش از هر کدام به اندازه یک عدس را به صورت شیاف استعمال کنید.
• برای درمان اسهالی که با پیچش شکم همراه است باید ۳۰ گرم روغن بادام شیرین را یک جا بنوشید.
• روزی سه مرتبه هر بار یک قاشق غذاخوری پر خاکشیر را در دهان بریزید و کم کم آن ها را با آب دهان تر کنید و بدون آب بلع نمایید.

درمان اسهال کودکان:

• هسته انبه را خشک و پودر کنید و یک قاشق چایخوری صبح و شب به کودک بدهید.
• تخم مرو و مغز ارزن را بو بدهند و بسایند و با غذای روزانه مخلوط کرده و به طفل بخورانند.
• مغز ناخنک (اکلیل الملک) ۵ گرم و نبات ۱۰ گرم را نرم بسایند و بعد در آب جوش حل کرده و به کودک بخورانند.
• مغز بادام شیرین شیره کشیده شده را به طفل بخورانند. به جای آن می توان از روغن بادام شیرین نیز استفاده کرد.
• به منظور درمان می توانید گوشت بدون چربی را کباب کنید و هنگام کباب کردن آب آن را با فشار خارج کنید و به او بخورانید.
• تخم خیار و تخم مرو از هر کدام ۴ مثقال را بسایند و بو بدهند و با ۱۶ مثقال نبات قائوت کرده و به مرور به مدت ۳ روز آن مقدار را به کودک بخورانند.
• برای کودکانی که دچار اسهال شده اند آب به، آب هویج، آب سیب زمینی خام، آب سیب درختی با عسل، حریره با بادام پوست کنده، فرنی بادام، لعاب برنج مفید خواهد بود.
• چهار مثقال زنیان را در چهار استکان آب بجوشانند، که دو استکان آب از آن حاصل شود و در روز چهار مرتبه و هر مرتبه نصف استکان به وی بخورانند ولی باید شیرینی آن نبات باشد.
• تخم هماض، تخم مرو، بارهنگ و تخم خشخاش را به نسبت مساوی بو داده، بعد هم وزن همه آنها نبات را نرم بسایند و با موارد نام برده مخلوط و به مرور و کم کم در آب جوش مخلوط کنند و به طفل بخورانند.
• هسته آلبالو را نرم بسایند و با گز خوانساری یا نبات مصری قائوت کرده، روزی سه قاشق مرباخوری به کودک بخورانند، اگر سن کودک کم بود و قادر به خوردن قائوت نبود، در آب جوش حل کرده، به مرور به وی بخورانند.
• صد گرم ازگیل کال را که هنوز سبز است با کارد تکه تکه کنید و با ۵۰ گرم مسکه تازه به مدت پانزده دقیقه بجوشانید و ۵ دقیقه نیز آن را دم کنید. آنقدر شکر در آن حل کنید تا سفت شود و در ۲۴ ساعت ۱۰۰ تا ۲۰۰ گرم آن را به طفل بخورانید.
• گلنار فارسی، فوفل، قرص کمر، تباشیر هندی، مصطکی رومی، کندر خوراکی، صمغ عربی، ریشه اریسا، ریشه انجبار، تخم گشنیز و بلوط از هر کدام ۱ مثقال نرم بکوبید و روزانه پس از هر بار بیرون روی به اندازه یک ماش از آن را تدریجاً به او بخورانید.
• نیم کیلو هویج قرمز را در یک لیتر آب آنقدر بجوشانید که نرم شود بعد آن را له کنید و با فشار، آب آن را بگیرید. آن قدر آب جوش به آن اضافه کنید که جمعاً یک لیتر شود. ۳ گرم نمک نیز به آن اضافه کنید و در طول روز به مرور به کودک بخورانید و چند روز این کار را انجام دهید.
• در صورتی که آب بدن تمام نشده باشد، یک مشت شکر و کمی نمک را در یک لیتر آب جوشیده سرد شده مخلوط و چند قطره آب ليمو به آن اضافه کنید. به کودکان کمتر از شش ماه هر سه ساعت ۱۰ قاشق غذاخوری و به کودکان بیشتر از ۶ ماه هر ۳ ساعت ۱۵ تا ۲۰ قاشق غذاخوری بدهید و سه روز ادامه دهید.
• اگر اطفال هیضه می شوند، مادران با یک تدبیر آسان و ارزان می توانند در دفع آن کوشش کرده و مرض را رفع کنند. در مرحله ی اول هسته هلو را بسوزانند و مغز آن را از پوست خارج کرده، بسایند و آن را بر دل و ناف و کمر طفل كاملاً بمالند همچنین می توانند از روغن هسته هلو استفاده کنند، بعد پارچه گرمی گرد او ببندند.

درمان اسهال شدید:

• برای درمان اسهال شدید باید روزی چند مرتبه ماست شیرین کیسه انداخته بخورید.
• دو مثقال پوست سبز پسته، ۱ مثقال عود بلیسان و شش نخود مشک خوراکی را مخلوط بسایید و با آب سرد بخورید.
• یک مشت زغال اخته فرنگی را در نیم لیتر آب بجوشانید و آب آن را صاف و شیرین کنید. هر دو ساعت یک فنجان بنوشید.
• تخم ترشک ۱۰ گرم، پوست کوکنار، گلنار فارسی، تباشیر هندی، گل خطمی، شادنج، تخم مورد و کندر خوراکی از هر کدام ۵ گرم همه را مخلوط کنید و نرم بسایید. هر ۳ یا ۴ ساعت یک قاشق شربت خوری از آن را با آب سرد یا دوغ بخورید.
• کهربا ۵ گرم، بارهنگ ۲۰ گرم، بسد، خضض، اقاقیا، گلنارفارسی، صمغ عربی، اسفرزه و تخم ریحان کوه از هر کدام ۱۰ گرم همه را بو داده سپس نرم بکوبید و هر سه تا ۴ ساعت یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.

درمان اسهال از مسمومیت:

• پوست انار را بجوشانید و آب صاف کرده آن را بنوشید.
• اگر اسهال از مسمومیت باشد نعناع را بسایید و با ماست کیسه انداخته مخلوط کنید و به مرور بخورید.

درمان اسهال طولانی و مزمن:

• زرده تخم مرغ را در سرکه بپزید و بخورید.
• سماق را با تخم گشنیز مخلوط، بکوبید و بخورید.
• هر روز اسفرزه یا تخم تره یا تخم ریحان را بو دهید و بخورید.
• چهار عدد به را قطعه قطعه کنید و در یک لیتر آب نیم ساعت بجوشانید و آب صاف کرده آن را به مرور بخورید.
• تخم گشنیز بو داده و تخم خرفه از هر کدام ۱۰ مثقال نرم کرده و روزی سه بار هر مرتبه یک قاشق مرباخوری آن را بخورید.
• به عنوان درمان ۲۰ گرم سعد کوفی را نرم بسایید و با ۲۰۰ گرم عسل مخلوط و هر صبح، ظهر و شب یک قاشق میل فرمایید.
• یک عدد به را گود کنید و داخل آن مقداری جوز بویای کوبیده بریزید و درب آن را ببندید و کنار آتش آنقدر بپزید، تا رنگ آن تیره شود بعد بخورید.
• مقداری انیسون را بو دهید و با هم وزن آن ریشه انجبار مخلوط و بسایید. صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را کفلمه کنید.
• مصطکی رومی، صمغ عربی، کوکنار، تخم گشنیز و ناردانه را به نسبت مساوی مخلوط و هر صبح، ظهر و شب یک قاشق چایخوری از آن را کفلمه کنید.
• بلوط، سماق، آرد سنجد، تخم مرو، تخم گشنیز بو داده، خرنوب، کنار و عود هندی همه را نرم کنید و روزی سه مرتبه هر بار یک قاشق مرباخوری از آن را بخورید.
• اگر مبتلا به اسهال شده اید و طولانی و مزمن شده است باید از خوراکی هایی که با این بیماری سازگار نیستند پرهیز کنید. مانند: قند، شکر، سرکه، گلاب، آب سرد، شیر، کره، روغن، گردو، فندق، آلو، آلوچه براقانی، تخم مرغ آب پز، سبزیجات خام، غذاهای مانده، انواع کنسرو، همچنین باید از جماع و فکر کردن نیز پرهیز کنید.

درمان اسهال و استفراغ:

• تاج ریزی را به تنهایی بجوشانید و به مرور آبش را بنوشید.
• خلال نارنج ساییده شده را با عسل مخلوط و روزی سه قاشق میل فرمایید.
• نعناع خشک ۱۰ گرم، هل شش نخود و تباشیر هندی ۵ گرم همه را بجوشانید و آب آن را به مرور بنوشید.
• ۲۰ گرم تباشیر هندی را نرم بسایید و با یک لیتر عرق نعناع مخلوط و هر ۱۵ دقیقه یک فنجان بنوشید.
• هنگامی که اسهال با استفراغ توام باشد خاک شیر و تاجریزی را با هم بجوشانید و آب صاف کرده آن را با نبات شیرین کنید و به مرور بنوشید.
• گل تباشیر، تباشیر قلمی، تباشیر صدفی و جوهر تباشیر از هر کدام ۵ گرم همه را نرم بسایید و با یک لیتر آب جوش یا عرق نعناع مخلوط و هر ساعت یک فنجان بنوشید.

درمان اسهال و استفراغ اطفال:

• برای درمان اسهال و استفراغ اطفال باید روزانه به مقدار ۱۰ سانتی گرم نمک به شیر او اضافه کنید.
• روزی یک الی سه لیتر آب جوشیده سرد شده ای که در هر لیتر آن ۴ مثقال سرم نمکی حل کرده باشید را به مرور به او بخورانید.
• اسهال طفل: چاى كوهى، پوست پسته، چاى سبز، از هر كدام، 5 گرم، زنيان 10 گرم را مخلوط و قدرى از آن را داخل آب جوش ريخته و پس از دم كشيدن همراه نبات به طفل بدهيد.
• اگر اسهال طفل به دليل دندان درآوردن بود: زيره سبز و سياه، زنيان را بو داده در داخل پارچه‏اى بريزد و بر روى دندان‏هاى طفل قرار دهيد.
• تغذیه زمان اسهال کودک: موز (هشت ماهگی)، برنج و لعاب برنج (شش ماهگی)، نان تست خشک (هشت ماهگی)، پوره هویج (هفت ماهگی)، پوره سیب (هشت ماهگی).

درمان اسهال سرد:

• خوردن گرمی ها
• ضماد (برگ زیتون + آرد جو + آب) زیر ناف، برای قطع اسهال بچه ها بسیار مفید است.
• درمان اسهال و تب‌های صفراوی با خرفه سبزی خرفه را پخته، سپس با کمی روغن زیتون و پیاز تفت داده و میل کنید.
• برای درمان آب نمک می دهیم درمان می شود و یا آب نمک شیرین یعنی آب نمک به همراه عسل، سرعت درمان را بیشتر می کند.
• در زمان اسهال از خوردن لبنیات، فست فودها، غذاهای سرشار از آبگوشت، غذای چرب، لوبیا، کلم، آلو و هلو، گلابی، الکل، کافئین پرهیز کنید.
• عسل یک قاشق غذاخوری + بارهنگ یک قاشق مرباخوری + عرق نعناع یک لیوان را 10 دقیقه بجوشانید و (هر 4 یا 6 ساعت میل کنید) این ترکیب اسهال وبایی (اسهال وبایی اوج اسهال سرد است) را نیز درمان  می کند. (کسانی که عسل می خورند، وبا نمی گیرند).
• استفراغ یا اسهالی که به دلیل غذای فاسدی ایجاد شده، اگر با داروی درمان شود، در واقع نگه داشتن آن غذای فاسد در بدن است، لذا بهتر آن است که با ادامه استفراغ یا اسهال مواد فاسد را از بدن دفع نمایید. (برای اینکه آب بدنتان کم نشود آب فراوان بنوشید و یا سروم تزریق کنید).

درمان اسهال گرم:

• ضماد (برگ زیتون + آرد جو + آب) زیر ناف، برای قطع اسهال بچه ها بسیار مفید است.
• اسهال گرم با یک کته ماست (برنج و ماست)، ماست یا خوردن دوغ و ترک گرمی ها درمان می شود و اسهالش خطرناک هم نیست.
• در زمان اسهال از خوردن لبنیات، فست فودها، غذاهای سرشار از آبگوشت، غذای چرب، لوبیا، کلم، آلو و هلو، گلابی، الکل، کافئین پرهیز کنید.
• استفراغ یا اسهالی که به دلیل غذای فاسدی ایجاد شده، اگر با داروی درمان شود، در واقع نگه داشتن آن غذای فاسد در بدن است، لذا بهتر آن است که با ادامه استفراغ یا اسهال مواد فاسد را از بدن دفع نمایید. (برای اینکه آب بدنتان کم نشود آب فراوان بنوشید و یا سروم تزریق کنید).

داروها:

1. گارلت
2. مبورین
3. لوپرامید
4. آلوسترون
5. نیتازوکسانید
6. ریفاکسیمین
7. افلوکساسین
8. فورازولیدون
9. آزیترومایسین
10. دیفنوکسیلات
11. دی سیلکومین
12. لووفلوکساسین
13. دی فنوکسیلات
14. کوتریموکسازول
15. بیسموت ساب سالیسیلات

فعالیت:

• فعالیت خود را تا توقف اسهال کاهش دهید.

رژیم غذایی:

1. اگر همراه اسهال تهوع وجود داشته باشد، تنها قطعات کوچک یخ بجوید.
2. اگر تهوع ندارید، تنها مایعات شفاف را به طور تدریجی بنوشید تا زمانی که اسهال برطرف شود، مثل چای، سوپ، یا ژلاتین.
3. پس از رفع علائم، غذاهای نرم مثل غلات، برنج، تخم مرغ، و سیب زمینی پخته شده، و نیز ماست به مدت 2 الی 1 روز میل کنید.
4. دو تا سه روز پس از رفع اسهال، رژیم غذایی عادی خود را از سر گیرید، البته بهتر است از مصرف میوه، الکل و غذاهای پر ادویه تا چند روز دیگر پرهیز کنید.
5. غذاهایی بخورید که پکتین بالایی دارند؛ مثل سیب، موز و ماست، پکتین یک فیبر حلال محلول در آب است و به کاهش اسهال کمک می کند.
6. غذاهایی را بخورید که پتاسیم بالایی دارند؛ مثل آبمیوه، نوشیدنی های ورزشی و سیب زمینی بدون پوست و موز، پتاسیم اغلب برای از بین بردن اسهال موثر است.
7. مواد غذایی مصرف کنید که سدیم بالایی دارند؛ مثل سوپ، نوشیدنی های ورزشی، کراکرها و چوب شور و نمک. سدیم به نگه داشتن آب در بدن کمک می کند و بنابراین بدن با کم آبی مواجه نمی گردد.
8. به اندازه کافی پروتئین بخورید، گوشت گاو کبابی، گوشت بوقلمون، مرغ و تخم مرغ پخته شما را از خستگی در چنین شرایطی دور نگه می دارد (البته توجه داشته باشید در صورت داشتن تب از مصرف فرآورده های گوشتی پرهیز کنید).
9. هنگام استفاده از سبزیجات و میوه ها، آنها را به خوبی بپزید و خام مصرف نکنید: بعضی از میوه ها و سبزیجات خام، اسهال را بدتر می کنند. مواد غذایی را استفاده کنید که در آن ها هویج، قارچ، کرفس، پوره گوجه فرنگی، مارچوبه، سیب زمینی بدون پوست به صورت پخته یا سوخاری به کار رفته باشد. از نوشیدنی های کربنیزه، الکلی، کافئین دار و همچنین غذاهای سرد یا داغ استفاده نکنید.
10. از محصولاتی که حاوی تنباکو هستند، دوری کنید، زیرا گوارش شما را به مشکل می اندازد.
11. از غذاهای بیش از حد چرب و سرخ کردنی استفاده نکنید، زیرا موجب افزایش اسهال می شوند.
12. از مواد خوراکی که باعث نفخ می شوند، مثل جویدن آدامس و نوشیدنی های کربن دار دوری کنید، زیرا گوارش شما را به مشکل می اندازند.
13. مصرف محصولات حاوی شیر و خود شیر را محدود کنید، زیرا هضم سختی دارند و اسهال را افزایش می دهند.
14. از آجیل، میوه خام، سبزیجات، نان غلات کامل و محصولات سبوس دار استفاده نکنید، زیرا مشکلات گوارشی زیادی را برای شما به وجود خواهد آورد.
15. خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با رب انار، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی با کشمش، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو بادمجان، خوراک قارچ و سیب زمینی، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک کلم بروکلی، خوراک لوبیا سبز ۲، یتیمچه، خوراک بادمجان و عدس، خوراک لوبیا سفید با قارچ، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا و عدس، تاس کباب سویا، لوبیا با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک بورانی، خوراک کشمشی، خوراک لوبیا چشم بلبلی، آش گندم با حبوبات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش باقلا، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش خرفه ۲، آش زردآلو، آش سماق، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش جو با حبوبات ۱، آش کلم برگ، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش شلغم ۱، آش انار، آش برگ چغندر، آش حبوبات ۱، آش حبوبات ۲، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۱، آش رب، آش زرشک، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، مرصع پلو، صیفی پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۱، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، سبزی پلو، ماش پلو، پلو مخلوط، لپه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، نخود فرنگی پلو ۱، گشنیز پلو با سویا، بادمجان پلو ۱، بلغور پلو، خورش شهد فسنجان، خورش قیمه، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با قارچ، خورش کدو حلوایی، خورش هویج و به، خورشت کنگر، کتلت عدس ۱، کتلت عدس ۲، کتلت هویج و سیب زمینی، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کوفته سبزیجات، کماچ ساده، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار، خرمای سبز و کال، خرما خرک، مغز بادام پوست کنده، زالزالک، عرق نعناع، سنجد، آب سیب درختی، آب هویج، آب لیموی تازه، چای پر رنگ، سیر، خاکشیر خشک به صورت کفلمه و بدون آب، ماست شیرین کیسه انداخته شده، ماست شیرین و تازه با پونه، آش ماش پوست کنده، کته برنج با ماست شیرین و تازه، کته برنج با ماش بو داده و ماست شیرین و تازه، آب زردک، آب هویج، نان ذرت، قهوه غلیظ و تلخ، تخم مرغ آب پز سفت با نعناع، حریره با مغز بادام پوست کنده، نان با نعناع تازه، آب دمکرده نعناع و پونه، کوبیده هسته های انار، کوبیده هسته های انگور، آش سماق، آب جوشانده برگ اسفناج، نعناع خشک، پونه خشک، کشک بو داده، فوفل، دارچین، جوز هندی، هیل قرابی، آب جوشانده جفت، پودر بلوط.
16. خوردنی های مضر: در صورت وجود اسهال از محصولات گرفته شده از شیر (غیر از ماست)، غذاهای چرب یدار، ادویه جات و سایر مواد متحرک کننده که ممکن است اسهال را بدتر کند باید دوری کرد و تا زمانی که بیمار به طور کامل بهبود نیافته از مصرف این خوراکی ها اجتناب کند.

نکته:

• کسی که با بزاق غذا می خورد به یبوست و یا اسهال دچا رنمی شود.
• اگر از وجود وبا در سبزیجات می ترسید آن ها را با آب و نمک یا با سرکه بشویید.
• کسی که دچار اسهال شده نباید از روغن های گیاهی و حیوانی استفاده کنه چرا که مصرف روغن شدت اسهال را زیاد می کند.
• در اصطلاح عوام اسهال را دفع مدفوع روزانه به صورت شل یا آبکی، همراه با افزایش قابل توجه دفعات اجابت مزاج می دانند. اما از نظر علمی مدفوع با حجم مایع ۳۰۰ سی سی به بالا در ۲۴ ساعت و وزن مدفوع بالای ۲۰۰ گرم در روز را اسهال می گویند. ولی مورد دیگری داریم که دفعات اجابت مزاج بالا است ولی اسهال حقیقی نداریم و این حالت را (اسهال كاذب) می نامند. در این اسهال خروج مکرر و متناوب حجم های کم مدفوع به دلایل مختلف داریم که به جای آن ترشحات مخاطی چسبناک و کف آلود كه گاهی به سختی با آب پاک می شوند دیده می شود. این در واقع به خاطر یبوست، سندرم روده تحریک پذیر، اختلال عصبی، حرکتی در عضلات و اسفنکترهای دخیل در دفع مدفوع است که باعث تحریک ترشح مخاطی می شوند. این ترشحات مخاطی جمع شده ایجاد فشار و احساس دفع را در فرد به وجود می آورند، لذا او مکرر به دستشویی می رود ولی دفع مدفوع یا بسیار ناچیز است یا اصلا مدفوع وجود نخواهد داشت و فقط ترشحات مخاطی دارد. اگر هم مدفوع باشد اول مدفوع ناچیز که معمولاً هم قوام سختی دارد خارج شده و بعد ترشحات مخاطی دفع می گردند و به هر حال این شرایط ایجاد اسهال کاذب می کند که گاهی حتی با بی اختیاری مدفوع همراه می شود. بدین لحاظ فرد از نظر روانی و اجتماعی شدیداً آزرده می شود و بیمار با شکایت از بیماری خود به عنوان اسهال نزد پزشک می رود در حالی که در واقع اسهال ندارد و اشکال در جای دیگر است. درمان این نوع اسهال، رفع همان عامل زمینه ای خواهد بود که باعث ایجاد آن گردیده است.
• انواع اسهال حقیقی: تقسیم بندی های مختلفی برای اسهال های حقیقی وجود دارد که به هر یک از جنبه خاصی پرداخته خواهد شد، اما مهم ترین جنبه ای که از لحاظ بالینی بسیار اهمیت دارد، مدت زمان اسهال است. اگر یک روند اسهالی ۲ هفته طول بکشد اسهال را به نام اسهال پایا و بالای ۴ هفته را تحت عنوان اسهال مزمن می شناسیم. خود این انواع هم زیر مجموعه هایی را در بر می گیرد. در اسهال حاد بر حسب علت اسهال اعم از اینکه عفونی و ناشی از عوامل بیماری زای مختلف یا از باکتری ها، ویروس ها و انگل های مختلف باشد مورد بررسی قرار می گیرد. علت دیگر که از لحاظ اهمیت در درجه دوم است عوارض جانبی داروهای مختلف است. به ویژه در مورد داروهای پر مصرف، مثل آنتی بیوتیک ها اهمیت پیدا می کند. علت سوم مواجهه با سموم مثل حشره کش ها، آفت کش ها و گازهای شیمیایی جنگی است که این عوامل با اثر روی سیستم گوارشی و سیستم های کنترلی دیگر، مثل جریان خون و اعصاب ورودی به سیستم گوارشی باعث بروز اسهال می شوند. اسهال های پایا حالت بینابینی دارد یعنی هم علل اسهال حاد، هم علل اسهال مزمن می تواند در آن دخیل باشد، اما شباهت بالینی بیشتری به اسهال های حاد خواهند داشت. اکثراً علل عفونی یا دارویی، شیمیایی در آن دخیل اند. اسهال های مزمن خیلی مهم هستند و باید زمینه های خطرناک مثل بدخیمی و یا بیماری های التهابی گوارشی اولیه در آن مد نظر باشد. اگر این علل زمینه ای، به موقع بررسی شده و تشخیص داده شوند بسیاری از موارد بستری و جراحی های سنگین و پر هزینه، حتی مرگ و میرهای ناشی از سرطان ها و سایر علل ناتوان کننده سیستم گوارشی در حد قابل توجه رفع خواهد شد و موجب صرفه جویی در هزینه های بهداشتی، درمانی و حفظ نیروی انسانی سالم و قوی برای جامعه خواهد شد. زیرا یک بیمار بستری علاوه بر هزینه زیادی که به بخش بهداشت و درمان وارد کرده که یک نیروی کار و مولد برای جامعه است و از این لحاظ هم به چرخه تولید و اقتصاد جامعه صدمه می خورد. لذا یک توجه ساده به اسهال و علائم آن و تشخیص نوع آن که حاد یا مزمن است می تواند کمک بزرگی هم به خود او و سلامتی اش باشد و هم برای جامعه زیان آور نباشد. انواع اسهال مزمن برحسب علت به ۵ دسته تقسیم می شوند که هر یک اهمیت بالینی و پیش آگهی خاص خود را دارد. از لحاظ بستری بیماران و پیگیری بالینی، اهمیت اسهال مزمن چیزی کمتر از اسهال حاد نیست و حتی در اغلب موارد این اسهال ها مهمتر جلوه می کنند.
• اسهال های ترشحی: اسهال های ترشحی ناشی از اختلال در انتقال آب و الکترولیت ها از مخاط روده کوچک و روده بزرگ است. در حالت طبیعی روده ها به ویژه روده بزرگ مقدار زیادی از آب همراه با مواد گوارش شده و الکترولیت های مهم مثل سدیم و پتاسیم باز جذب می کنند. لذا در حفظ آب بدن و طراوت اندام های مختلف نقش دارند. زیرا کم آبی سلول های بدن طراوت سلولی و کارکرد آن را کاهش می دهد. اگر زمان بیشتری کم آبی ادامه یابد با زندگی سلول ها و زندگی فرد منافات دارد. در اسهال ترشحی مدفوع آبکی و حجیم دیده می شود و حتی اگر فرد مدتی از غذا خوردن امتناع کند (مثل زمان روزه داری) باز هم اسهال تداوم خواهد داشت.) در این نوع اسهال هیچگونه سوء جذب مواد محلول مثل قندها و … نداریم، لذا غلظت مدفوع از لحاظ اسمزی طبیعی است.
• ۲. اسهال اسمزی: اگر در جذب مواد محلول در آب، مثل قندها به هر دلیلی اختلال ایجاد شود این مواد در فضای لوله گوارش باقی مانده و مقدار زیادی آب به سمت خود می کشد (قدرت کشش آب توسط مواد محلول را با معیار (اسمولالیته می سنجند)، لذا این اسهال را به دلیل وجود این خاصیت اسهال های اسموتیک یا اسمزی گویند. مواد مذکور، موادی هستند با اسمولالیته بالا و قند و آبی که به سمت خود می کشند بسیار فراوان است ظرفیت و توانایی روده بزرگ کمتر از آن است که تمام آب تجمع یافته در فضای لوله گوارش را دوباره جذب کند و به جریان خون برگرداند. بنابراین شخص مقدار قابل توجه از آب بدن خود را به صورت اسهال از دست می دهد و این یک خطر بالقوه است.
• ۳. اسهال چرب: اسهال های چرب را اصطلاحاً اسهال های استئاتورهای هم می گویند. علت این اسهال ها هرچه باشد نهایتاً موجب سوء جذب چربی ها شده و این چربی ها به ناچار داخل محتويات مدفوع می شوند و ظاهر گریس مانند و چسبنده ای به مدفوع می دهند. به علاوه به دلیل اینکه مواد چرب توسط باکتری های موجود در لوله گوارش انسان مصرف می شوند، تبدیل به اسیدهای چرب با اسمولالیته بالا و نیز مواد بدبوی دیگر می گردند. لذا معمولاً بوی بد مدفوع یکی از نشانه های این اسهال است.
• ۴. اسهال های با علل التهابی: این اسهال ها بسیار آزار دهنده هستند و علت آن وجود خون و عفونت ناشی از ضایعات التهابی است. گاهی التهابات با تب همراه است که باید توجه شود. در افراد مسن اگر خونریزی و التهاب وجود داشت حتماً باید پیگیری های بعدی انجام شود تا خدای ناکرده بدخیمی و سرطان های لوله گوارش از احتمالات موجود خارج گردد. البته جای نگرانی نیست، زیرا این سرطان ها آنقدر فراوان نیستند ولی برای اطمینان خاطر توسط پزشک و بیمار بهتر است این پیگیری ها صورت گیرد. بسیاری از عفونت ها هم می توانند ایجاد التهاب در لوله گوارش کرده که این التهاب اگر عفونت مزمن شود به حالت مزمن در می آید و موجب اسهال می گردد. بیماری های التهابی مزمن دیگری هم وجود دارد که بیماری های التهابی نهانزاد روده نام دارند و به اختصار B.D نامیده می شود. در این گروه دو بیماری کرون و کولیت اولسراتیو قرار دارند و از علل شایع اسهال مزمن در بزررگسالان هستند که همراه با یک سری علائم التهابی در سایر اعضاء مثل مفاصل و پوست (به صورت ضایعات جلدی) بروز می کنند.
• اسهال حرکتی: لوله گوارش در جدار خود عضلات احشایی دارد که توسط سیستم عصبی خودکار بدن کنترل می شود. شبکه عصبی انتریک هم در جدار روده در مجاورت این عضلات قرار دارد و در واقع فرمان های سیستم عصبی خودکار را این سیستم، عصبی انتریک به عضلات منتقل می کند. حال اگر اشکال در این سیستم عصبی انتریک یا در خود سیستم عصبی خودکار بدن باشد و یا عضلات جدار روده تخریب شده باشد، در حرکات منظم لوله گوارش و روده ها مشکل ایجاد می شود. این مشكل باعث می شود که مواد غذایی سریع طول لوله گوارش را طی کند. به دلیل عدم جذب صحیح و نا کافی، این مواد وارد مدفوع شده و از آنجا که معمولاً آب زیادی هم به خود می گیرند دفع مدفوع به صورت آبکی و اسهال است.
• انواع اسهال حاد: بیش از ۹۰% اسهال های حاد به واسطه عوامل عفونی بیماری زا ایجاد می شوند، لذا اغلب با تب، درد شکم و استفراغ بروز می کنند. اکثرً عوامل اسهال عفونی بیشتر از راه مدفوعی یا دهانی منتقل می شوند. یعنی اگر آب یا غذای آلوده به مدفوع انسان یا حیوان مبتلا به ارگانیزم بیماریزا توسط فرد سالم مصرف شود، این میکروارگانیزم ها وارد دستگاه گوارش می شوند و بسته به نوع ارگانیزم، بیماری های مختلفی ایجاد می کنند. به طور طبیعی در روده تمام انسان ها، یک سری میکروارگانیزم ها به صورت همزیستی با انسان زندگی می کنند و حتی با تولید ویتامین هایی مثل K,B برای او سودمندند. اما همین موجودات می توانند در افراد نقص ایمنی و در اطفال و سالمندان که ایمنی کمتری دارند به عنوان یک عامل فرصت طلب، ایجاد بیماری و عفونت کنند. لذا یکی از اسهال های مهم که باید به آن توجه شود اسهالی است که از شیمی درمانی، سوء تغذیه و یا ایدز ایجاد نقص ایمنی کرده و شخص دچار اسهال می شود. در اینجا اصلأ شدت اسهال مهم نیست. حتی یک اسهال خفیف هم می تواند خطرناک باشد، لذا اگر فرد سالمند یا کودک (به خصوص در سنین زیر ۵ سال) یا فردی که تحت شیمی درمانی قرار دارد اسهال شد حتماً مشاوره و کمک گرفتن از پزشک معالج به عنوان یک امر ضروری باید انجام گردد. این کار از عواقب شدید و وخیم بعدی به موقع جلوگیری خواهد کرد و بسیاری از بیماران را از مرگ حتمی نجات خواهدداد. خوشبختانه در کشور ما بیماری مهلک ایدز نسبت به کشورهای غربی فراوانی کمتری دارد ولی اگر شخصی از اطرافیان شما خدای ناکرده دچار این بیماری است علاوه بر عفونت سایر دستگاه ها باید از لحاظ عفونت های گوارشی و اسهال حتماً توسط پزشک بررسی دقیق به عمل آید. زیرا عفونت های منجر به اسهال در این بیماران با عوامل غیر معمول و فرصت طلب مثل تک یاخته و قارچ ها و ویروس ها همراه است که در افراد عادی به احتمال ضعیفی ایجاد بیماری می کنند. این افراد بهتر است از آب آشامیدنی جوشیده و سرد استفاده کنند تا ارگانیزمی داخل آن نباشد و در مصرف غذاها هم نکات ایمنی را بیشتر رعایت کنند. اسهال در افراد سالم و با ایمنی طبیعی معمولاً توسط ارگانیزم های بسیار قوی و مهاجم که قادرند خود را از دام سیستم ایمنی بدن انسان به طرق مختلف برهانند و موجب بیماری گردند، ایجاد می شود. این اسهال ها در مناطق فقیرنشین و کم بهره از منابع بهداشتی که آب آشامیدنی سالم و مواد غذایی گندزدایی شده و عاری از میکروب در اختیار ندارند، بیشتر دیده می شود. در کشور ما هم که یک کشور در حال توسعه است این نوع اسهال حاد عفونی به ویژه در مناطق روستایی و محروم دیده می شود. اما به طور کلی افراد در معرض خطر اسهال های عفونی (به جز موارد نقص ایمنی که در بالا ذکر شد) شامل افراد زیر می باشند:
• الف) مسافرین: شاید تا به حال واژه اسهال مسافرتی را شنیده باشید. افراد زیادی در اثر مسافرت دچار اسهال عفونی حاد می شوند که شایع ترین عامل آن باکتری های موسوم به باسیل های گرم منفی مثل ایشرشیاکولی، شیگلا، شالمونلا و… هستند. معمولاً اکثر مسافرت ها در زمان تعطیلات انجام می شود و اکثراً در فصول گرم سال. گرمای هوا باعث رشد بهتر و بیشتر میکروب های بیماری زا و ایجاد اسهال و مسمومیت غذایی در افراد می شود. معمولاً در مسافرت ها به دلیل استفاده از غذاهای بین راهی که با موازین بهداشتی صحیح تهیه نمی شوند و استفاده از آب نهرها و چشمه ها که احتمال آلودگی آنها زیاد است، اسهال امری شایع به نظر می رسد. لذا بهترین راه پیشگیری این است که برای بین راه آب و غذای سالم از منزل با خود همراه برده و در طی سفر هم حتی الامکان غذاها را خودتات طبخ کنید و اگر مقدور نشد برای تهیه غذا به مراکز شناخته شده و مطمئن از لحاظ بهداشتی مراجعه کنید. یکی از عفونت های شایع اسهال مسافرتی، انگلی به نام ژیاردیا است که در اطفال اگر موجب اسهال شود، درمان آن لازم و ضروری است. زیرا باعث سوء جذب چربی ها و ویتامین های لازم شده، موجب عقب ماندگی رشد کودک می گردد. سالمونلا و شیگلا بیشتر از راه گوشت مرغ و تخم مرغ خام یا نیم پز یا نیمرو که حرارت کافی برای کشتن میکروب به آن نمی رسد دیده می شود. لذا حتماً باید این مواد به دقت پخته شوند. coli در منابع آب و گوشت به ویژه همبرگر و کالباس که به صورت نیم پز خام یا کبابی خورده می شوند دیده می شود. یک نوع از E.coli به نام H70157 در همبرگر کبابی یا نیم پز هست که ایجاد همولیز می کند؛ یعنی باعث تخریب گلبول های قرمز خون می شود که مواد حاصل از این تخریب در ادرار ظاهر شده، رنگ ادرار را تیره می کند، این علامت به همراه اسهال دیده می شود. سس مایونز، کرم ها، ژله ها، خامه و حتی سبزیجات و میوه جات خام می توانند آلوده باشند. به دلیل اینکه در مسافرت امکانات بهداشتی محدوتر از منزل است، انسان را گرفتار کرده و ایجاد اسهال مسافرتی می کند.
• ب) مصرف کنندگان مواد غذایی خاص: همبرگر نیم پز، کالباس، سبزیجات خام، تخم مرغ، ماهی، صدف و سایر فرآورده های دریایی خام و… که در بالا هم ذکر شده احتمال آلودگی و ابتلا به اسهال را بیشتر می سازند. باید حتی الامكان مواد غذایی را پخته مصرف کنند و مواد غذایی مثل سبزیجات که خام مصرف می شوند قبل از مصرف دقیقاً گندزادیی و شستشو شوند.
• ج) افرادی که در محل های خاص کار می کنند: افرادی که در خانواده، مهدکودک ها، مدارس، پادگانه ا، زندان ها و … به طور دسته جمعی کنار هم زندگی می کنند. این افراد به دلیل تماس نزدیک و مداوم احتمال آلودگی بیشتری دارند و یک عفونت اسهالی مثل ژیاردیا به راحتی بین آنها انتشار می یابد. لذا رعایت بهداشت و ضد عفونی کردن تمام لباس ها، ملحفه ها، سرویس های بهداشتی، حتی کف زمین و دیوارها و ظروف غذاخوری در این مراکز الزامی است. شیگلا، ژیاردیا و ارگانیزم های دیگر مولد اسهال عوامل شایع در این افراد هستند. در این میان افراد خانواده هم در معرض خطر قرار می گیرند زیرا به طور مداوم با یک دیگر تماس نزدیک دارند، لذا خانم های خانه دار که نظافت را برعهده دارند باید حتماً به این امر واقف باشند.
• د) افراد بستری در بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی: سالمندانی که در بیمارستان و یا خانه سالمندان بستری هستند، بر اثر عفونت های بیمارستانی دچار اسهال می گردند. مسئولین بیمارستان یا مراکز بهداشتی و خدماتی ذیربط باید با ضد عفونی کردن وسایل و لباس های بیماران و محیط زندگی آنها، از این امر پیشگیری کنند.
• اسهال چرب (استاقوره): به طور کلی اسهال به عنوان افزایش وزن مدفوع (بیش از ۲۰۰ گرم در روز) تعریف می شود. معمولاً قوام مدفوع کاهش یافته و دفعات، فوریت و بی اختیاری مدفوعی نیز رخ می دهد. در اسهال چرب افزایش میزان چربی در مدفوع، شلی و چسبندگی مدفوع نیز به علائم بالا افزوده می شود. این نوع از انواع اسهال در بسیاری از اختلالات صفراوی مشاهده می شود که علت آن عدم جذب صحیح چربی ها در روده باریک به علت اختلالات موجود در املاح صفراوی است. این عدم جذب صحیح چربی ها منجر به افزایش میزان چربی در مدفوع می شود. افزایش میزان چربی مدفوع خود باعث ایجاد حالتی شل و چسنبده در مدفوع شده که به این حالت اسهال چرب یا استاقوره می گویند.
• اسهال مسافران: یکی از دلایل اسهال شایع، اسهال در طول مسافرت است که به آن اسهال مسافران می گویند. برای پیشگیری از آن باید غذاها و محصولات لبنی را به دقت انتخاب کنید. میوه ها و سبزی های تازه باید به دقت شستشو شوند و به صورت تازه و میوه ها پوست کنده یا پخته مصرف شوند. از فروشندگان دوره گرد خیابانی خوراکی خریداری نشود. چون فروشندگان دوره گرد خیابانی به دلیل نداشتن تسهیلات بهداشتی کافی عامل بروز بیماری خواهند شد. مسافرانی که به مناطق پر خطر مسافرت می کنند باید از آب های آماده در بطری های بهداشتی و نوشابه های کربن دار موجود در بازار استفاده کند و از مصرف آب از مکان های مختلف دوری گزینند. اسهالی که بیش از شش مرتبه در طول روز رخ می دهد بیش از دو روز طول خواهد کشید. در صورت وجود تب، وجود خون يا عفونت در مدفوع، غش کردن و افتادن به زمین، ضربان تند قلب یا ادرار بسیار کم لزوم بررسی طبی را می طلبد.
• اگر بیش از سه بار در روز مدفوع آبکی دارید و به اندازه کافی مایعات نمی نوشید، ممکن است بدنتان کم آب شود. در صورت عدم درمان، این می تواند یک مشکل جدی باشد.
• اگر از وجود وبا در سبزیجات می ترسید آن ها را با آب و نمک یا با سرکه بشویید.
• کسی که با بزاق غذا می خورد به یبوست و یا اسهال دچا رنمی شود.