استفراغ شدید حاملگی: عبارت است از تهوع و استفراغ شدید در یک خانم حامله، که باعث کم آبی بدن و تغییرات شدید در ترکیب شیمیایی بدن می شود، این حالت، متفاوت و بسیار جدی تر از حالت تهوع و گاهی استفراغ صبحگاهی معمول در خانم های حامله است. حالت تهوع و استفراغ در بارداری بیشتر از هفته چهارم تا ششم شروع می شود و در بیشتر خانم ها تا هفته چهاردهم ادامه خواهد داشت.

علائم:

1. تهوع شدید
2. کم آبی بدن
3. تند شدن ضربان قلب
4. سردرد، گیجی یا خواب آلودگی و بی حالی
5. پوست رنگ پریده، مومی، خشک و گاهی زرد
6. وزن نگرفتن، یا کاهش وزن به زیر وزن قبل از حاملگی
7. استفراغ پایدار (معمولاً 8 الی 4 هفته)، ابتدا حاوی مخاط، سپس صفرا، و نهایتاً خون

علت:

• بیماری تیروئید
• التهاب لوزالمعده
• بیماری مجاری صفراوی
• عوامل روانی مثل افسردگی یا پاسخ نامناسب و ناگافی به استرس
• حاملگی دو قلو یا چند قلو، که باعث تولید مقادیر زیادی از هورمون گنادوتروپین جفتی می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. طلاق
2. اولین حاملگی
3. استرس عاطفی
4. زیاد شدن وزن مادر
5. حاملگی در سنین کم
6. خانم هایی با پوست روشن

پیشگیری:

1. در تمام مراحل حاملگی رژیم غذایی مناسب داشته باشید.
2. به هنگام حاملگی، هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید.

عواقب مورد انتظار:

• معمولاً با گذشت زمان و درمان مناسب (جایگزین مایعات از دست رفته) خوب می شود.

عوارض احتمالی:

1. کم آبی شدید بدن
2. ندرتاً رشد نامناسب جنین یا پیامد نامناسب در جنین.

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار.
2. بررسی های تشخیصی ممکن است برای رد سایر اختلالات کبد، کلیه، لوزالمعده، روده و مجرای گوارش انجام گیرند.

درمان طب نوین:

• درمان این اختلال با توجه به شدت علائم در نظر گرفته می شود. در صورت کاهش وزن و از دست دادن آب، اقدامات درمانی در بیمارستان دنبال خواهد شد، که عبارت است از:
• تزریق مایعات از راه وریدی
• مصرف داروهایی جهت توقف تهوع و استفراغ
• در صورت عدم بهبود علائم با درمان های فوق، تغذیه رسانی از طریق لوله ای از راه بینی به معده و یا از راه رگ ها انجام خواهد شد.
• اگر تهوع و استفراغ شما خفیف باشد امکان بهبود آن با چند اقدام ساده ولی کاربردی وجود دارد:
• مصرف زنجبیل
• آرام خوردن غذا
• دوری از بوهای زننده
• داشتن استراحت کافی
• آرام خارج شدن از تخت‌ خواب
• اجتناب از دراز کشیدن بعد از غذا
• اجتناب از غذاهای چرب، تند و سرخ کردنی
• رایحه ‌درمانی با عطرهایی مانند لیمو، نعناع یا نارنج
• شستشوی دهان و مسواک زدن دندان‌‌ها پس از غذا
• مصرف ویتامین‌های دوران بارداری همراه با غذا یا قبل از خواب
• مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده
• چای نعناع یا مکیدن آب نبات نعناع به خصوص پس از خوردن غذا
• اجتناب از خالی ماندن معده در طول روز با خوردن تنقلات و ریزه‌خواری
• مصرف آب و مایعات به اندازه‌ی کافی و به صورت جرعه جرعه در طی روز
• استفاده از طب فشاری بر روی نقطه‌ی موجود در سه انگشت بالاتر از مچ دست
• خوردن غذاها به صورت نیمه‌گرم (به دلیل بویی که در هنگام داغی ایجاد می‌کنند)
• کاهش حجم مواد غذایی در هر وعده و افزایش تعداد وعده‌های غذایی در شبانه‌روز
• استفاده از نان تُست یا بیسکوئیت بیست تا سی دقیقه قبل از بلند شدن از تخت‌ خواب
• قرار گرفتن در هوای تازه (قدم زدن و یا باز کردن یک پنجره ممکن است حالت تهوع را تسکین دهد)
• پرهیز از محرک‌هایی محیطی مانند سوسو کردن نور لامپ، بوی شدید عطر، ماشین سوار شدن طولانی، اتاق گرم و گر گرفته

درمان طب سنتی:

• روزانه خود را وزن کنید و هرگونه تغییر غیر طبیعی را به پزشک خود گزارش دهید.
• حتی­المقدور استرس را کم کنید، روان درمانی غالباً برای غلبه بر مشکلات عاطفی مفید خواهد بود.
• اگر در حاملگی دچار استفراغ شدید، باید از ویتامین B1 و B2، سیراب و شیردان، دل و قلوه، جگر سیاه و خوش گوشت استفاده کنید.
• یکی از راه های موثر برای درمان استفراغ شدید در بارداری استفاده از گیاه دارفلفل است، به این منظور پنج تا هفت عدد دارفلفل را نرم بکوبید و در یک لیوان آب بجوشانید، سپس آب صاف کرده آن را هر مقدار که مانده است، با یک لیوان آب جوش مخلوط و شیرین کنید و صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک سوم از آن را بنوشید.

داروها:

1. بدون نظر پزشک هیچ دارویی را برای جلوگیری از استفراغ مصرف نکنید.
2. اگر داروهای دیگری برای شما تجویز شوند، به دستورالعمل مصرف آنها توجه کنید.
3. سرم درمانی برای جایگزینی مایعات و الکترولیت های از دست رفته در صورتی که این اختلال جدی باشد، امکان دارد تزریق ویتامین خصوصاً B6 و داروهای ضد استفراغ داخل رگ ضروری باشد.

فعالیت:

• استراحت در رختخواب ممکن است برای بعضی از بیماران مفید باشد، پس از بهبودی، کارهای روزمره خود را تدریجاً و هر چقدر که توانتان اجازه می دهد از سر گیرید، به مقدار متوسط کار و ورزش کنید، به مقدار کافی استراحت کنید.

رژیم غذایی:

اگر اختلال به حدی نرسیده باشد که نیاز به بستری شدن و دریافت سرم وجود داشته باشد، این دستورالعمل ها را پیگیری کنید:

1. پس از اتمام غذا، 45 دقیقه بنشینید.
2. وعده های غذایی بهتر است کم حجم و تعدادشان زیادتر باشد.
3. اگر صبح ها احساس تهوع می کنید، قبل از برخاستن از رختخواب نان سوخاری یا شیرینی خشک بخورید.
4. غذاهای سرخ کردنی یا پر ادویه نخورید؛ این وعده غذاها باعث افزایش تهوع می شوند، مصرف محصولات خصوصاً کره، شیر و پنیر را محدود کنید.
5. اگر نیاز به سرم باشد، پس از مدتی می توان به ترتیب مایعات شفاف و رقیق، رژیم کامل مایعات، و سپس رژیم عادی در وعده های کوچک را امتحان کرد.