استفراغ خونی: عبارت است از استفراغ خونی (هماتمز) اشاره به مقدار قابل توجهی خون در استفراغ دارد. رگه‌ها یا بلورهای کوچک خون در موادی که تف می‌کنید ممکن است اغلب از دندان، دهان و یا گلوی شما نشأت بگیرد و معمولاً استفراغ خونی تلقی نمی‌شود. خون در استفراغ ممکن است قرمز روشن باشد و یا می‌تواند به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره مانند دانه های قهوه ظاهر شود. خون بلعیده شده ناشی از خونریزی بینی و یا سرفه شدید می‌تواند منجر به استفراغ خونی شود، اما معمولاً استفراغ خونی نشان دهنده چیزی جدی‌تر است و نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی می‌باشد. خونریزی در بخش فوقانی دستگاه گوارش (دهان، مری، معده و قسمت بالای روده کوچک) که ناشی از زخم‌های معده و یا پارگی رگ‌های خونی است یکی از علت‌های شایع استفراغ خونی می‌باشد. چنانچه خونریزی شما با سرگیجه هنگام ایستادن، تنفس تند و سطحی و سایر نشانه‌های شوک همراه باشد، با شماره 115 و یا تلفن فوریت‌های پزشکی اورژانس در محل خود تماس بگیرید.

علائم:

1. ضعف
2. گیجی
3. تاری دید
4. حالت تهوع
5. کاهش تولید ادرار
6. گشادی مردمک ها
7. تنفس تند و سطحی
8. سرگیجه، احساس ضعف یا غش کردن
9. پوست سرد، مرطوب، چسبناک و رنگ پریده
10. ضربان قلب سریع، اضطراب، یا تحریک پذیری
11. درد شدید معده، استفراغ مقادیر زیادی خون، استفراغ مکرر یا علائم نگران کننده دیگر.
12. رنگ و قوام خون ممکن است بسته به علت و محل فیزیکی خون ریزی متفاوت باشد. رنگ خون می تواند از قرمز روشن تا ظاهر دانه های قهوه متغیر باشد. با توجه به علت خونریزی، ممکن است فرد علائم دیگری را تجربه کند که باید پزشک درمیان بگذارد.

علت:

• خون دماغ
• زخم پپتیک
• سوزش مری
• سرطان مری
• سرطان معده
• مصرف آسپرین
• سرطان پانکراس
• نارسایی حاد کبدی
• بلع یک شی خارجی
• سیروز (زخم شدن کبد)
• ازوفاژیت (التهاب مری)
• گاستریت (التهاب معده)
• پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
• واریس مری (گشاد شدن مری)
• استفراغ طولانی مدت و یا شدید
• تومورهای خوش خیم معده یا مری
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
• نقص در رگ‌های خونی دستگاه گوارش
• واریس معده (گشاد شدن رگ‌ها در معده)
• خوردگی معده (تجزیه بافت پوشش معده)
• افزایش فشار ورید (فشارخون بالا در ورید باب)
• التهاب دوازدهه (التهاب در بخش اول روده کوچک)
• قورت دادن مواد سمی، مثل اسیدهای خورنده یا آرسنیک.
• ضایعه دیالافوی (بیرون زدن یک سرخرگ از طریق دیواره معده)
• پارگی مالوری وایس (پارگی در مری مرتبط با فشار ناشی از استفراغ یا سرفه)
• عارضه های مرتبط با خون، مثل کاهش تعداد پلاکت های خون (ترومبوسیتوپنی)، سرطان خون، هموفیلی، یا کم خونی.
• قورت دادن خون، گاهی قورت دادن خون محتمل است، مثل وقتی که به شدت خون دماغ می شویم، این عارضه می تواند باعث پیدایش خون در مدفوع، و سیاه قیر مانند شدن آن نیز شود.
• استفاده از مواد سمی، داروهای شیمی درمانی، مرفین و الکل در رده مواد سمی طبقه بندی می شوند و می توانند باعث اسهال و استفراغ شوند، در برخی موارد، اسهال یا استفراغ شدید می شود و به صورت خونی در می آید.
• در نوزادان و خردسالان، استفراغ خونی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد: عفونت های بدو تولد، اختلالات لخته شدن خون، آلرژی به شیر، بلعیده شدن خون، از جمله از راه بینی، جسم بلعیده شدن، کمبود ویتامین .K

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سن
2. مصرف الکل
3. اضطراب و استرس
4. مصرف غذاهای مسموم
5. سابقه بیماری های گوارشی
6. مصرف بیش از حد فرآورده های کارخانه ای نظیر نوشابه

پیشگیری:

• سیگار نکشید.
• قارچ وحشی نخورید.
• واکسن هپاتیت بزنید.
• وزن متناسب داشته باشید.
• داروهای مصرفی را به پزشک اطلاع دهید.
• دستورالعمل‌های مربوط به داروها را دنبال کنید.
• از رفتارهای پرخطر مانند اشتراک سوزن بپرهیزید.
• از تماس با خون و مایعات بدن افراد دیگر خودداری کنید.

عوارض احتمالی:

1. کم آب شدن بدن و سوء تغذیه: این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که مایعات یا غذای کافی برای بدن از بین برود.
2. سندروم مالوری ویس: در موارد نادر، ممکن است استفراغ خونی باعث پارگی قسمت پایینی مری شود. این عارضه را سندرم مالوری ویس می‌نامند.
3. خفگی: فرو بردن استفراغ خونی می‌تواند باعث خفگی شود. از طرف دیگر، گاز اسیدی که از استفراغ متصاعد می‌شود، در صورت استنشاق می‌تواند باعث آسیب به ریه‌ها شود.

تشخیص:

1. از آنجایی که بسیاری از مشکلات سلامتی بالقوه وجود دارد که می تواند باعث ایجاد استفراغ خونی شود، پزشک برای تشخیص علت پس از معاینه و پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و اینکه آیا اخیراً مجروح شده اید یا خیر، تشخیص را شروع می کند. پزشک ممکن است آزمایشات تصویربرداری پزشکی را برای بررسی داخل بدن تجویز کند. تصویربرداری ناهنجاری های موجود در بدن مانند پارگی اندام ها یا رشد غیر طبیعی را نشان می دهند. شایع ترین روش های تصویربرداری برای بررسی علت این مشکل عبارتند از:
2. ام آر آی
3. سونوگرافی
4. آندوسکوپی
5. سی تی اسکن
6. تصویر برداری توسط اشعه ایکس
7. پزشک ممکن است از آندوسکوپی فوقانی برای جستجوی خون در معده استفاده کند. در این روش در حالی که بیمار آرام است پزشک یک لوله کوچک و انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ را در دهان بیمار وارد و آن را تا معده و روده کوچک پایین می برد. یک دوربین فیبر نوری در لوله به پزشک این امکان را می ‌دهد تا محتویات معده را دیده و داخل آن را از نظر وجود خونریزی بررسی کند. پزشک، همچنین ممکن است آزمایش خون را برای بررسی شمارش کامل خون تجویز کند که این روش به ارزیابی میزان خون از دست رفته کمک می کند. ممکن است لازم باشد بیوپسی نیز انجام شود تا مشخص شود که آیا منبع خونریزی التهابی، عفونی یا سرطانی است یا خیر. ممکن است آزمایش های اضافی بر اساس نتیجه شمارش خون تجویز شوند.

درمان طب نوین:

• برخی از داروها و جراحی معمولا می‌توانند استفراغ خونی را درمان کنند. در موارد شدید بالا‌آوردن خون که جریان خون شدید است، فرد ممکن است نیاز به انتقال خون داشته‌باشد. در موارد تهدیدکننده حیات نیز ممکن است احیا اضطراری و جایگزینی مایع یا خون نیاز باشد. درمان استفراغ خونی بستگی به علت بیماری دارد. بسیاری از روش‌ها برای متوقف‌کردن خونریزی شامل استفاده از آندوسکوپ و بستن زخم‌های داخلی است. به هر حال برای درمان استفراغ خونی روش‌های درمانی زیر درنظر گرفته‌ می‌شوند:
• درمان دارویی استفراغ خونی: یکی از مواردی که ممکن است برای درمان استفراغ خونی در نظر گرفته‌شود، تجویز داروهای ضد اسید برای کاهش اسید معده است تا زخم‌های معده ترمیم شوند. اگر علت استفراغ خونی زخم‌های معده و مری تشخیص داده‌شوند. همچنین ممکن است داروهایی که جریان خون را به زخم کاهش می‌دهند هم برای شما تجویز شوند. این موارد می‌توانند در درمان استفراغ خونی کمک‌کننده باشند.
• آندوسکوپی: گاهی از آندوسکوپی برای درمان زخم‌های بازی که خونریزی دارند هم استفاده می‌شود. یکی از روش‌هایی که در اندوسکوپی برای درمان استفراغ خونی کاربرد دارد، بستن زخم‌های گوارشی با گرما و یا کلیپ به یکدیگر است. اگر دو طرف زخم به هم آورده‌شود، شاید خونریزی کاهش یافته و به مرور زمان زخم بهبود پیدا کند. در این صورت استفراغ خونی هم برطرف می‌شود.
• انتقال خون: اگر مقدار خونی که بیماری با استفراغ خونی از دست می‌دهد زیاد باشد، باید خون از دست رفته را با انتقال خون جایگزین کند.
• آنژیوگرام: در صورتیکه خونریزی از یک سرخرگ باشد، از آنژیوگرام برای بستن محل خونریزی کمک گرفته می‌شود. این روش هم تشخیصی و هم درمانی است.
• جراحی: اگر خونریزی شما شدید باشد و روش‌های درمانی دیگر پاسخگو نباشند، باید جراحی انجام شود. گاهی از جراحی برای بستن زخم و گاهی برای برداشتن تومور و موانع دیگر استفاده می‌شود. به هر حال از این روش برای درمان موارد شدید کمک گرفته می‌شود.

درمان طب سنتی:

• سیاهدانه 10 گرم + پودر گشنیز 10 گرم، طرز تهیه و مقدر مصرف: داروهای فوق را با هم مخلوط کرده هر دفعه یک قاشق مرباخوری به فاصله 2-3 ساعت میل کنید.
• در صورتی که علت استفراغ زخم معده و یا روده باشد، یک قاشق غذاخوری بارهنگ، یک لیوان عرق نعناع و مقداری گلاب پنج الی ده دقیقه با شعله خیلی ملایم حرارت دهید و با عسل شیرین کرده و یک ساعت قبل از خواب جرعه جرعه میل کنید.
• اگر استفراع همراه با خون باشد (قی الدم) مقصود خونی است که مبدأ آن زخم های معده و اثنی عشر یا در اثر پاره شدن یکی از عروق معده یا اثنی عشر باشد، اولا باید از خوردن غذا منصرف شوید و استراحت کامل کنید، از تحرک زیاد و کارهای سخت و سنگین خودداری کنید، کمی آب غوره را با آب تره مخلوط کنید و بخورید یا از کندر یا گلنار فارسی یا مازو یا گل ارمنی به صورت ساییده شده و به طریق کفلمه استفاده کنید.

داروها:

• انواع گوناگونی از داروهای ضد تهوع و استفراغ وجود دارند که به‌ شکل‌های گوناگونی در دسترس هستند و بیمار، بسته به توانایی خود می‌تواند از آنها استفاده کند. این داروها به ‌شکل قرص، مایع، قرص‌های جویدنی یا تزریق داخل وریدی، عضلانی یا شیاف مقعدی قابل‌استفاده هستند. داروهای معمولِ کنترل حالت تهوع و استفراغ عبارتند از:
• پرومتازین (فنرگان)
• اندانسترون (زوفران)
• پروکلوپرازین (کمپازین)
• متوکلوپرامید (Reglan)
• دروپریدول (Inapsine)

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام فعالیت های بدنی شدید پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک نخود فرنگی و ذرت، خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ و سیب زمینی، خوراک قارچ طعم دار، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک گل کلم، خوراک بورانی، خوراک مخلوط، آش کدو خورشتی، آش خرفه ۱، آش سماق، آش عدس ۱، آش اسفناج ۲، آش برگ چغندر، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش شولی ۱، آش شولی ۲، آش رب، مرصع پلو، دم پخت گوجه ۲، سبزی پلو، ماش پلو، عدس پلو ساده، عدس پلو با کدو حلوایی، عدس پلو با قارچ، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، لبو پلو، بلغور پلو، خورش آلو و قیسی، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورش قارچ و آلو، خورشت کنگر، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ قارچ ۱، سوپ کلم قمری، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ مخلوط، سس گندم جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.
• خوردنی های مضر: کشک سویا، خوراک مطبل.

نکته:

• استفراغ خونی بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که بدن، قصد رهایی از چیزی مضر را دارد: چیزی که می‌تواند از ماده‌ای سمی مثل الکل گرفته تا باکتری‌هایی چون سالمونلا، متفاوت باشد. گاهی معلوم نمی‌شود خون بالا آوردن نشانه چه بیماری است و چه علتی دارد. اگر به استفراغ خونی رسیدگی نشود، می‌تواند منجر به کم آبی بدن یا سوءتغذیه شود.
• آسپریندر کنار پیشگیری از حمله قلبی و سکته مغزی، باعث خونریزی داخلی در روده می‌شود. خونریزی روده و سابقه بیماری کبد، کلیه و زخم معده باید در  افرادی که آسپرین را برای مدت طولانی مصرف می‌کنند، بررسی شود.
• قطع مصرف آسپرین در این شرایط باید انجام شود زنگ زدن گوش‌ها، تهوع، استفراغ و درد شدید شکم، مدفوع خونی، سرفه‌ و استفراغ خونی، تب بیش از ۳ روز.