اریتم مولتی فرم: عبارت است از یک بیماری التهابی حاد پوست و غشاهای مخاطی (بافت های نازک و مرطوبی که حفرات بدن را می پوشانند)، در اکثر موارد، این بیماری خوش خیم است و خود به خود محدود می شود، اما امکان دارد شدید نیز باشد، نوع شدید بیماری با نام سندرم استیونس جانسون یا اریتم مولتی فرم شدید نیز شناخته می شود.
علائم:
- تب
- اسهال
- سردرد
- گلو درد
- ضایعات تبدیل به تاول، کهیر، یا زخم می شوند.
- در موارد شدید، غشاهای مخاطی دهان، چشم ها و ناحیه تناسلی ملتهب می شوند.
- ضایعات معمولاً خارش دارند و گاهی دردناک هستند یا فرد در آنها احساس سوزش می کند.
- این بثور معمولاً روی کف دست و پا، یا سایر نقاط دست و پا ظاهر می شود و ممکن است به صورت و سایر نقاط بدن نیز گسترش یابد.
- نقاط بثوری که قرمز هستند و شکلی قرینه دارند و غالباً به صورت حلقه های متحد المرکز (شبیه سیبل تیراندازی) ظاهر می شوند.
علت:
- حاملگی
- سرطان ها
- اشعه درمانی
- عفونت های باکتریایی
- بیماری های بافت همبند، رگ ها
- تغییرات هورمونی قبل از عادت ماهانه
- عفونت های ناشی از انگل های تک یاخته ای
- در 50% از موارد، علت ناشناخته است، عفونت های ویروسی، خصوصاً ویروس هرپس سیمپلکس (ویروس تبخال).
- داروهایی مثل سولفونامیدها، پنی سیلین ها، داروهای ضد تشنج، سالیسیلات ها و باربیوتورات ها، واکنش دارویی ممکن است تا 14 الی 7 روز پس از شروع دارو رخ ندهد.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سابقه اریتم مولتی فرم از قبل
- مصرف داروهایی که ممکن است باعث بروز این واکنش شوند.
پیشگیری:
- حتی المقدور اجتناب از علل احتمالی
- پیشگری از بروز تب خال یا کاهش استرس و قرار نگرفتن در معرض آفتاب
- درمان سریع هرگونه بیماری یا عفونتی که ممکن است باعث اریتم مولتی فرم شود.
عواقب مورد انتظار:
- بثور پوستی در عرض 2 الی 1 هفته به حداکثر خود می رسد و معمولاً در عرض 3 الی 2 هفته از بین می رود، اما ممکن است تا 6 الی 5 هفته هم باقی بماند.
عوارض احتمالی:
- عود بیماری
- پیشرفت بیماری از نوع خفیف به نوع شدید
- در چشم ممکن است مشکلاتی چون زخم قرنیه، التهاب عنبیه، یا سایر مشکلات جدی به وجود آیند.
- امکان دارد به علت شوک یا گسترش التهاب در بدن، مشکلات جدی به وجود آیند و حتی بیمار ممکن است فوت کند.
تشخیص:
- آزمایش خون برای تشخیص اریتم مولتی فرم لازم نیست. معمولاً پزشکان می توانند با مشاهده بثورات این بیماری را تشخیص دهند.
- گاهی ممکن است برای رد سایر شرایط، نمونه برداری از پوست تجویز شود. برای انجام این کار، پزشک نمونه کوچکی از پوست را از ناحیه آسیب دیده تهیه کرده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد.
- در صورت تشخیص ذات الریه مایكوپلاسما ممکن است رادیوگرافی قفسه سینه تجویز شود.
- افراد گاهی اوقات مولتی فرم اریتم را با سندرم استیونس جانسون یا نکرولیز اپیدرم سمی اشتباه می گیرند، زیرا این دو وضعیت پوستی، علائم مشابهی دارند.
درمان طب نوین:
- اگر ذات الریه مایکوپلاسما علت اصلی بثورات پوستی باشد، پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک هایی مانند ماکرولید، تتراسایکلین یا آزیترومایسین را تجویز کنند.
- اگر HSV باعث واکنش پوستی شود، برخی از پزشکان از داروی ضد ویروسی خوراکی به نام آسیکلوویر استفاده شود. آسیکلوویر می تواند به عنوان یک روش پیشگیری برای موارد مکرر اریتم مولتی فرم ناشی از HSV مفید باشد.
- اریتم مولتی فرم مینور معمولاً به خودی خود برطرف می شود، اما در برخی شرایط می تواند به درمان نیاز داشته باشد. در صورت ادامه علائم ممکن است پزشک استروئیدهای موضعی را تجویز کند. مالتی فرم اریتما به درمان بسیار بیشتری نیاز دارد. افراد با ضایعات خونی، به باند و تسکین دهنده درد نیاز دارند. در صورت بروز تاول های دردناک و چرکی، بیمار ممکن است به تزریق مایعات داخل وریدی و بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشد.
درمان طب سنتی:
- استراحت در رختخواب در صورت وجود تب
- کمپرس مرطوب یا لوسیون برای نرم کردن پوست
- به فاصله هر 3 هفته یک بار حجامت عام انجام دهید.
- هر 8 ساعت یک قاشق مرباخوری سیاهدانه و عسل بخورید.
- معاینه دقیق چشم به صورت مرتب برای پیشگیری از عوراض
- قطع مصرف هر دارویی که احتمالاً باعث بروز مشکل شده است
- درمان هرگونه بیماری یا عفونتی که باعث بروز این واکنش شده است.
- خوابیدن در وان آب ولرم تا خنک سه بار در روز هر بار به مدت 30 دقیقه
- اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، رعایت بهداشت دهان برای کاهش احتمال عفونت و تخفیف ناراحتی اهمیت زیادی دارد.
- اگر آسیب پوستی گسترده و پیشرفته باشد، ممکن است نیاز به بستری کردن بیمار در یک مرکز مخصوص سوختگی وجود داشته باشد.
داروها:
- در صورت وجود عفونت ثانویه روی ضایعات، آنتی بیوتیک تجویز می شود.
- برای کاهش التهاب و تحریک پوست ممکن است از کورتیکو استروئیدها استفاده شود.
- برای درمان عفونت های ویروسی مثل ویروس تب خال ممکن است آسیکلوویر تجویز شود.
- اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، امکان دارد داروهای موضعی یا دهان شویه تجویز شود.
- برای تخفیف علائم امکان دارد داروهای ضد درد، آرام بخش ها یا آنتی هیستامین ها تجویز شوند.
- در صورت درگیری چشم، امکان دارد محلول شستشوی چشم یا سایر داروهای موضعی تجویز شوند.
فعالیت:
- تا حدی که علائم اجازه می دهند.
رژیم غذایی:
- معمولاً رژیم خاصی مورد نیاز نیست. در صورت وجود زخم در دهان، خوردن مایعات یا غذاهای نرم شاید بهتر تحمل شود. گاهی دریافت مایعات بیشتر ممکن است کمک کننده باشد، در بیماران بستری شده امکان دارد نیاز به سرم وجود داشته باشد.