اختلالات قاعدگی: عبارت است از در اصطلاح از روز ابتدایی آخرین قاعدگی تا شروع پریود بعدی را (فاصله بین شروع قاعدگی ها)؛ سیکل قاعدگی می نامند. این سیکل ممکن است در هر فرد بسته به شرح حال او، متفاوت باشد. (دیرتر و یا زودتر شروع شود). به طور معمول؛ متوسط طول دوره سیکل قاعدگی؛ حدود 28 روز است. (این مدت زمان ممکن است قدری کوتاه و یا بلند شود که مشکلی ندارد و طبیعی است.) با این حال اگر این سیکل بیشتر از 38 روز طول بکشد؛ باعث بی نظم شدن قاعدگی در فرد می شود.

علائم:

1. در صورتی که زمان قاعدگی نامنظم شود و فاصله هر بار رخ دادن آن، بیشتر یا کمتر از ۲۱ الی ۳۲ روز باشد و طول مدت آن کمتر یا بیشتر از دو الی هفت روز باشد،اختلال قاعدگی رخ داده است. البته یکی دیگر از علائم اختلال قاعدگی، خارج شدن کمتر از ۳۰ سی سی یا بیشتر از ۸۰ سی سی خون از بدن می باشد. یکی دیگر از نکات شایان ذکر در مورد اختلال قاعدگی، رنگ خونی است که از بدن خارج می شود.
2. خون پریود نباید بیش از حد تیره و یا روشن باشد و حالت قیری شکل پیدا کند. ناگفته نماند که پریود شدن دختران معمولاً طولانی و تا حدودی نامنظم تر است، اما با بالا رفتن سن، چرخه عادت ماهانه شکل منظم تری پیدا می کند و طول آن کمتر خواهد شد. البته به طور اساسی چرخه قاعدگی در افراد مختلف، حالت های متفاوتی دارد. برخی درد بیشتر و برخی دیگر درد کمتری را تجربه می‌ کنند، همچنین خونریزی بدین طریق است که در برخی افراد شدیدتر و در برخی دیگر سبک تر است.

علت:

• کم خوابی و استراحت نکردن کافی.
• کار بیش از حد توان زن که او را دچار خستگی مفرط می کند.
• حرص خوردن و عصبی شدن و داشتن استرس و اضطراب های روزانه.
• مشاغل حساس که زن را در معرض استرس های روزانه قرار می دهند.
• سایر بیماری ها: سرطان دهانه رحم، آندومتریوز، مشکلات اعصاب و روان.
• استفاده از غذاهای آماده و فست فودها که نظم غدد درون ریز را مختل می کنند.
• مشکلات گوارشی: از جمله اضافه وزن و لاغری شدید، بی اشتهایی عصبی، خوردن مواد غذایی ناسالم و … می‌تواند باعث بروز اختلال قاعدگی شود.
• تنبلی تخمدان یا پلی کیستیک بودن تخمدان ها: سیستم غدد درون ریز بدن یا بزرگ بودن غیرعادی تخمدان ها و وجود فولیکول باعث ایجاد «کیست» در رحم می شود.سندروم تخمدان پلی کیستیک، علاوه بر نامنظم کردن پریود می تواند باعث افزایش موهای زائد، جوش، آکنه و نازایی نیز بشود.
• التهاب لگن: عامل عفونی موجب ایجاد التهاب در لگن و در نتیجه اختلال قاعدگی می شود.
• وجود فیبروم در رحم: توده های غیر سرطانی که به نام فیبروم در رحم رشد می کنند و باعث درد فراوان و اختلالات در دوران قاعدگی می شود.
• اختلال هورمونی: اختلالات هورمونی به طور غیر مستقیم در ایجاد اختلالات قاعدگی موثرند.
• مصرف داروهای ضد بارداری: برخی از بانوان به دلیل جلوگیری از بارداری و یا کنترل برخی بیماری های دیگر؛ از داروهای ضد بارداری استفاده می کنند. این داروها در تولید و ترشح هورمون های بیمار تأثیر می گذارند. این تأثیرات می توانند باعث خونریزی های بی دلیل و یا حتی به تعویق افتادن قاعدگی در فرد مصرف کننده شوند. در صورت استفاده ازIUD ممکن است میزان خونریزی قاعدگی در فرد بیشتر شود. احتمال لکه بینی در بین دو قاعدگی نیز وجود دارد.
• بارداری: همانطور که می دانید بانوان در طول حاملگی خود دستخوش تغییرات هورمونی فراوانی می شوند. این تغییرات می تواند اختلالاتی را نیز به ارمغان بیاورند. از علائم مشهود بارداری می توان به مواردی همچون: ویار صبحگاهی، حساس شدن به بو، خستگی مفرط، حساس شدن بافت پستان ها و حالت تهوع، اشاره نمود. اگر بعد از برقراری رابطه ی جنسی و دخول، پریود نشدید لازم است تا یک تست بارداری ساده انجام دهید و یا برای اطمینان خاطر بیشتر به متخصص زنان و زایمانمراجعه نمایید.
• شیردهی: نوسانات هورمونی تنها منوط به دوران بارداری و زایمان نمی شوند. یک مادر در دوران شیردهی خود نیز دستخوش تغییرات هورمونی می شود. هورمون موثر در شیردهی پرولاکتین نام دارد. این هورمون می تواند در تولید و ترشح هورمون های دستگاه تناسلی تأثیر بگذارد و باعث سبک شدن قاعدگی در طول دوران شیردهی شود. در حالت طبیعی؛ قاعدگی مادر ظرف مدت کوتاهی بعد از اتمام دوران شیردهی، به حالت نرمال خود باز می گردد.
• دوران پیش از یائسگی: دوران قبل از یائسگی؛ آغاز یک سری تغییر و تحولات هورمونی در بدن زنان است. این دوران معمولاً در دهه 40 زندگی بانوان، نمایان می شود. (با این حال زمان این دوران حدودی می باشد و ممکن است فردی زود از دهه 40 و یا حتی دیرتر با آن مواجه شود). یک از علائم مشهود و شایان ذکر در این دوران؛ تغییرات هورمون استروژن در فرد می باشد. نوسان در تولید و ترشح این هورمون می تواند دوران قاعدگی فرد را تحت تأثیر قرار بدهد. این تغییر ممکن است خود را به صورت طولانی تر شدن دوران قاعدگی و یا کوتاه تر شدن آن، نشان دهد. سایر علائم این دوران عبارتند از: گر گرفتگی (بالا رفتن دما و حرارت بدن فرد)، تعریق شبانه، تغییرات رفتاری، اختلالات خواب، خشکی واژن، زنان با ورود به دوران یائسگی مستعد ابتلا به پوکی استخوان می شوند.
• اختلالات تیروئیدی: طبق تحقیقات به عمل آمده در افرادی که بااختلال در قاعدگی مواجه بودند؛ مشخص شد که 44 درصد از آن ها به مشکلات تیروئیدی نیز مبتلا هستند. این مشکلات می توانند اختلال در قاعدگی را قوت ببخشند. به طور مثال: کم کاری تیروئید: این عارضه باعث؛ خونریزی های شدید، طولانی شدن دوران قاعدگی و احساس درد بیشتر، می شود. علاوه بر این فرد مبتلا به کم کاری تیروئید دچار؛ افزایش وزن، حساس به سرما و خستگی مفرط نیز خواهد شد. پرکاری تیروئید: این عارضه باعث کاهش خونریزی، کوتاه شدن دوره قاعدگی و سبک تر شدن آن می شود. علاوه بر این علائمی مانند: از دست دادن ناگهانی وزن، افزایش استرس و ضربان قلب در فرد دیده می شود.
• در بعضی مواقع که خانم ها به موعد معمول و مرسوم همه ماهه که قاعده می شده اند، قاعده نمی شوند (خون نمی بینند)، در صورتی که در آن ماه نزدیکی نداشته و شک به حامله بودن نداشته باشند، ممکن است در اثر باد پیچ یا علت دیگری بوده باشد.
• تغییرات آب و هوا، تغییر محیط زندگی و عزیمت از یک کشور به کشور دیگر و یا انتقال از یک شهر به شهر یا به منطقه دیگری به خصوص در مورد خانم های بسیار حساس و عصبی ممکن است باعث قطع قاعدگی و یا عادت ماهیانه در آنها شده و یا ممکن است جریان قاعدگی در آنها نامنظم شود و یا عقب بیفتد.
• ابتلا به بیماری های دستگاه تولید مثل، شامل: عفونت های اعضای تناسلی داخلی و یا خارجی، به خصوص ابتلا به عفونت لوله های رحمی و تخمدان می توانند باعث قطع قاعدگی شده و یا باعث بی نظمی و اختلال در آن شوند.
• ابتلا به کم خونی ها، بدي تغذيه، بدي مسكن يا نامناسب بودن آن، کم شدن مقاومت بدن و ابتلا به بعضی بیماری های عمومی به خصوص بیماری سل مالاریا و … می توانند باعث قطع قاعدگی و یا نامرتب شدن و به تعویق افتادن وقوع آن شوند. مواجهه با ناراحتی های روحی از قبیل ترس، نگرانی، وقوع اتفاقات ناگوار، شوک و هیجانات نامطلوب و به خصوص در مورد دخترهای جوان، تشویش و نگرانی شدید از حامله شدن ممکن است باعث قطع قاعدگی شود و یا اینکه باعث اختلال و به تعویق افتادن آن گردد.
• اگر در زنان سردی زیاد شود ریزش در قاعدگی، زیاد و یا مدتش زیاد می شود و معمولاً در قاعدگی بیحالی، پر خوابی و خستگی اتفاق می افتد و تأخیر در قاعدگی هم از سردی است، اگر سردی بیشتر شد قاعدگی قطع می شود و گاهی هم از شدت گرمی، قطع قاعدگی پیش می آید که خارش هم دارد، اما این بسیار کم اتفاق می افتد، در درمان این هم رازیانه می دهیم.

تشخیص:

1. روش های تشخیصی بسیاری وجود دارد که جهتتشخیص اختلالات قاعدگی از چند طریق می توان استفاده نمود که عبارت است از:
2. شرح حال: یکی از روش های تشخیصی که از دیرباز در تشخیص بیماری ها کمک بسزایی می نمایید آگاهی از شرح حال بیمار می باشد. جهت آنکه بتوانید شرح حال دقیقی به پزشک خود دهید بهتر است شش ماه تاریخ های سیکل قاعدگی خود را یادداشت نمایید و به پزشک اطلاع دهید همچنین در زمان مراجعه به پزشک مطلع ساختن پزشک از سوابق بیماری خود بسیار لازم و ضروری خواهد بود.
3. معاینه: انجام معاینات فیزیکی به تشخیص عفونت ها،پولیپ های رحم و هر مشکلی می تواند در روند تشخیص بیماری کمک بسزایی نمایید.
4. آزمایشات خون: سومین مرحله به منظور تشخیص دقیق بیماری ها انجام آزمایشات خون می باشد که با کمک این نوع آزمایشات می توان تمامی هورمون های بدن را بررسی نمود.
5. سونوگرافی: یکی دیگر از روش های تشخیصی که کاملاً بی ضرر بوده و در حیطه پزشکی کاربرد بسزایی دارد سونوگرافی می باشد. با کمک سونوگرافی می توان تمامی اختلالات را تشخیص داد.

درمان طب نوین:

• در صورتی که علت بیماری ثانویه باشد بهترین نوع درمان جراحی است که روش های جراحی متفاوت می باشد. کورتاژ درمانی تشخیصی، هیسترکتومی، لاپاراسکوپی، جراحی باز شکمی.
• یکی از روش های درمانی رفع علت زمینه ای می باشد. گاهی اوقات وجود بیماری های همچون تیروئید، کاهش استرس ها، پولیپ، اختلالاتی در آندومتر و … زمینه ساز بروز این نوع اختلال می گردد، که درمان و رفع آن ها می تواند بهدرمان اختلالات قاعدگی کمک بسزایی نماید.
• یکی از روش های درمانی که می تواند مثمر ثمر واقع شود، تغییر در رژیم غذایی بدون نمک، قتد، چربی و الکل است. همچنین داشتن فعالیت ورزشی مناسب می تواند به درمان و کاهش درد های قاعدگی کمک بسزایی نماید.
• در مواردی استفاده از برخی داروها با توجه به شرایط بیمار می تواند در کاهش میزان خونریزی و تسکین دردهای قاعدگی کمک بسزایی نمایید. داروهای مسکن و داروهای هورمونی پیشگیری از بارداری می تواند به تنظیم شدن عادت های ماهانه کمک نمایید و همچنین داروهایی دیگر که بهتر است توجه نمایید مصرف هرگونه دارو بایستی با تشخیص و تجویز متخصص زنان انجام شود.
• در گام اول باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید و انجام آزمایشات و معاینات زیر نظر پزشک آغاز شود، تا علت بروز اختلال قاعدگی مشخص و مراحل درمانی آن آغاز گردد. درمان اختلالات قاعدگی بسته به علت ایجاد این نوع اختلالات، سن بیمار و قصد بارداری در آینده متفاوت می باشد. درمان این بیماری از تغییر سبک زندگی تا جراحی متفاوت است و نوع درمان با توجه به شرایط فرد مشخص می گردد.

درمان طب سنتی:

• نخود را با کنجد بجوشانید و میل کنید.
• شانزده نخود اشنان کوبیده شده را میل کنید.
• یک عدد بادام تلخ را بکوبید و از جلو به خود برگیرید.
• روزی یک تا دو لیوان جوشانده بومادران میل کنید.
• ۲ مثقال گل مرزه کوبیده شده را با سرکه و نمک بخورید.
• برگ آفتاب گردان تازه را آب بگیرید و نصف استکان بنوشید.
• پنبه ای را در عرق بهارنارنج فرو کنید و از جلو به خود برگیرید.
• روزی یک تا سه استکان عرق بومادران به مدت سه ماه میل کنید.
• بذر و بیخ کرفس را پس از نیم کوب کردن بجوشانید و آب آن را بخورید.
• صد گرم ریشه تازه جعفری را در یک لیتر آب بجوشانید و آبش را بنوشید.
• پانزده گرم تخم رازیانه را در یک لیتر آب جوش دم کنید و با هر غذای روزانه یک استکان آب آن را بنوشید.
• روزی سه بار و هر مرتبه یک قاشق غذاخوری تخم هویج را در یک فنجان آب جوش ریخته، دم کنید و بخورید.
• شش مثقال برگ گزنه را در دو لیوان آب و یا ۴ مثقال ریشه گزنه را در دو لیوان آب بجوشانید و آب صاف کرده آن را مصرف کنید.
• ده گرم زعفران را پس از کوبیدن، در یک لیتر آب جوش دم کنید و هر روز صبح، ظهر و شب و هر بار یک استکان از آن را بخورید.
• بذر کرفس، بیخ کرفس، بادیان و مشک ترامشیع را به میزان مساوی جوشانده، سپس آب صاف کرده آن را با نبات شیرین کنید و بنوشید.
• برای باز شدن خون باید سه شب و هر شب گنه گنه تلخ را به اندازه ۲ نخود در یک عدد کپسول خالی پر کنید و موقع خواب بخورید.
• کاکنج، مغز ناخنک نیم کوب شده و بادرنجبویه از هر کدام ۱ مثقال را با هم مخلوط کرده و بجوشانید و ۳ روز، صبح ناشتا آب آن را بخورید.
• پوست گنه گنه، پوست بید، خرنوب شامی و خربق را مساوی نیم کوب کرده، بجوشانید و روزی سه بار و هر مرتبه نصف استکان آب آن را بنوشید.
• ریشه شاه توت، مغز ناخنک و کاکنج از هر کدام ۳ مثقال را پس نیم کوب کردن سه قسمت کنید، سه روز صبح ناشتا، جوشانده و آبش را بنوشید.
• آب لپه پخته شده را همراه با آب شنبلیله، آب زنجبیل پخته و آب تمرهندی از هر کدام یک استکان، در طول روز بنوشید و دو روز این کار را تکرار کنید.
• کاکنج، مریم نخودی و گل بومادران از هر کدام ۱ مثقال بجوشانید، بعد آب آن را با شکر قرمز مخلوط کرده و روزی سه بار و هر مرتبه نصف استکان از آن را بخورید.
• کاکنج، مریم نخودی و گل بومادران از هر کدام ۳ مثقال را برداشته و پس از نیم کوب کردن، سه قسمت کنید و هر روز صبح ناشتا یک قسمت از آن را بجوشانید و آبش را بخورید.
• کاکنج، ریشه شاه توت و ناخنک نیم کوب شده از هر کدام ۱ قال، همه را بجوشانید و ۳ روز، صـبح ناشتا آب آن را بخورید و اگر وسط روز حال استفراغ و دل آشوبی دست داد؛ ۱۰۰ گرم ماست را دوغ کنید و بخورید.
• گل ریواس، گل گاوزبان، گل هماض، گل بابونه، گل بومادران، ریشه هلیمون، ریشه اریسا، مریم نخودی و ریشه شاه توت از هر کدام ۲ مثقال را پس از نیم کوب کردن، ده قسمت کرده، هر روز صبح ناشتا جوشانده و آبش را بخورید.
• مشک ترامشیع، ریشه خطمی، گل خطمی، تخم کرفس، تخم شوید، بادرنجبویه، شاه تره، پوست هلیله زرد، رازیانه و پرسیاوش از هر کدام ۲ مثقال برداشته و پس از نیم کوب کردن، سه قسمت کنید، هر روز صبح ناشتا یک قسمت از آن را بجوشانید و آبش را بخورید.
• کاکوتی، افسنطین، آویشن شیرازی، بابونه شیرازی، بادرنجبویه، پرسیاوش، ریشه خطمی، تخم کرفس، تخم شوید، سنامکی، گل محمدی، رازیانه و ریوند چینی از هر کدام ۲ مثقال را ده قسمت کنید، هر قسمت را یک روز صبح ناشتا بجوشانید و آبش را بخورید.
• گل ریواس، گل گاوزبان، گل هماض، گل بابونه شیرازی، سنبل الطیب، ریشه کلمبو، ریشه اریسا، گل بومادران، مریم نخودی و ریشه شاه توت از هر کدام ۴ مثقال، همه را پس از نیم کوب کردن، اول در آب سرد بشویید، بعد در پنج لیتر آب بجوشانید تا دولیتر بماند، بعد صاف کنید و ۴ روز و روزی چهار مرتبه آب آن را با نبات شیرین کرده میل کنید.
• برای باز شدن قاعدگی ماهیانه ضمن پرهیز از خوردن گشنیز باید خوراکی هایی که قاعده آور است را بیشتر استفاده کنید، مانند: زعفران، مرزه، کرفس، سیاهدانه، تخم یونجه، تخم جاروه زیره سیاه، انیسون، ترب پخته، کنجد بوداده، پسته وحشی، کرفس شلغمی، برگ و ساقه کرفس کوهی، کاکنج، آب جوشانده مریم نخودی، آب جوشانده افسنطین، آب جوشانده پرسیاوش، شنبلیله، آب جوشانده مشک ترامشیع و آب دم کرده آویشن شیرازی.
• مشک ترامشک، ریشه خطمی، گل خطمی، بادرنجبویه، پوست هلیله زرد، تخم زردک، کاکنج، تخم خطمی، تخم شوید، تخم کرفس، تخم شاهی، تخم هویج فرنگی، شاه تره، افسنطين، بومادران، درمنه ترکی، آویشن شیرازی، بانونه شیرازی، ریشه مجو، سنامکی، گل محمدی، رازیانه، سیاهدانه، ناخنک و مخلصه از هر کدام ۳ مثقال را نیم کوب کنید، بعد بیست قسمت کرده و هر قسمت آن را یک روز صب صبح، جوشانده و ناشتا آب آن را بخورید.
• بادیان و پودر شیرین بیان از هر کدام ۵ گرم، گل قافت، تخم خطمی، سنبل الطیب و گل گاوزبان از هر کدام ۱۰ گرم، مغز تخم خربزه، مغز تخم کافشه و گل بنفشه از هر کدام ۱۵ گرم و ریشه کاسنی ۲۵ گرم، همه را نیم کوب کنید و با ۲۰۰ گرم مویز قطعه قطعه شده مخلوط کرده، سپس به ۱۵ قسمت مساوی تقسیم کنید، هر قسمت از آن را یک روز صبح بجوشانید و سپس آبش را صاف و شیرین ساخته بنوشید، بعد تفاله آن را نیز مجدداً در آب جوش خیسانده و شب، باز در همان آب بجوشانید و آب آن را مصرف کنید.
• افسنطين، آمله، آويشن، انیسون، بابونه، بادرنجبویه، بومادران، رازیانه، پرسیاوشان، تاجریزی، تخم خطمی، گل خطمی، ریشه خطمی، درمنه ترکی، ریوند چینی، رناس، زنیان، سیاهدانه، کنجد، سنامکی، پودر شیرین بیان، شاه تره، تخم هویج، نخود خام، تخم شوید، تخم شاهی، کاکنج، تخم جارو، کلپوره، تخم کرفس، گل محمدی، مخلصه، مریم نخودی، مشک ترامشیع، گل نیلوفر، ناخنک، پوست هلیله زرد، گل ریواس، هماض و ریشه درخت توت از هر کدام ۳ مثقال، همه را مخلوط و نیم کوب کنید، بعد به بیست قسمت مساوی تقسیم کرده و هر روز یک قسمت آن را بجوشانید و آبش را صاف و شیرین کرده و صبح ناشتا بنوشید و تفاله آن را مجدداً بخیسانید و شب، باز هم بجوشانید و آبش را مصرف کنید.

درمان قاعدگی کمتر از سه روز:

• از استرس و فشارهای عصبی بپرهیزید.
• بهداشت و نظافت فردی را دقیقاً رعایت کنید.
• خواب و خوراک و استراحت خود را نظم ببخشید.
• سعی کنید از غذاهای ممنوع و مضر استفاده نکنید.
• بادکش زیر شکم و کمر (21 مرحله یک شب در میان).
• روزانه به فعالیت های فیزیکی و ورزش سبک بپردازید.
• سعی کنید به مدت دو هفته از غذاهای گیاهی استفاده کنید.
• کاهش سردی جات و خوردن غذاهای گرم مخصوصاً شبانگاه
• روزانه 6 لیوان آب بنوشید، نیم ساعت قبل و دو نیم ساعت بعد از غذا.
• مصرف دوسین، هر12 ساعت یک قاشق مرباخوری میل کنید. (صبح و شام)
• روغن مالی کمر،زیر شکم کشاله ران با ترکیبی از روغن کنجد وزیتون بودار
• سعی کنید هر لقمه غذا را 50 تا 60 بار خوب بجوید و 2 لقمه قبل از سیر شدن دست از غذا بردارید.
• هر شب یک لیوان عرق رازیانه همراه با یک قاشق مرباخوری عسل میل کنید (به غیر زمان پریودی).
• هر شب یک لیوان عرق بهارنارنج همراه با یک قاشق مرباخوری فرنجمشک با مقداری عسل میل کنید.
• سعی کنید روزانه 5 تا 7 قاشق غذاخوری جوانه گندم را همراه سالاد فصل با لیموترش تازه و روغن زیتون میل کنید.
• تناول این موارد به صورت روزانه توصیه می شود:خرما 3 عدد، انجیر 7 عدد شبانگاه، زیتون 7 عدد صبح ها، کشمش 21 عدد، بادام درختی 14 عدد.

داروها:

• دانازول
• دزوسپتیو
• پاروکستین
• نورتیسترون
• دیدروژسترون
• قطره ویتاگنوس
• کنتراسپتیو اچ دی
• کنتراسپتیو ال دی
• استروژن کونژوگه

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت شدید بدنی پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• علت پریود نامنظم در دختران تازه به بلوغ رسیده با افرادی که بزرگسال هستند تا حدودی متفاوت می باشد. نامنظم بودن سیکل قاعدگیخصوصاً در حالتی که فرد زمینه ژنتیکی هم داشته باشد در سال‌های آغازین بلوغ تا حدودی طبیعی است؛ اما در مورد افراد بزرگسال که چند سال از بلوغشان گذشته است، بروز برخی از علائم از جمله دردهای خیلی شدید، غیر طبیعی بودن رنگ خون خارج شده از بدن و زیاد بودن حجم خونریزی می تواند از علائم اختلال قاعدگی به حساب بیاید.
• انواع اختلالات قاعدگی: آمنوره، دیسمنوره، سندروم قبل از قاعدگی (pms)، منوراژی، اولیگومنوره یا پلی منوره، هیپومنوره یا هیپر منوره، خونریزی قاعدگی نامنظم، لکه بینی بین قاعدگی، لکه بینی یا خونریزی بعد از هر نزدیکی جنسی، هرگونه لکه بینی یا خونریزی در دوران حاملگی و یائسگی غیر طبیعی تلقی می شود.
• رازیانه خون ریزی را بیشتر می کند و لذا در ایام پریودی نباید از رازیانه استفاده کرد.
• جایگزین حجامت عام در طبع سرد، زمانیکه حجامت عام ممکن نیست (مانند دوره پریود در خانم ها) از بادکش وسیع کتف استفاده می کنیم.
• قاعدگی یا عادت ماهیانه: قاعدگی یا عادت ماهیانه یکی از نشانه های بلوغ در دختران می باشد. سنی که دختران به مرحله بلوغ جسمی می رسند، متفاوت بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد مانند: عوامل محیطی، عوامل ارثی، نژاد، آب و هوا و بالاخره طرز تغذیه در این موضوع دخالت دارند. به طور کلی در نقاط گرمسیر دختران زودتر از معمول بالغ می شوند. در ایران سن معمولی شروع قاعدگی در دختران به طور متوسط ما بین ۹ تا ۱۶ سالگی است. در دختر بچه ها از سن ۸ سالگی از همان زمان که غده هیپوتالاموس در مغز، تخمدان ها را به فعالیت وا میدارد، میزان هورمون استروژن شروع به افزایش می کند. تولید استروژن و سایر هورمون ها تا سن ۱۱ تا ۱۲ سالگی از تخمدان ها به حدی بالا می رود که برای حجیم شدن پستان ها و شروع قاعدگی کفایت می کند. تحقیقات نشان می دهد زنان قبل از تخمک گذاری آزمایش هوش را سریع تر ولی غلط پاسخ می دهند و حواس آنها سریع تر پرت می شود و قدرت تمرکز خوبی ندارند، اما در هفته بعد از قاعدگی همین آزمایش را کندتر ولی صحیح تر پاسخ می دهند. تغیرات روحی و عاطفی ناشی از هورمون ها فقط به نوسانات چرخه قاعدگی محدود نمی شود. پس از زایمان، پروژسترون و بقیه هورمون های جنسی شديداً أفت می کنند و در آن زمان زنان در مقابل انواع بیماری های روحی آسیب پذیر تر هستند که افسردگی یکی از آنهاست.
• علت پیدایش قاعدگی یا عادت ماهیانه: در دوران مختلف زندگی تخمدان های یک زن وظایف متعددی به عهده دارند که قابل توجه تر از همه تخمک گذاری یا تولید سلول مخصوص برای تولید مثل و ترشح هورمون های تناسلی شامل: استروژن و پروژسترون می باشند. در دخترهای جوان دستگاه تولید مثل تحت تأثیر هورمون های تناسلی رشد کرده و علایم بلوغ منجمله قاعدگی یا عادت ماهیانه در آنها ظاهر می شود. تخمک گذاری در زن به این ترتیب صورت می گیرد که پس از پایان یک دوره قاعدگی ماهیانه یکی از حباب های کوچکی که در سطح تخمدان ها وجود دارند سریعاً شروع به رشد کرده و به حالت یک طاول حجیم و متورم ایجاد می شود که به آن فولیکول می گویند. در داخل هر فولیکول یک عدد أوول يا سلول تناسلی زنانه قرار دارد. در روز ۱۴ از روز اول قاعدگی این طاول در سطح تخمدان در اثر فشار مایع فولیکولی می ترکد و تخمک موجود در آن آزاد می شود. سپس این تخمک در اثر حرکات ریشک ها یا شرابه های متعلق به شیپور فالوپ، وارد لوله رحم می شود. تخمک که به وسیله ذره بین یا میکروسکوپ قابل دیدن است در داخل لوله رحم باقی می ماند و اگر با سلول تناسلی مرد روبرو نشود بعد از ۲۴ ساعت از بین می رود. اما اگر مدت کمی قبل از تخمک گذاری و یا در همان زمان مقاربت جنسی انجام گرفته باشد، میلیون ها اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد که به داخل مجرای تناسلی زن ریخته می شوند با حرکات سریع به فعالیت می پردازند. اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد که به وسیله میکروسکوپ قابل دیدن هستند، عبارتند از: سلول های کوچک و پرتحرکی که هر کدام تقریباً به شکل یک نوزاد قورباغه می باشند. هر یک از این سلول ها دارای یک سر نسبتاً بزرگ و یک دم باریک بوده و با جنبش های سریع می توانند به طرف حفره رحم بالا رفته و خود را به داخل رحم و نزدیک تخمدان زن برسانند، اما با این وجود فقط تعداد محدودی از اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد می توانند از سوراخ دهانه رحم عبور کرده و خود را به داخل رحم برسانند، زیرا که تعداد بسیار زیادی از آنها در مجرای تناسلی زن و یا واژن از حرکت باز می مانند و از بین می روند. اسپرماتوزوئیدها یا سلول های تناسلی مرد که خود را به داخل رحم رسانده اند، وارد لوله های رحم شده و از آنجا به طرف تخمک یا سلول تناسلی زن هجوم می برند. به این ترتیب به زودی تعداد زیادی اسپرماتوزوئید یا سلول تناسلی مرد به اطراف تخمک یا سلول تناسلی زن گرد آمده و آن را احاطه می کنند. فعالیت اسپرماتوزوئیدها برای داخل شدن به درون تخمک ادامه می یابد ولی فقط یکی از آنها موفق می شود که به درون تخمک راه یافته و آن را بارور کند. به این ترتیب با ورود اولین اسپرماتوزوئید به درون أوول یا سلول تناسلی زن، پرده محکمی در اطراف آن کشیده می شود که مانع از ورود سایر اسپرماتوزوئیدها به نزدشان شود. از ترکیب سلول تناسلی زن با سلول تناسلی مرد، سلول تخم به وجود می آید که به تدریج از آن جنین و سپس یک انسان تولید می شود و به این ترتیب که شرح داده شد حاملگی شروع می شود و تا موقع زايمان عادت ماهیانه و خونریزی از رحم قطع می شود.
• چرا قاعدگی در خانم ها ایجاد می شود: در جنس مؤنث، دوره های ماهیانه تناسلی از هنگام بلوغ شروع شده و مراحل آن به طور متناوب و تقریباً با نظم و ترتیب تا چندین سال همچنان تکرار می شود. یک دوره جنسی در خانم ها معمولاً شامل ۲۸ روز است که مدت ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز خونریزی از دستگاه تناسلی جزو آن می باشد. به طور قراردادی اولین روز خونریزی از دستگاه تناسلی در قاعدگی به عنوان اولین روز از یک دوره جنسی به حساب می آید. خلاصه اینکه خانم ها به طور طبیعی در هر ۲۸ روز یک مرتبه به مدت ۳ تا ۵ و گاهی ۷ روز دچار خونریزی از رحم می شوند که اصطلاحاً به آن قاعدگی می گویند. در هنگام قاعدگی سلول های بافت مخاطی از سطح داخلی رحم جدا شده و ریزش می کند که برای این کار خونریزی و ترشحات قاعدگی ایجاد می شود. در خانم ها پس از قاعدگی در یک دوره جنسی از روزهای ۷ تا ۱۴ سلول های مخاط رحم و سلول های غدهای آن شروع به تکثیر کرده و محل بافت های ریخته شده در رحم را نوسازی و ترمیم می کنند. علاوه بر آن، از روزهای ۱۵ تا ۲۸ غده های مخاط رحم متورم می شوند و مواد لزجی تراوش می کنند. در این مرحله بافت زیرین یا آستر مخاط رحم نیز ضخیم و پر خون می شود. در این مرحله اگر تخم بارور در رحم کاشته شود و به اصطلاح آبستنی رخ دهد، سلول های مخاط رحم پایدار باقی می مانند، ولی در غیر این صورت قاعدگی رخ داده و قسمت سطحی مخاط رحم همراه با ترشحات خونی از رحم جدا شده و از بدن خارج می گردد. خون قاعدگی برخلاف خون سایر قسمت های بدن لخته نمی بندد ولی گاهی اوقات ممکن است لخته های بسیار ریز در آن دیده شود. اما اگر خونریزی قاعدگی خیلی شدید شود معمولاً لخته های بزرگ نیز تشکیل می گردد. طی سالیان دراز که سن بالا می رود یک خانم به یائسگی نزدیک می شود. در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی میزان هورمون استروژن در خانم ها شروع به کاهش می کند. در اوایل ۴۰ سالگی خانم ها وارد مرحله آستانه یائسگی می شوند. در این مرحله از نظم و ترتیب عادت های ماهیانه کاسته می شود و پوست خشک تر شده و موها شکننده تر و کم پشت تر می شوند. بعضی از خانم ها استثنائاً احساس کاهش میل جنسی می کنند و بسیاری از آن ها از دگرگونی و تغییر خلق وخوی و کج خلقی رنج می برند. به دنبال این مرحله به طور متوسط در سن ۵۰ یا ۵۱ سالگی مرحله یائسگی فرا می رسد و قاعدگی برای همیشه متوقف می شود.
• اختلالات قاعدگی: قاعدگی های نامنظم به دوره های قاعدگی گفته می شود که از نظر زمان بین وقوع آنها اختلاف زیادی وجود دارد. این نوع اختلال و بی نظمی در قاعدگی در دو مرحله از عمر خیلی زیاد دیده می شود؛ یکی در دخترهای جوان و آنهایی که قاعدگیشان به تازگی ایجاد شده و دیگر در سن میانسالی و در خانم هایی که در آستانه یائسگی بوده و به زودی یائسه شده و قاعدگی شان برای همیشه قطع خواهد شد. دوره های قاعدگی به طور متوسط ۲۸ روز است، اما این دوره ها در بعضی خانم ها هر ۲۴ روز و در بعضی دیگر به ندرت ممکن است به طور طبیعی و منظم تا ۳۵ روز هم دیده شود.
• علل بی نظمی قاعدگی: اختلال در نظم و تغییر در مدت دوره های قاعدگی معمولاً به علت یک عدم تعادل موقتی در میزان هورمون ها است. در دختر خانم ها در جریان بلوغ، تغییرات مقدار هورمون ها باعث می شود که دوره های قاعدگی در ماه های اولیه و برای چند نوبت بی نظم باشند. علاوه بر آن ها در خانم ها پس از زایمان و همچنین در زمان های نزدیک به یائسگی به علت تغییرات هورمونی، بی نظمی در قاعدگی شیوع می یابد. علاوه بر موارد بالا عدم تعادل هورمونی ممکن است به علت استرس، اضطراب، افسردگی و همچنین در اثر بیماری های شدید و مزمن، ورزش های سنگین و از دست دادن شدید وزن بدن باشد که هر کدام می توانند باعث نامرتب شدن قاعدگی ها شوند. قاعدگی نامنظم ممکن است علامتی از اختلال یا بیماری تخمدان ها یا بیماری رحم باشد. به طور مثال تخمدان های حاوی چند کیست (پلی کیستیک) که باعث بر هم خوردن تعادل هورمون های جنسی می شوند. و یا عارضه آندومتریوز که در آن بافت های شبیه مخاط رحم به طور نابجا در نقاط مختلف حفره لگن پیدا می شود، باعث اختلال در قاعدگی می گردند. در بعضی موارد که یک خانم نسبت به حاملگی خود بی اطلاع است، ممکن است خونریزی های نامنظمی ایجاد شود که اشتباهاً به عنوان قاعدگی تصور شود. گاهی اوقات بروز یک قاعدگی تعویقی و شدید می تواند ناشی از یک سقط جنین باشد. یک خانم اگر یک قاعدگی تعویقی که با دردهای شدید شکم همراه است داشته باشد، باید هرچه زودتر تحت توجهات خاص پزشکی قرار گیرد، زیرا این موضوع ممکن است ناشی از ایجاد یک حاملگی خارج از رحم باشد.
• دل درد و کمر درد دختران قبل از قاعدگی: دوشیزگان و دختران در اوایل و ابتداء لک دیدن و حیض شدن، به دل دردهای مختلف مبتلا می شوند، اینگونه دلدردها در (نژادها، فامیل ها، طایفه ها، فرقه ها و قبایل مختلف) یکسان نیست. مثلاً در بعضی نژادها مانند ارثی بودن به قدری سخت و شدید است که منجر به پاره شدن پرده بکارت (دخترگی) می شود، گاهی باید به وسیله عمل جراحی پرده بکارت را پاره کرد تا خون باز شود و آن دختر آسوده گردد. در بعضی نژادها به آن شدت نیست ولی بیش از حد آن بیچاره رنج می برد و ناراحت می شود، مدام ناله و آه و فریاد دارد. این چنین افراد تا آخر عمر، رحمشان ترشح دارد و رطوبات لزج و چسبیده ای نیز ترشح می کند، در بعضی از نژادها ابدأ ناراحتی ایجاد نمی شود و به طور عادی و بدون زحمت و ناراحتی رگل شده و حیض می شوند، حتی خود دختر بدون هیچ علائم و سابقه ای خون مشاهده می کند و غفلتاً متوجه می شود که قاعده زنانگی به سراغ او آمده است.