آپاندیسیت: عبارت است از آپاندیس یا روده کور زائده ای کوچک و انگشتی شکل با طولی حدود 10 سانتی متر است که از روده بزرگ منشعب می شود و درست در زیر دریچه ایلئوسکال به سکوم چسبیده است. عفونت و التهاب در آن منجر به آپاندیسیت می شود. آپاندیس به طور مرتب با غذا پر شده و سپس به داخل سکوم تخلیه می شود، چون مجرای آن کوچک است و ممکن است به خوبی تخلیه نشود بسیار مستعد بروز انسداد و سپس عفونت است که اصطلاحاً به این حالت آپاندیسیت می گویند. وظیفه و کارکرد آپاندیس در بدن برای مدت ها روشن نبوده و گمان می رفت که نقشی در کار سیستم گوارشی بدن نداشته باشد. اما نتایج تحقیقات ساینتیفیک آمریکن حاکی از آن است که آپاندیس در نوزادان به تولید هورمون در افراد بزرگسال به تولید پادگن های (آنتی ژن های) مفید برای ایمنی بدن و مبارزه با بیماری کمک می کند. همچنین تحقیقات دیگری نشان می دهد که آپاندیس نقش عمده ای در سیستم ایمنی بدن دارد. بافت های لنفاوی جداره آپاندیس با حس کردن میکروب های موجود در مواد زاید در حال دفع از بدن، نوع خوب یا بد میکروب ها را تشخیص داده و به بانک حافظه یا سیستم ایمنی بدن اجازه می دهند تا در مقابله و دفع میکرب های مضر و ساختن میکروب های مفید برنامه ریزی کرده و فعال گردد. آمار مرگ و میر در اثر اسهال مزمن در کشورهای فقیر یا در حال رشد نشان داده که آپاندیس سالم با ذخیره باکتری های خوب در خود می تواند سیستم گوارش افراد را پس از آلوده شدن به میکروب ها مضر باعث اسهال، با بازگشت میکروب های مفید بهبود داده و از آمار مرگ و میر بکاهد. هر ساله از هر 500 نفر جمعیت یک نفر دچار آپاندیسیت می شود. علائم آپاندیسیت بسیار متغیر هستند. در مورد هر فردی که درد شکمی تشخیص داده نشده دارد، آپاندیسیت حتماً باید مد نظر باشد. این بیماری در هر سنی می تواند رخ دهد (در مردان بیشتر از زنان)، اما در کودکان زیر 2 سال نادر است. حداکثر بروز بیماری در سنین 24 الی 15 سالگی است.

علائم:

1. ورم معده
2. بی اشتهایی
3. اسهال (گاهی)
4. تهوع و گاهی استفراغ
5. یبوست و ناتوانی در دفع گاز
6. تورم شکم (در مراحل انتهایی)
7. افزایش تعداد گلوبول های سفید خون
8. ناتوانی در خارج کردن گاز روده یا معده
9. تب کم شدت، که پس از سایر علائم آغاز می گردد.
10. بیمار احساس می کند با خروج گاز روده یا حرکت روده ها و اجابت مزاج بهبود می یابد.
11. با این‌ همه خوب است بدانید که این علائم فقط در نیمی از افراد دیده می‌شود. برخی ممکن است علائمی شبیه به معده درد خفیف داشته باشند و برخی نیز ممکن است علائم نادر و غیر معمول را تجربه کنند.
12. دردی که از نزدیک فاق شروع می شود و تدریجاً به قسمت تحتانی شکم در سمت راست نقل مکان می کند. درد کم کم مداوم می شود و از حالت مبهم به صورت کاملاً مشخص در می آید به طوری که مکان آن دقیق تر توسط بیمار نشان داده می شود. درد با حرکت، تنفس عمیق، سرفه، عطسه، راه رفتن، یا لمس، بدتر می شود.
13. تشدید درد به هنگام لمس ناحیه تحتانی شکم در سمت راست، معمولاً در نقطه ای حدود یک سوم مسیر ناف به برجستگی بالایی استخوان لگن. (توجه داشته باشید که این توصیف فقط زمانی صدق می کند که آپاندیس در جای طبیعی خود باشد، در بعضی موارد، نوک آپاندیس در جای دیگر واقع شده است، که این باعث مشکل شدن تشخیص می شود).

علائم آپاندیس در کودکان و نوزادان:

1. درباره‌ی این گروه سنی ممکن است حرکات روده وجود نداشته باشد و به ‌طور معمولاسهال در کودکان نشانه‌ی مشکلات دیگری به‌شمار می‌رود.
2. درد ناشی از آپاندیسیت در اطفال و نوزادان ممکن است ناحیه‌ی مشخصی نداشته باشند و تمام بدن به لمس حساس شود یا در مواردی ممکن است هیچ دردی وجود نداشته باشد.
3. هرچند ممکن است کودکان و نوزادان مانند بزرگسالان درد را در یک ناحیه‌ی مشخص تجربه نکنند، با این ‌حال درد شکمی جزو متداول‌ترین علائم بروز آپاندیسیت در این گروه سنی به‌ شمار می‌رود.

علائم آپاندیس در افراد مسن و زنان باردار:

1. سالخوردگان و زنان باردار ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند. درد شکمی در این گروه از افراد ممکن است خفیف‌تر باشد یا کمتر احساس شود در عوض علائمی مانند تهوع، استفراغ و تب بیشتر شایع است.
2. اگر آپاندیسیت بعد از سه ماهه‌ی اول دوران بارداری بروز کند درد معمولاً به سمت راست و یک‌ چهارم بالای شکم حرکت می‌کند. فرد بیمار ممکن است دردهایی از نوع برگشتی یا دردهای جانبی دیگری را نیز تجربه کند، اما در صورت وجود درد معده ممکن است فرد به مشکل دیگری غیر از آپاندیسیت دچار شده است.

علت:

• خوردن خون
• به پشت دراز کشیدن در حمام
• خوردن جا مانده از خلال یا خوردن چوب خلال
• عفونت به دلیل نامشخص، معمولاً توسط باکتری های موجود در لوله گوارش، آپاندیس ممکن است توسط محتویات در حال عبور در لوله گوارشی با یک رشته بافتی غیر طبیعی که از بیرون به آن فشار وارد می آورد، مسدود شود. زمانی که آپاندیس عفونی می شود، متورم و ملتهب گشته و از چرک پر می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

• یک بیماری اخیر، به خصوص آلودگی با کرم های حلقوی، یا عفونت ویروسی دستگاه گوارش.

پیشگیری:

• داروی شافیه ۴۰ روزه و ۱۳ ماهه استفاده کنید.
• حداقل یک قاشق غذاخوری قبل از خواب، سداب بخورید.

عواقب مورد انتظار:

• معمولاً با جراحی قابل درمان است. اگر درمان نشود، پاره شدن آپاندیس مرگبار خواهد بود.

عوارض احتمالی:

• تأخیر در درمان آپاندیسیت ممکن است عوارض جدی‌ای به‌ همراه داشته باشد، ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از شروع علائم بروز آپاندیسیت، التهاب آپاندیس ممکن است به پارگی و ترکیدن آن در شکم منجر شود. این پارگی باکتری‌ها، مدفوع و هوا را به داخل شکم منتقل می‌کند و باعث عفونت و دیگر عوارض مرگبار می‌شود. عفونت‌هایی که معمولاً ممکن است از بروز آپاندیسیت مزمن و مداوم به‌ وجود بیاید شامل پریتونیت (peritonitis)، التهاب حفره‌ی شکمی یا آبسه است. به خاطر داشته باشید که مصرف داروهای مسکّن ممکن است نشانه‌های بروز عارضه را پنهان کند و درمان مؤثر را به تأخیر بیندازد.

تشخیص:

1. بررسی علائم بیمار: معمولاً از بیمار خواسته می‌شود درباره‌ی علائم و شدت و مدت‌زمان آنها اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار بدهد.
2. بررسی سوابق پزشکی بیمار: برای رد کردن احتمال بیماری‌ها یا سایر مشکلات جسمی، پزشک باید سوابق پزشکی بیمار را بررسی می کند مانند: سابقه‌ی هر نوع بیماری یا جراحی قبلی، دارو‌ یامکمل های غذایی که بیمار مصرف می‌‌کند، اینکه آیا بیمار الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کند یا خیر.
3. انجام معاینه بالینی: پزشک بیمار را معاینه می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی نوع و علت درد به‌دست بیاورد. معمولاً پزشک قسمت‌هایی از شکم بیمار را لمس می‌کند یا فشار می‌دهد تا جای دقیق درد را پیدا کند. گاهی ممکن است به آزمایشات لگنی یا رکتوم (روده) نیز نیاز باشد.
4. انجام آزمایشات پزشکی: انجام آزمایش ادرار یا خون می‌تواند به تشخیص آپاندیسیت یا مشکلات دیگری که با آپاندیسیت اشتباه گرفته شده‌اند کمک کند. حتی ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق نیاز به انجام تست بارداری نیز داشته باشد. در برخی موارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد ممکن است پزشک سی‌تی‌اسکن، MRI یا سونوگرافی تجویز کند.

درمان طب نوین:

• درمان آپاندیسیت معمولاً با تجویزآنتی بیوتیک و تزریق وریدی آغاز می‌شود. در مواردی که فرد دچار آپاندیسیت خفیف است، این عارضه با داروهای تزریقی و آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود. در مرحله‌ی بعد متداول‌ترین درمان، عمل آپاندیس است که با نام آپاندکتومی (appendectomy)  شناخته می شود. معمولاً برداشتن آپاندیس خطر التهاب و پارگی آن را کاهش می‌دهد. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم درمان زود هنگام بسیار مهم است چون خطر عوارض آپاندیس را که می‌تواند به مرگ منجر شود، کاهش می‌دهد.
• انجام جراحی لاپاروسکوپی (LAPAROSCOPIC): در این نوع درمان، جراح چندین برش کوچک ایجاد می‌کند و به ‌وسیله‌ی ابزار خاصی آپاندیس بیمار را بر می‌دارد. مزایای جراحی لاپاروسکوپی این است که: خطر عوارض ناشی از جراحی باز مانند انواع عفونت‌های بیمارستانی یا هر نوع عفونت بعد از جراحی را کاهش می‌دهد؛ مدت‌زمان بهبودی کوتاه می‌شود، در این نوع جراحی بیمار ۳ تا ۵ روز بعد از عمل می‌تواند فعالیت‌های فیزیکی خود را از سر بگیرد.
• جراحی لاپاراتومی (laparotomy): در این نوع جراحی نیز مانند جراحی‌های باز دیگر برشی در محل آپاندیس، سمت راست پایین شکم ایجاد می‌شود. این نوع جراحی معمولاً در مورد آپاندیس مزمن که فرد به‌ طور مداوم به آپاندیسیت دچار می‌شود، مؤثر است. این نوع جراحی به پزشک امکان می‌دهد که عفونت‌های ناشی از مشکلات آپاندیسیت در درون شکم را به‌ خوبی پاکسازی کند. در این نوع جراحی، بیمار بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز توانایی انجام فعالیت‌های روزمره خود را خواهد داشت.
• تجویز دارو: داروهای ضد درد پس از جراحی تجویز می شوند. امکان دارد نرم کننده های مدفوع برای جلوگیری از یبوست توصیه شوند. اگر عفونت وجود داشته باشد آنتی بیوتیک نیز تجویز می شود. هرگز از داروهای مسهل، تنقیه، یا داروی ضد درد استفاده نکنید. داروهای مسهل می توانند باعث پارگی آپاندیس شوند، و داروهای تخفیف دهنده درد یا تب نیز باعث مشکل تر شدن تشخیص می شوند.

درمان طب سنتی:

• درمان این بیماری جراحی است، بیمار را به بیمارستان ارجاع دهید و بعد از عمل اقدامات زیر را انجام دهید:
• ماساژ جای جراحی با روغن سیاهدانه انجام شود.
• دوسین هر 6 ساعت یک قاشق چایخوری میل شود.
• اصلاح تغذیه و ترک جدی سردیجات و مواد کارخانه ای انجام شود.
• اولین مرحله رژیم مایع صاف است که شامل سوپ های صاف شده است و پس از آن فرد می تواند از سوپ کامل استفاده کند.
• برای کسی که جراحی کرده، سرکه سرکنگبین ضرر دارد چون محل جراحی با آمپول های بیهوشی سرد شده است و سرکه هم سرد است.
• افرادی که آپاندیس عمل کرده اند بعد از دو یا سه روز می توانند به رژیم عادی غذایی بازگردند و پس از آن نیز دیگر محدودیت تغذیه ای خاصی ندارند.
• جهت کاهش درد بهتر است بیمار در وضعیت راحت قرار داده شود، بهترین وضعیت روی پهلو بخوابد و ساق پاها را داخل شکم قرا دهد و یا با یک بالش کوچک مثل نوار دور شکم بگذارد.
• در طب سنتی نیز درمان آپاندیس با عمل جراحی می باشد ولی در ساعات اول به بیمار چند لیوان شربت عسل بدهید اگر درد کاهش پیدا کرد این برنامه را تا 48 ساعت تکرار کنید و در این مدت بیمار فقط شربت عسل میل کند؛ اما اگر درد ادامه یافت درمان آن عمل جراحی می باشد.
• اگر کسی ۲۰۰ گرم عسل طبیعی را با ۲۱ دانه سیاهدانه، در هر موقعی بخورد، آپاندیسش خوب می شود و نیاز به عمل جراحی پیدا نمی کند. البته می تواند سیاهدانه را بکوبد، داخل عسل بریزد و بخورد یا سیاهدانه را نکوبیده با عسل میل کند. خوردن عسل با سیاهدانه، یک بار کفایت می کند.
• چنانچه عمل آپاندیس فرد بدون عارضه ای خاص باشد، ابتدا باید تا شش ساعت غذایی مصرف نکند و سپس چهار مرحله مایع صاف، سوپ کامل، رژیم نرم و رژیم پر کالری پر پروتئین را رعایت کند.
• در برخی موارد ممکن است پزشک فرد از مسهل اسفتاده کند که در این صورت توصیه می شود مصرف فیبر به گونه ای مناسب شود که نه فرد دچار یبوست و نه دچار نفخ شود، زیرا نفخ برای فردی که عمل آپاندیس کرده مضر است.
• برای این افراد حتماً از آنتی بیوتیک هم استفاده می شود که باید دانست این آنتی بیوتیک ممکن است با برخی مواد از جمله کلسیم داخل تغذیه ای داشته باشد. همه این روند دو یا سه روز بیشتر طول نمی کشد و فرد پس از آن محدودیت غذایی ندارد.
• رژیم نرم مرحله بعدی است که شامل غذاهای نرم، فرنی، شله زرد و چلو ماهیچه می باشد، از آنجا که فرد مدتی مواد غذایی کافی دریافت نکرده نیازمند رژیم پر کالری و پر پروتئین شامل گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ، شیر و … است که حتی می تواند این رژیم را با پروتئینی مانند شیر خشک غنی کند. در این رژیم می توان برای افزایش کالری از خامه و کره استفاده کرد.
• فردی که آپاندیس عمل کرده دچار تب شود، توصیه می شود در این حالت فرد مایعات بیشتری مصرف کند. چون این عمل زخمی را در بدن ایجاد کرده، فرد برای ترمیم زخم نیازمند روی، ویتامین C، ویتامین A و ویتامین K است که می تواند از منابعی همچون میوه جات، گوجه، کلم، فلفل، ماست پروبیوتیک، گوشت قرمز، ماهیچه، لبنیات، جگر، طالبی، انبه و زردآلو این ویتامین ها را تأمین کند.

داروها:

1. لووفلوکساسین

فعالیت:

• تا وقت عمل در تخت یا صندلی استراحت کنید، پس از عمل، تدریجاً فعالیت های عادی خود را از سر گیرید.

رژیم غذایی:

5. تا زمانی که آپاندیسیت تشخیص داده نشده است از خوردن و آشامیدن بپرهیزید، وقتی که معده خالی باشد، بیهوشی برای عمل جراحی بسیار بی خطر تر خواهد بود. اگر خیلی تشنه هستید، دهان خود را با آب بشویید. پس از عمل، ابتدا رژیم مایعات و به تدریج رژیم جامدات آغاز می شود.
6. در مورد آپاندیس باید فوراً به پزشک مراجعه کرد و به کلی از خوردن گوشت و مواد نشاسته دار پرهیز شود. تا رسیدن به پزشک به عنوان خوراکی های مؤثر می توان از آب پرتقال، آب هویج، آلو، آب آلو، کمپوت سیب و پیاز پخته استفاده کرد.
7. خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک گل کلم، خوراک بادمجان و عدس، بورانی گوجه بادمجان، بورانی بادمجان و ماست سویا، خوراک بادمجان و غوره، خوراک تند بامیه، خوراک بورانی، خوراک مطبل، خورش فسنجان با سویا، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه بادمجان، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش بامیه با قارچ، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، برگر کدو خورشتی، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری.
8. خوردنی های مضر: خوراک باقلا، خوراک عدسی ساده، خوراک عدسی با قارچ، خوراک کلم برگ با عدس، خوراک لوبیا سفید با جعفری، خوراک سویا و عدس، خوراک سویا با رب انار، خوراک لوبیا با قارچ، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک لوبیای سویا، آش گندم با حبوبات، آش گندم با تره، آش باقلا، آش لپه ۲، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش غلات، آش عدس ۲، آش برنج، آش حبوبات و غله ۱، آش شوید باقلی، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش انار، آش حبوبات ۲، آش زرشک، حلیم عدسی با سویا ۲، حلیم حبوبات و غلات، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم با عدس، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم دال عدس، مرصع پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید باقالی پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، سبزی پلو، ماش پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با قارچ، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۲، نخود فرنگی پلو ۱، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، خورش قیمه، خورش شوید باقالی، خورش قارچ و لوبیا سفید، کباب تابه گیاهی، کتلت عدس ۲، کتلت ذرت، کتلت سیب زمینی و حبوبات، برگر لوبیا سفید، برگر لوبیا چشم بلبلی، پن کیک سیب زمینی، دلمه سیب زمینی، دلمه برگ انگور، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ مخلوط، شیر سویا، ماست سویا، پنیر سویا، فرنی سویا، خامه سویا، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.

نکته:

• آپاندیس لوله کرم مانندی است به نام ورمی فورم ایندیکس که از روده آویزان است. مجرای توخالی و کوتاهی است که انتهای آن مسدود است و طول آن حدود ۶۵ میلیمتر و قطر آن به گلفتی انگشت کوچک دست می باشد. آپاندیس از محلی که روده کوچک به روده بزرگ می پیوندد آویزان شده است و محل تشریحی آن چند سانتی متر به سوی راست و پایین محل کمربند است. علم پزشکی هنوز هدف از وجود آپاندیس را کشف نکرده است و نمی داند چرا خدای تبارک و تعالی این لوله کوچک و خطرناک را آفریده است و آنچه پزشکان می دانند این است که آپاندیس یک عضو بالقوه خطرناکی است که در هر لحظه از شبانه روز بدون هیچگونه اخطاری ناگهان باد می کند و ملتهب می شود، دریچه کوچک اتصال آن به روده بسته شده و پر از مدفوع می شود، آپاندیس ملتهب و قرمز می گردد و اگر فوراً با جراحی برداشته نشود ممکن است بترکد. هنگامی که ترکید مایع مدفوع در تمام حفره شکم پخش می شود و نتیجه آن مرگ است. آپاندیسیت حاد می تواند در حد خطرناک ترین وضعیت به وقوع بپیوندد؛ یعنی در هر زمان و هر محل ممکن است عارض شود. به هنگام سفر در اتومبیل، هواپیما، جنگل، کوه، دریا و … این عارضه به راحتی می تواند زن حامله و جنین او را به ورطه هلاکت بکشاند. طبق آمار، هر ساله حدود صد هزار (۱۰۰۰۰۰) عمل جراحی برداشتن آپاندیس (ایندکتومی) انجام می شود، تأسف بارتر این که علت مرگ صدها نفر آپاندیسیت و یا مشکلات پس از جراحی آن است.
• آپاندیس کجای بدن قرار دارد: آپاندیس زائده‌ای به طول تقریبی ۱۱ سانتی‌متر است و در سمت راستِ پایین شکم قرار گرفته است. این زائده‌ی انگشتی‌شکل در واقع به سکوم یا کور روده (بخش آغازین روده‌ی بزرگ) متصل شده است. زمانی که این زائده‌ی کوچک ملتهب شود فرد دچار آپاندیسیت شده‌ است که در اصطلاح عامیانه به آن آپاندیس هم می‌گویند. این عارضه بسیار دردناک و ناخوشایند است و درصورت عدم درمان به‌ موقع ممکن است زندگی فرد را تهدید کند.
• عارضه های دیگر با علائمی شبیه به آپاندیس: درد شکمی ممکن است نشانه‌ی وجود مشکلات دیگری باشد که در بسیاری موارد با آپاندیسیت اشتباه گرفته می‌شوند، ازجمله: زخم معده، یبوست، انواعبیماری التهاب روده  (IBD)، ازجمله بیماری کرون و کولیت روده (کولیت اولسراتیو)، مشکل در مدفوع، انگل‌ها یا پلیپ‌هایی که داخل روده ایجاد شده‌اند و موجب انسداد آپاندیس می‌شوند، آسیب‌ها یا صدماتی که به شکم وارد شده است.
• چند نکته کلیدی در مورد ترکیبدن آپاندیس: اولین نشانه‌ی بارز آپاندیس، درد در ناحیه‌ی شکم است که به سمت راست زیر شکم حرکت می‌کند؛ اگر علائم شما به‌‌گونه‌ای است که احساس می‌کنید دچارنفخ شکم شده‌اید، اما خارج ‌شدن گاز روده به بهبود شما کمکی نمی‌کند حتماً باید به اورژانس مراجعه کنید؛ تقریباً بیشتر افرادی که دچار درد در ناحیه‌ی شکم هستند و علائمی شبیه آپاندیس دارند یک‌‌راست به اورژانس ارجاع داده می‌شوند، معمولاً درمان‌هایی که برای آپاندیسیت صورت می‌گیرد موفق است، اما به‌ یاد داشته باشید آپاندیسیت مزمن و درمان‌ نشده می‌تواند عوارض مرگباری به دنبال داشته باشد.