آمفیزم: عبارت است از یک بیماری مزمن ریه که طی آن کیسه های هوایی (حبابچه ها) در ریه بیش از اندازه گشاد می شوند و در نتیجه، خاصیت ارتجاعی رشته هایی که کیسه های هوایی را به هنگام تنفس باز و بسته می کنند از بین می رود. این بیماری معمولاً در بزرگسالان و بین سنین 75 الی 55 سال رخ می دهد و در مردان شایع تر از زنان است.
علائم:
- غالباً در مراحل اولیه علامتی وجود ندارد.
- بزرگ شدن قفسه سینه و شبیه شدن آن به بشکه
- تنگی نفس که شدت آن تدریجاً طی سال ها زیاد می شود.
- عفونت های راجعه گاه گاهی در ریه ها یا لوله های نایژه ای
علت:
- آلودگی هوا
- کمبود ارثی آلفا 1 آنتی تریپیسین
- التهاب کیسه های هوایی در ریه ها
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- سیگار کشیدن برای سال های متمادی
عوامل افزایش دهنده خطر:
- سن
- سابقه آسم یا برونشیت
- آلرژی یا سابقه خانوادگی آلرژی
- بروز عفونت های مکرر تنفسی که باعث کاهش عملکرد بافت ریه می شود.
- مشاغلی که نیازمند تنفس مخصوص و با زور هستد مثل شیشه گری یا نواختن یک ساز بادی موسیقی
پیشگیری:
- سیگار نکشیدن
- ورزش در حد متوسط و در هوای تمیز انجام دهید.
- از بودن در جاهایی که آلودگی هوا زیاد است خودداری کنید.
- از تماس با بیمارانی که دچار عفونت تنفسی هستند خودداری کنید.
- از بروز آنفولانزا و ذات الریه با زدن واکسن های مربوطه جلوگیری کنید.
- در صورت بروز عفونت ریه به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
عواقب مورد انتظار:
- این بیماری را نمی توان معالجه کرد، اما با کنترل علائم می توان پیشرفت و شدت گرفتن بیماری را به تأخیر انداخت. اگر چه آمفیزم امید به زندگی را کاهش می دهد، بسیاری از افراد سال ها با آن زندگی می کنند. بدون درمان، عوارض بیماری ممکن است مرگبار باشند.
عوارض احتمالی:
- نارسایی احتقانی قلب
- بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)
- نارسایی تنفسی یا روی هم خوابیدن ریه
- مستعد بودن نسبت به بروز عفونت های ریه
تشخیص:
- برای تعیین اینکه آیا شما دارای آمفیزم هستند یا خیر، پزشک درباره سابقه پزشکی شما سوال هایی می کند و معاینه فیزیکی انجام خواهد داد، پزشک ممکن است انواع آزمایشاتی را تجویز کند.
- آزمایشات ریوی: این آزمایش های غیر تهاجمی، جهت اندازه گیری حجم ریه در دم و بازدم، ورود و خروج هوا و … را کاربرد دارند و در مورد عملکرد ریه اطلاعات خوبی به پزشک می دهند.
- انجام آزمایشات آزمایشگاهی: خون گرفته شده از یک شریان در مچ دست را می توان آزمایش کرد تا تعیین کرد که ریه های شما چگونه اکسیژن را انتقال می دهند و دی اکسید کربن را از جریان خون خود حذف می کنند.
- تصویربرداری از قفسه سینه: اشعه ایکس قفسه سینه می تواند به تشخیص پیشرفته آمفیزم کمک کند و دیگر علل ضعف تنفس را رد می کند، اشعه ایکس ری قفسه سینه نیز می تواند نتایج نرمالی را در صورت وجود آمفیزم نشان دهد.
درمان طب نوین:
- از استنشاق آلایند های تنفسی خودداری کنید.
- به هنگام هشدار در مورد آلودگی هوا، در منزل بمانید.
- از رفت به ارتفاعات که هوا در آنجا رقیق است خودداری کنید.
- از افرادی که سرفه می کنند یا سرماخوردگی دارند دوری کنید.
- سیستم تهویه مطبوع فیلتر دار با کنترل رطوبت در منزل خود نصب کنید.
- هرگونه آلرژی همراه آمفیزم باید درمان شود تا از بدتر شدن آمفیزم جلوگیری شود.
- تغذیه درمانی: رژیم غذایی و حفظ وزن مناسب، نقش زیادی در کنترل بیماری دارد.
- سیگار را ترک کنید. سیگار باعث پیشرفت بیماری می شود حتی اگر درمان صورت گیرد.
- دندان های خود را مرتب مسواک کنید و نخ دندان بکشید تا احتمال بروز عفونت در دهان کم شود.
- درمان با هدف کاهش علائم، کند کردن پیشرفت بیماری و جلوگیری از بروز عوارض صورت می گیرد.
- پیوند ریه: پیوند ریه گزینه ای است که اگر آسیب شدید ریوی داشته باشید و گزینه های دیگر برایتان مفید نباشد، پیشنهاد می شود.
- انتهای تخت خود را حدود 12 الی 10 سانتی متر بالا بیاورید. این کار کمک می کند تا ترشحات مخاطی در قسمت های تحتانی ریه جمع نشوند.
- اگر در جایی کار می کنید که آلودی هوا زیاد است، با اقدامات مختلف سعی کنید از قرار گرفتن در معرض آلودگی اجتناب کنید. در صورت لزوم، شغل خود را عوض کنید.
- توانبخشی ریوی: یک برنامه توانبخشی ریوی می تواند تمرینات تنفسی و تکنیک هایی را که می تواند به کاهش تعداد تنفس و باعث بهبود تونایی شما شود را آموزش می دهد.
- از قرار گرفتن در معرض تغییرات ناگهانی دما یا رطوبت، حرف زدن با صدای بلند، خندیدن، گریه کردن، یا فعالیت بدنی شدید، در صورتی که باعث بروز حلمههای سرفه شود، خودداری کنید.
- جراحی کاهش حجم ریه: در این روش، جراحان قسمت های آسیب دیده ریه را حذف می کنند فاز بین بردن بافت های آسیب دیده بیمار کمک می کند که بافت باقی مانده ریه سالم بماند و کارایی بیشتری داشته و به بهبود تنفس کمک کند.
- برای مهار کردن آمفیزم، از کشیدن دود خودداری کنید، از گرد و غبار و هوای آلوده پرهیز کنید، از تماس با افراد مبتلا به عفونت های تنفسی دوری کنید، از خوراکی های مقوی و مغزی پر پروتین استفاده کنید، مقدار زیادی آب به طور مداوم بنوشید که باعث نرم 2 شدن خلط شود و به راحتی با سرفه خلط را بیرون کنید.
- استفاده از مکمل اکسیژن: اگر شما دارای آمفیزم شدید با سطوح پایین خون در اکسیژن هستند، از این مکمل ها برای تسکین دردتان در خانه و زمانی که ورزش می کنید، استفاهد کنید، بسیاری از مردم 24 ساعته در روز از اکسیژن استفاده می کنند، معمولاً از طریق لوله های باریک که به سوراخ های بینی شما متصل است، تزریق می شود.
داروها:
- افدرین
- تئوفیلین
- تربوتالین
- ایزوپرنالین
- متاپروترنول
- اکسیژن در مراحل انتهایی
- واکسن آنفولانزا و واکسن ذات الریه
- آنتی بیوتیک بریا مبارهز با پیشگیری از عفونت های ثانویه
- دراوهای گشاد کننده نایژه برای رفع اساسم لوله های نایژه ای
فعالیت:
- فعالیت محدود خواهد شد، اما تا حدی که قدرتتان اجازه می دهد فعالیت خود را حفظ کنید. عدم فعالیت به مدت طولانی موجب بیشتر شدن ناتوانی خواهد شد.
رژیم غذایی:
- از مصرف فرآورده های کارخانه ای و همچنین لبنیات و غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.
نکته:
- آمفیزم و التهاب نایژه مزمن، همیشه با هم هستند و این دو عارضه به عنوان بیماری انسدادی ریه شناخته شده اند. در التهاب نایژه، مجاری تنفس از راه کلفت شدن دیواره نایژه ها و ترشحات بیش از حد مخاط، این مجاری را مسدود کرده و تنگ می کند. این پدیده به نوبه خود بازدم را مشکل می سازد. زیرا مقاومت نسبت به جریان هوا افزایش می یابد. ترشحات ریه توانایی تخلیه شدن را ندارند و این خود باعث ورود سلول های سفید خون به محل می شود. این سلول ها آنزیم های مخرب آزاد می کنند که در نهایت باعث پارگی کیسه های هوایی خواهند شد. این پارگی ها در کیسه هوایی با مبادله اکسیژن و دی اکسیدکربن از ورای غشای مویرگی آلوئولی و کیسه هوایی، کارایی لازم را نخواهند داشت. نشانه های مهم آمفیزم عبارتند از سرفه، خس خس کردن سینه، تنگی نفس، هنگامی که این بیماری پیشرفت کرده باشد با پر شدن هوای بیش از حد در ریه ها قفسه سینه مانند بشکه می شود. عفونت ریوی خفیف ممکن است به کندی بهبود یابد و به طور قابل توجهی علائم آمفیزم را تشدید کند. بیشتر افرادی که به این بیماری دچار شده اند هنگام خوابیدن نمی توانند دراز بکشند و در وضعیت نیمه نشسته می خوابند، زیرا تنگی نفس مانع درست خوابیدن می شود. در مواقعی که آمفیزم شدید باشد پوست و لب ها کبود می شوند (سیانوز)، ضمناً با پیشرفت آمفیزم سایر دستگاه های بدن گرفتار خواهند شد. قلب ممکن است بزرگ شود؛ زیرا کاهش اکسیژن خون، عروقی خونی ریه را منقبض می کند و این مسئله کار قلب را برای تلمبه کردن خون به ریه بیشتر می کند. این عارضه به قلب ریوی معروف است معمولاً به شکل یک نارسایی قلبی ظاهر می شود. ورم پاها و افزایش خستگی پذیری از نشانه های زوردرس هستند. ضربان قلب نامنظم و وریدهای گردنی اتساء و حتی سیانوز ممکن است بعدا بروز کنند. گلبول های قرمز تعدادشان ممکن است افزایش یابد، در مغز نیز خون رسانی کاهش یابد و ممکن است باعث تحریک پذیری، منگی، سردرد و بی خوابی شود. در آمفيزم شدید خطر ورود هوا به فضای جنب افزایش می یابد. در این عارضه ریه در اثر پارگی روی هم می خوابد و هوا به فضای جنب، که بین ریه ها و قفسه قرار دارد وارد می شود.