آفتاب سوختگی: عبارت است از التهاب پوست پس از مواجهه بیش از حد با آفتاب، لامپ های آفتابی یا مواجهه شغلی با نور شدید. به عبارت دیگر آفتاب سوختگی، شرایطی‌ است که طی آن در اثر قرار گرفتن بیش از حد در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید یا منبع حرارت مصنوعی، پوست برافروخته و دچار آسیب می‌شود. آفتاب سوختگی از خفیف تا شدید متفاوت است. آفتاب سوختگی معمولاً از سوختگی درجه یک تا درجه دو متغییر است و این به عمق و اندازه ناحیه آسیب دیده پوست بستگی دارد. آفتاب سوختگی به سه درجه تقسیم بندی می شود که شامل آفتاب سوختگی درجه یک و درجه دو می شود.

علائم:

1. تب (گاهی)
2. تهوع و استفراغ (در سوختگی های شدید)
3. دلیریوم (در سوختگی های شدید و وسیع)
4. قرمزی، تورم، درد و گاهی تاول زدن پوست
5. تیره شدن یا ور آمدن پوست پس از بهبودی، بسته به شدت سوختگی

علت:

• مواجهه بیش از حد با اشعه فرابنفش، در روزهای ابری، ابرهای نازک جلوی آن را نمی گیرند ولی بخار و دود تا حدی جلوی آن را می گیرند، مقدار زیاد اشعه فرابنفش به وسیله برق، آب، شن، و پیاده روها منعکس می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. مواجهه با منابع صنعتی نور عامل قوس جوشکاری
2. عوامل ژنتیک به ویژه پوست روشن، چشمان آبی و موی قرمز یا بور
3. استفاده از داروها از جمله داروها گوگرددار، تتراسایکلین ها، آموکسی سیلین یا قرص ضد بارداری خوراکی

پیشگیری:

1. لوبیای مرمری یا لوبیای قرمز را خوب بپزید، بعد نرم بکوبید و خمیر مانند بر بدن بمالید.
2. اگر خواستید در معرض آفتاب قرار بگیرید ولی از آفتاب زدگی پوست جلوگیری کنید؛ باید سفیده تخم مرغ خام یا لعاب به دانه یا پماد یا روغن زیتون یا روغن کنجد و یا روغن نارگیل را بر بدن بمالید.
3. برای پیشگیری از سیاه شدن پوست در آفتاب، بهترین و سالم ترین و بی دردسر ترین راه، گذاشتن کلاه بر سر یا استفاده از نقاب یا سایه بان است. هم چنین می توانید نشاسته و صمغ عربی را نرم بسایید و با لعاب به دانه، لعاب اسپرزه و سفیده تخم مرغ مخلوط کنید و بمالید و بعد از تمام شدن آفتاب، صورت را با آب گرم بشویید.
4. از ظهر تا 3 بعد از ظهر از آفتاب دوری کنید. برای فعالیت های خارج از منزل از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. محصولاتی که قدرت محافظت کنندگی آنها 15 یا بیشتر است، محافظت تقریباً کامل ایجاد می کند. کرم هایی که قدرت محافظتی کمتری دارند، محفاظت نسبی ایجاد می کنند و باعث تیره شدن خفیف می شوند. برخی از این کرم ها در برابر آب و تعریق، مقاوم هستد ولی باید پس از شنا یا مواجهه طولانی مدت دوباره از آنها استفاده کنید. روغن معدنی یا کره کاکائویی، باعث محافظت در برابر آفتاب نمی شوند.
5. برای حداکثر محافظت از یک داروی محافظت کننده فیزیکی مثل پماد اکسید روی استفاده کنید. پس از شنا و در مواجهه های متعدد، دوباره از آن استفاده کنید. استفاده از کرم های محافظت کننده به ویژه در نواحی حساس تر به سوختگی مثل پوست بینی، گوش ها، پوست ساق ها و پشت گردن مفید هستند. اگر بندرت دچار سوختگی می شوید، از یک کرم ضد آفتاب استفاده کنید که باعث تیره شدن شود و حداقل محافظت را ایجاد کند. از لباس های به رنگ خنثی مثل خرمایی استفاده کنید. از رنگ های روشن و سفید بپرهیزید، زیرا آفتاب را روی صورتتان منعکس می کنند. اگر اصرار به آفتاب گرفن دارید، مواجهه خود را با آفتاب در روز اول به 10 الی 5 دقیقه در هر طرف بدن محدود کنید هر روز 5 دقیقه به این زمان اضافه کنید.

عواقب مورد انتظار:

• بهبود خود به خود در عرض 3 روز تا 3 هفته بسته به شدت آفتاب سوختگی

عوارض احتمالی:

1. دلیریوم موقت در موارد شدیدتر
2. کراتوز ضایعات پوستی پیش بدخیم
3. چروک شدن زودرس و از دست رفتن خاصیت الاستیکی پوست
4. تغییرات پوستی منجر به سرطان پوست از جلمه ملانوم بدخیم و تهدید کننده زندگی

تشخیص:

1. انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار

درمان طب نوین:

• درمان آفتاب سوختگی درجه 1: آفتاب سوختگی درجه یکبه لایه خارجی پوست آسیب می‌رساند و معمولاً ظرف چند روز بهبود می‌یابد. فردی با آفتاب سوختگی درجه اول معمولاً حدود ۴ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است علائم پوستی زیر را مشاهده کند: قرمزی، که بیشتر در پوست روشن دیده می‌شود، احساس گرما و بی‌قراری، تورم یا تاول زدن بدن، دردناک شدن پوست، همچنین ممکن است در حدود ۳–۸ روز پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب، پوست فرد لایه لایه شود. علائم دیگر نیز ممکن است همراه با آفتاب سوختگی درجه یک باشد. این‌ها شامل سردرد، افزایش دمای بدن، خستگی و حالت تهوع است. آفتاب سوختگی درجه یک ممکن است یک هفته طول بکشد. در این بین، افراد مبتلا به آفتاب سوختگی می‌توانند موارد زیر را برای کاهش علائم امتحان کنند: برای تسکین درد، سردرد یا تب از پاراستامول، ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. با نوشیدن آب فراوان و مایعات خنک هیدراته بمانید. حمام یا دوش آب سرد بگیرید. کمپرس یخ را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید. تا زمان بهبود آفتاب سوختگی از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید. کرم مرطوب کننده، آلوئه ورا یا کرم هیدروکورتیزون بدون نسخه را به ناحیه آسیب دیده بمالید. برای جلوگیری از عفونت، مناطق تاول زده را به آرامی پانسمان کنید و از پماد ضد عفونی کننده یا کرم هیدروکورتیزون در ناحیه آسیب دیده استفاده کنید.
• درمان آفتاب سوختگی درجه 2: آفتاب سوختگی درجه دوممکن است به لایه خارجی پوست نفوذ کرده و به لایه زیرین که درم نامیده می‌شود آسیب برساند. امکان دارد درمان این نوع آفتاب سوختگی هفته‌ها طول بکشد و در مواقعی نیاز به درمان تخصصی داشته باشد. فردی با آفتاب سوختگی درجه دو ممکن است علائم زیر را مشاهده کند: قرمز شدن پوست به ویژه برای پوست‌های روشن، تورم و تاول در یک ناحیه وسیع، پوستی مرطوب و براق، درد، تغییر رنگ و سفیدی در ناحیه سوخته پوست، افرادی که دچار آفتاب سوختگی درجه دو هستند، می‌توانند همان مراحل را برای علائم آفتاب سوختگی درجه یک برای کاهش علائم دنبال کنند. با این حال، ممکن است این افراد به مشاوره و درمان بیشتر به کمک یک متخصص بهداشت و درمان نیاز پیدا کنند. افرادی که آفتاب سوختگی درجه دو دارند، اگر دارای پوستی تاول زده و متورم هستند و یا علائم گرمازدگی را دارند، باید با پزشک تماس بگیرند. این علائم عبارتند از: افزایش دمای بدن، احساس گرما و لرز، خستگی، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، گرفتگی ماهیچه، اختلال حواس، تشنج، لکنت زبان، افزایش ضربان قلب، درمان آفتاب سوختگی درجه دو معمولاً چندین هفته طول می کشد. درمان ممکن است به کرم سوختگی و پانسمان نیاز داشته باشد. گاهی اوقات، افرادی که دچار آفتاب سوختگی شدید هستند ممکن است نیاز به درمان بیمارستانی پیدا کنند، به خصوص اگر گرمازدگی هم داشته باشند. درمان می‌تواند شامل این موارد باشد: کمپرس یخ یا حمام آب سرد برای پایین آوردن دمای بدن، تنقیه آب سرد به داخل معده یا راست روده، داروهای ضد تشنج یا شل کننده عضله برای کنترل لرز و تشنج، کودکان و نوزادان دارای آفتاب سوختگی شدید باید برای مشاوره و درمان بیشتر به یک متخصص بهداشت مراجعه کنند.

درمان طب سنتی:

• از کرم سرد یا لوسیون نوزاد استفاده کنید.
• روغن اسطوخدوس به محل مورد نظر بمالید.
• اقاقیا را در روغن زیتون مخلوط کنید و بمالید.
• خیار را رنده کنید و روی محل مورد نظر بمالید.
• خاکستر برگ سرو سوخته شده را روی آن بپاشید.
• نشاسته + شیر مخلوط و به محل مورد نظر بمالید.
• مالیدن ترکیبی از 5 واحد عسل + 2 واحد روغن زیتون.
• برگ های کاهو را بپزید و پس از سرد شدن بر موضع ضماد کنید.
• آلوئه ورا + عسل با هم مخلوط کرده و روی محل مورد نظر بمالید.
• لوبیای مرمری یا لوبیای قرمز را بپزید، بعد بکوبید و مانند خمیر بر آن ضماد کنید.
• جهت جلوگیری از آفتاب سوختگی می توان روغن زیتون یا ژل آلوئه ورا را از قبل استفاده نمود.
• برای کاهش گرمی و درد، پارچه نرمی را در آب خنک مرطوب کنید، روی نواحی سوخته قرار دهید.
• کتیرا + آب جوش مخلوط کنید، زمانی که لعاب داد بعد از خنک شدن روی محل مورد نظر بمالید.
• پنیرک + آب جوش، مخلوط کنید و زمانی که لعاب داد بعد از خنک شدن روی محل مورد نظر بمالید.
• به دانه + آب جوش مخلوط کنید و زمانی که لعاب داد بعد از ولرم شدن روی محل مورد نظر بمالید.
• اگر دچار آفتاب زدگی یا آفتاب سوختگی شده اید، برای درمان آن بايد لعاب به دانه را روی آن بمالید.
• حنا، بوره و مردار سنگ از هر کدام ۵ گرم و دوده 5/2 گرم، همه را در نیم فنجان روغن کنجد مخلوط کنید و بمالید.
• چند قطره روغن کپسول ویتامین E را در مقداری روغن زیتون مخلوط کنید و به صورت موضعی به پوست خود بمالید.
• برای تاول های شدید پوست، از پوشش سبک ژل نفت خام استفاده کنید. این ماده مانع چسبیدن اشیاء به تاول ها می شود.
• پنج گرم سرمه را با ۲۰ گرم پیه آب کرده مخلوط کنید و به صورت کرم بمالید و اگر درد شدید باشد، روغن گل هم به آن اضافه کنید.
• در یک وان آب سرد که دارای بلغور یا سودای آشپزی باشد، غوطه ور شوید. خشکی پوست را آرام نوازش دهید و روی آن محکم نکشید.
• از مرهم نوره استفاده کنید که به طریق زیر درست می شود: مقداری آهک را در ظرفی ریخته و آب روی آن بریزید تا آن آب روی همه آهک ها را بپوشاند و پس از دو ساعت آب ها را خالی کرده و آهک را نرم کنید و دوباره آب بریزید و پس از ۲ ساعت آب ها را خالی کنید و این کار را هفت مرتبه تکرار نمایید، بعد آهک ها را خشک کرده و با روغن گل یا روغن کنجد مخلوط کنید تا به صورت خمیر نسبتاً نرمی درآید و بر محل آفتاب زده بمالید، اگر به داروی فوق قیمولیا اضافه کنید بهتر است و اگر محل سوختگی را اول با روغن کنجد چرب کنید تا تسکین یابد و مرهم نیز آماده شود و بعد مرهم را بگذارید، بسیار عالی خواهد شد.

درمان آفتاب زدگی شدید:

• در صورتی که دچار آفتاب زدگی یا آفتاب سوختگی شدید شده اید؛ اول از آفتاب خارج شده و به سایه بروید، بعد با آب سرد بدن را کمپرس کنید و یا کیسه آب یخ را به سر و ستون فقرات قرار دهید و خود را به شدت باد بزنید، اگر شخص دیگری آفتاب زده شده و در حال آفتاب زدگی بیهوش شده بود، باید او را به شدت باد بزنید تا خنک شود و هوش آید، پس از به هوش آمدن، یک قاشق سولفات دو منیزی را در یک لیوان آب حل کنید و به او بخورانید.

درمان سوزش آفتاب زدگی:

• هویج خام را ریز رنده کرده و روی آن ضماد کنید و یا هویج خام را آب گرفته و بر موضع بمالید.
• برای برطرف کردن سوزشی که بر اثر آفتاب زدگی می باشد، باید روغن نارگیل یا روغن زیتون را بر موضع بماليد.

داروها:

• پابا
• کالامین
• کالاندولا
• مکوئینول
• بنزوکائین
• انوکسولون
• رزورسینول
• زینک اکساید
• برای تسکین درد و کاهش تب از داروهای بدون نیاز به نسخه مثل آسپیرین یا استامینوفن استفاده کنید. داروهای ضد سوختگی بدون نیاز به نسخه که محتوی بی حس کننده های موضعی باشند، مثل بنزوکائین یا لیدوکائین، ممکن است مفید باشند ولی در برخی از افراد واکنش های آلرژیک ایجاد می کنند. مسکن ها یا داروهای کورتیزونی به مقدار کم ممکن است تجویز شوند.

فعالیت:

• تا کاهش تب و ناراحتی در هر وضیعتی که راحت هستید، استراحت کنید، خود را با یک گهواره، تمام قد یا چادر نازک یا مواد دیگر بپوشانید تا پارچه بستر به پوست سوخته شده نخورد.

رژیم غذایی:

• رژیم غذایی خاصی ندارد. مصرف مایعات را افزایش دهید و از مصرف غذاهای گرم پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک عدس و اسفناج، خوراک عدسی ساده، خوراک گل کلم، آش شولی ۱، آش رب، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ شهد نما، سوپ کاهو سبز، سس معطر.
• خوردنی های مضر: خورش کرفس ۱، خورش لوبیا سبز، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، شیر سویا، کشک سویا، خامه سویا.