آسیت یا آب آوردن شکم (استسقاء): عبارت است از به تجمع مایع در حفره شکم، آسیت گفته می‌شود. آسیت یا آب آوردن شکم، در مبتلایان به سیروز شایع است و معمولاً در هنگام نارسایی کبد ایجاد می‌شود. به طور کلی، ایجاد آسیت بیماری پیشرفته کبدی را نشان می‌دهد و در بسیاری از موارد، آخرین راه درمان بیماری پیوند کبد می‌باشد. به عبارت دیگر آسیت نوعی بیماری است که در آن مایعات در فضای داخل شکم جمع می‌شود. هنگامی که بیش از 25 میلی لیتر مایع در داخل حفره شکم جمع شود، به عنوان آسیت شناخته می‌شود. آسیت معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که کبد به درستی کار نکند؛ در این حالت مایعات فضای بین پوشش شکم و اعضاء را پر می‌کند. اگر شدید باشد، آسیت ممکن است دردناک باشد. این مشکل ممکن است شما را از حرکت راحت باز دارد. آسیت می‌تواند زمینه را برای ایجاد عفونت در شکم فراهم کند. مایعات همچنین ممکن است به درون قفسه سینه حرکت کرده و ریه‌ها را احاطه کند؛ این شرایط باعث تنگی نفس می‌شود. بر اساس تحقیقات منتشر شده، میزان بقای دو ساله در افراد با مشکل آسیت 50 درصد است؛ اگر علائم آسیت دارید، در اسرع وقت با پزشک صحبت کنید.

انواع آسیت:

1. به طور معمول، آسیت به 2 نوع تقسیم می‌شود: آسیت ترانزودا یا اگزودا، این طبقه بندی بر اساس مقدار پروتئین موجود در مایع آسیت است. یک روش دیگر نیز برای تشخیص نوع آسیت بر اساس میزان آلبومین موجود در مایع آسیت در مقایسه با آلبومین سرم (اندازه گیری شده در خون) وجود دارد. به این تناسب Serum Ascites Albumin Gradient یا SAAG گفته می‌شود. این نسبت در آسیت مربوط به پرفشاری خون پورتال (سیروز، نارسایی احتقانی قلب، بیماری بود کیاری) به طور کلی بیش از 1.1 است و در آسیت ناشی از دلایل دیگر (بدخیمی، پانکراتیت) کمتر از 1.1 است.

علائم:

1. آسیت معمولاً با احساس سیری، شکم بادکنک مانند و افزایش سریع وزن همراه است. علائم دیگر اغلب شامل موارد زیر است:
2. تب
3. فتق
4. بواسیر
5. استفراغ
6. تنگی نفس
7. احساس نفخ
8. سوزش سردل
9. احساس سنگینی
10. تورم در اندام تحتانی
11. حالت تهوع یا سوهاضمه
12. احساس پری و از دست دادن اشتها
13. استسقاء ذقی: در این حالت آب در شکم جمع شده و دست و پاهای بیمار آماس می کند.
14. اگر علت بروز استسقاء از اختلال کبد باشد، پاها ورم کرده و بیمار سرفه های خشک خواهد کرد.
15. استسقاء لحمی: آب یا ماده بلغمی به اندام ها رفته و سراسر بدن همچون جسد مردگان آماس می کند.
16. اگر ترکیبی از این علائم دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر شما دچار آسیت هستید، در اکثر موارد نشانه نارسایی کبد است که غالباً با سیروز رخ می‌دهد.
17. اگر هم علت بیماری از گرمی کبد باشد، تشنگی، تلخی دهان، لاغری بدن، استفراغ صفراوی و سوزش ادرار رخ خواهد داد و رنگ بول نیز مایل به سرخی خواهد گردید.
18. استسقاء طبلی: باد در شکم جمع شده و آماس می کند. گاه در این حالت آب هم وجود دارد. علت استسقاء را از سوء مزاج، سده، آماس کبدی و مشارکت اندام های دیگر دانسته اند.
19. اگر علت از سردی کبد باشد بی میلی به آب، ترشی دهان، ضعف گوارش و دیگر نشانه های بلغمی خواهد بود. در استسقاء گاه کبد بزرگ شده و بخشی از فضای شکم را فرا می گیرد و گاه به عکس کوچک تر می شود.

علت:

• شایعترین علت آسیت سیروز کبدی است. نوشیدن بیش از حد الکل یکی از مهم‌ترین دلایل سیروز کبدی است. آسیت به دلیل ترکیبی از فشار افزایش یافته در وریدهایی که از طریق کبد عبور می‌کنند (فشار خون بالا پورتال) و کاهش عملکرد کبد ناشی از زخم شدن کبد، یعنی سیروز، ایجاد می‌شود. اسکار یا زخم ناشی از سیروز کبدی باعث افزایش فشار داخل رگ‌های خونی کبد می‌شود. افزایش فشار داخل عروق، مایعات را به داخل حفره شکم پس می‌زند و در نتیجه منجر به تجمع مایع در شکم می‌شود. با گذشت زمان، کلیه‌ها مانع از حذف نمک اضافی از بدن می‌شوند؛ این واکنش به نوبه خود باعث تشدید تجمع مایعات می‌شود.
  انواع مختلف سرطان نیز می تواند باعث این وضعیت شود. آسیت ناشی از سرطان اغلب با سرطان پیشرفته یا عود کننده اتفاق می افتد. همچنین ممکن است آسیت به دلیل مشکلات دیگری مانند نارسایی قلبی، دیالیز به دلیل نارسایی کلیه، پروتئین پایین خون و عفونت ایجاد شود.
• هپاتیت B
• هپاتیت C
• بیماری کلیه
• سیروز کبدی
• انواع عفونت‌ها
• مشکلات کبدی
• بیماری پانکراس
• روده آسیب دیده
• بیماری کبد چرب
• هپاتیت خود ایمنی
• عارضه احتقانی قلب
• سرطان شکم و لگن
• تومورهای سرطانی و غیر سرطانی
• اختلالات ناشی از سو مصرف الکل
• بیماری‌های ژنتیکی مانند بیماری ویلسون، هموکروماتوز، کمبود آلفا و آنتی تریپسین
• نا گفته نماند که ممکن است این بیماری در افرادی که بدن سالم دارند نیز ایجاد شود، اما اکثر کسانی که عارضه سیروز کبد دارند به این عارضه مبتلا خواهند شد.
• چنانچه طبیعت بیمار گرم باشد، این امر ایجاد اختلال و ناتوانی در کبد می کند که در نتیجه گرمی، کبد نمی تواند بدان گونه که باید غذا را بپزاند و همه آن را تبدیل به مواد قابل جذب سازد. به سبب تزاید گرمی، بدن گداخته شده و عوارضی نظیر قی، استفراغ، اسهال و عرق ریزی روی خواهد داد. چنانچه بیماری ناشی از سوء مزاج سرد باشد، حرارت طبیعی بدن، کم شده و کبد دچار ضعف گردیده و نمی تواند خوراک را مستحیل و تبدیل کامل نماید. علت بروز سوء مزاج سرد بیشتر به واسطه مشکلات طحال می باشد که مواد سودائی زیادی ترشح کرده و این مواد با رفتن به معده موجب از کار افتادن معده و در نتیجه تورم کبد و بروز استسقاء می گردند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. به طور کلی، ایجاد آسیت شواهدی از بیماری پیشرفته کبدی را نشان می‌دهد. هر بیماری که باعث آسیب کبدی یا ایجاد اسکار یا زخم در کبد شود، احتمال ابتلا به آسیت را افزایش می‌دهد. عوامل خطر شایع در آسیت عبارتند از:
2. نارسایی کلیه
3. سو‌ء مصرف الکل
4. نارسایی احتقانی قلب
5. سرطان در ارگان‌های ناحیه شکم
6. عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B یا هپاتیت C
7. سایر شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به آسیت را افزایش دهد عبارتند از: سرطان تخمدان یا آندومتر رحم، پانکراتیت (التهاب پانکراس)، بیماری سل، کم‌کاری تیروئید.

پیشگیری:

• نمی‌توان از ایجاد آسیت جلوگیری کرد. با این حال، با محافظت از کبد می توان خطر ابتلا به آسیت را کاهش داد. با ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی می‌توان از ابتلا به سیروز کبدی و سرطان جلوگیری کرد؛ که در نتیجه آن از بروز آسیت نیز جلوگیری می‌شود. این اقدامت شامل موارد زیر است:
• ورزش منظم
• عدم استعمال دخانیات
• عدم استفاده از مواد روانگردان
• نگه داشتن وزن در محدوده طبیعی
• قطع مصرف الکل یا مصرف محدود آن
• محدود کردن نمک بازاری در رژیم غذایی
• واکسیناسیون در مقابل ویروس هپاتیت B
• از به اشتراک گذاشتن سوزن خودداری کنید. هپاتیت از طریق سوزن‌های مشترک قابل انتقال است.
• از عوارض بالقوه داروهای مصرفی خود آگاه شوید. اگر خطر آسیب کبدی وجود دارد، با پزشک خود در مورد لزوم آزمایش عملکرد کبد صحبت کنید.
• از آنجایی که هپاتیت می‌تواند از طریق آمیزشی انتقال یابد؛ برای کاهش احتمال ابتلا به هپاتیت، داشتن رابطه جنسی ایمن (استفاده از کاندوم) توصیه می‌شود.
• محدودیت مصرف داروهای ضد التهاب غیر‌استروئیدی (ایبوپروفن و …) در بیماران مبتلا به سیروز؛ زیرا ممکن است جریان خون در کلیه‌ها را کاهش دهد و در نتیجه باعث کاهش دفع نمک و آب شود.

عوارض احتمالی:

1. اکثر بیمارانی که دچار آسیت می‌شوند، متوجه اتساع شکم و افزایش سریع وزن می‌شوند. آسیت می‌تواند خوردن، آشامیدن و حرکت کردن و جابجایی را با مشکل روبرو کند. همچنین می‌تواند با تجمع مایع اطراف ریه‌ها نفس کشیدن را سخت کند. عوارض مرتبط با آسیت عبارتند از:
2. سندرم هپاتورنال:نوع نادری از نارسایی پیشرونده کلیه است که به دلیل آسیت رخ می‌دهد.
3. احساس ناراحتی و درد شکم:این موارد ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که مایعات بیش از حد در حفره شکم جمع شود. این شرایط می‌تواند توانایی غذا خوردن، حرکت کردن و انجام فعالیت‌های زندگی روزمره را محدود کند.
4. عفونت:به این حالت پریتونیت خودبخودی باکتریایی (SBP) گفته می‌شود و معمولاً باعث درد شکم، حساسیت شکم به لمس، تب یا حالت تهوع می‌شود. اگر این مورد به موقع تشخیص داده نشود یا درمان نشود، ممکن است بیمار دچار نارسایی کلیه، عفونت شدید خون یا احساس گیجی شود. تشخیص به طور کلی با گرفتن نمونه‌ای از مایع از داخل حفره شکم انجام می‌شود. این عفونت با آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی قابل درمان است و پس از بهبودی، بیماران برای جلوگیری از عود SBP به درمان طولانی‌مدت با آنتی‌بیوتیک نیاز دارند.
5. فتق مربوط به آسیت:افزایش فشار داخل شکمی می‌تواند منجر به ایجاد فتق ناف و اینگوینال (کشاله ران) شود که می‌تواند باعث ناراحتی در ناحیه شکم و کشاله ران شود. به طور کلی ترمیم فتق از طریق جراحی توصیه نمی‌شود، مگر اینکه درد شدیدی وجود داشته باشد که نشان می‌دهد روده یا بافت دیگری با برآمدگی مداوم فتق، گیر افتاده یا پیچ خورده باشد. لازم است جراحانی که در معالجه بیماران مبتلا به سیروز تجربه دارند این عمل‌ها را انجام دهند.
6. تجمع مایعات در قفسه سینه:به این عمل هیدروتوراکس کبدی گفته می‌شود و مایع شکم علاوه بر حفره شکم در قفسه سینه و اطراف ریه‌ها (بیشتر در سمت راست) پر شود. این وضعیت ممکن است منجر به تنگی نفس هنگام فعالیت یا گاهی در حالت استراحت نیز شود.

تشخیص:

1. بعد از معاینات اولیه پزشک برای شما یک سری آزمایش و یا تصویربرداری می‌نویسد، اما باید برای تشخیص صحیح‌تر آسیت ممکن است موارد زیر انجام شود:
2. سونوگرافی: پزشک بعد از معاینه اولیه برای بیمار سونوگرافی تجویز می‌کند که در این مرحله از قسمت‌های شکم با جزئیات و به‌صورت کامل‌تر تصویربرداری می‌شود.
3. سیتی اسکن: بیمار بعد از مراجعه نزد پزشک معالج برای تشخیص دقیق بیماری باید سی‌تی‌اسکن انجام دهد، در سی‌تی‌اسکن از تمام ناحیه‌های داخلی شکم به‌طور دقیق و کامل تصویربرداری می‌شود.
4. پاراسنتز: قبل از انجام دادن پاراسنتز شما دچار بی‌حسی موضعی می‌شوید سپس با فروکردن سوزن در داخل شکم، مایع درون آن را خارج می‌کنند. سپس مایع خارج‌شده را به آزمایشگاه ارسال می‌کنند و مورد بررسی بیشتر قرار می‌دهند. با آزمایش این مایع عفونت، سرطان و فشارخون پورتال را بررسی می‌کنند.

درمان طب نوین:

• ایجاد آسیت به طور کلی نشان‌دهنده بیماری پیشرفته کبدی است. میزان زنده ماندن 5 سال پس از ایجاد آسیت فقط 30 الی 40 درصد است و مهم است که بیمار و پزشک در مورد ارجاع به یک متخصص کبد و یک مرکز پیوند کبد بحث کنند. انجام بعضی اقدامان ساده می‌تواند به کاهش علائم آسیت کمک کند. پزشک ممکن است توصیه‌های زیر را به شما بکند:
• مصرف نمک خود را کاهش دهید.
• مقدار مایعاتی که می‌نوشید را کاهش دهید.
• در صورت مصرف الکل، مصرف الکل را متوقف کنید.
• بررسی روزانه وزن بدن با ترازو و تماس با پزشک هر زمان که بیش‌تر از 5 کیلو افزایش وزن (یا بیشتر از یک کیلو در روز به مدت 3 روز متوالی) داشته باشید، یک استراتژی خوب برای مدیریت بهتر بیماری در مبتلایان به آسیت است.
• تجویز دارو: در بیشتر مواقع، بیماران برای درمان آسیت خود به قرص‌های دیورتیک (ادرار آور) احتیاج دارند. این داروها میزان نمک و آب خارج شده به دنبال آن را، از بدن را افزایش داده و از این طریق باعث کاهش فشار داخل وریدهای اطراف کبد می‌شوند. از جمله پرکاربردترین این قرص‌ها می‌توان به اسپیرونولاکتون (آلداکتون) و فوروزماید (لازیکس) اشاره کرد. میان دوز مناسب توسط پزشک متخصص تنظیم می‌شود. این قرص‌ها می‌توانند باعث ایجاد مشکل در الکترولیت‌های خون (سطح سدیم و پتاسیم) شوند و به همین دلیل ممکن است نیاز به نظارت دقیق توسط انجام آزمایش‌ خون دوره‌ای باشد. درک این نکته مهم است که مصرف قرص‌های مدر جایگزینی برای کاهش میزان نمک مصرفی نیست، زیرا قرص‌ها فقط زمانی تأثیر دارند که همراه با محدودیت مصرف نمک باشند.
• پیوند کبد: همانطور که قبلاً ذکر شد، بیماران مبتلا به آسیت خطر جدی برای سلامتی دارند و اغلب از نظر پیوند کبد ارزیابی می‌شوند. بیش از نیمی از این بیماران ممکن است بدون پیوند کبد، بیشتر از 2 الی 3 سال زنده نمانند. اگر آسیت به درمان پاسخ ندهد، ممکن است پزشک پیوند کبد را توصیه کند که برای بیماری کبدی در مرحله نهایی استفاده می‌شود.
• پاراسنتز: هنگامی که تجمع مایعات با قرص‌های دیورتیک و رژیم غذایی با محدودیت نمک قابل درمان نباشد، ممکن است لازم باشد برای تسکین علائم بیمار از روش پاراسنتز (paracentesis) استفاده شود. در این روش، بعد از بی‌حسی موضعی از یک سوزن نازک و بلند برای تخلیه مایعات اضافی شکم استفاده می‌شود. سوزن از طریق پوست و به داخل حفره شکم وارد می‌شود. از آنجا که خطر عفونت به دنبال پاراسنتز وجود دارد، بنابراین ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند. این روش درمانی معمولاً در موارد شدید یا مکرر بودن آسیت استفاده می‌شود؛ زیرا دیورتیک‌ها در مراحل آخر بیماری به خوبی کار نمی‌کنند.
• جراحی: در موارد شدید بیماری آسیت، ممکن است اقدامات جراحی برای کنترل علائم آسیت لازم باشد. در یکی از این روش‌ها که در رادیولوژی TIPS نامیده می‌شود، یک لوله دائمی به نام شانت در داخل کبد بین رگ‌های خونی گذاشته می‌شود تا فشار زیاد درون ورید پورت (ورید اصلی کبد) که باعث ایجاد آسیت شده است، کاهش یابد. این روش مخصوص بیمارانی است که حداقل پاسخ درمانی به درمان دارویی را دارند. نشان داده شده است که در اکثر موارد با انجام این روش، آسیت کاهش می‌یابد و لزوم استفاده از دیورتیک‌ها را محدود یا از بین می‌برد. با این حال، تعبیه شنت کبدی با عوارض قابل توجهی مانند انسفالوپاتی کبدی (گیجی) و حتی مرگ همراه است.

درمان طب سنتی:

• کاسنی تازه بخورید.
• مرکب 1 استفاده کنید.
• در حوض سرکه غوطه ور شوید.
• ناشتا، اندازه یک قاشق چایخوری، طریفل میل کنید.
• اگر دهانتان خشک می شود، ناشتا، ۷ عدد خرما را با آب بخورید.
• هفته ای یک تا دو مرتبه در برنامه غذایی خود مارچوبه استفاده کنید.
• دمکرده برگ سنای مکی با گل سرخ یا گل محمدی، سه روز یکبار بنوشید. (سنا چون سبب اسهال می شود، به خارج شدن آب از شکم کمک می کند).
• مصرف روزانه شیر شتر به همراه تباشیر، به مدت یک هفته برای کاهش علائم این بیماری بسیار موثر است.
• بیمار باید سویق عدس را به عنوان غذا، یعنی زیاد استفاده کند؛ ولی نباید در خوردن آن زیاده روی کند و وقتی علائم بیماری رفع شد، خوردن آن را قطع کند.
• میزان ۵۰ گرم هلیله زرد + ۵۰ گرم کافشه (گلرنگ) را آسیاب کرده و با هم مخلوط نمایید. سپس، روزانه یک قاشق مرباخوری از این مخلوط را در یک استکان آب جوش ریخته و بعد از ۱۵ دقیقه آن را میل نمایید.
• میزان ۱۰۰ گرم تخم شنبلیله + ۱۰۰ گرم کوشنه + ۵۰ گرم صمغ بادام + ۵۰ گرم ریشه باباآدم + ۵۰ گرم ترمس + ۳۰ گرم برگ بو + ۳۰ گرم زنجبیل + ۱۵ گرم ریواس را آسیاب و مخلوط نمایید. سپس، روزانه ۲ تا ۴ قاشق مرباخوری از آن را میل نمایید.
• برای تعریق، بوره ارمنی را با روغن بابونه آمیخته به محل ورم بمالند تا عرق کرده و رطوبت و سموم را از راه پوست خارج سازد. در قدیم برای تعریق، بیمار را در شن گرم و در برابر اشعه آفتاب می خوابانیدند و از آب چشمه های معدنی استفاده می نمودند.
• برای لینت مزاج، پوست هلیله زرد، شیرخشت، بیدخشت، آلو و فلوس می دهند و یا تنقیه از مغز فلوس 10 قسمت + بنفشه یک قسمت + گل ختمی 2 قسمت + گل پنیرک 2 قسمت + ریوند تا 2 قسمت به کار می برند. اگر بخواهند مزاج بیشتر عمل کند یک مثقال (حدود 5 گرم) سنا مکی بر آن می افزایند، گاهی هم لازم می شود فلوس خوراکی بدهند.
• برگ سنا + تخم کاسنی + بذر خارمریم + تخم کاهو + تخم گشنیز + برگ آویشن + ریشه ریوند + عناب + شاه تره از هر کدام به نسبت مساوی ترکیب و نیم کوب کنید و برای هر بار مصرف (هر 12 ساعت) مقداری از معجون را در یک و نیم لیوان آب به مدت 10 دقیقه با حرارت ملایم بجوشانند تا یک لیوان از آن باقی بماند، سپس، داروها را صاف کرده تا گرم است میل کنند. (بسیار مجرب)
• هرگاه از حرارت باشد باید داروهایی تجویز شود که حرارت بدن را کم کرده و مقوی معده، کبد و کلیه های گرم باشد. آب انار، آب آلو، پرتقال و سایر مرکبات، آلبالو، گیلاس، زرشک، خیار، کدو، هندوانه، آب ترب و برگ آن خیلی مفید هستند. با توجه به این که ترب طبیعتی مایل به گرم دارد، لذا باید آن را با سکنجبین یا آب آلو و امثال آن به بیمار داد تا تعدیل حاصل گردد. سرکه نیز تشنگی فرد مستسقی را تسکین داده، سده را می گشاید و استسقای گرم را نفع می رساند.
• هرگاه بیمار دچار تب شده و تشنگی زیاد داشته باشد، آب تاجریزی و تخم کاسنی را جوشانده و یا تخم کاسنی و ریشه کاسنی را با سکنجبین به بیمار می دهند. آب ماست به مقدار زیاد بسیار مفید بوده و رفع استسقاء را می نماید. ادرار و تعریق تخفیف دهنده بیماری می باشد، لذا از تجویز داروهای با طبیعت گرم مانند زنجبیل و دارچین و رازیانه باید احتزاز نمود، چون امکان تحریک صفرا را به وجود می آورند.

درمان آب آوردن دور ناف:

• علت آب گرفتگی دور ناف نوشیدن آب سرد در حمام یا مکان های گرم می باشد. برای درمان آن اگر زنبورهای زرد را روی ناف بگذارید تا نیش بزنند آب گرفتگی دور ناف به کلی رفع خواهد شد. ضمناً بعضی از دلاکان حمام عمومی در این مورد تخصص دارند و در حمام آب ناف را خواهند کشید.

داروها:

• بومتانید
• فوروزماید
• اسپیرونولاکتون

فعالیت:

• تا زمان بهبودی کامل از انجام هرگونه فعالیت بدنی زیاد پرهیز کنید.

رژیم غذایی:

• مهم‌ترین مرحله برای درمان آسیت کاهش دقیق مصرف نمک است. مصرف نمک لازم است به 5 الی 4 گرم در روز یا کم‌تر محدود شود. از آنجا که تعیین میزان نمک در غذاهای مختلف ممکن است دشوار باشد، به طور کلی توصیه می‌شود بیمار مبتلا به آسیت به یک متخصص تغذیه (رژیم درمانی) مراجعه کند تا در مورد رژیم غذایی خود مشاوره بگیرد. بیماران ممکن است از جایگزین نمک بخواهند استفاده کنند؛ اما نمک انتخابی حتماً باید بدون پتاسیم باشد؛ زیرا داروهایی که برای درمان آسیت تجویز می‌شود سطح پتاسیم خون را افزایش می ‌دهند. در مورد اینکه کدام یک از جایگزین‌های نمک بی‌خطرتر است، لازم است از پزشک یا متخصص تغذیه خود مشاوره بگیرید اما می توانید از ترخون به جای نمک استفاده کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، خوراک گل کلم، خورش قیمه بادمجان، خورش بامیه با قارچ، سوپ کدو خورشتی، سوپ جو ۲، سوپ قارچ ۲، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ گشنیز، سوپ بلغور و کرفس، سوپ جو با شیر سویا، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز.
• خوردنی های مضر: عدس پلو ساده، نخود فرنگی پلو ۱، خورش شوید باقالی.

نکته:

• تفاوت آسیت با چربی شکم: آسیت در اثر نشت کردن مایعات داخل ورید به درون شکم و جمع شدن آن‌ها و نارسایی کبد به وجود می‌آید اما چربی شکم در اثر تجمیع چربی در ناحیه شکم به‌مرور زمان اتفاق می‌افتد.
• آیا آسیت قابل درمان است: درمان دیورتیک می‌تواند به بهبود بیمار تا حدودی کمک کند و در مرحله آخر پیوند کبد به‌ طور حتم سبب بهبود حال بیمار می‌شود. ناگفته نماند که این درمان افرادی را که بیماری‌های هپاتیت سو مصرف الکل دارند، بیشتر بهبود می‌دهد. یکی از راه های درمان کبد در مقطع مناسب جراحی کبد است که از جمله جراحی های عمومی است که باید توسط متخصص جراحی عمومی صورت گیرد و … اگر توسط متخصص جراح عمومی انجام شود کمترین عارضه و بهترین نتیجه را دارد.