بیماری آدیسون (کم کاری غدد فوق کلیوی): عبارت است از تخریب تدریجی و پیش رونده غدد فوق کلیوی که در بالای کلیه ها قرار دارند، غده فوق کلیوی چندین هورمون ترشح می کنند که برای بعضی از کارهای بدن ضروری هستند، این هورمون ها کمک می کنند تا تعادل مایعات بدن حفظ شود. آنها همچنین در کارهای زیر نقش دارند: سوخت و ساز قند و پروتئین، حفظ فشارخون و پاسخ به استرس جسمانی، بیماری آدیسون نادر است، اما می توان آن را در هر سنی دید، شیوع آن در مردان و زنان تقریباً برابر است، باید توجه داشت که علائم بیماری ممکن است به آهستگی و در طی چند ماه تا چند سال بروز کنند.

علائم:

1. ریزش مو
2. افت قند خون
3. کاهش دمای بدن
4. تغییر در رنگ پوست
5. درد و ضعف عضلانی
6. ضعف و ناتوانی جنسی
7. احساس سرما در همه اوقات
8. ابتلای مکرر به انواع عفونت ها
9. آلرژی به خوردن برخی از غذاها
10. خستگی و ضعف بدنی همراه با افسردگی
11. درد در قسمت پشت درست بالای کلیه ها
12. عدم توانایی در کنترل استرس و تحریک پذیری
13. کاهش فشارخون که باعث غش و منگی می شود.
14. تیره شدن کک و مک، جوشگاه زخم و نوک پستان
15. تمایل بیش از حد به خوردن چای، قهوه و شیرینی جات
16. رفتار نابهنجار یا تغییر خلق، مثل حالت تهاجمی یا افسردگی
17. اختلالات گوارشی (تهوع، استفراغ، درد شکم، اسهال، کاهش اشتها و وزن)
18. پوست قهوه ای رنگ (شبیه حالت برنزه شدن) همراه با وجود لکه های سفید روی آن
19. درد مفاصل اگر شما جزء افرادی هستید که صبح هنگام بیدار شدن از خواب به جای احساس تازگی و سرحالی، حس بی حالی، کرختی و افسردگی دارید و با گذشت روز این حالت بر طرف می شود، احتمالاً به ضعف غدد آدرنال (فوق کلیوی) مبتلا هستید. ورزش کردن سبب ترشح بیشتر این هورمون می شود به همین دلیل است که معمولاً افراد ورزش کار با نشاط تر از سایرین هستند.

علت:

• غلبه بلغم: فشار به غده هیپوفیز ناشی از غلبه بلغم باعث عدم ارسال سیگنال های مناسب به غدد فوق کلیوی شده و آن را کم کار می کند و علائم ذکر شده را ایجاد می کند.
• کم خوابی و بی خوابی: سیستم اعصاب سمپاتیک باعث مصرف انرژی و سیستم اعصاب پاراسمپاتیک باعث تنظیم آن می شوند که این مراحل در هنگام خواب صورت می گیرد؛ چنانچه خواب کافی نداشته باشید بازسازی و فعالیت غدد آدرنال (فوق کلیوی) دچار مشکل می شود.
• استرس: هنگام استرس، غدد فوق کلیوی با تولید هورمون های مختلف، به بدن کمک می کند تا از حالت فشار و استرس خارج شود، این امر موجب مصرف میزان زیادی عنصر روی و منیزیوم می گردد، استمرار استرس موجب به هدر رفتن عناصر حیاتی و تضعیف غدد فوق کلیوی می گردد.
• تغذیه نامناسب: اکثر برنامه های غذایی فاقد مواد معدنی و ویتامین هایی است که غدد آدرنال برای فعالیت خود به آنها احتیاج دارند، این مواد شامل ویتامین های A ,B,C ,E و مواد معدنی مانند منگنز، روی، کروم و سلنیوم می باشد که شامل: (سبزیجات تازه، میوه جات، غلات با سبوس، حبوبات، مغزی جات گیاهی، صیفی جات و…) می باشند.
• داروهای شیمیایی و هوای آلوده: بدن انسان روزانه در معرض هزاران ماده شیمیایی و سمی قرار دارد که در هوا، آب غذاها وجود دارند و در کم کاری غدد فوق کلیوی سهیم می باشند؛ همچنین مصرف انواع آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و برخی داروهای دیگر، تأثیر مخرب و جبران ناپذیری بر روی کید و غدد آدرنال می گذارند که یکی از آنها خستگی و بی حالی می باشد.
• انواع عفونت های مزمن: تضعیف سیستم دفاعی بدن ناشی از غلبه بلغم باعث ایجاد عفونت های مزمن و طولانی مدت در بدن می شود که این عارضه نیز باعث تضعیف غدد فوق کلیوی شده و خستگی را ایجاد می کند؛ مثال: بی حالی و خواب آلودگی در هنگام سرماخوردگی یکی از موارد مشابه می باشد. هنگام بیماری، این غدد با تولید انرژی بیشتر، به بدن کمک می کند تا با عفونت و ویروس ها مقابله نماید که این امر موجب تضعیف این غدد شده و در نهایت احساس کمبود انرژی احساس می گردد؛ همچنین بیماری هایی مانند ایدز، هپاتیت و حتی عفونت های مزمن سینوس ها می توانند سبب تضعیف غدد فوق کلیوی شوند.
• ورزش سنگین و کارهای پرمشقت و یا روابط جنسی بیش از حد: البته ورزش کردن و داشتن روابط جنسی متعادل موجب تقویت غدد فوق کلیوی و ترشح بیشتر بعضی از هورمون ها مانند تستوسترون، کورتیزول و افزایش شادی و قدرت بدنی می شوند، اما باید توجه داشت ورزش کردن و روابط جنسی، نیاز بدن به برخی از مواد مغذی مانند پروتئین ها، ویتامین های E ،C ، B و مواد معدنی مانند «روی» را افزایش می دهد و چنانچه شخص تغذیه درست و استراحت کافی نداشته باشد به مرور زمان دچار تضعیف غدد فوق کلیوی می شود.
• نوشیدنی های محرک: محرک هایی مانند چای، قهوه و سایر مواد حاوی کافئین، شکر، الکل و … باعث تخریب غدد آدرنال می شوند، مصرف این مواد، فعالیت غدد فوق کلیوی را افزایش داده و انرژی موقتی به فرد می دهند، اما به مرور زمان سلول های این غدد به دلیل کار و فعالیت زیاد فرسوده شده و تضعیف غدد آدرنال را در بر خواهد داشت؛ متأسفانه افراد برای کسب انرژی از قهوه، الکل و… استفاده می کنند.
• ژنتیک و ضعف مادرزادی: کمبود بعضی املاح و مواد معدنی در بدن مادر باردار باعث به دنیا آمدن کودک با ضعف غدد فوق کلیوی می گردد؛ زود به زود بیمار شدن، افسردگی، اختلال در یادگیری یا بیش فعالی در کودکان از عوارض ضعف این غدد می باشد؛ بنابراین به مادران عزیز توصیه داریم که هنگام بارداری به جای استفاده زیاد از گوشت و لبنیات بیشتر از فرآورده های گیاهی خصوصاً غلات سبوس دار، انواع حبوبات به صورت آش، سبزیجات تازه همراه وعده های غذایی و مصرف میوه جات به صورت میان وعده غافل نباشند.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. جراحی
2. استرس
3. درمان ضد انعقادی
4. دیابت شیرین (مرض قند)

پیشگیری:

• هیچگاه داروهای کورتیزونی را سر خود قطع نکرده یا دوز آنها را تغییر ندهید.

عواقب مورد انتظار:

• اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، علائم را می توان با هورمون درمانی کنترل و زندگی طبیعی و بدون دردسر داشت، در مراحل پیشرفته این بیماری، چنانچه درمانی برای آن انجام نشود، به مرگ منتهی خواهد شد.

عوارض احتمالی:

1. استعداد ابتلا به عفونت ها
2. اشتباه گرفتن این بیماری با یک بیماری روانی
3. ایجاد یک حالت وخیم به دنبال آسیب جسمانی یا بروز یک بیماری، این حالت (بحران غدد فوق کلیوی) نیز نامیده می شود، علائم در این حالت بر جسته و شامل مواردی چون درد، ضعف و کاهش فشار خون، بالا یا پایین بودن حرارت بدن و غش می شود.

تشخیص:

1. آزمایش های تشخیصی ممکن است شامل آزمایش متی راپون برای سنجش عملکرد غدد فوق کلیوی باشند.
2. متأسفانه وقتی افراد از خستگی، افسردگی، ضعف جنسی و سایر علائم مربوط به کم کاری تیروئید صحبت می کنند، پزشک با تجویز داروهای ضد افسردگی و داروهای هورمونی وضعیت را از آنچه که است بدتر می کند. یک آزمایش خیلی ساده جهت تشخیص ضعف عدد آدرنال: پزشک فشار خون فرد را وقتی آرام دراز کشیده اندازه گیری می کند، سپس مریض بلافاصله و ناگهان بلند می شود و دکتر بار دیگر فشارخون او را اندازه گیری می کند. فشار خون باید بالا رود، اما در افرادی که دچار ضعف غدد آدرنال هستند فشارشان معمولاً پایین می آید و فرد احساس ضعف و کمی سرگیجه می کند. این یک آزمایش ابتدایی و ساده جهت تشخیص ضعف غدد آدرنال است و البته لزوما برای همه افراد صادق نمی باشد (چون افراد با طبع خشک نیز چنین حالتی در اکثر مواقع دارند پس دقت کنید).

درمان طب نوین:

• به هر پزشک یا دندانپزشکی که مراجعه می کنید، وی را از بیماری خود آگاه سازید.
• این بیماری برای تمام عمر گریبانگیر بیمار خواهد بود، اگر مبتلا به این بیماری هستید، سعی کنید تا اصول مراقبت از خود را فرا بگیرید، توجه دقیق به زمانبندی مصرف داروها بسیار حیاتی است.
• اگر در جایی زندگی می کنید یا به جایی قصد مسافرت دارید که خدمات پزشکی چندان در دسترس نیست، باید دستور العمل مربوط به تزریق کورتیزون را در شرایط اورژانس فرا بگیرید.
• یک دستبند یا گردن آویز مخصوص همراه داشته باید که روی آن مشخص شده باشد که شما آدیسون دارید و ضمناً دارو و دوز مصرف نیز روی آن قید شده باشد.

درمان طب سنتی:

• رعایت بهداشت فردی: عدم رعایت بهداشت باعث ورود تعداد کثیری از میکروب ها به بدن شده و عاملی است برای ضعف سلول های بدن و در نهایت ضعف و کاهش انرژی بدن.
• استشمام هوای سالم و پرهیز از استعمال دخانیات: هوای آلوده و دخانیات باعث تنگ شدن عروق و نرسیدن مواد غذایی کافی به سلول های بدن شده که متعاقباً باعث ضعف و بی حالی و افت انرژی خواهد شد.
• حفظ آرامش و نداشتن استرس: آرامش باعث هضم بهتر غذا، ترمیم پورزهای روده برای جذب مواد غذایی و عملکرد صحیح حرکات دودی شکل روده ها می گردد که همین مسئله افزایش انرژی را به دنبال خواهد داشت.
• رعایت آداب غذا خوردن: این مسئله از اصول مهم تعذیه است که اگر رعایت گردد، هم باعث سلامت جسمی و هم سلامت روحی می گردد که نتیجه آن افزایش انرژی، نشاط، شادابی و نهایتاً افزایش طول عمر می باشد.
• مصرف مایعات کافی: مایعات می توانند شامل آب، میوه جات آب دار، دم نوش ها باشند که انسان باید برای فعالیت بهتر سلول های بدن به میزان کافی از این ماده حیاتی استفاده نماید تا همیشه از نشاط کافی برخوردار باشد.
• نوشیدن نصف استکان از دمنوش (آویشن + زنیان) با کمی عسل، بلافاصله بعد وعده های غذایی البته در صورتی که پرخوری نکرده باشید؛ این دمنوش برای کم خونی، دردهای عضلانی و ناراحتی های گوارش هم مؤثر است.
• افزایش مصرف فرآورده های گیاهی: غلات، حبوبات، میوه جات، سبزی جات، صیفی جات، خشک بار و.. همگی از خانواده فرآورده های گیاهی بوده و به دلیل برطرف کردن حالت اسیدی و ایجاد حالت قلیایی در بدن، باعث افزایش انرژی می گردند.
• مصرف دمنوش (بادرنجویه + اکلیل کوهی + زنجبیل + ختمی) با عسل روزانه ۱ تا ۲ لیوان یک ساعت قبل از وعده های غذایی، این دمنوش برای کم خونی، درد عضلانی، ضعف ماهیچه ها و غلظت خون نیز مفید است؛ اگر فردی گرم مزاج هستید می توان میزان ختمی را به نسبت دیگر داروهای گیاهی بیشتر استفاده کرد.
• تنظیم خواب در طول شبانه روز: اسید لاکتیک ماده ای است که هنگام فعالیت و بیداری در بدن انسان ترشح می گردد، تجمع این ماده شیمیایی یکی از مهم ترین علت های خستگی می باشد؛ بدن انسان در خواب، فرصت کافی برای دفع این مواد را داشته بنابراین بعد از یک خواب منظم و کافی، انسان احساس انرژی مجدد داشته و می تواند فعالیت های روزانه را دوباره از سر گیرد.
• مصرف غذاهای متناسب با طبع و مزاج خودتان: هر فرد دارای طبع و مزاج سرشتی مربوط به خود می باشد، بنابراین با شناخت آن و شناخت مزاج مواد غذایی، سعی در تنظیم اعتدال غذایی برای خود داشته باشید وگرنه بهترین غذا هم اگر مصرف کنید ولی با طبع شما جور نباشد نه تنها به مرور زمان، باعث بیماری می گردد بلکه عاملی است برای کسالت و بی حالی در اکثر مواقع.
• کاهش مصرف فرآورده های حیوانی: هضم، جذب و دفع فرآورده های حیوانی، نسبت به فرآورده های گیاهی، به زمان بیشتری نیاز دارد که اگر به میزان کم مصرف شود، بدن فرصت کافی برای این عملیات را داشته، لذا تمام انرژی حاصل از مصرف این نوع مواد به بدن منتقل خواهد شد؛ در حالی که مصرف زیاد این نوع مواد بار اضافه را بر بدن تحمیل کرده و سلول ها از این بار زیاد، خسته شده و به مرور زمان به کاهش انرژی مبدل می گردد.
• مصرف قند: قند ماده ای است که باعث تأمین انرژی در بدن می گردد ولی این نکته را باید مد نظر داشت که قند و شکر و نبات و کلیه فرآورده هایی که از این مواد تهیه می شوند از خانواده قندهای راست گرا بوده و بدن برای جذب آنها میزان زیادی املاح معدنی را مصرف می کند ولی قندهای چپ گرا مانند: (عسل، خرما، کشمش، توت خشک، انجیرخشک، برگه ی زردآلو، برگه هلو، میوه جات شیرین و…) بدون ترشح انسولین و مصرف املاح معدنی، جذب بدن شده و باعث افزایش انرژی همراه با تقویت بدن می گردند.
• ورزش سبک روزانه: شاید بعضی افراد اذعان داشته باشند که حس ورزش کردن در ما وجود ندارد چه رسد به انجام آن؛ قابل توجه این نوع افراد: ورزش باعث گردش خون بهتر، هضم و جذب بهتر مواد غذایی، دفع مواد زائد، آزاد سازی قند از کبد به صورت گلیکوژن به جریان خون، افزایش توان فیزیکی، بهبود خلق و خوی ناشی از آزاد شدن هورمون آندروفین و… می باشد که خود این مسائل عواملی هستند برای نشاط و افزایش انرژی بیشتر؛ البته باید دانست که افراط در ورزش، برای انسان مشکل ساز خواهد شد، انرژی فرد تمام شده، ماهیچه ها خسته و در نهایت فرد به جای قوی تر شدن، دچار ضعف می گردد؛ همچنین در اثر ورزش زیاد، سیستم ایمنی ضعیف شده و فرد مستعد انواع بیماری ها می گردد.
• مصرف سبزی جات همراه وعده های غذایی: مصرف سبزیجات از بروز بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و چاقی جلوگیری می نماید. مصرف سبزیجات با رنگ های متفاوت سیستم ایمنی بدن را قوی تر می سازد و موجب شادابی و طول عمر بیشتر می گردد. سبزیجات سرشار از کاروتنوئیدها، ساپونین ها، لوتئین، فلاوونوئیدها، فیبر، فولات و بتاکاروتن بوده و از عوامل مهم پیش گیری از سرطان ها می باشند. اکثر سبزی جات دارای ویتامین C فراوان هستند؛ این ویتامین نقش مهمی در جذب آهن ایفا می کند. فیبر موجود در سبزی کار دستگاه گوارش را آسان تر می کند و از یبوست که أم الامراض است جلوگیری می نماید (البته اعتدال در مصرف). فیبر موجود در سبزیجات به رشد باکتری های مفید روده نیز کمک می کند (البته زیاده روی در مصرف مواد فیبردار، عوارض و اختلالاتی در جذب املاح معدنی به همراه خواهد داشت). چاقی یکی از عوامل کسالت و بی حالی است که با مصرف سبزیجات همراه غذا، انسان به وزن ایده آل رسیده و شادابی و نشاط بیشتری را تجربه خواهد کرد. سبزیجات تازه قند بسیار کمی را دارا می باشند؛ بنابراین مصرف سبزیجات بالانس قند خون را بسیار کمتر از سایر مواد غذایی دچار تغییر و تحول می کنند و موجب رسانیدن ویتامین ها و املاح معدنی به بدن می گردند؛ لذا مصرف سبزی جات در رژیم بیماران دیابتی و پیش گیری از این بیماری نقش مهمی را ایفا می نمایند. سبزیجات حاوی فیبر، آنتی اکسیدان ها و املاح معدنی فراوان و ترکیبات دیگر می باشند و خطر پیشرفت دیابت نوع دوم و عوارض آن را کاهش می دهند. خون، مسئول انتقال مواد غذایی به سلول های بدن می باشد؛ یکی از مهم ترین خاصیت سبزی جات اثر بخشی بر سلامت دستگاه گردش خون می باشد. سبزیجات حاوی آهن بوده و آهن در خون سازی و تأمین انرژی بدن نقش مهمی را ایفا کند؛ کمبود آهن در رژیم غذایی موجب کم خونی و احساس خستگی مفرط می شود. کلسیم موجود در سبزی جات باعث استحکام استخوان ها و افزایش انرژی می گردد و از پوکی استخوان نیز جلوگیری              می نماید (خصوصاً کلم و نعناع).

داروها:

• هیدروکورتیزون
• فلودروکورتیزون
• برای شما یکی از چندین نوع مختلف از داروها کورتیزونی تجویز خواهد شد، همچنین در اغلب موارد، نیاز به یک میترالوکورتیکویید برای کنترل تعادل نمک و مواد معدنی وجود دارد، زمانبندی مصرف داروها را دقیقاً رعایت نمایید. هرگز داروی خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید یا حذف نکنید.

فعالیت:

• هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• ممکن است نیاز به یک رژیم غذایی خاص وجود داشته باشد (مثلاً، رژیمی که جهت حفظ تعال سدیم و پتاسیم یا افزایش کربوهیدرات یا پروتئین دریافتی تجویز می شود).
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و بامیه، خوراک گل کلم، خوراک مخلوط، آش ماش، آش سماق، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش شلغم ۲، آش اسفناج ۲، عدس پلو ساده، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با قارچ، خورشت کنگر، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، سوپ جو و اسفناج، کتلت اسفناج، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، سمنو با گندم و جو، سوپ گل کلم، آش مرزه.