آتروفی عضلانی (لاغری یک عضو): عبارت است از آتروفی عضلانی به معنی از دست دادن بافت عضله می‌باشد. آتروفی باعث می‌شود که عضلات کوچک‌تر از حد طبیعی به نظر برسند. نداشتن تحرک جسمانی به علت آسیب ‌دیدگی یا بیماری، تغذیه نامناسب، عوامل ژنتیکی و برخی از عارضه‌ها می‌توانند سبب آتروفی عضلانی شوند. آتروفی عضلانی می‌تواند در اثر عدم فعالیت جسمانی برای مدت طولانی ایجاد شود. در صورتی که شخص در زمان بهبودی پس از بیماری از لحاظ جسمانی فعال نباشد، امکان دارد آتروفی عضلانی ایجاد شود. ورزش منظم و فیزیوتراپی می‌تواند سبب رفع این نوع آتروفی شود. با ایجاد تغییر در سبک زندگی، استفاده از فیزیوتراپی یا جراحی می‌توان آتروفی عضلانی را درمان کرد.

انواع آتروفی عضلانی:

1. آتروفی عضلانی فیزیولوژیک: در آتروفی فیزیولوژیک، شخص در اثر عدم فعالیت کافی به این بیماری دچار می شود. ممکن است این سوال به وجود آید که عدم تحرک کافی چگونه باعث تحلیل عضلات می گردد. در پاسخ باید گفت که وقتی از عضلات بدن به اندازه کافی استفاده نشود، بدن انرژی که برای مراقبت از آن ها لازم دارد، به شکل دیگری مصرف کرده و با این انرژی شروع به تجزیه و تحلیل ماهیچه های بدن خواهد کرد. در نهایت حجم، اندازه و قدرت ماهیچه ها کاهش یافته و بیماری آتروفی عضلانی فیزیولوژیک به وجود می آید. شرایط مختلفی می توانند منجر به بروز آتروفی عضلانی فیزیولوژیک شوند که عبارت اند از: داشتن یک سبک زندگی کم تحرک، وجود سوتغذیه، عدم وجود فعالیت ورزشی در برنامه روزانه، انجام بی وقفه فعالیت های روزانه در حالت نشسته، وجود یک اختلال ژنتیکی نظیر دیستروفی عضلانی یا بیماری شارکو ماری توث، فلج برخی اندام ها در اثر سکته مغزی و یا بیماری های دیگر، کهولت سن و سالخوردگی.
2. آتروفی عضلانی نوروژنیک: آتروفی عضلانی نوروژنیک در اثر برخی آسیب ها یا بیماری های عصبی به وجود می آید. هرگاه اعصاب متصل به ماهیچه های بدن دچار آسیب یا اختلال شوند، شخص ممکن است به آتروفی عضلانی دچار گردد. در اصل در اثر آسیب های عصبی، ماهیچه های فرد قدرت حرکتی خود را از دست داده و نمی توانند انقباضات کامل را به شکلی صحیح انجام دهند. با از بین رفتن قدرت حرکتی ماهیچه ها، بدن به این نتیجه می رسد که به وجود آن ها نیازی نداشته و می تواند آن ها را تجزیه کند. بنابراین، طی مراحلی شروع به شکستن سلول های ماهیچه ای خواهد کرد و حجم آن ها به تدریج کاهش می یابد. کم شدن اندازه ماهیچه ها همان بیماری آتروفی عضلانی است که قدرت عضلات را از بین می برد. برخی از مهم ترین عواملی که بر اعصاب اثر گذاشته و منجر به آتروفی عضلانی نوروژنیک می گردند، عبارت اند از: اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، سندرم گیلن باره، سندرم تونل کارپال، بیماری فلج اطفال، انواع آسیب های نخاعی، اسکلروز چندگانه.

علائم:

1. مهم ترین علائم آتروفی عضلانی کاهش حجم بافت های عضلانی و نازک شدن توده های ماهیچه ای در بدن شخص بیمار است. با این حال، نشانه های این بیماری در هر فرد ممکن است تفاوت داشته باشد. این مساله به شدت بیماری و عامل به وجود آورنده آن مربوط خواهد بود. برخی از مهم ترین علائم بیماری آتروفی عضلانی عبارت اند از:
2. افسردگی
3. درد عضلانی
4. مشکلات بینایی
5. ضعف اندام های صورت
6. عدم تعادل در هنگام ایستادن
7. کاهش تدریجی قدرت حافظه
8. احتمال سقوط در هنگام راه رفتن
9. مشکل در بلعیدن و صحبت کردن
10. احساس ضعف در یک دست و یک پا
11. احساس ضعف در ماهیچه های صورت
12. احساس بی حسی و یا سوزن سوزن شدن در پاها و بازوها
13. تغییر اندازه دست ها و پاها نسبت به یکدیگر (یک دست یا پا بزرگتر از دیگری باشد)

علت:

• تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب می تواند باعث بیماری های متعددی از جمله آتروفی عضلانی شود. متخصصان بر این باور هستند که رژیم های غذایی که در آن پروتئین، میوه ها و سبزیجات اندکی گنجانده شده است، می توانند باعث کاهش توده عضلانی شوند. آتروفی عضلانی ناشی از سوء تغذیه می تواند از عوارض یک بیماری باشد که در آن بدن توانایی جذب مواد مغذی را ندارد، مانند:
• سندرم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک، سرطان.
• لاغری مفرط: لاغری مفرط یک بیماری متابولیک پیچیده است که باعث کاهش شدید وزن و آتروفی عضلانی می شود. البته لاغری مفرط تنها نشانه آتروفی عضلانی نیست و می تواند نشانه بیماری های خطرناک تری مانند سرطان، HIV یا ام اس (MS) باشد. افراد مبتلا به لاغری مفرط با وجود مصرف زیاد کالری، دچار کاهش شدید اشتها یا کاهش ناخواسته وزن می شوند.
• سن: تولید پروتئین هایی که باعث رشد عضلات می شوند، با افزایش سن در بدن کاهش می یابد. این کاهش پروتئین باعث کوچک شدن سلول های عضلانی و در نتیجه، ایجاد وضعیتی به نام سارکوپنیا (تحلیل عضلانی مرتبط با افزایش سن) می شود. سارکوپنیا بر حدود یک سوم افراد بالای 60 سال تاثیر می گذارد. علاوه بر کاهش توده عضلانی، سارکوپنیا می تواند علائم زیر را هم ایجاد کند: ضعف یا سستی، عدم حفظ تعادل، به سختی حرکت کردن، کاهش استقامت، کاهش توده عضلانی یک نتیجۀ اجتناب ناپذیر در روند طبیعی پیری است. این موضوع خطر آسیب های عضلانی را افزایش می دهد و باعث می شود کیفیت کلی زندگی فرد پایین بیاید.
• ژنتیک: آتروفی عضلانی ستون فقرات (SMA) یک اختلال ژنتیکی است که باعث از دست دادن سلول های عصبی حرکتی می شود. SMA مرتبط با کروموزوم 5 این نوع از SMA به علت جهش در ژن SMN1 در کروموزوم 5 اتفاق می افتد و جهش ژن ها باعث کمبود پروتئین نورون حرکتی می شود. SMA معمولاً از دوران کودکی آغاز می شود، اما می تواند در هر مرحله ای از زندگی ایجاد شود. SMA نامرتبط با کروموزوم 5
  دیستروفی عضلانی به گروهی از بیماری های پیشرونده گفته می شود که باعث از دست دادن توده عضلانی و ضعف می شوند. دیستروفی عضلانی زمانی اتفاق می افتد که یکی از ژن های تولید پروتئین جهش پیدا کند. ممکن است فرد جهش های ژنتیکی را به ارث ببرد، اما بسیاری از آن ها به طور طبیعی هنگام شکل گیری جنین رخ می دهند.
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS): این بیماریکه «لوگریگ» نیز نامیده می شود، شامل انواع متعددی است که به سلول های عصبی حرکتی، که عضلات را کنترل می کنند، آسیب می رساند.
• MS: این بیماری مزمن هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به سیستم عصبی مرکزی حمله کند و باعث التهاب در بافت عصبی شود.
• آرتروز:آرتروز به معنی التهاب مفاصل است که باعث درد و سفتی آن ها می شود. آرتروز می تواند به شدت تحرک فرد را کم کند که این امر به نوبه خود باعث عدم استفاده از عضله و آتروفی می شود.
• میوزیت: اصطلاح میوزیت به التهاب عضلات اشاره دارد. این بیماری باعث ضعف عضلانی و درد می شود. این بیماری ممکن است پس از ابتلا به یک عفونت ویروسی یا به عنوان عارضه جانبیِ بیماری خود ایمنی اتفاق بیفتد.
• فلج اطفال:این بیماری عفونی به سیستم عصبی حمله می کند و علائمی مانند آنفولانزا ایجاد می‌ کند که می‌ تواند منجر به فلج شدن دائمی شود.
• مشکلات عصبی: بعضی بیماری ها می توانند به عصب های کنترل کنندۀ عضلات آسیب برسانند و وضعیتی به نام آتروفی عضلانی نوروژنیک ایجاد کنند. با پیشرفت بیماری، روند انقباض عضلات بدن متوقف می شود، زیرا آن ها دیگر سیگنال های عصبی دریافت نمی کنند.
• غلبه سردی: وقتی سردی در اندامی بیش از اندازه زیاد شود موجب لاغری عضلانی (افت عضلات یا آتروفی) می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. سوء تغذیه:سوء تغذیه شدید و کمبود مواد مغذی و پروتئین می‌تواند باعث پیشروی آتروفی عضلانی شود. زیرا مواد مغذی و پروتئین‌ها برای تکامل و عملکرد طبیعی عضلانی لازم است. این عدم تغذیه کافی می‌تواند در نتیجه بیماری‌های جدی رخ دهد و همچنین ممکن است با داروهای قوی مانند برخی داروهای ضد سرطان همراه باشد.
2. بیماری عصبی:اگر وضعیت عصبی مانند نوروپاتی، فلج مغزی، سکته مغزی، یا بیماری نخاعی داشته باشید، ممکن است شما در صورت، بازوها، یا پاها ضعف عضلانی را داشته باشد. هنگامی که از عضلات خود استفاده نمی‌کنید، عدم تحرک و ورزش ممکن است باعث نازک‌تر شدن آن‌ها شود. همچنین این نازک شدن ممکن است باعث از دست دادن قدرت عضلات شما بیش از آنچه که ناشی از مشکلات عصبی است بشود.
3. بیماری طولانی مدت / بستری شدن در بیمارستان:اگر شما به دلیل بیماری طولانی از عفونت، سرطان، و یا یک بیماری دیگر نیاز به بستری شدن طولانی در بخش مراقبت‌های ویژه دارید، کاهش تحرک و عدم تغذیه مناسب شما ممکن است موجب آتروفی عضلانی شود.
4. مشکلات بلعیدن: مشکلات بلعیدن و خستگی با خوردن تداخل دارد. حتی با بهترین تلاش‌ها برای ارائه تغذیه مناسب در بیمارستان، افرادی که در بلعیدن مشکل دارند وزن خود را از دست می‌دهند.

پیشگیری:

• اگر شما یا عزیزتان یک بیماری عصبی دارید که باعث ضعف جسمانی می‌شود، راه‌هایی برای جلوگیری از آتروفی قبل از وقوع آن وجود دارد. بنابراین گزینه‌های زیر را هرگز از یاد نبرید تا به دام آتروفی نیفتید.
• فعال ماندن: غالباً افراد پس از گذراندن یک دوره بیماری، از فعالیت بدنی غافل می‌شوند و تمایل به استراحت بیشتری دارند؛ برای مثال، افرادی‌که با یک بیماری عصبی مزمن مانند مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری پارکینسون زندگی می‌کنند، ممکن است که روحیه و حوصله یا حتی توانی برای فعالیت بدنی نداشته باشند. با این حال، این فقدان فعالیت بدنی به آتروفی عضلانی کمک می‌کند و توانایی‌های فیزیکی کلی آن‌ها را به مرور بدتر می‌کند.
• فیزیوتراپی: شرکت در جلسات فیزیوتراپی و توان‌ بخشی زمانی که دچار بیماری عصبی هستید، بسیار ارزشمند است. فیزیوتراپی درست و طبق برنامه‌ به بهبودی و بازیابی قدرت بدنی شما کمک کند.
• تغذیه صحیح و کافی: داشتن تغذیه سالم و پر پروتئین و فعالیت بدنی می‌تواند به جلوگیری از آتروفی عضلانی کمک کند و به عضلات اجازه دهد تا اندازه و شکل خود را بازیابند.

عواقب مورد انتظار:

• تحلیل عضلانی ناشی از آتروفی فیزیولوژیک ممکن است با رعایت یک رژیم غذایی سالم و انجام حرکات ورزشی مناسب جبران شود. استفاده از درمان فیزیوتراپی نیز می تواند در این راه موثر واقع شود. بنابراین، پزشک متخصص معمولاً استفاده از استخر آب درمانی و انجام ورزش در آب را توصیه می کند. انجام ورزش در آب از ایجاد فشار زیاد بر ماهیچه ها جلوگیری کرده و در عین حال، تحرک آن ها را بالا می برد. به این ترتیب، سرعت تحلیل را کندتر خواهد کرد. در مورد آتروفی عضلانی نوروژنیک معمولاً امکان بازگشت وجود ندارد. زیرا علت این نوع آتروفی، آسیب های عصبی و یا اختلالات اعصاب ماهیچه ای است و نیاز به درمان قطعی این نوع آسیب ها خواهد بود.

تشخیص:

1. برای تشخیص بیماری آتروفی باید معاینات فیزیکی ویژه توسط یک پزشک متخصص انجام گیرد. طی این معاینات لازم است فرد در مورد علائمی که تاکنون مشاهده کرده و یا سوابق پزشکی خود با پزشک صحبت کند. در ادامه فرآیند، بنا بر تشخیص پزشک متخصص ممکن است لازم باشد فرد یک یا تعدادی از آزمایش های تشخیصی زیرا انجام دهد:
2. آزمایش خون
3. بیوپسی عضله یا عصب
4. الکترومیوگرافی (EMG)
5. بررسی های هدایت عصبی
6. انجام تصویربرداری اشعه ایکس
7. اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن
8. اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

درمان طب نوین:

• درمان آتروفی عضلانی به دلیل و زمان تشخیص بیماری و شدت آن بستگی دارد. هرگونه شرایط پزشکی زمینه‌ای باید مورد توجه قرار گیرد. غالباً این مشکل، با ورزش و تغذیه کافی و مناسب بهبود می‌یابد. عوامل و درمان‌های آنابولیک ممکن است اثر بخشی داشته باشند، اما به دلیل عوارض جانبی اغلب مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. به‌ طور کلی درمان‌های رایج برای آتروفی عضلانی عبارتند از:
• شاک ویوتراپی: از موثرترین روش های درمانی آتروفی عضلانی می توان به شاک ویوتراپی اشاره کرد. امواج شاک ویو موجب افزایش جریان خون می شود و رگ های خونی جدیدی در عضلات ایجاد می کند.
• الکتروتراپی: الکتروتراپی یک درمان مؤثر برای آتروفی عضلانی است. در این درمان از امواج الکتریکی برای تحریک انقباض عضلانی در عضلات آسیب دیده استفاده می شود. در طی الکترودرمانی، فیزیوتراپیست الکترودها را به اندام تحلیل رفته متصل می کند و جریان الکتریکی عبوری از الکترود باعث حرکت در اندام می شود.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند عضلات شما را ورزش دهند و راه‌های صحیح ورزش در این شرایط را به شما آموزش دهند. فعال و متحرک نگه داشتن بیماران، یک نگرانی بزرگ در مراقبت‌های پزشکی است؛ زیرا آتروفی عضلانی زمانی که فردی در بستر و بی‌تحرک است؛ بسیار سریع رخ می‌دهد. در این زمان، فیزیوتراپیست‌ها و کاردرمانگران با هدف ورزش و فعال نگه داشتن عضلات شما، کارشان را شروع می‌کنند.
• ورزش و تحرک کافی: اگر آتروفی عضلانی شما ناشی از عدم به کار گیری عضله باشد، راه حل آن استفاده از عضله است. ابتدا با فعالیت بدنی طبیعی مثل بلند شدن، حرکت کردن، بلند کردن کیف و وسایل سبک و حمل آن شروع کنید. ورزش اختصاصی همچنین آتروفی عضلانی را متوقف و معکوس می‌کند و ماهیچه‌ها را برای رشد مجدد تحریک می‌کند. همچنین تمریناتی مثل راه‌ رفتن در آب، حرکت را برای مبتلایان، آسان‌تر می‌کند.
• اولتراسوند تراپی: در این روش، پرتوهایی با انرژی فراصوت در مناطق خاصی از بدن تابانده می شوند. این پرتوها باعث تحریک و انقباض در بافت عضله تحلیل رفته می شوند.
• عمل جراحی: اگر تاندون‌ها، رباط‌ها، پوست یا عضلات شما خیلی سفت هستند و حرکت را غیرممکن کرده‌اند، ممکن است جراحی لازم باشد. به این حالت بدشکلی انقباضی می‌گویند که با عمل جراحی درمان می‌شود.
• تغییرات رژیم غذایی: تغذیه تأثیر زیادی در ایجاد و حل مشکل آتروفی دارد و با رعایت یک رژیم غذایی درست می‌توان از این عارضه رها شد. اگر شما دچار سوءتغذیه به دلیل آتروفی عضلانی شده باشید، پزشک ممکن است تغییرات گسترده در برنامه غذایی یا مکمل‌های غذایی را بدهد.
• استفاده از کراتین: کراتین می‌تواند بهبودی شما را بعد از اینکه برای مدت زمان مشخصی بی‌حرکت هستید، تقویت کند. مکمل‌ها تولید انرژی را بهبود می‌بخشند. همچنین باعث ایجاد توده عضلانی می‌شوند. بنابراین، یک مکمل ارزان قیمت هم می‌تواند مشکل را برطرف کند. برای دریافت اطلاعات دقیق در مورد دوز و زمان مصرف آن، از پزشک خود کمک بگیرید. کراتین نقش اساسی در غلبه بر مشکل دارد.
• استفاده از مکمل‌های اسیدهای آمینه:هنگامی که شما پس از آسیب یا مشکل عضلانی در بستر بیماری هستید، ورزش گزینه مناسبی نیست. از این رو، مکمل اسید آمینه می‌تواند سنتز پروتئین را بهبود بخشد و به افزایش توده عضلانی کمک می‌کند. اگرچه به اندازه ورزش موثر نیست, اما شما می‌توانید آن را زمانی که در بستری کامل بیماری هستید استفاده کنید. ترکیب مکمل با ورزش می‌تواند نتایج بهتری برای شما داشته باشد.
• مکمل‌های تستوسترون: برای افرادی که به دلیل بالا رفتن سن دچار کاهش عضله می‌شوند یک گزینه عالی به نظر می‌رسد. بنابراین, مکمل تستوسترون همراه با ورزش‌های تحمل بار می‌تواند بهترین نتایج را نشان دهد. افراد در سنین بالا می‌توانند بهبود قدرت عضلانی خود را ببینند. به دلیل اثرات مثبت مکمل‌ها بر سلول‌های ماهواره‌ای به آنها بازسازی کننده عضلانی می‌گویند. بنابراین مصرف مکمل‌ها می‌تواند فیبرهای عضلانی را در افراد مسن‌تر بهبود ببخشد.

درمان طب سنتی:

• حجامت و زالو درمانی موضعی.
• درمان به علت زمینه ای بیماری بستگی دارد.
• ماساز با روغن های گرم نظیر روغن سیاهدانه و بادام تلخ و سپس گرم کردن موضع با حوله و اتو و همچنین بادکش گذاری گرم و خشک موضعی.

داروها:

• پیریدوستیگمین

فعالیت:

• روزی نیم ساعت فعالیت مناسب بدنی زیر نظر متخصص داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه و همچنین غذاهای گرم و سرد بدون مصلح غذایی پرهیز کنید.

نکته:

• تفاوت آتروفی عضلانی با هیپرتروفی عضلانی چیست؟ بر اساس آنچه توضیح داده شد، آتروفی عضلانی به معنای حذف توده های عضلانی و کاهش قدرت حرکتی فرد است. اما بیماری هیپرتروفی تأثیری عکس بر وضعیت فرد خواهد گذاشت. در اصل، با ایجاد بیماری هیپرتروفی عضلانی، حجم عضلات و بافت های ماهیچه ای شخص افزایش می یابد. معمولاً این حالت را می توان در اثر انجام ورزش های قدرتی و تمرین های شدید متناوب مشاهده نمود.
• تفاوت بیماری آتروفی عضلانی با دیستروفی عضلانی چیست؟ این دو بیماری در ظاهر به هم شبیه هستند. با این حال، علت و روند بیماری ها با یکدیگر تفاوت دارد. آتروفی عضلانی در اثر عواملی چون سوتغذیه، سندرم گیلن بار و یا آسیب های عصبی ایجاد می گردد. در حالی که دیستروفی عضلانی به عنوان یک بیماری ارثی به حساب می آید و جهش ژنتیکی اصلی ترین عامل ایجاد آن است. بیماری های آتروفی و دیستروفی هر دو به صورت تدریجی پیش رفته و شدت می گیرند. اما تنها آتروفی عضلانی را می توان بازگشت پذیر دانست. در واقع، با اینکه هر دو بیماری با تحلیل عضلات و از بین رفتن توده های ماهیچه ای همراه هستند، اما بیماری دیستروفی عضلانی خطرناک تر است. به عنوان یک توضیح بیشتر باید گفت که بیماری دیستروفی عضلانی بر خلاف آتروفی، به تدریج تمام توان حرکتی فرد را از بین برده و در نهایت به عضلاتی مانند ریه، عضلات تنفسی و قلب نیز آسیب وارد می کند. افزایش سن و شدت گرفتن بیماری دیستروفی عضلانی می تواند، در نهایت منجر به مرگ بیمار