آبسه آنورکتال: عبارت است از بروز آبسه (تجمع چرک ناشی از عفونت) در ناحیه اطراف مقعد و راست روده. این بیماری در مردان و در کسانی که مبتلا به بعضی بیماری های گوارشی هستند بیشتر دیده می شود. این آبسه ممکن است درست در ناحیه سوراخ مقعدی یا به طور عمقی تر در جدا راست روده تشکیل شود.
علائم:
- درد ضرباندار
- خروج عفونت یا خونابه از مقعد
- درد به هنگام لمس راست روده
- درد و سوزش مقعد به هنگام اجابت مزاج
- تورم، قرمزی و حس درد یا سوزش در ناحیه مقعد
- تب و دیگر علائم جدی تر در مورد آبسه های عمقی تر
- آبسه های حادتر ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- تب و لرز
- حالت تهوع
- دردهای شکمی
- احساس خستگی مداوم و ضعف
- در مواقع حادتر بی اختیاری مدفوع نیز مشاهده شده است.
علت:
- انواع عفونت های روده و مقعد
- شکاف یا پارگی قبلی در ناحیه مقعد
- مقاربت مقعدی بدون استفاده از کاندوم
- باکتری های شایع مثل استافیلوکک و اشیرشیاکولی شایع ترین علل هستند. گاهی عفونت های قارچی باعث بروز این آبسه می شوند.
عوامل افزایش دهنده خطر:
- دیابت
- کولیت
- دیورتیکولیت
- جسم خارجی
- بواسیر بیرون زده
- بیماری التهابی لگن
- بیماری التهابی روده
- افراد مبتلا به بیماری گوارشی
- تزریق برای درمان بواسیر داخلی
- آسیب ناشی از نوک وسیله تنقیه
- زخم ناشی از دفع پوسته تخم مرغ یا استخوان ماهی
پیشگیری:
- از تنقیه خودداری کنید.
- جلوی بروز یبوست را بگیرید.
- درمان عفونت های مقاربتی و هرگونه عفونت مقعدی است.
- مصرف انواع غذاها و سبزیجات پر فیبر که مانع بروز یبوست می شود.
- مصرف مداوم مایعات به نرم شدن مدفوع و پیشگیری از یبوست کمک می کند.
- شستن منظم پوست مقعد با آب و خشک کردن آن با دستمال مرطوب نیز خطر ابتلا را کاهش می دهد.
- حفظ بهداشت و پاکیزه نگه داشتن ناحیه مقعد یک محافظت مهم برای پیشگیری از آبسه مقعدی در کودکان و بزرگسالان است.
- اجتناب از پوشیدن لباس های زیر تنگ و لباس هایی از جنس پلی استر نیز سبب کاهش حساسیت ها و تحریک ناحیه مقعد می شود.
- استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی مقعدی، در جلوگیری از ابتلا به آبسه های مقعدی و انتقال هرگونه عفونت از شریک جنسی جلوگیری می کند. رابطه جنسی مقعدی یکی از مهمترین دلایل بروز آبسه مقعدی می باشد.
عواقب مورد انتظار:
- بهبود آبسه به آهستگی صورت می گیرد و زمان آن بسته به وسعت آبسه متفاوت است. اگر عارضه ای اتفاق نیافتاد، آبسه در عرض 6 ماه کاملاً بهبود می یابد.
عوارض احتمالی:
- بی اختیاری مدفوع
- تومورهای بدخیم مقعدی
- احتمال ایجاد فیستول مقعدی
- گسترش باکتری و آلودگی به سایر نقاط بدن
- عود آبسه در صورت عدم درمان علت زمینه ساز
تشخیص:
- انجام معاینات بالینی و گرفتن شرح حال از بیمار.
درمان طب نوین:
- دارو درمانی: برای درمان آبسه مقعدی با دارو معمولاً آنتی بیوتیک های مختلفی توسط پزشک متخصص تجویز می شود. آنتی بیوتیک ها معمولاً وقتی بیمار علائم شدیدتری دارد و یا مشکلات عفونی و بیماری های مقاربتی از دلایل بروز آبسه مقعدی می باشد و یا بعد از عمل جراحی تجویز می شوند. درمان های دارویی به وسیله آنتی بیوتیک ها معمولاً پیشگیری کننده بوده و داروهای تجویز شده باتوجه به دوز بیماری بین 7 تا 10 روز مورد استفاده قرار می گیرد. رایج ترین آنتی بیوتیک هایی که برای آبسه مقعدی تجویز می شوند عبارتند از: سیپروفلوکساسین، مترونیدازول، آمپی سیلین/ سولباکتام.
- جراحی: درمان آبسه مقعدی به وسیله جراحی یکی از اصلی ترین روش های درمان این عارضه می باشد. در روش جراحی، معمولاً برشی در نزدیکی پوست ناحیه مقعد ایجاد شده تا عفونت آبسه تخلیه شود. این کار را می توان در مطب پزشک با بی حسی موضعی و به صورت سرپایی و یا در اتاق عمل تحت بیهوشی عمومی نیز انجام داد. درجراحی آبسه مقعدی با لیزر، یا به اصطلاح لیزر درمانی، انتهای عصب ناحیه مورد نظر با لیزر بریده می شود و عروق کوچک بریده شده را ترمیم می کند. لیزر درمانی درد و خونریزی بسیار کمی را برای بیمار به دنبال دارد و میزان موفقیت آن به مراتب بیشتر از جراحی و برش آبسه برای تخلیه عفونت است.
- نشستن در لگن آب گرم هر 4 الی 2 ساعت، پس از عمل جراحی، هر بار برای 20 دقیقه در لگن یا وان حمام که ارتفاع آب گرم در آن 20 الی 15 سانتیمتر است توصیه می شود.
- استفاده از صفحه گرم کننده، لامپ گرم کننده یا کمپرس گرم برای تخفیف درد.
- جلوی بروز یبوست را بگیرید در صورت احساس اجابت مزاج، از آن خودداری نکنید، حتی اگر درد داشته باشید، یبوست می تواند باعث افزایش فشار روی زخم محل جراحی شود.
- دستورات پزشک را در رابطه با تعویض پانسمان و تمیز نگاه داشتن محل جراحی رعایت کنید.
درمان طب سنتی:
- اطراف آبسه زالو بیاندازید.
- کشمش کولیان 5 گرم + تخم کاوشه 15 گرم + گل پنیرک 5 گرم + تخم شنبلیله 15 گرم + آرد باقالا 10 گرم + گل ختمی 10 گرم، همه را نرم بکوبید و با شیر خمیر نمایید و به محل تورم ضماد کنید. (بسیار مجرب)
- بعضاً در جای آمپول سفتی یا قرمزی و درد ایجاد می شود در این صورت همان ناحیه را حجامت می کنیم و درد ساکت می شود، گاهی بیمار می گوید دردم از باسن شروع می شود تا پایین، در این صوت هم، حجامت باسن انجام می دهیم و به طور کلی هر جایی از بدن که دچار سفتی، تورم و درد بشود از حجامت می توانیم استفاده کنیم و چون حجامت سیستم ایمنی را تقویت می کند و خون رسانی را به آن نقطه تشدید می کند، لذا مشکل را برطرف می کند (در طب کلاسیک این بیماری آبسه نام دارد).
داروها:
- مسهل های نرم کننده مدفوع برای جلوگیری از یبوست.
- برای عفونت ممکن است آنتی بیوتیک یا داروی ضد قارچ تجویز شود.
فعالیت:
- پس از جراحی، در زودترین زمان ممکن فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.
رژیم غذایی:
- افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی می تواند به کاهش خطر بروز یبوست کمک کند.