نام های دیگر: خشب الاحمر.

نوع گیاه: درخت

نام خانواده: کوکا

قسمت مورد استفاده: برگ، میوه

ترکیب شیمیایی برگ درخت کوکا: کوکائین – سینامیل کوکائین – کوسکو- هیگرین – اسانس – کوکانیک اسید -کلوروژنیک اسید.

مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Erythroxylaceae درختچه ای است به بلندی دو تا سه متر ساقه ی ناصاف به رنگ مایل به سفید و شاخه های به رنگ متمایل به قرمز دارد. برگهای آن ساده بیضی، نوک تیز، روی برگ سبز و زیر برگ مایل به زرد است، شبیه برگ چای و طعم آن تلخ و گس میباشد گلهای آن کوچک به رنگ زرد روشن و میوه ی آن تخم مرغی دراز و قرمز گوشتی است که داخل آن یک دانه قرار دارد و از نظر گیاهی از نوع شفت شبیه زردآلو است. این درختچه چند نوع دارد آمریکایی و بومی پرو و بلیوی می باشد و در برزیل، آرژانتین، جاوه و هندوستان نیز می روید. مقادیر بسیار کمی از برگ کوکا در مومیایی های سه هزار سال قبل یافت شده است. مطالعات ارزشمند باستان شناسان نشان میدهد جویدن برگ کوکا در قرن ۶ بعد از میلاد رایج بوده است. از صدها سال پیش، از برگ کوکا در کشورهای پرو، بولیوی هند و ساکنان کوه های آند استفاده می شده است. در تابوت های قدیمی کشور پرو مجسمه هایی در حال استعمال کوکا کشف شده است. مردم این نواحی برای احساس سرخوشی انجام کارهای سخت و، جدی، راه رفتن زیاد و تحمل گرسنگی و تشنگی برگ کوکا را می جویدند. اولین بار اسپانیایی ها مشاهده کردند که چگونه بومیان آمریکای جنوبی به وسیله جویدن برگهای کوکا با خستگی مبارزه می کنند برگ کوکا در سال ۱۵۹۶ میلادی یک داروی گیاهی اعلام شد. در سال ۱۸۶۰ ماده کوکائین از برگ کولا استخراج و مشخص شد وقتی روی زبان قرار می گیرد. ایجاد بی حسی می کند. آنجلو ماریانی از این بار در سال ۱۸۸۰ دارویی نوشیدنی به نام شراب ماریانی یا شربت کوکا ساخت که دارای ۱۱ درصد الکل و مقداری کوکائین بود در سال ۱۸۸۴ فروید، روانشناس مشهور، کوکائین را برای انواع بیماریها و معتادان به الکل و مرفین توصیه میکرد در سال ۱۸۸۶، نوشابه ای حاوی کوکائین و کافئین به نام کوکاکولا به بازار عرضه شد؛ ولی در سال ۱۹۰۶ کوکائین آن حذف گردید. در سال ۱۹۱۳ هریسون مخدر مشابهی به طور غیر قانونی از کوکائین ساخت و بالاخره در سال ۱۹۸۵ (کراک کوکائین) تهیه و معرفی شد. با وجودی که برگ درخت کوکا مدتها مورد استفاده بومیان بعضی کشورها به منظورهای مختلف (حتی در مراسم مذهبی بوده است و آثار و خواص مثبت و منفی دارد، ولی تحقیقات بسیار زیاد سالهای اخیر عوارض جانبی و خطرات وحشتناک فردی و اجتماعی آن را اثبات نموده؛ به طوری که سازمان ملل مصرف آن را ممنوع اعلام کرده است. همچنین در سالهای اخیر و با پیشرفت علوم مختلف، از جمله داروسازی و شیمی مواد زیادی به روش طبیعی یا مصنوعی ارائه شده اند که جایگزین اثرات مثبت برگ کوکاست؛ بنابر این استفاده از این گیاه ضرورتی ندارد و ممنوعیت مصرف آن در جهان از نظر علمی و عقلی صحیح میباشد باید در نظر گرفت که موارد لزوم پزشکی و یا علمی آن مجاز شناخته شده است. ۲ زمانی که نوشابه کوکاکولا به بازار ارائه شد دو ماده اصلی آن یعنی کوکائین، از برگ درخت کوکا و کافئین از دانه هاهی گیاه کولا تهیه میشد حرف مربوط به Kola ترجیحا به C تبدیل شد تا نام فرآورده را COCACOLA بگذارند در سال ۱۸۹۱ کندار بنیانگذار شرکت کوکاکولا فرمولی تهیه نمود که در هر شیشه نوشابه ۹ میلی گرم کوکائین وجود داشت. این میزان در سال ۱۹۰۳ از توشابه ها حذف شد. امروزه از دانه های کولا به عنوان مور دهنده و منبع کافئین در نوشابه های کولا استفاده می شود. کراکی که در ایران به طور قاچاق متداول است کراک هروئین میباشد که نسبت به هروئین خلوص بالایی دارد. اعتیاد به این ماده به مراتب از هروئین بیشتر و عوارض جانبی آن نیز شدیدتر است. یکی از عوارض جانبی ،کراک هروئین عفونتهای گسترده در بافتهای بدن است. این ماده مخدر خطرناک میتواند در مدت حدود یکسال اثرات مخرب و برگشت ناپذیری از جمله عفونت بافتهای بدن پوسیدگی دندانها، سرطان حنجره و ریه از بین رفتن ریه و کبد و ده ها عارضه دیگر برای مصرف کننده داشته باشد. علت نامگذاری کراک صدایی است که هنگام گرم کردن بلورها در اثر تبخیر آب ایجاد میشود و به معنی ایجاد صدا میباشد. ۶- کوکائین به صورت پودر سفید یا بیرنگ بیبو و تلخ مزه به فرمول CHNO میباشد که از برگ گیاه کوکا استخراج میشود این ماده عموما به صورت مایع هیدروکلراید وجود دارد. ۷ در کتاب قانون ابن سینا و مخزن الادویه ذکری از گیاه کوکا نشده است.

خواص:

1. ملین
2. مخدر
3. قابض
4. محرک
5. ضد درد
6. توهم زا
7. ادرار آور
8. ضد نفخ
9. سرطان زا
10. ضد باکتری
11. هضم کننده
12. بی حس کننده
13. ایجاد سرخوشی
14. بازکننده مردمک چشم
15. افزایش دهنده قوای جنسی
16. محرک سیستم عصبی مرکزی
17. جلوگیری از تشکیل پادتن ها در مقابل پادگنها و جنون آور.
18. اگر آن را در دهان بجوید تا مدتی می توانید در مقابل خستگی و بی خوابی و گرسنگی مقاومت کنید و نوعی سیری کاذب ایجاد می کند.
19. ده گرم از آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و با آب صاف کرده ی آن قرقره نمایید. برای درمان بیماری های دهان و حلق تورم لثه و آنژین مؤثر است.
20. مراسم مذهبی: استفاده از کوکا از زمان قدیم تاکنون در بعضی مراسم مذهبی در میان مردم پرو، بولیوی، اکوادور، کلمبیا، شمال آرژانتین و چایل رایج است. فرآوردهای سنتی کوکا به صورت جویدنی و چای بوده است.
21. موارد قانونی کوکا: برگ کوکا یکی از مواد خام کارخانجات تهیه داروهای وابسته به کوکائین است. این داروها به عنوان محرک های قوی و بی حس کننده مصرف میشوند. البته در سالهای اخیر عموماً از بی حس کننده های سنتزی (مصنوعی) به جای محصولات کوکائین استفاه می شود یکی از این داروها پروکائین است. کشت فروش و فرآوری برگ کوکا در کشورهای بولیوی پرو چایل و آرژانتین قانونی است. سازمان ملل از سال ۱۹۶۱ ممنوعیت استفاده از برگ کوکا را به جز در موارد پزشکی و علمی اعلام کرده است.
22. استفاده های سنتی: طب سنتی از قدیم برگ کوکا را به عنوان محرکی قوی برای رفع خستگی، گرسنگی و تشنگی به کار می برند. یکی از کاربردهای سنتی دیگر آن در بیماری ارتفاعات بوده است. همچنین از آن به عنوان بی حس کننده در سردرد روماتیسم و زخم ها استفاده می کردند قبل از کشف بی حس کننده های قوی تر مجبور بودند از کوکا برای بی حسی در شکسته بندی، زایمان و جراحی های جمجمه استفاده کنند. کوکائین در انقباض رگها و جلوگیری از خونریزی نیز موثر است؛ به همین دلیل از دانه های کو کابرای جلوگیری از خون دماغ استفاده میکردند استفاده های بومی از کوکا شامل درمان مالاریاء زخم ها، آسم، کمک به هضم افزایش قوای جنسی و افزایش طول عمر بوده و مطالعات جدید بعضی از آنها را تأیید کرده است. جذب کوکائین از برگ کوکا به مراتب کندتر و تأثیرش کمتر از کوکائین خالص است. همچنین اثرات ایجاد سرخوشی و فعالیت های روانی آن متفاوت می باشد بعضی مبلغان کوکا ادعا می کنند که کوکائین به تنهایی اثرات برگ کوکای عمل آورده شده را که به صورت جویدنی و یا به صورت چای مصرف می شود، ندارد. ولی به هر حال مطالعات نشان داده است در خون افردی که از چای برگ کوکا استفاده کرده اند به مقدار کم کوکائین وجود دارد. کوکائین یک ماده بی حس کننده موضعی و محرک قوی سیستم عصبی است. اثرات کوتاه مدت آن مشابه آمفتامین هاست و باعث افزایش انرژی و سرخوشی می گردد. کوکائین به وسیله استنشاق، کشیدن (مصرف دود آن)، تزریق و یا جویدن (خوردن برگ ها) جذب خون شده و به مغز میرسد. جذب آن با روش تزریق و یا کشیدن، سریع تر از روش های دیگر است. در مطالعاتی مشخص شده که کوکائین ۱۰ تا ۱۵ ثانیه بعد از تزریق و ۶ تا ۸ ثانیه بعد از کشیدن به مغز میرسد البته با کشیدن (تدخین)، میزان کمتری کوکائین به مغز می رسد. اثراتی که پس از مصرف کوکائین ایجاد می شود شامل افزایش ضربان قلب، نبض تنفس درجه حرارت بدن فشار خون گشاد شدن مردمک چشم کاهش اشتها رنگ پریدگی، تعریق شدید، بی قراری هیجان لرزش دست ها توهم عدم هماهنگی حرکات گیجی، تهوع، تب تاری دید اسپاسم عضلات اغتشاشات، مغزی درد در ناحیه پا، فشار بر قفسه سینه تشنج و گاهی مرگ است. مهم ترین علامتی که معتادان به کوکائین دارند فرورفتگی گونه آنهاست. در افراد مختلف پس از استنشاق ۲۵ تا ۱۵۰ میلی گرم کوکائین در روز، در مدت کوتاهی اثرات سرخوشی، احساس نیرومندی کاهش گرسنگی و تحریک قوای جنسی پدید می آید و پس از مدتی (حدود یک ساعت) معمولاً مصرف کننده در حالت افسردگی فرو می رود. این حالت افسردگی باعث میشود فرد برای رهایی از آن مقدار بیشتری کوکائین مصرف کند و همین باعث اعتیاد او می شود. اثرات بلند مدت مصرف کوکائین شامل، لاغری بیخوابی یبوست ضعف قوای جنسی، اشکال در تنفس اشکال در ادرار کردن، تهوع، کم خونی رنگ پریدگی تعریق شدید دردهای شکمی، اسهال سوءهاضمه، سردرد لرزش دستها، تشنج، اسپاسم عضلات آبریزش بینی، جوش های پوستی، زخم مخاط بینی، بی قراری، اضطراب، گیجی، افسردگی، تحریک پذیری زود عصبانی شدن و رفتار تهاجمی تمایل به خودکشی، توهم اختلال در حس های بینائی شنوایی و بویایی، ناراحتی های روانی و اختلال ادراک زمان و مکان می باشد. مصرف بیش از حد کوکائین باعث مرگ می گردد. کوکاتین می تواند باعث افزایش بیش از حد فشار خون و در نهایت منجر به خونریزی مغز شود. همچنین مرگ میتواند ناشی از بروز مشکلات قلبی و تنفسی مصرف کننده کوکائین باشد. طی آزمایشهایی مشخص شد که کوکائین در حیوانات میتواند آثار مخربی مشابه انسان ایجاد کند. این آزمایش ها روی موش و میمون انجام شد.

مضرات:

1. مخدر
2. فلج کننده
3. سقط کننده

نکته:

• کراک کوکائین: کراک کوکائین مشتقی از کوکائین است که به صورت خالص و به شکل کریستال درآمده است. این ماده اثر اعتیاد آور و عوارض جانبی بیشتری نسبت به کوکائین دارد و یکی از خطرناک ترین مواد اعتیادآوری است که از سال ۱۹۸۵ به بعد عرضه شده است. این ماده می تواند در بعضی افراد با یک بار مصرف ایجاد اعتیاد کند تمام حالاتی که با مصرف کراک ایجاد می شود، از کوکائین بیشتر است؛ به طوری که فرد بر خود تسلط ندارد.