شناخت دارو: عبارت است از داکتینومایسین در درمان سارکوم اوینگ، تیروئید و تومور تروفوبلاستیک به کار می رود. همچنین در درمان کار سینوم رحم، بیضه، تومور ویلمز، تومورتروفوبلاستیک و رابدومیوسارکوما، ملانوم بدخیم و سارکوم کاپوسی مصرف شده است.
دسته دارویی:
- آنتی نئوپلاستیک (داروهای ضد سرطان تزریقی)
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- مدارک خوبی وجود دارد که نشان می دهد اتصال قوی ولی برگشت پذیر دارو با DNA موجب مداخله در ساخت ( RNAجلوگیری از طولانی شدن RNA پلی مراز) و در نتیجه اختلال در ساخت پروتئین می شود.
- به طور کلی اکتینومایسین دارای اثر مهاری بر روی باکتری های گرم مثبت، گرم منفی و برخی از قارچ ها می باشد. با این وجود خواص سمی اکتینومایسین ها (از جملهاکتینومایسین دی) موجب ممانعت از کاربرد آنها به عنوان آنتی بیوتیک در درمان بیماری های عفونی می شود.
به دلیل اثرات سمیت سلولی، اکتینومایسین ها دارای اثرات آنتی نئوپلاستیک (ضد سرطان) هستند که در آزمایشات حیوانی با انواع تومورهای القایی نیز به اثبات رسیده است. این فعالیت سمیت سلولی دلیل استفاده آن ها در درمان انواع سرطان ها می باشد. اعتقاد بر این است که داکتینومایسین اثرات سمی خود را با اتصال به DNA و مهار ساخت RNA انجام می دهد.
اشکال دارو:
- ویال داکتینومایسین
مقدار مصرف صحیح:
- تومور ویلمز/ اوینگ سارکوما:15 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، وریدی روزانه، به مدت 5 روز.
- بدخیمی های منطقه ای بافت های جامد و انواع عود کننده: انواع برنامه و تکنیک های مصرف دارو: لگن خاصره/ اندام های انتهایی تحتانی: 50 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی اندام های انتهایی فوقانی: 35 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی در بیماران با وزن بالا یا بیمارانی که شیمی درمانی و یا پرتو درمانی دارند ممکن است نیاز به کاهش دوز باشد.
- نئوپلاسم های ترفوبلاستیک(تومور بدخیمی در سلول های عصبی واقع در بافت نرم یا استخوانی که بیشتر در نوجوانان دیده می شود): 12 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی به مدت 5 روز که این دوره پس از 2 هفته تکرار می شود.
- سرطان بیضه (توسعه یافته غیر سیمنوماتوز): 1000 میکروگرم به ازای هر متر مربع سطح بدن در روز اول و در ترکیب با سیکلوفسفامید، بلئومایسین، وین بلاستین و سیس پلاتین.
عوارض جانبی دارو:
- خس خس سینه، خون در مدفوع، مدفوع تیره و قیری شکل، زردی پوست، زردی چشم، خون در ادرار، درد مفاصل، سوزش سر دل، کبودی یا خونریزی غیر طبیعی، تب و لرز، درد در محل تزریق، سرفه یا گرفتگی صدا همراه با تب یا لرز، اسهال مداوم، سختی در بلع، درد پهلو یا کمر همراه با تب یا لرز، دفع ادرار سخت و دردناک همراه با تب یا لرز، لک های قرمز رنگ روی پوست، زخم هایی در دهان و یا لب ها، درد معده (مداوم)، خستگی یا ضعف غیر طبیعی، تورم در پاها و اندام تحتانی.
تداخلات دارویی:
- آلپرازولام، پاکلی تاکسل، تامسولوسین، دوسه تاکسل، دیکلوفناک، سیتالوپرام، لانسوپرازول/ لانزوپرازول، دکسترآمفتامین/ آمفتامین، سیکلوفسفامید، فوروزماید، لوتیراستام، لورازپام، کوتریموکسازول، داربی پویتین، واکسن مننگوکوک کنژوگه، آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد و حساسیت به این دارو، زونا و یا آبله مرغان فعال.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- پیش از شروع درمان، تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند، الزامی است.
- توصیه می شود که پیش از دریافت دارو، داروهای ضد تهوع مناسب برای بیمار تجویز گردد.
- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت پیش از هر دوره درمان ارزیابی شود.
- وزن بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
- عملکرد کبدی (مانند سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز و بیلی روبین سرم) و عملکرد کلیوی (کراتینین، BUN و سطح الکترولیت های سرم) پایش گردد.
- بیمار از لحاظ بروز سندرم انسداد سینوزوئیدی کبد (افزایش وزن غیرمنتظره، آسیت، بزرگ شدن کبد، درد غیر منتظره قسمت راست بالای شکم)، بدخیمی ثانویه، نشت دارو به بافت، واکنش های مخاطی جلدی و پدیده radiation recall پایش شود و به بیمار گوشزد شود که این علائم را به سرعت گزارش کند.
- برای جلوگیری از نشت دارو به بافت، محل انفوزیون به دقت پایش شود.
- لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.
- به بیمار گوشزد شود که در طول درمان با این دارو و قبل و بعد از آن، دریافت هرگونه واکسن زنده ممنوعیت دارد.
- تنظیم دوز دارو در افراد با اضافه وزن، بر اساس توده بدون چربی بدن انجام گیرد.
- به محض کاهش سلول های خون، ترومبوسیتوپنی، اسهال یا استئوماتیت باید درمان را فوراً متوقف کرد. با برگشت تعداد پلاکت ها و لکوسیت ها به مقادیر رضایت بخش و بهبود بیمار، می توان درمان را از سر گرفت.
- دارو را باید در دوره های متناوب کوتاه مدت تجویز کرد تا از بروز مسمویت با آن که 4 الی 2 روز بعد از آخرین بار مصرف دارو ظاهر شده و حداکثر برای 2 الی 1 هفته باقی می ماند، جلوگیری شود.