تسکین درد زایمان: عبارت است از استفاده از تکنیک‌های کاهش درد زایمان طبیعی باعث شیرین و ساده‌تر این روند شده و مادران باردار به زایمان به عنوان یک فرآیند طبیعی نگاه کنند نه به عنوان درد. به همین دلیل امروزه این روش، مادران بسیاری را به خود جذب کرده است. البته لازم است که این تکنیک‌ها زیر نظر پزشک متخصص زنان و زایمان انجام شود تا مادران باردار مشکلی در زایمان نداشته باشند. اگر تکنیک‌های زایمان و خودمراقبتی مادران باردار به خوبی انجام نشود و مادر تمایل به زایمان طبیعی داشته باشد، نیاز به داروهایی مانند اپیدورال، برای داشتن زایمان طبیعی خواهد داشت.

علائم شروع زایمان:

1. انقباضات زایمان: انقباضات رحم، اولین و واضح‌ترین نشانۀ شروع زایمان است. این انقباض‌ها مانند دردهای شدت‌ یافتۀ عادت ماهانه است. احتمالاً انقباضاتی را در طول بارداری و به خصوص در اواخر آن داشته‌اید که این انقباضات بدون درد در طول بارداری، انقباضات براکستون هیکس؛  Braxton hicks، نامیده می‌شود و در واقع نشانۀ زایمان به حساب نمی‌آید. وقتی این انقباض‌ها منظم و شدت آنها بیشتر شده باشد و بیشتر از ۳۰ ثانیه طول بکشد، می‌تواند نشان‌دهندۀ شروع فاز اول زایمان باشد. با پیشروی زایمان، تعداد انقباض‌ها بیشتر، طولانی و قوی‌تر می‌شود. تا زمانی که هر انقباض ۳۰ تا ۹۰ ثانیه طول ‌کشید و فاصله بین هر انقباض به پنج دقیقه رسید، شما وارد فاز اول زایمان شده‌اید و بهتر است به بیمارستان مراجعه کنید. نیازی نیست نگران باشید، زیرا تا خارج شدن نوزاد هنوز چند ساعت فرصت دارید.
2. ترشحات نشانه زایمان: در طول دوران بارداری، مخاط دهانۀ رحم یا پلاگ موکوس در دهانۀ رحم ایجاد می‌شود. این مخاط درست قبل از شروع درد‌های زایمان یا ابتدای آن شروع به خارج شدن می‌کند و شما آن را به صورت ترشحات صورتی، چسبنده و ژله‌مانندی مشاهده خواهید کرد. رنگ صورتی این ترشح به دلیل خون‌آلود بودن آن است و طبیعی است که مایع مخاطی با خون آغشته شود. اگر خونریزی بیشتر باشد، می‌تواند نشان‌ دهندۀ این باشد که مشکلی وجود دارد و باید بلافاصله با پزشک یا بیمارستان تماس گرفته شود. این ترشحات نشان می‌دهد که دهانۀ رحم در حال باز شدن و زایمان در حال آغاز یا پیشرفت است. در برخی موارد، ممکن است با شروع انقباضات زایمان، چنین ترشحاتی در زنان باردار وجود نداشته باشد.
3. پاره شدن کیسه آب: امکان دارد کیسۀ آب که محافظ جنین است، قبل یا هنگام زایمان پاره شود.پاره شدن کیسۀ آب به معنی آغاز زایمان است؛ اگرچه پاره شدن کیسۀ آب در میانۀ بارداری ممکن است به دلیل مشکل دیگری باشد ولی در هفته‌های آخر بارداری خروج هر گونه آب از واژن می‌تواند به معنی پارگی کیسۀ آب باشد که یکی از علائم شروع زایمان است. کیسۀ آب معمولاً با پیشرفت زایمان پاره می‌شود، اما در برخی موارد که این کیسه هنوز پاره نشده است، پزشک برای پیش بردن زایمان، کیسۀ آب را پاره می‌کند. در صورتی‌که پارگی کیسۀ آب، پیش از شروع درد زایمان اتفاق بیفتد، بهتر است به بیمارستان مراجعه کنید.
4. درد لگنی و کمردرد: ممکن است قبل یا با شروع فاز‌های اولیۀ زایمان در ناحیۀ پایین کمر، لگن و محدودۀ مقعد احساس فشار و درد داشته باشید. شروع این درد و فشار می‌تواند نشان‌دهندۀ نزدیک شدن به زایمان یا شروع شدن فاز اول آن باشد.
5. پایین رفتن رحم به سمت لگن: پایین رفتن رَحِم به سمت لگن (lightening) ، این اتفاق زمانی روی می دهد که سر کودک جهت آماده شدن برای زایمان به داخل لگن می افتد. ممکن است شکمتان افتاده به نظر برسد و نفس کشیدن راحت تر باشد، چرا که کودک دیگر فضای ریه ها را اشغال نمی کند. همچنین ممکن است احساس افزایش ادرار داشته باشید، زیرا کودک شما روی مثانه فشار وارد می کند. این اتفاق می تواند چند هفته تا چند ساعت پیش از شروع زایمان رخ دهد.

روش های موثر طب نوین:

• در کلاس های آمادگی قبل از زایمان شرکت کنید: به‌ دلیل صحبت‌های امید‌بخشی که در این کلاس‌ها جریان دارد، حضور در آن برای مادران باردار توصیه می‌شود.
• سبزیجات مصرف کنید: سبزیجات برای مادران باردار از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است، زیرا سرشار از ویتامین بوده و حذف آن سلامتی مادر و جنین را به خطر می‌اندازد.
• استفاده از ماساژ، لمس و کمپرس گرم و سرد در زایمان: ماساژ دادن باعث آرامش عضلات و کاهش درد زایمان می شود. این ماساژ می تواند به وسیله ماما یا همسرتان انجام شود. شدت ماساژ بسته به تمایل فرد می تواند متغییر باشد.
• طب سوزنی: طب سوزنی با مکانیسم ناشناخته ای که دارد قرن ها است برای کاهش درد استفاده می شود. ولی کارشناسان معتقدند با مسدود کردن ارسال سیگنال های درد و تحریک انتشار هورمون ضد درد طبیعی اندورفین عمل می کند.
• هیپنوتیزم: طبق بررسی های انجام شده هیپنوتیزم می تواند با کاستن از احساس ترس و درد در مادر به زایمانی با درد کمتر کمک می کند البته این روش به تمرین بسیار فرد نیاز دارد تا به تسلط کافی در کنترل ماهیچه ها در طول زایمان برسد.
• روی شکم خود روغن زیتون بمالید: یکی از تکنیک‌های کاهش درد زایمان طبیعی پس از تأییدپزشک متخصص زنان و زایمان، مالیدن روغن روی شکم و ناحیۀ تناسلی است، زیرا باعث ایجاد لغزندگی و حرکت آسان‌تر نوزاد می‌گردد. اگر پوست خشک دارید، می‌توانید تعداد دفعات استفاده را افزایش دهید.
• تکنیک تجسم در زایمان: تصویرسازی ذهنی که اغلب ورزشکاران حرفه ای برای تقویت عمکلکردشان استفاده می کنند یک تکنیک مدیریت درد بسیار مؤثر است. به این صورت می باشد با مرور مراحل انجام زایمان ذهن خودتان را از قبل اماده می کنید که می تواند قدمی در کاستن استرس شما باشد.
• مثبت فکر کنید: یکی از تکنیک‌های مؤثر دیگر در کاهش درد زایمان طبیعی، مثبت اندیشیدن است. در زمان بارداری از افکار منفی اجتناب کنید و مثبت بیاندیشید.ترس از سقط جنین، فشار‌خون در باداری، اضافه وزن و … را از خود دور کنید تا بتوانید دورۀ بارداری در آرامش باشید تا زایمان راحت‌تری تجربه کنید.
• به طور مرتب ورزش کنید: قلب مادر باردار در زمان بارداری ۳۰ تا ۵۰ درصد بیشتر کار می‌کند و برای تنظیم سیستم قلبی و عروقی ورزش اهمیت ویژه‌ای دارد. ایروبیک،یوگا، پیاده‌روی و شنا از ورزش‌‌های مفید برای مادر باردار است و همچنین حرکات ورزشی مثل اسکات، ورزش با توپ که برای شل کردن لگن و شکم بسیار مفید است.
• وضعیت قرارگیری شما در زایمان: در انواع مختلف حالات من جمله نشسته، ایستاده و یا تکیه داده شده به همسر را انتخاب کنید. حرکت داشتن می تواند در تسکین درد شما موثر باشد و در کاستن زمان مرحله نخست زایمان موثر باشد. افزایش قطر لگن و پایین آمدن فرزندتان در حالت حالت نشسته چمباتمه یا زانو زدن تسهیل می یابد.
• از گرما استفاده کنید: یکی از تکنیک‌های دیگر برای کاهش درد زایمان، گرما است. مادران باردار می‌توانند با یک کیسۀ آب ‌گرم کمر، شکم و کشاله ران خود را گرم نگه دارند. گرما انقباض‌های مادر باردار را کم کرده و باعث تسکین درد می‌شود. در نهایت خودمراقبتی و برنامۀ زایمان در دوران بارداری از اهمیتِ ویژه‌ای برخودار است و مادران باردار باید به آن توجه کرده تا زایمان موفقیت‌آمیزی داشته باشند.
• نحوه صحیح ایستادن و راه رفتن در دوران بارداری را تمرین کنید: در زمان بارداری بسیاری از مادران باردار، کمر خود را به عقب و شکم را جلو می‌آورند که این طرز ایستادن نادرست بوده و موجب کمر‌درد خواهد شد. در صورتی که باید ستون فقرات مادر باردار با بدن او در یک راستا، چانه به موازات زمین و شکم به داخل و صاف بایستند. (باید توجه داشت که به داخل بردن شکم به جنین آسیبی نمی‌رساند حتی باعث می‌شود جایگاه جنین در رحم بهتر باشد).
• اهمیت ویژه استفاده از آب در زمان بارداری: یکی از تکنیک‌هایی که باعث کاهش درد در زمان زایمان می‌شوداستفاده از آب است. در زمان بارداری حمام، وان (از جکوزی استفاده نشود) و شنا بسیار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باعث می‌شود عضلات شل شده و درد کاهش یابد؛ اما احتیاط کنید: مدت زیادی در حمام نباشید، هوای حمام خیلی داغ و گرم نباشد، بعد از حمام حتماً از آب یا مایعات مصرف کنید تا آبی را که از دست داده‌اید، جبران شود، از شوینده‌هایی که به آنها حساسیت ندارید، استفاده کنید.
• انجام زایمان در آب: یکی از روش‌های جدیدی که بسیار مورد چالش قرار گرفته است انجام زایمان در آب است. در این روش با شروع دردها مادر در لگن مخصوص زایمان قرار می‌گیرد و می‌تواند تا زمان زایمان و خاتمه بارداری در آب بماند و شاهد تولد نوزاد خود در آب باشد، یا هنگام تولد نوزاد از آب خارج شود. در این روش مادر راحت تر می‌تواند دردها را تحمل کند و نیاز به برش یا اپیزیوتومی کمتر می‌شود. در این روش از اضطراب مادر نیز کاسته می‌شود و تحمل زایمان برای مادر راحت تر است. البته این روش برای تمام مادرها قابل انجام نیست و مادر باید هیچ گونه مشکل مامایی از جمله پارگی کیسه آب نداشته باشد، اندازه لگن و جثه بچه متناسب باشد و جنین نیز در وضعیت مناسب با وضعیت سلامت و ضربان قلب نرمال باشد.
• تغذیه مناسب در دوران بارداری داشته باشید: وقتی صحبت از رژیم بارداری می‌شود، منظور کاهش وزن مادر باردار نیست؛ زیرا سلامتی مادر و جنین را به خطر می‌اندازد. کنترل و تحت نظر قرار دادن وزن‌گیری در طول بارداری و سعی در نگاه داشتن آن در وضعیت مناسب می‌تواند نقش‌ِ مهمی در سلامت جنین داشته باشد. برای داشتن حاملگی سالم، روزانه حدود ۳۰۰ کالری اضافی مورد نیاز است. این کالری‌ها باید از یک رژیم غذایی متعادل شامل پروتئین، میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌های جامد گرفته شده که در آن میزان شیرینی‌ها و چربی‌ها بسیار کم است. زنان باردار می‌توانند با نوشیدن چندین لیوان آب در روز یک رژیم سالم و متعادل در دوران بارداری داشته باشند. این امر می‌تواند به کاهش برخی علائم حاملگی مانند تهوع و یبوست کمک کند.
• تنفس عمیق شکمی داشته باشید: تنفس قدرتمند‌ترین ابزار ذاتی برای زایمان است، این قدرت درونی همواره با شماست و استفاده از آن هزینه‌ای ندارد. تنفس‌های صحیح، اکسیژن‌رسانی به عضلات، متمرکز ساختن مغز، آرامش بدن و کاهش درد را به همراه دارد. تنفس صحیح مادر علاوه بر دور کردن ترس و هراس از او، موجب اکسیژن‌ رسانی به مادر شده و به سلامت جنین کمک می‌کند. در زمان بارداری ریه‌های مادر به دلیل رشد جنین تحت فشار قرار گرفته و تنفس‌های او نامرتب، سطحی‌تر و کوتاه‌تر از حالت عادی است و از آنجایی که تنفس مادر روی رشد و مغز جنین تأثیر‌گذار است، به همین دلیل تکنیک تنفس از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بهترین تکنیک تنفس برای مادر باردار،تنفس شکمی است. به این صورت که مادر باردار هنگام دم، اکسیژن را از بینی خود وارد می‌کند. در آن زمان در ناحیه شکم احساس بزرگی کرده و زمانی‌ که بازدم انجام می‌دهد به حالت اولیه باز‌ می‌گردد. با چند تنفس شکمی هورمون‌های مادر به موقع ترشح شده، به همین دلیل احساسِ آرامش و ریلکسی به او دست می‌دهد.

انواع روش‌های دارویی تسکین درد زایمان:

• برای تسکین درد زایمان سه روش دارویی عمده وجود دارد. این سه روش شامل موارد زیر است:
• بی ‌حسی موضعی:در زمان زایمان برای بی ‌حس کردن ناحیه‌ای که در آن احساس درد می‌کنید یا در صورت نیاز به بخیه کردن اطراف واژن مورد استفاده قرار می‌گیرد. بی‌حسی موضعی غیر از بی‌حس کردن قسمتی خاص برای شما کاربرد دیگری ندارد.
• بیهوشیعمومی: بیهوشی عمومی باعث به خواب رفتن شما در زمان زایمان می‌شود و با وجود بی‌خطر بودن، به این دلیل که بلافاصله پس از تولد نوزاد نمی‌توانید او را ببینید، این بیهوشی به ندرت و فقط در زمان ضرورت پزشکی انجام می‌شود.
• بی‌حسی ناحیه‌ای: توسط متخصص بیهوشی انجام می‌شود و با تزریق دارو به نزدیکی اعصاب پایینی کمر باعث بی‌حسی و از بین رفتن درد در بخش بزرگی از بدن می‌شود. در این روش شما در زمان زایمان هشیار خواهید ماند. روش بی‌حسی ناحیه‌‌ای در زایمان به دو روشبی‌حسی اسپاینال؛  Spinal، و بی‌حسی اپیدورال؛  Epidural، انجام می‌شود که هر دو روش باعث کاهش چشمگیر درد زایمان می‌شود. این دو روش در انجام عمل سزارین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• داروهای مسکن: داروهای مسکن همچنین می‌تواند با تزریق به رگ و ماهیچه یا با استنشاق باعث کاهش درد زایمان شود. این نوع داروها درد را کاملاً از بین نمی‌برد، اما آن را کاهش می‌دهد. این داروها به این دلیل که بر کل بدن تأثیر یکپارچه می‌گذارد و باعث خواب‌آلودگی شما و نوزادتان است، بیشتر در اوایل شروع درد زایمان استفاده می‌شود تا به استراحت کردن شما و ذخیرۀ انرژی برای زمان زایمان کمک کند.

روش های موثر طب سنتی:

• خرما روزی 7 عدد.
• سرگین خشک گربه سیاه را زیر خود دود کنید.
• گشنیز تازه را با ریشه ها بکوبید و بر ران ها ببندید.
• استفاده از دم کرده گل گاوزبان و زعفران در 2 هفته آخر بسیار موثر است.
• کف دریای ساییده شده را با کمی آب خمیر کرده و روی پارچه ای بمالید و به ران ها ببندید.
• بعد از هنگام درد ۱۰ گرم پوست خیار خشک یا ۱۰۰ گرم پوست خیار تازه را دم کنید و آب آن را بنوشید.
• روغن مالی کمر، شکم، زیر شکم و کشاله ران با روغن کنجد و زیتون هر شب، (این موارد را در ماه آخر انجام دهید).
• نزدیک وضع حمل، برگ بوی خشک را نرم بسایید و دو یا سه قاشق سوپ خوری از آن را با روغن زیتون خمیر کرده و روی پارچه ای پهن کنید سپس روی ناف بگذارید.
• اگر می خواهید زایمان راحت انجام شود و دچار رنج و زحمت و مشکلات آنچنانی نشوید، باید در ماه های آخر از آب جوشانده کاسنی، عرق کاسنی، رازیانه، شوید، نارنج، آب زردک یا آب جوشانده تخم زردک استفاده کنید.

تسکین درد زایمان:

• برای تسکین درد زایمان باید برگ بوی خشک را نرم بسایید و قبل از فارغ شدن، دو سه قاشق سوپ خوری از آن را با کمی روغن زیتون، خمیر کرده، روی پارچه ای پهن کنید و روی ناف بگذارید.
• روغن مالی شکم، کمر و لگن زن باردار با روغن هایی نظیر: بادام شرین، روغن بنفشه و روغن زیتون شب ها پیش از خواب، جهت افزایش رشد جنین و نرم شدن لگن (زایمان سهل و بدن ریسک) توصیه شده است. ضمناً روغن مالی با روغن گل سرخ سبب کاهش ترک های پوستی ناشی از افزایش سایز شکم در زن حامله خواهد شد.

دستورات وضع حمل:

• قابل ذکر اینکه کسانی که از گوشت شتر استفاده می کنند دیرزا می شوند.
• مدت توقف طفل از روز انعقاد نطفه تا روز آخر که رحم، طفل را قبول نخواهد کرد و جواب خواهد داد، ۹ ماه و ۹ روز و ۹ ساعت و ۹ دقیقه و ۹ ثانیه است که حد اعلاء تکمیل طفل می باشد. ضمناً بچه دان یا به عبارت دیگر تخمدان هرچه قوی تر باشد و استعدادش زیادتر باشد، نوزاد دیرتر خارج می شود و اگر ضعیف تر باشد، زودتر.
• بارداری از ماه هشتم که گذشت، گه گاهی دل غفلتاً درد می گیرد و رها می کند (کوره درد) و در بعضی مزاج ها این درد تکرار می شود، اما دردهای آخر که درد واقعی است به قسمی است که بانوی باردار از شدت سنگینی قادر به حرکت نبوده و به هیجان و پیچ و وا پیچ می افتد. در این حال، بیچاره شده، می ایستد، می نشیند، راه می رود، از شدت درد بر روی زانو و ران های خود چنگ می زند و مانند سنگ آسیاب به دور خود حرکت می کند، در چنین حالی زن باید بداند که وقت معلوم و ساعت موعود فرا رسیده و مسافرش به مقصد دنیا حرکت دارد، این زمان، سخت ترین ساعات، بدترین حالت و پر رنج ترین دقایق زندگی مادران است.

تدابیر سلامتی مادر بعد از زایمان:

• بهترین ناهار برای مادر آبگوشت.
• میان وعده آب سیب و عسل میل کند.
• غذای بعد از زایمان حتماً باید خرما باشد.
• بهترین شام برای مادر سوپ + آبغوره و روغن زیتون است.
• بهترین صبحانه شیر عسل و شیر خرما و حلیم گندم گوشت است.
• آخر شب قبل از خواب یک قاشق چایخوری دوسین (سیاهدانه و عسل) میل کنند.
• روغن زرد گوسفندی را به کاچی اضافه کنید و به مدت یک هفته به زنانی که به طور طبیعی زایمان کرده اند، بدهید زخم های داخلی آنها که بر اثر زایمان به وجود آمده است، به سرعت ترمیم شده و بیمار بهبود می یابد.
• غذای زن زایمان کرده باید ترکیبی از (آرد گندم کامل + روغن حیوانی) باشد و بیمار با این غذا جان می گیرد، این غذا برای زنان زایمان کرده چهل روز و برای زنان پریودی بسیار مفید و خیلی مقوی است، این ترکیب، درمان تمامی بیماری های سرد و پوکی استخوان است و اگر زن زایمان کرده از این ترکیب چهل روز بخورد در مرحله بعد احتمال اینکه دوقلوی پسر بزاید قویتر است.
• دستور قرص کمر یکی از مهمترین تدابیر بعد از زایمان است. به دلیل اینکه بعد از زایمان، رحم و کمر سست می‌شود و این مسأله عامل سقط مکرّر یا کمر دردها هست. یک عدد قرص کمر نر و ماده روی آتش گذاشته شود تا پوست آن جدا شود، به همراه یک قاشق آرد نخود و مورد و دو عدد زرده تخم مرغ خمیر شود و در گودی کمر قرار داده شود. هر‌شب تا ده شب این کار تکرار شود. سستی کمر علت مشکلات بسیار زیادی مثل زودانزالی در آقایان، شب ادراری در کودکان، سقط مکرر و جابجایی لگن و عفونت زنان و … هست که با دستور قرص کمر، پیشگیری و درمان می شود. خوردن قرص کمر‌ نیز در محکم شدن کمر موثر است. ماساژ بدن مادر با روغن‌های مفید مثل بنفشه کنجد. بستن سر (پیشانی) با روسری و بستن کمر و شکم با شال پشمی.

فعالیت:

• زیر نظر متخصص زنان و زایمان فعالیت بدنی داشته باشید.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای و لبنیات پرهیز کنید.
• خوردنی های مفید: خوراک نخود فرنگی با پنیر سویا، خوراک نخود فرنگی با شوید، خوراک نخود فرنگی با کدو، خوراک باقلا، خوراک عدسی با صیفی جات، خوراک کدو خورشتی با سویا، خوراک کدو خورشتی با قارچ، خوراک کدو خورشتی با کرفس، خوراک کدو حلوایی، خوراک قارچ و لوبیا سبز، خوراک قارچ و فلفل دلمه ای، لقمه قارچ و سویا، خوراک قارچ با سس، خوراک قارچ طعم دار، خوراک قارچ و ذرت، خوراک قارچ و بامیه، تاس کباب قارچ و سویا، خوراک صیفی جات، خوراک کلم قمری، خوراک گل کلم، خوراک لوبیا سبز ۱، خوراک لوبیا سبز ۲، بورانی گوجه بادمجان، خوراک بادمجان و غوره، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک سویا با سبزیجات، خوراک سویا با رب انار، خوراک سویا با نخود، تاس کباب سویا، خوراک پنیر سویا، لوبیا با سویا، خوراک بامیه با سویا، خوراک بامیه و لوبیا چشم بلبلی، خوراک تند بامیه، خوراک نخود با شوید، خوراک نخود با قارچ، خوراک نخود با سویا، خوراک نخود با سیب زمینی، خوراک نخود با کدو بادمجان، خوراک دال عدس، خوراک بورانی، خوراک لوبیا قرمز، خوراک لوبیا چشم بلبلی، خوراک لوبیای سویا، خوراک مخلوط، آش گندم با کرفس، آش گندم با سبزیجات، آش گندم با شلغم، آش گندم با تره، آش گندم با سویا، آش ماش، آش لپه ۱، آش کدو حلوایی، آش کدو خورشتی، آش شله قلمکار، آش صیفی، آش غلات، آش خرفه ۱، آش سماق، آش عدس ۱، آش حبوبات و غله ۱، آش حبوبات و غله ۲، آش جو با لوبیا سبز، آش جو با حبوبات ۱، آش جو با حبوبات ۲، آش کلم برگ، آش گل کلم ۱، آش گل کلم ۲، آش کلم قمری با ماش، آش کلم قمری با گندم، آش کلم قمری با عدس، آش کلم بروکلی ۱، آش کلم بروکلی ۲، آش شلغم ۱، آش شلغم ۲، آش انار، آش اسفناج ۱، آش اسفناج ۲، آش حبوبات ۱، آش گوجه سبز، آش گوجه فرنگی ۱، آش گوجه فرنگی ۲، آش مرزه، آش زرشک، حلیم گندم با شیر سویا، حلیم گندم با سویا، حلیم گندم و بادمجان، حلیم گندم با مغزیجات، حلیم جو، مرصع پلو، صیفی پلو، آلبالو پلو، ساطری پلو، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، دم پخت گوجه ۲، هویج پلو، قیمه پلو، کلم قمری پلو، کلم پلو، کلم پلو با قارچ، کلم پلو با سویا، دمی شیرازی، عدس پلو ساده، عدس پلو با سویا، عدس پلو با کدو حلوایی، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، لوبیا سبز پلو ۲، لوبیا سبز پلو ۳، نخود فرنگی پلو ۱، نخود فرنگی پلو ۲، پلوی آلو اسفناج، انار پلو، گشنیز پلو با سویا، لبو پلو، بادمجان پلو ۱، رب پلو، بلغور پلو، خورش فسنجان با کدو حلوایی، خورش فسنجان با سویا، خورش شهد فسنجان، خورش فسنجان با اسفناج، خورش قورمه سبزی با سویا، خورش قورمه سبزی با قارچ، خورش کرفس ۱، خورش کرفس ۲، خورش آلو اسفناج، خورش به و آلو، خورش به، خورش آلو و قیسی، خورش تره سویا، خورش قیمه بادمجان، خورش قیمه آلو، خورش بادمجان، خورش کدو بادمجان، خورش شوید باقالی، خورش بامیه با سویا ۱، خورش بامیه با سویا ۲، خورش بامیه با دال عدس، خورش بامیه با قارچ، خورش دال عدس با قارچ، خورش دال عدس با تمر هندی، خورش قارچ و آلو، خورش لوبیا سبز، خورش کدو حلوایی، خورش کدو خورشتی، خورش کلم بروکلی با سویا، خورش کلم بروکلی با قارچ، خورش هویج و به، خورش گوجه سبز، سوپ صیفی جات ۱، سوپ صیفی جات ۲، سوپ کدو خورشتی، سوپ کدو حلوایی، سوپ جو ۱، سوپ جو ۲، سوپ دال عدس، سوپ اسفناج، سوپ شلغم، سوپ لوبیا سبز، سوپ قارچ ۱، سوپ قارچ ۲، سوپ بامیه، سوپ کلم قمری، سوپ کلم بروکلی ۱، سوپ کلم بروکلی ۲، سوپ گل کلم، سوپ کلم برگ، سوپ گشنیز، سوپ کدو قلیانی، سوپ بلغور و کرفس، سوپ کلسیم، سوپ جو با شیر سویا، سوپ شهد نما، سوپ زرشک با جعفری، سوپ کاهو سبز، کتلت اسفناج، کتلت ذرت، کتلت سویا با گندم جوانه زده، برگر کدو خورشتی، فلافل ساده، فلافل تنوری، فلافل با جعفری، سوسیس فانتزی، دلمه فلفل دلمه ای، دلمه کدو خورشتی، دلمه برگ انگور، کماچ ساده، کماچ گندم و جو، کماچ سویا، کماچ قارچ، کماچ مخلوط، پنیر سویا، کشک سویا، سس مایونز گیاهی، سس گندم جوانه زده، سس نخود جوانه زده، سس گوجه فرنگی ۱، سس گوجه فرنگی ۲، سس معطر، سس مخصوص ۱، سس مخصوص ۲، سس زیتون، سس جعفری، سمنو با گندم و جو، سمنو با رب انار.

نکته:

• تفاوت بی‌حسی اسپاینال با اپیدورال: دربی‌حسی اسپاینال یا نخاعی، دارو به درون پوشش محکم اطراف نخاع تزریق می‌شود، ولی در بی‌حسی اپیدورال، دارو به درون ستون فقرات و بخش خارجی کیسه‌ای تزریق می‌شود که مایع نخاعی در آن قرار گرفته است. در بی‌حسی اسپاینال به دُز داروی کمتری نسبت به بی‌حسی اپیدورال نیاز است و سریع‌تر عمل می‌کند، ولی احتمال عوارضی مثل سردرد و پایین آمدن فشار خون در بی‌حسی اسپاینال بیشتر است.
• نحوۀ انجام بی‌حسی اسپاینال و اپیدورال: در صورت ضرورت بی‌حس کردن بخشی از بدن، بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال یا ترکیبی از هر دو انجام می‌شود. انتخاب یکی از این سه مورد توسط پزشک با حال عمومی شما و سرعت پیشرفت روند زایمان در ارتباط است.پس از بررسی سابقۀ پزشکی شما، متخصص بیهوشی، ناحیه‌ای از بخش پایینی کمر را به صورت موضعی بی‌حس می‌کند. سپس سوزن مخصوصی را به این ناحیه وارد و محل دقیق تزریق دارو را برای بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال پیدا می‌کند. پس از تزریق، سوزن را خارج می‌کند و در اغلب موارد، یک لولۀ پلاستیکی بسیار کوچک به نام کاتتر اپیدورال در این ناحیه باقی می‌ماند تا پس از خارج کردن سوزن هنگام زایمان، در صورت نیاز دارو به صورت مداوم به این ناحیه تزریق شود. متخصص بیهوشی می‌تواند بی‌حسی را طوری انجام دهد که بتوانید پس از بی‌حس شدن روی صندلی بنشینید یا قدم بزنید. راه رفتن یا نشستن حتی ممکن است به زایمان زودتر کمک کند. اگر این گزینه را ترجیح می‌دهید با متخصص بیهوشی خود دربارۀ آن صحبت کنید. البته لازم است بدانید که شاید به خاطر شرایط خاص شما در آن زمان، امکان انجام بی‌حسی به این روش وجود نداشته باشد. لازم به ذکر است که زمان مناسب برای انجام بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال با شرایط شما و جنین در ارتباط است و تصمیم‌گیری زمان دقیق با پزشک است و بر اساس تحقیقات انجام‌شده، این بی‌حسی‌ها برای شما و نوزادتان خطری ندارد.
• تأثیر بی‌حسی اسپاینال و اپیدورال: تأثیر بی‌حسی اپیدورال، ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پس از تزریق دارو شروع می‌شود و با گذاشتن کاتتر، تیم پزشکی می‌تواند تا زمانی که لازم باشد ناحیه را بی‌حس نگه دارد. تأثیر بی‌حسی اسپاینال چند ثانیه پس از تزریق آغاز می‌شود و با توجه به دز دارو اثر آن تا دو ساعت باقی می‌ماند. اگر قرار باشد زایمان شما بیش از این مدت طول بکشد، ادامۀ بی‌حسی با قرار دادن کاتتر اپیدورال انجام می‌شود. با این وجود که درد شما تا حد بسیار زیادی تسکین می‌یابد، اما ممکن است باز هم به خاطر انقباضات رحم یا هنگام معاینۀ پزشک کمی احساس فشار را داشته باشید. مدت کمی پس از بی‌حسی،روند زایمان و انقباضات رحم در برخی از زنان کندتر می‌شود، اما انجام این نوع بی‌حسی‌ها در اغلب زنان به دلیل امکان استراحتی که به مادر می‌دهد، به آرام شدن و بهبود انقباضات رحمی کمک می‌کند. با انجام بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال، دهانۀ رحم درحالی‌که شما به استراحت می‌پردازید باز و نازک می‌شود و نه تنها جلوی زور زدن در زایمان طبیعی را نخواهد گرفت، بلکه به راحتی بیشتر شما هنگام زایمان طبیعی کمک می‌کند.
• عوارض بی‌حسی اسپاینال و اپیدورال: متخصص بیهوشی همۀ احتیاط‌های لازم برای پیشگیری از عوارض بی‌حسی را انجام خواهد داد. البته با وجود نادر بودن عوارض این نوع بی‌حسی‌ها، موارد زیر ممکن است برای شما پیش بیاید: کاهش فشار خون:برای پیشگیری از این عارضه، مایعات به شما تزریق خواهد شد و فشار خون شما تحت نظر گرفته می‌شود. خارش خفیف هنگام درد زایمان: اگر خارش شما را آزار می‌دهد، متخصص بیهوشی می‌تواند آن را درمان کند. سردرد: نوشیدن مایعات و مصرف قرص مسکن پس از بی‌حسی، سردرد را تسکین می‌دهد. اگر سردرد ادامه‌دار است، به متخصص بیهوشی اطلاع بدهید تا داروی بهتری برای شما تجویز کند. واکنش آلرژیک یا حساسیت به داروهای بی‌حسی موضعی: با وجود نادر بودن این عارضه، حساسیت به داروهای بی‌حسی می‌تواند مشکلی جدی باشد. در صورت سرگیجه یا شنیدن صدای زنگ در گوش به متخصص بیهوشی اطلاع دهید تا به سرعت مشکل را برطرف کند.
• مزایای زایمان طبیعی: در زایمان طبیعی مادر سریعتر به زندگی عادی بر می گردد، دوره نقاهت کمتری را سپری می‌کند، خونریزی کمتری دارد و نیاز به بیهوشی ندارد. در روش سزارین علاوه بر محرومیت از مزایای ذکر شده، مادر عوارض داروهای بیهوشی و اتاق عمل را نیز متحمل می‌شود و تا مدت‌ها ممکن است از سردرد، سرگیجه و کمردرد شاکی باشد. ولی بعلت درد زیاد زایمان طبیعی بسیاری از مادران اصرار به انجام زایمان به روش سزارین با بی هوشی دارند. خوشبختانه امروزه روش‌های زیادی برای کاهش درد زایمان در روش طبیعی بکار گرفته می‌شوند و آموزش‌های خوبی به مادران داده می‌شود.
• زمان مراجعه بهبیمارستان برای زایمان: پزشک معمولاً در معاینات مربوط به هفته‌های آخر بارداری با شما در مورد علائم آغاز زایمان صحبت می‌کند و زمان مراجعه به بیمارستان یا تماس ضروری را مشخص می‌کند. معمولاً زمانی که انقباضات شما منظم شده‌اند و هر پنج دقیقه یک بار، انقباضات شدیدی دارید که ۳۰ تا ۹۰ ثانیه طول می‌کشد، باید با پزشک تماس بگیرید. در صورت خروج مقداری مایع که می‌تواند حتی چند قطره باشد، از آنجا که احتمال پاره شدن کیسۀ آب وجود دارد، بهتر است با پزشک تماس بگیرید و به بیمارستان بروید. پزشک شما را معاینه می‌کند و اگر انقباضات هنوز شروع نشده باشد و مشکلی سلامت شما و جنین را تهدید نکند، ممکن است از شما بخواهد که به خانه بروید و تا شروع انقباضات صبر کنید. در برخی موارد، با توجه به حجم مایع آمنیوتیک و وضعیت جنین ممکن است شما را در بیمارستان و تحت نظر قرار دهد. به همین دلیل بهتر است در صورت احتمال پاره شدن کیسۀ آب، حتی اگر انقباضات هنوز شروع نشده بود، باید به بیمارستان مراجعه کنید. زیرا پاره شدن کیسۀ آب در هر سنی از بارداری به معنی پایان بارداری است و اگر ختم بارداری در این موارد، طی ۲۴ ساعت رخ ندهد، جان مادر و نوزاد به خطر می‌افتد. همچنین اگر حجم خون زیادی در ترشحات واژن شما بود، ممکن است نشانۀ وجود مشکلی باشد. ترشحات نشانۀ زایمان صورتی رنگ هستند و مقدار کمی خون در آن وجود دارد که طبیعی است، اما خونریزی واضح، به مقدار کم یا زیاد نشانۀ وجود مشکلی است که باید به دنبال آن حتماً و فوراً به بیمارستان مراجعه کنید.
• مراحل زایمان: به طور کلی زایمان به سه مرحله تقسیم می شود: مرحله اول زایمان به سه فاز تقسیم می شود: نهفته، فعال و گذار. فاز اول: که فاز نهفته است، طولانی ترین فاز است و کمترین شدت را دارد. در طول این مرحله، انقباضات بیشتر می شوند و به اتساع دهانه رحم کمک می کند تا کودک بتواند از کانال زایمان عبور کند. ناراحتی در این مرحله هنوز بسیار کم است. در طی این فاز، دهانه رحم شروع به اتساع و نازک شدن می کند. اگر انقباضات منظم باشد، احتمالاً در این مرحله در بیمارستان بستری خواهید شد و برای مشخص شدن میزان باز شدن دهانه رحم، تحت معاینات مکرر لگن قرار خواهید گرفت. طی مرحله فعال، دهانه رحم با سرعت بیشتری شروع به گشاد شدن می کند. ممکن است هنگام هر انقباض، درد یا فشار شدیدی در کمر یا شکم خود حس کنید. همچنین ممکن است احساس فشار وارد کردن یا زود زدن داشته باشید، اما پزشک از شما می خواهد صبر کنید تا دهانه رحم کاملاً باز شود. در مرحله گذار، دهانه رحم به طور کامل، تا ۱۰ سانتی متر باز می شود. انقباضات بسیار شدید، دردناک و مکرر هستند و هر سه تا چهار دقیقه یکبار بروز یافته و ۶۰ تا ۹۰ ثانیه طول می کشند. مرحله ۲.  مرحله ۲ با باز شدن کامل دهانه رحم آغاز می شود. در این مرحله،پزشک متخصص زنان و زایمان اجازه وارد آوردن فشار را به شما می دهد. وارد آرودن فشار از سوی شما، همراه با نیروی انقباضات، کودک شما را در کانال تولد پیش می برد. ملاج های (نقاط نرم) سر کودک اجازه می دهد که او از کانال باریک رد شود. با رسیدن عریض ترین بخش کودک دهانه واژن، سر او بلند می شود. به محض بیرون آمدن سر کودک، پزشک مایع آمنیوتیک، خون و مخاط را از بینی و دهان وی مکش می کند. شما باید برای کمک به زایمان شانه ها و بدن کودک به فشار خود ادامه دهید. پس از تولد کودک، پزشک یا همسرتان، در صورت درخواست وی بند ناف را گرفته و قطع می کند. مرحله ۳.  پس از زایمان کودک، شما وارد مرحله نهایی زایمان می شوید. در این مرحله، شما باید جفت (اندامی را که کودک را درون رحم تغذیه کرده است) را خارج کنید. هر زن، و هر زایمانی متفاوت است. مدت زمانی که در هر مرحله از زایمان سپری می شود، متفاوت خواهد بود. اگر این اولین بارداری شما است، زایمان و وضع حمل معمولاً حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت طول می کشد. این روند در بارداری های بعدی معمولاً کوتاه تر است.
• در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین وجود یکی از هورمون های بارداری که ریلکسین نام دارد، مفاصل ها شل می شوند. گرچه هدف این فرآیند ایجاد انعطاف پذیری در کمربند لگنی است، اما بر کلیه مفاصل تأثیر می گذارد. در رفتگی و آسیب های مفصلی به راحتی اتفاق می افتد و بسته به مکانیسم صدمه باید آنها را مد نظر قرار داد. همچنین تعادل، طرز ایستادن و طرز راه رفتن تحت تأثیر قرار می گیرد و همراه با تغییرات ماهیچه ای اسکلتی باعث ایجاد درد در قسمت پایین کمر می شود.
• در بارداری مصرف اکسیژن در مادر افزایش می یابد و در پاسخ به هورمون ها در بارداری مقاومت راه های هوایی مادر کاهش می یابد و حجم جاری تنفس در بارداری 40% افزایش می یابد، تعداد تنفس فقط اندکی افزایش دارد.
• در بارداری ذخیره تنفسی مادر بدلیل بالا آمدن رحم کاهش می یابد و این موضوع باعث می شود که مادر باردار نسبت به کمبود اکسیژن آسیب پذیرتر باشد. این نکته باید همواره در اداره بیماران باردار مد نظر قرار گیرد.
• در دوران بارداری، حجم خون مادر باردار حدود 45 تا 50 درصد افزایش می یابد. افزایش حجم پلاسما در مقایسه با گلبول های قرمز خون بیشتر است که همین عامل سبب می شود کم خونی نسبی ایجاد شود.
• در بارداری تعداد ضربان قلب تا 10 الی 15 ضربه در هر دقیقه افزایش پیدا می کند، برون ده قلبی نیز در بارداری افزایش دارد.
• فشار خون طی سه ماه اول و دوم بارداری پایین تر است ولی در سه ماه سوم به وضعیت عادی خود باز می گردد. فشارخون بالا در یک زن باردار باید شما را به وجود اختلال فشارخون بالای بارداری، مثل پره اکلامپسی مشکوک سازد.
• تهوع و استفراغ به طور شایع در سه ماهه اول حاملگی دیده می شود که اغلب به دلیل تغییرات هورمونی است.
• احساس نفخ و یبوست نیز در حاملگی شایع است که به دلیل کاهش پریستالتیسم در مجاری گوارشی می باشد. چون سرعت عبور مواد خوراکی از دستگاه گوارش در زنان حامله کمتر است، خطر آسپیراسیون محتویات گوارشی به سیستم تنفسی در شرایط خاص در این بیماران بیشتر است که این نکته نیز همواره باید در اداره بیماران باردار مد نظر باشد.
• در بارداری میزان جریان خون کلیه و میزان فیلتراسیون گلومرولی افزایش دارد.
• در بارداری مثانه در قدام و بالاتر از حالت معمول قرار می گیرد که این موضوع خطر آسیب به مثانه را افزایش می دهد.
• تکرر ادرار در بارداری بیشتر در سه ماهه اول و سوم است که به دلیل اثر فشاری رحم روی مثانه رخ می دهد.
• خونریزی یکی از علل مرگ در مادران باردار است. رحم در دوران بارداری بسیار پر عروق است و بنابراین در صورت آسیب می تواند خونریزی های شدیدی ایجاد کند. بسته به محل خونریزی و نوع قرارگیری جنین این خونریزی ها ممکن است با خونریزی از واژن همراه باشد یا نباشد. در صورتی که خونریزی در پشت جفت اتفاق بیافتد و اتصال حاشیه های جفت سالم باشد ممکن است هیچ خونریزی از واژن دیده نشود ولی بیمار مقدار قابل توجهی خون از دست داده باشد و دچار شوک هیپوولمیک شده باشد. در صورتی که حاشه های جفت از رحم جدا شود، این نوع خونریزی بصورت خونریزی از واژن مشاهده می شود. در انتهای حاملگی ممکن است بدلیل نزول سر جنین در لگن مسیر خروج خون بسته شود و خونریزی از واژن مشاهده نشود. خونریزی در بارداری ممکن است با یا بدون درد باشد. در صورتی که خونریزی شدید باشد می تواند یک اورژانس تهدید کننده حیات برای مادر و جنین باشد. علل احتمالی خونریزی در حاملگی عبارت اند از: سقط خود به خودی، جفت سر راهی، دکولمان جفت، پاره شدن رحم، حاملگی خارج از رحم و باید در موارد خونریزی در بارداری توجه خاص به نشانه ها و علائم شوک داشته باشید.
• در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین وجود یکی از هورمون های بارداری که ریلکسین نام دارد، مفاصل ها شل می شوند. گرچه هدف این فرآیند ایجاد انعطاف پذیری در کمربند لگنی است، اما بر کلیه مفاصل تأثیر می گذارد. در رفتگی و آسیب های مفصلی به راحتی اتفاق می افتد و بسته به مکانیسم صدمه باید آنها را مد نظر قرار داد. همچنین تعادل، طرز ایستادن و طرز راه رفتن تحت تأثیر قرار می گیرد و همراه با تغییرات ماهیچه ای اسکلتی باعث ایجاد درد در قسمت پایین کمر می شود.
• گفت شده یخمک و بستنی و امثال آن باعث میشود ماهچه های رحم ضعیفو زایمان مشکل گردد و فرد مجبور به سزارین شود. یکی از محققین می گفت سزارین، اختراع بو علی سینا بوده و در موارد خیلی خاص انجام می گرفته است.
• مصرف رازیانه در دوران بارداری مضر است.
• زنجبیل و یا دمنوش زنجبیل نباید در دوران بارداری استفاده شود.
• توصیه های طب سنتی برای دوران بارداری: در دوران بارداری به دلیل تغییرات سیستمی بدن، معده ضعیف شده و قدرت هضم کاهش می یابد، در نتیجه عوارضی همچون ویار بارداری، سوزش سر دل، ریفلاکس و تمایل به خوردن مواد غیر غذایی مانند خاک افزایش می‌یابد. در طب سنتی مصرف بعضی از خوراکی‌ها به مادران باردار از جمله مویز، به شیرین، سیب شیرین، گلابی، بادام، انار میخوش توصیه می‌شود. این مواد در عین داشتن هضم راحت، مقوی معده بوده و باعث برطرف شدن‌ ویار بارداری می شوند، همچنین حافظ جنین بوده و از سقط جلوگیری می کنند. مصرف غذاهایی با هضم راحت و سریع که در طب سنتی تحت عنوان غذاهای لطیف از آنها نام برده می شود همچون گوشت بره، بزغاله و پرندگان کوچک (مرغ،کبک و بلدرچین) توصیه می‌شود. مادران باردار باید از مصرف مواد خیلی سرد مانند آب یخ، برف و یخ همچنین مواد غذایی خیلی شیرین و چرب پرهیز کنند و سرکه، لوبیا، باقالی، نخود، کنجد، کرفس، ترب، سیر و پیاز خام را از رژیم غذایی خود حذف کنند. در طب سنتی غذاهای تند و تلخ همچون فلفل، دارفلفل، زیتون خام و سبزیجاتی مانند رازیانه، شنبلیله، کافشه، یونجه، گل ختمی، گل پنیرک می توانند عوارض جبران ناپذیری برای مادر و جنین به همراه داشته باشند.
• در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و همچنین وجود یکی از هورمون های بارداری که ریلکسین نام دارد، مفاصل ها شل می شوند. گرچه هدف این فرآیند ایجاد انعطاف پذیری در کمربند لگنی است، اما بر کلیه مفاصل تأثیر می گذارد. در رفتگی و آسیب های مفصلی به راحتی اتفاق می افتد و بسته به مکانیسم صدمه باید آنها را مد نظر قرار داد. همچنین تعادل، طرز ایستادن و طرز راه رفتن تحت تأثیر قرار می گیرد و همراه با تغییرات ماهیچه ای اسکلتی باعث ایجاد درد در قسمت پایین کمر می شود.