شناخت دارو: عبارت است از ایزوپروترنول در درمان علامتی آسم برنشیال، اسپاسم نایژه ای برگشت پذیر همراه التهاب نایژه‌ها، آمفیزم ریوی، برونشیکتازی و سایر بیماری‌های انسدادی ریوی به کار برده می‌شود.
دسته دارویی:
- داروهای قلبی و عروقی
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- این دارو یک ترکیب آدرنرژیک است که با تحریک گیرنده‌های بتا آدرنرژیک اثرات خود را اعمال می کند. تحریک گیرنده بتا دو در شش ها موجب شل شدن عضله صاف نایژه و تخفیف اسپاسم نایژه ای، افزایش ظرفیت حیاتی، کاهش حجم ذخیره‌ای و کاهش مقاومت راه‌های هوایی می‌گردد. ایزوپروترنول، موجب مهار آزاد شدن هیستامین ناشی از تحریک آنتی‌ژن و ماده کند اثر (SRS) در هنگام آنافیلاکسی می‌گردد. این دارو به دلیل تحریک گیرنده بتا یک آدرنرژیک یک اینوتروپ و کرونوتروپ قوی است که موجب افزایش لیپولیز هم می‌گردد.
- علاوه بر کبد در شش‌ها و بافت‌های دیگر نیز توسط COMT و PST متابولیزه می شود. شروع اثر دارو با تجویز از طریق داخل وریدی، بلافاصله و سریع بوده و مدت اثر دارو 2 الی 1 ساعت است. دفع دارو، کلیوی می‌باشد.
اشکال دارو:
- تزریقی
مقدار مصرف صحیح:
- بلوس وریدی: ابتدا 0.02 تا 0.06 میلی گرم (1 تا 3 میلی لیتر از رقت 1 به 50000) و در ادامه 0.01 تا 0.2 میلی گرم.
- انفوزیون وریدی: ابتدا 5 میکروگرم بر دقیقه (1.25 میلی لیتر از رقت 1 به 250000) و در ادامه 2 تا 20 میکروگرم در دقیقه باتوجه به میزان پاسخ دهی بیمار.
- عضلانی: ابتدا 0.2 میلی گرم (1 میلی لیتر) از محلول غلیظ و سپس 0.02 میلی گرم تا 1 میلی گرم (0.1 تا 5 میلی لیتر).
- شوک: 5/0 تا 5 میکروگرم در دقیقه انفوزیون وریدی (0.25 تا 2.5 میلی لیتر از رقت 1 به 250000 ).
- برونکواسپاسم طی بی هوشی: 01/0 تا 0.02 میلی گرم وریدی (0.5 تا 1 میلی لیتر از رقت 1 به 50000) و تکرار در صورت لزوم.
- برادی آریتمی: 2 تا 10 میکروگرم در دقیقه به صورت وریدی و تنظیم دوز بر اساس ضربان قلب و پاسخ به دارو.
عوارض جانبی دارو:
- درد یا ناراحتی قفسه سینه، احساس سرما، تب، تشنج، اغتشاش شعور، افزایش حاد فشارخون، ضربانات نامنظم قلب، تاکیکاردی افزایش خطر بروز آریتمی بطنی، تغییرات خلق و خو، گرفتگی های عضلانی، تهوع و استفراغ، اشکال در تنفس، آهسته شدن ضربانات قلب، رعشه، اضطراب غیر عادی، عصبانیت یا بیقراری، بزرگ شدن غیر طبیعی مردمک چشم، تاری دید، سردرد و رنگ پریده شدن پوست، ضعف، برافروختگی یا قرمزی صورت یا پوست از عوارض جانبی مهم دارو هستند.
تداخلات دارویی:
- مصرف همزمان ترکیبات هیدروکربنه هوشبر استنشاقی با ایزوپروترنول، موجب افزایش خطر بروز آریتمی بطنی شدید می شود. تجویز همزمان ضد افسردگی‌های سه حلقه ای با تقویت اثرات قلبی و عروقی ایزوپروترنول موجب بروز آریتمی، تاکیکاردی، زیادی فشارخون و یا افزایش درجه حرارت بدن می‌گردد. تجویز ترکیبات مسدد گیرنده بتا آدرنرژیک و از جمله فرآورده‌های چشمی همزمان با این دارو، موجب مهار متقابل اثرات درمانی دو دارو می‌گردد. در ضمن اثر گشاد کنندگی نایژه با تحریک گیرنده بتا دو توسط ایزوپروترنول را عوارض ناخواسته مثل تحریک پذیری، بیخوابی، تشنج و آریتمی قلبی را به دنبال خواهد داشت. تجویز همزمان گلیکوزیدهای قلبی و یا لوودوپا با دارو، موجب افزایش خطر آریتمی قلبی می‌شود. ایزوپروترنول همچنین اثرات ضد آنژین نیترات ها را کاهش می دهد. مصرف توام ریتودرین و این دارو، موجب تشدید اثرات درمانی هر دو گروه دارویی را تشدید می‌کند. تجویز دارو به همراه ترکیبات گزانتین مانند آمیوفیلین، علاوه بر افزایش تحریک CNS، آثار سمی اضافی تولید می‌نماید. مصرف همراه ایزوپروترنول با تئوفیلین ممکن است باعث افزایش سمیت قلبی دارو شود.
موارد منع مصرف:
- ایزوپروترنول در مبتلایان به بیماری قلبی و عروقی از قبیل آنژین قفسه صدری، بیماری‌های شریان کرونر، بیماری‌های دژنراتیو قلبی، زیادی فشارخون، عیب کار بافت قلب، تاکیکاردی همراه با سمیت ناشی از دیژتال، دیابت، پرکاری تیروئید، فئوکروموسیتوم، نباید مصرف شود.
شرایط نگهداری:
- ایزوپروترنول باید در دمای 15 تا 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود.
نکات مهم:
- C (داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد).