شناخت دارو: عبارت است از ابیراترون یک مشتق استروئیدی پروژسترون است که برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پروستات مقاوم به هورمون استفاده می شود. داروی ابیراترون به فرم ملح استات تولید می شود چرا که فراهمی زیستی بالاتر و احتمال تخریب هیدرولیزی کمتری نسبت به ابیراترون به فرم خالص دارد.
دسته دارویی:
- داروهای آنتی نئوپلاستیک خوراکی
موارد مصرف:
- سرطان پروستات متاستاتیک مقاوم به هورمون، همراه با پردنیزلون در درمان سرطان پروستات متاستاتیک مقاوم.
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- ابیراترون یک مهارکننده آنزیم استروئیدی CYP17A1 (17 آلفا هیدروکسیلاز) می باشد. مهار این آنزیم که به صورت کوالانت به آن متصل می شود به صورت اختصاصی و برگشت ناپذیر می باشد. آلفا هیدروکسیلاز باعث کاتالیز سنتز آندروژن ها خصوصا در بیضه, آدرنال و بافت تومور پروستات می شود. با مهار فعالیت این آنزیم ساخت دهیدرو اپی اندروسترون از 17 هیدروکسی پروگنلونون متوقف می شود و در نتیجه سطح خونی تستسترون و سایر آندروژن ها کاهش می یابد.داروی ابیراترون باعث کاهش سطح PSA (آنتی اختصاصی پروستات), کوچک شدن تومور, عود رادیوگرافیک از متاستاز استخوان و بهبود درد می شود. احتمال افزایش سطح هورمون های آدرنوکورتیکوتروپیک تا 6 برابر سطح نرمال وجود دارد اما میتوان با تجویز دگزامتازون آن را مهار کرد.جذب ابیراترون به فرم خالص از دستگاه گوارش اندک است و توسط استرازها تجزیه می شود. فرم دارویی آن, یعنی ملح ابیراترون استات که یک پیش دارو است؛ فراهمی زیستی و مقاومت بالاتری به استرازها دارد. حداکثر غلظت پلاسمایی دارو طی 1.5 تا 4 ساعت ایجاد می شود. ابیراترون استات سریع و کامل به ابیراترون داستیله می شود. غذا و چربی بالا باعث افزایش جذب دارو تا 4.4 برابر می شود. اتصال پروتئینی دارو بیش از 99 درصد است. داروی ابیراترون به آلفا 1 اسید گلیکوپروتئین و آلبومین متصل می شود. متابولیسم ابیراترون استات در ابتدا برای فعال شدن و تبدیل آن به ابیراترون انجام می شود. در ادامه دارو توسط سایر آنزیم ها به دو فرم غیرفعال سولفات و اکسید تبدیل می شود. راه دفع دارو عمدتا مدفوعی و اندکی ادراری است. نیمه عمر حذف آن 5 تا 14 ساعت است.
اشکال دارو:
- قرص
مقدار مصرف صحیح:
- سرطان پروستات: 1000 میلی گرم خوراکی یک بار در روز با معده خالی همراه با پردنیزلون 5 میلی گرم دو بار در روز. از 1 ساعت قبل تا 2 ساعت بعد از مصرف این دارو، از صرف غذا خودداری شود.
- بزرگسالان: اختلالات ایسکمیک حاد PCI : بیماران تحت PCI : 0.25 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی 10 تا 60 دقیقه قبل جراحی و در ادامه انفوزیون وریدی 0.125 میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دقیقه (حداکثر 10 میکروگرم در دقیقه) برای مدت 12 ساعت. بیمارانی که طی 12 ساعت آینده PCI دریافت خواهند کرد: 0.25 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت وریدی و در ادامه انفوزیون وریدی 10 میکروگرم در دقیقه برای مدت 18 تا 24 ساعت شامل 1 ساعت پس از .PCI
عوارض جانبی دارو:
- عفونت تنفسی , بی خوابی , اسهال , یبوست , ادم , سرفه , گرگرفتگی , افزایش فشارخون , درد عضلانی , افزایش تری گلیسرید خون , کاهش پتاسیم خون , افزایش قند خون , خستگی , اختلالات هضم غذا , افزایش آنزیم های کبدی در خون , تورم مفاصل , عفونت مجاری ادرار , افزایش سدیم , لنفوسیتوپنی , کاهش فسفر.
تداخلات دارویی:
- وندتانیب , دولاسترون , دوفتیلید , بپریدیل , ایتراکونازول , تیوریدازین , ریفامپین , فنوباربیتال , فنی توئین , وریکونازول , ریتوناویر , تلیترومایسین , آتازاناویر , ادوکسابان , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , کاربامازپین , کتوکونازول , کلاریترومایسین , نفازودون , تاموکسیفن , ایندیناویر , الیگلوستات , آپالوتامید , بداکیلین , الباسویر/گرازوپرویر , روفکوکسیب , رمدسیویر , کانابیدیول , نیسرگولین , آبامتاپیر.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، زنان در سنین باروری.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- نارسایی آدرنوکورتیکال : داشتن عفونت همزمان با مصرف داروی ابیراترون, استرس یا قطع مصرف روزانه کورتیکواستروئیدها ممکن است باعث نارسایی آدرنوکورتیکال شود. در مصرف مداوم ابیراترون بایستی بیمار از جهت علائم این اختلال مدام تحت نظر باشد چراکه در مصرف مینرالوکورتیکوئیدها این علائم پوشانده می شود. گهگاه قبل یا حین یا حتی بعد از دوره های پر استرس نیاز به افزایش دوز کورتیکواستروئیدها وجود دارد.
- سمیت کبدی: مواردی از هپاتیت, نارسایی حاد کبدی و حتی مرگ گزارش شده است. معمولا طی 3 ماه اول درمان افزایش مشخص در آنزیم های کبدی ایجاد می کند و ممکن است نیاز به قطع دارو به صورت موقت یا دائم باشد. آنزیم های کبدی و بیلی روبین در 3 ماه ابتدایی درمان باید به صورت دوره ای هر دو هفته و بعد از آن ماهانه کنترل شود. افزایش بیش از 20 برابری آنزیم های کبدی یا 10 برابری بیلی روبین نشان دهنده سمیت کبدی است و ادامه درمان بی خطر نخواهد بود.
- در بیماران مبتلا به اختلالات شدید کبدی نباید استفاده شود و در اختلالات با شدت متوسط دوز دارو باید کاهش یابد.
- افزایش مینرالوکورتیکوئیدها: با مهار آلفا هیدروکسیلاز ممکن است افزایش مینرالوکورتیکوئیدها و علائم افزایش فشارخون, کاهش پتاسیم و احتباس آب و مایعات اتفاق بیفتد. بیمار باید حداقل به صورت ماهانه بررسی شود. مصرف همزمان با کورتیکواستروئیدها این عوارض را کاهش می دهد.
- قلبی عروقی: احتمال افزایش فشارخون, کاهش پتاسیم و احتباس آب و مایعات وجود دارد. بیمار بایستی تحت نظر باشد و در بیماران قلبی خصوصا نارسایی قلبی, سابقه انفارکتوس میوکارد اخیر یا آریتمی بطنی با احتیاط مصرف شود. بیمار باید حداقل ماهانه تحت بررسی فشارخون و الکترولیت ها باشد.
- تداخل با غذا و دارو : معمولا داروی ابیراترون تداخلات زیادی دارد و در مصرف همزمان با داروهای مهارکننده آنزیم سیتوکروم باید جانب احتیاط رعایت شود.در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:
- سابقه آلرژی به داروی ابیراترون یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی، سابقه اختلال کبدی, قلبی و فشارخون, اختلالات آدرنال یا هیپوفیز, سطح خونی پایین پتاسیم, احتباس مایعات, حمله قلبی, مصرف داروهای ضد تشنج , سل یا ایدز.
- در صورت مصرف این دارو، از کاندوم همراه با یک روش مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده شود.
- در صورت باردار بودن همسر بیمار مصرف کننده این دارو, تا یک هفته بعد از آخرین دوز دارو حتما از کاندوم استفاده شود تا از قرارگرفتن بدن مادر در معرض دارو جلوگیری شود.
- در مادران شیرده نباید مصرف شود.
- با اینکه این دارو مورد مصرفی در زنان ندارد؛ قرار گرفتن زنان باردار در معرض آن ممکن است آسیب جدی به جنین وارد کند.
- در افراد زیر 18 سال نباید مصرف شود.
- معمولا ابیراترون یک بار در روز و با معده خالی (یک ساعت قبل غذا یا دو ساعت بعد غذا) مصرف می شود.
- در صورت فراموش کردن یک دوز دارو باید با پزشک مشورت شود.
- مصرف در بارداری ممنوع است.