نام های دیگر: درخت سغز – گلخونک – کلخونک نرمه – کلخانک نرمه – گلخونک کله – گلخنک کله -کروون – كسور كسوون – بنه – بطم – بَن – داربَن – بنک – بیریزه – بطم اخضر – بنشت ـ یارز ـ خُنجک – راقو – أقوزون – الوچ – ونوشک – قسقان.

مشخصات: گیاهی است از خانواده ی Anacardiaceae درختی است کوچک به بلندی سه تا هفت متر که گاهی در شرایط مناسب تا پانزده متر نیز میرسد و دارای تنهی نسبتاً قطور ناصاف با پوسته ای صاف و تیره رنگ میباشد. برگهای آن شانه ای فرد با دمبرگ هر برگ مرکب از یک تا سه برگچه ی تخم مرغی یا بیضی کشیده و نوک دار است که ابعاد آن ۱۰-۷۳-۱/۵ سانتی متر میباشد روی برگها سبز روشن مایل به آبی براق و پشت آنها سبز مات و کنار برگها کمی مژه دار است. گلهای آن گروهی و به صورت خوشه ای باز می باشد. میوه ی آن کروی و کوچک در ابعاد یک نخود کمی بزرگتر با یک دم دراز و دارای پوست سبز است که دانه ای در آن وجود دارد پوست سبز میوه معطر و دانهی آن روغنی است. این درخت در شمال سوریه شمال عراق، افغانستان تا پنجاب و کشمیر انتشار دارد در ایران در مناطق مختلف از جمله در ارتفاعات زاگرس تا ،بلوچستان کردستان در تنگه ی دیناور کوه شاهو و اشتران ،کوه غرب در قصر شیرین، مهران پشتکوه و بیستون، لرستان در خرم آباد و شهبازان خوزستان در دو گنبدان و اندیمشک، فارس در کازرون، کتل کمارج و تبریز، کرمان در حاجی آباد، باغین و راه شهداد جیرفت در سبزواران، بلوچستان در سرباز، ایرانشهر، کاروندا ،خاش زاهدان و کوه بم پشت سیستان در کوه ملک سیاه خراسان در بیرجند و قائن و در حوالی یزد دیده می شود.

ترکیب شیمیایی: دوتری ترین اسید – پیستاسیه نونیک اسید A و پیستاسیه نونیک اسید B – 1.3 درصد اسانس غنی فرار شامل کاپریلیک اسید – آرمادندرن – کامفن – دی ال ليمون – آلفا تر پی نئول – آلفا.دی. پینن.

مزاج میوه کلخونگ: گرم و خشک

خواص:

1. مالیدن خاکستر چوب آن برای جلوگیری از ریختن موی سر مفید است.
2. شست و شو با آب دم کرده ی پوست شاخته آن ورم ها را تحلیل می برد.
3. برگ آن را نرم بسایید بعد با آب خمیر کرده و بر سر ضماد کنید. موها را دراز و سالم نگه می دارد.
4. تازه ی برگ آن را بکوبید و ضماد کنید باعث رویاندن مو در جایی که ریخته شده می شود. آن را نرم بکوبید و با سرکه مخلوط کنید و بمالید برای رویانیدن و نرم کردن موی سر مؤثر است.
5. اگر ۱۲ تا ۲۰ گرم از میوه آن خورده شود فرح آور و مقوی کبد و طحال است، مهیج نیروی جنسی می باشد، دردهای داخلی را تسکین میدهد گرفتگی ها و انسداد کلیه را باز می کند رطوبت های سینه و ریه را خارج می سازد سنگ مثانه را خرد می کند ضد کرم شکم است مدر و قاعده آور می باشد، کلیه و معده را گرم می کند، نفخ و باد را تحلیل می برد برای درمان لقوه، فلج، سرفه، خفقان کمر درد پشت درد و استسقاء مفید است.