شناخت دارو: عبارت است از کاربوپلاتین یک داروی ضد سرطان می باشد که با رشد سلول های سرطانی تداخل ایجاد کرده و رشد و گسترش آن ها را در بدن کند می کند. داروی کاربوپلاتین در ترکیب با دیگر داروها در درمان سرطان تخمدان استفاده می شود.
دسته دارویی:
- داروهای ضد سرطان تزریقی
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- داروی کربوپلاتیناحتمالاً مانع جدا شدن دو رشته DNA از یکدیگر و تداخل در عملکرد آنها می شود. کاربوپلاتین در چرخه سلولی بطور غیر اختصاصی عمل می کند.
- داروی کاربوپلاتینیک آنتی نئوپلاستیک می باشد که در گروه عوامل آلکیله کننده قرار دارد و در درمان انواع مختلفی از سرطان (تخمدان، ریه، سر و گردن، بیضه) استفاده می شود.
- کاربوپلاتین به پروتئین های پلاسما متصل نمی شود. اصلی ترین راه دفع دارو از طریق کلیه است. نیمه عمر اولیه پلاسمایی (آلفا) 1.1 تا 2 ساعت و نیمه عمر پلاسمایی پس از توزیع مجدد (بتا) 2.6 تا 5.9 ساعت است.
اشکال دارو:
- ویال تزریقی، آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- مقدار مصرف معمول برای سرطان تخمدان (بزرگسالان): بعنوان تنها عامل درمانی در درمان سرطان تخمدان راجعه: 360 میلی گرم m2 تزریق وریدی در روز اول هر 4 هفته یکبار. هرچند بطور کلی شرط تکرار داروی کاربوپلاتین بتنهایی، شمارش نوتروفیل حداقل 2000 و پلاکت حداقل 100000 می باشد. در ترکیب با سیکلوفسفامید برای درمان سرطان تخمدان پیشرفته(ترکیب موثر برای بیمارانی که تحت درمان قبلی قرار نگرفته اند): کاربوپلاتین 300 mg/m2 تزریق وریدی در روز اول هر 4 هفته برای 6 دوره.
- مقدار مصرف معمول برای سرطان گردن رحم (بزرگسالان): در ترکیب با دیگرعوامل شیمی درمانی بعنوان قسمتی از رژیم BIC : وریدی 200 mg/m2 در روز اول، این دوره هر 21 روز تکرار می شود.
عوارض جانبی دارو:
- تهوع، درد شکمی، استفراغ، ضعف، کاهش پلاکت خون، کاهش نوتروفیل خون، کاهش لکوسیت خون، کم خونی، طاسی، عفونت ها، افزایش کراتینین، افزایش آلکالین فسفات، افزایش بیلی روبین خون.
تداخلات دارویی:
- پاکلی تاکسل، تراستوزوماب، دوسه تاکسل، ستوکسی ماب، ناتالیزومب، ویتامین آ، ویتامین ای، آمیکاسین، پاکلی تاکسل، پیمکرولیموس، تراستوزوماب، توپوتکان، جنتامایسین، دوسه تاکسل، سورافنیب، ناتالیزومب، کلوزاپین، اسپکتینومایسین، دنوزوماب، سیدوفوویر، دوکسی فلوریدین، واکسن مننگوکوک کنژوگه، آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی، پلازومایسین.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، کاهش شدید فعالیت مغز استخوان.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff)، سطح پلاکت ها، سطح الکترولیت های سرم، عملکرد کلیوی (مانند کراتینین سرم، کلیرانس کراتینین، BUN) و عملکرد کبدی پیش از شروع درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
- پیش از شروع درمان، سابقه حساسیت بیمار بررسی شود.
- بیمار از لحاظ بروز تهوع و استفراغ پایش شود و در صورت نیاز پیش از دریافت دارو، داروهای ضد تهوع مناسب برای بیمار تجویز گردد.
- بیمار از لحاظ بروز سمیت گوشی، سرکوب مغز استخوان، آنمی، خونریزی و نوروپاتی محیطی به دقت پایش شود.
- شنوایی سنجی (خصوصاً در کودکان کمتر از 6 ماه) انجام گیرد.
- سرکوب مغز استخوان و اختلال عملکرد کلیوی جزو موارد ویژه احتیاط مصرف می باشند.
- دیگر داروهای مصرفی بیمار، از لحاظ بروز تداخلات دارویی بررسی شود (به ویژه داروهایی با سمیت گوشی و کلیوی؛ که باید دارو را با مشتقات تاکسان جایگزین کرد).
- توصیه می شود کربوپلاتین برای بیماران بستری در بیمارستان و تحت مراقبت پزشک متخصص تجویز شود. ضمناً تسهیلات لازم برای درمان آنافیلاکتیک احتمالی باید در دسترس باشد.
- مقدار مصرف نگهدارنده باید برای هر بیمار به صورت انفرادی و با توجه به پاسخ های بالینی و تغییرات هماتولوژیک بیمار و ظهور یا شدت سمیت دارو تعیین شود.
- توصیه می شود انفوزیون وریدی کربوپلاتین طی 60 الی 15 دقیقه انجام شود. ضمناً کربوپلاتین از طریق انفوزیون مداوم وریدی طی 24 ساعت قابل تجویز است.
- تقسیم مقدار مصرف تام روزانه به 5 قسمت ممکن است شدت تهوع و استفراغ را کاهش دهد.