شناخت دارو: عبارت است از ویتامین B12 ماده مغذی است که به حفظ سلامت اعصاب و سلول‌های خونی بدن کمک می‌کند و با کمک در ساخت DNA، در تشکیل ماده ژنتیکی سلول‌ها مؤثر است. ویتامین ب 12 همچنین در جلوگیری از نوعی کم‌خونی به نام آنمی مگالوبلاستیک که موجب خستگی و ضعف افراد می‌شود، نقش دارد. سیانوکوبالامین فرم انسانی ویتامین ب 12 است که برای رشد، تکثیر سلولی، تشکیل خون و ساخت پروتئین و بافت اهمیت دارد. ویتامین ب 12 در کبد ذخیره می شود و نیمه عمر آن در کبد حدود 400 روز است. کمبود این ویتامین معمولاً به علت عدم جذب یا اختلال در جذب از روده، نیاز بیش از حد در بعضی افراد و یا آسیب های دیگر است و احتمال اینکه به دلیل سوء تغذیه باشد، بسیار کم است، چون کبد همیشه ذخیره مناسبی از این ویتامین دارد. شکل تزریقی آن برای کسانی که در جذب روده ای این ویتامین مشکل دارند و یا در درمان کم خونی پرنی سیوز استفاده می شود.

دسته دارویی:

• مکمل های غذایی

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• ویتامین ب 12 برای رشد، تکثیر سلولی، ساخت سلول‌های خونی، سلول‌های نوکلئوپروتئینی و میلین ضروری است. سیانوکوبالامین به میزان کم و به‌سرعت از محل تزریق عضلانی و زیرجلدی جذب می‌شود. سطح پلاسمایی این ترکیب، 1 ساعت بعد از تزریق عضلانی به حداکثر می‌رسد. ویتامین B12 جذب شده از طریق پروتئین‌های انتقال‌دهنده و خاص B12 ، ترانسکوبالامین I و II به بافت‌های مختلف انتقال می‌یابد. کبد اندام اصلی برای ذخیره‌سازی ویتامین B12 است.
• ظرف 48 ساعت بعد از تزریق 100 یا 1000 میکروگرم ویتامین ب 12، 50 تا 98 درصد از دوز تزریق ممکن است در ادرار ظاهر شود. قسمت عمده دارو در هشت ساعت اول دفع می‌شود. تجویز داخل وریدی منجر به دفع سریع‌تر شده و فرصت کمی برای ذخیره‌سازی کبد ایجاد می‌شود. جذب دستگاه گوارشی ویتامین B12 بستگی به وجود میزان کافی از فاکتور داخلی و یون کلسیم دارد. کمبود فاکتور داخلی باعث کم‌خونی پرنسیوز می‌شود که ممکن است با تخریب تحت حاد طناب نخاعی همراه باشد. تزریق سریع ویتامین B12 باعث جلوگیری از پیشرفت آسیب عصبی می‌کند. ذخیره روزانه ویتامین ب 12 از یک رژیم غذایی معمولی به طور متوسط حدود 5 تا 15 میکروگرم است که در فرم متصل به پروتئین قابل جذب است. ویتامین B12 در غذاهای گیاهی وجود ندارد، اما در غذاهای حیوانی فراوان است. کمبود ویتامین B12 فقط در افراد گیاه خوار که هیچ محصول حیوانی (از جمله محصولات لبنی یا تخم‌مرغی) مصرف نمی‌کنند، گزارش شده است. ویتامین ب 12 در طول انتقال از معده به فاکتور داخلی متصل است؛ جداسازی در انتهای ایلئوم در حضور کلسیم اتفاق می‌افتد و ویتامین B12 برای جذب شدن وارد سلول‌های مخاطی می‌شود. سپس توسط پروتئین‌های متصل به ترانس کوبالامین منتقل می‌شود. مقدار کمی (تقریباً 1٪ کل میزان مصرف) با انتشار ساده جذب می‌شود، اما این مکانیسم فقط برای دوزهای بسیار زیاد مناسب است. جذب خوراکی در بیماران مبتلا به کم ‌خونی کشنده یا پرنسیوز و یا سایر شرایط ناشی از جذب ناقص ویتامین B12 ، بسیار نامطلوب است. سیانوکوبالامین شکلی از ویتامین ب 12 است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد و ظاهراً فعالیت خون‌ساز آن همانند عامل ضد کم‌خونی موجود در عصاره تخلیص شده کبدی است. هیدروکسوكوبالامین به‌ اندازه سینوكوبالامین مؤثر است و ساختار مولكولی كوبالامین در هر دو مشترک است.

اشکال دارو:

• آمپول خوراکی، قرص، آمپول.

مقدار مصرف صحیح:

• درمان کم‌خونی شدید و کشنده در بزرگسالان: دوز اولیه: 1000 میکروگرم به صورت عضلانی یا زیرجلدی عمیق یک‌بار در روز برای 6 تا 7 روز. اگر بهبود بالینی و پاسخ رتیکلوسیت با دوز بالا مشاهده شد: 100 میکروگرم هر روز برای 7 دوز. سپس: 100 میکروگرم هر 3 تا 4 روز برای 2 تا 3 هفته، سپس: دوز نگهدارنده: 100 تا 1000 میکروگرم ماهانه، مدت درمان: طول مدت زندگی.
• مصرف روزانه در کمبود B12 بزرگسالان: 25 تا 2000 میکروگرم خوراکی روزانه.
• آزمایش شیلینگ در بزرگسالان: 1000 میلی‌گرم به ‌صورت دوز یکجا عضلانی.
• مصرف روزانه در کمبود B12 کودکان: 5 تا 3 میکروگرم روزانه.

عوارض جانبی دارو:

• ناراحتی معده , اسهال , سردرد , تهوع , سرگیجه , ضعف , تب , درد مفاصل , تورم زبان , بثورات پوستی , خارش , بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن.

تداخلات دارویی:

• آرسنیک تری اکساید , کلرامفنیکل.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، حساسیت به کبالت.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

منابع مهم ویتامین ب12:

• ماهی ساردین، غلات، ماهی قزل آلا، ماهی سالمون، شیر طبیعی و تازه، تخم مرغ محلی، قارچ، میگو، گوشت بره، گوشت بوقلمون، سس سویا.

بیماری های مرتبط با کمبود ویتامین ب12:

• خستگی یا خستگی مفرط، ضعف، یبوست، بی اشتهایی، کاهش وزن، بی حس و مورمور شدن دست و پا، مشکل تعادل، گیجی، اختلال حافظه، جراحت دهان یا زبان.

نکات مهم:

• اگر دارای مشکلات عصبی محیطی (Leber’s disease) هستید، نباید از این دارو استفاده کنید.
• سیانوکوبالامین می‌تواند منجر به آسیب عصب بینایی (و احتمالاً نابینایی) در افراد مبتلا به بیماری Leber شود.
• کاهش پتاسیم و مرگ ناگهانی ممکن است در کم‌خونی شدید مگالوبلاستیک که درمان شده است رخ دهد.
• برای اطمینان از اینکه مصرف سیانوكوبالامین برای شما ایمن است، در صورت وجود هریک از موارد زیر به پزشك خود اطلاع دهید: هر نوع عفونت، کمبود آهن یا اسیاسیدفولیکیماری کلیوی یا کبد؛ یا دریافت هرگونه دارو یا درمانی که بر مغز استخوان تأثیر می‌گذارد. هنوز مشخص نیست آیا ویتامین ب 12 به جنین آسیب خواهد رساند. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. سیانوکوبالامین می‌تواند به شیر مادر منتقل شود و ممکن است به کودک شیرخوار آسیب برساند. در صورت شیردهی، به پزشک خود اطلاع دهید. دوز مورد نیاز شما ممکن است در صورت بارداری، تغذیه با شیر مادر، یا داشتن رژیم گیاهخواری تغییر کند. در مورد تغییرات در رژیم غذایی یا وضعیت پزشکی خود با پزشک خود مشورت کنید. قرص‌های مکیدنی یا زیر زبانی را نبلعید؛ بلکه اجازه دهید آن‌ها بدون جویدن در دهان حل شوند.
• قرص زیر زبانی باید زیر زبان قرار گیرد و در آنجا حل شود.
• قرص‌های پیوسته رهش را خرد و تکه نکنید، کل آن را ببلعید.
• قرص‌های پیوسته رهش را با یک لیوان آب کامل بخورید.
• برای اطمینان از اینکه سیانکوبالامین به وضعیت شما کمک می‌کند، باید هر 3 تا 6 ماه مورد ارزیابی خونی قرار گیرید.
• این موضوع به پزشک کمک خواهد کرد که دوز مناسب و مدت ‌زمان درمان را تشخیص دهد.