شناخت دارو: عبارت است از نیتروپروساید سدیم در درمان اورژانسی فشارخون بالا استفاده می شود. این دارو همچنین در بیماران بی هوشی که تحت عمل جراحی قرار دارند به عنوان کنترل کننده فشارخون استفاده می شود.
دسته دارویی:
- داروهای قلبی و عروقی (ضد فشارخون ها)
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- نیتروپروساید در جریان خون به نیتریک اکساید شکسته می شود. نیتریک اکساید سبب فعال شدن گوانیلات سیکلاز در عضلات صاف عروق و افزایش تولید cGMP داخل سلولی می شود.cGMP با مهار زنجیره های سبک میوزین که در انقباض عضله نقش دارند در نهایت سبب شل شدن عضله صاف عروق و اتساع آن می شود.
- نیتروپروساید یک وازودیلاتور قوی است که عضله صاف عروق را شل می کند و سبب اتساع شریان ها و وریدهای محیطی می شود. سایر عضلات صاف (مانند رحم، دئودنوم و …) تحت تأثیر این دارو قرار نمی گیرند. تأثیر این دارو بر وریدها بیشتر از شریان هاست.
- نیتروپروساید سدیم پس از انفوزیون سریعاً توزیع و به سیانید تبدیل می شود. سیانید توسط کبد و کلیه به تیوسیانات که متابولیت نهایی است متابولیزه می شود. نیمه عمر داروی اصلی 2 دقیقه و تیوسیانات 3 روز است. شروع اثر دارو کمتر از 2 دقیقه و طول اثر آن بین 1 تا 10 دقیقه است. دفع آن عمدتاً ادراری و 100 درصد به صورت متابولیت و آن هم عمدتاً به شکل تیوسیانات است.
اشکال دارو:
- آمپول
مقدار مصرف صحیح:
- اورژانس پرفشاری خون: دوز اولیه: 3 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه، دوز نگه دارنده: می تواند تا حداکثر 10 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه تیتر شود.
- نارسایی احتقانی قلب: دوز اولیه: 10 تا 15 میکروگرم در دقیقه، دوز نگه دارنده: 10 تا 200 میکروگرم در دقیقه، حداکثر دوز: 280 میکروگرم در دقیقه (4 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه)
- مسمومیت با آلکالوئیدهای ارگوت: 5 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه.
عوارض جانبی دارو:
- برادی کاردی، سرگیجه، تپش قلب، تاکیکاردی، هایپوتانسیون، دلشوره، بی قراری.
تداخلات دارویی:
- پلی کوزانول , تادالافیل | قرص تادالافیل | قرص سیالیس , سیلدنافیل | قرص سیلدنافیل , نیتروگلیسیرین , یوهمبین , آوانافیل , روتیگوتین , رامیپریل , فوزینوپریل , تولکاپون , سدیم نیتریت , کلرمتیازول , نسیریتاید.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، مصرف همزمان با سیلدنافیل، مصرف همزمان با تادالافیل، در بیماران دچار آتروفی اپتیک، در هایپوتانسیون علامتی.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- نیتروپروساید نباید مستقیم تزریق شود و باید قبل از انفوزیون توسط دکستروز 5 درصد رقیق شود. (یک ویال 50 میلی گرمی از دارو در 250 تا 1000 سی سی دکستروز).
- نیتروپروساید می تواند سبب افت شدید فشارخون شود. در بیمارانی که به طور مناسبی مانیتور نشده اند این کاهش می تواند سبب مرگ یا آسیب های ایسکمیک غیر قابل بازگشت شود.
- داروی نیتروپروساید فقط زمانی باید تجویز شود که تجهیزات مناسب و نیروی انسانی کافی برای پایش پیوسته فشارخون بیمار فراهم باشد.
- به جز زمانی که از این دارو به صورت مقطعی و یا با سرعت های پایین (کمتر از 2 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه) استفاده می شود؛ در سایر موارد باید به میزان تجمع یون سیانید در خون که می تواند به حد سمی برسد و پتانسیل کشندگی را داشته باشد توجه نمود.
- اگر پس از 10 دقیقه از تجویز نیتروپروساید با حداکثر سرعت و دوز تجویز (10 میکروگرم بر کیلوگرم در دقیقه)، فشارخون کنترل نشد باید مصرف آن سریعاً قطع شود.
- تعادل اسید و باز و غلظت اکسیژن وریدی باید به عنوان شاخصی از مسمومیت سیانید پایش شود.
- در مواردی که فشار داخل مغزی بالاست و یا ازتمی وجود دارد باید با احتیاط مصرف شود.
- در موارد پره اکلامپسی ترجیح با مصرف سایر ضد فشارخون ها نظیر هیدرالازین و لابتالول و نیفدیپین است. از نیتروپروساید در صورت شکست با داروهای قبلی استفاده شود.
- قبل از تجویز داروی نیتروپروساید سدیم تیم درمانی را از باردار بودن یا شیرده بودن بیمار مطلع کنید.
- پزشک معالج را از مصرف داروهای خود و یا بیماری های حال حاضر یا زمینه ای خود آگاه کنید.
- صدای زنگ در گوش، سردرد، گیجی، تاری دید یا درد در محل تزریق را سریعاً گزارش کنید.