نام های دیگر: غام – سوسئیر – سی سبز – سه سنبل – نمام – تمام الملک – حاشابری – آویشن وحشی – آسن بویه.
مصلح: کتیرا
نوع گیاه: بوته
نام خانواده: نعناع
مزاج: گرم و خشک
قسمت مورد استفاده: برگ
ترکیب شیمیایی: این گونه نعناع، بر حسب ناحیه کشت و مرغوبیت بین 4 الی 0.5 درصد اسانس دارد، بهترین اسانس، مربوط به چین اول سال دوم گیاه می باشد، مهمترین ماده موجود در اسانس نعناع فلفلی منتول است که اکثر اسانس را با آن استاندارد و شناسایی می کنند. در شرایط ایده آل، منتول موجود در اسانس، بین 55 الی 25 درصد متغیر است، اجسام مهم دیگر شامل منتون با میزان حدود 32 الی 14 درصد و استر وابسته به منتول به نام منتیل استات به میزان 10 الی 3 درصد می باشد. همچنین حدود 40 جسم دیگر در اسانس وجود دارند که اکثراً از ترپنوئیدها هستند. میزان درصد منتول دو ترکیبات دیگر در ارتباط با سن گیاه و آب و هوای ناحیه کشت، متغیر است. منتول، از هیدورژناسیون تیمول نیز به دست می آید. ترکیبات دیگر گیاه، شامل فلاونوئیدها تا 12 درصد، پلی فنل های پلی مر شده تا 19 درصد (وزن خشک گیاه)، توکوفرول ها، کاروتن ها، بتائین و کولین هستند.
مقدار و دستور مصرف: دمنوش: روی 2 گرم از برگ خرد شده نعناع، یک استکان آب جوش ریخته و 10 الی 5 دقیقه بگذارید بماند (بهتر است در ظرف بسته باشد؛ سپس صاف کرده و میل کنید، همچنین انواع چای به صورت تی بگ که حاوی 2 گرم پودر برگ نعناع است، توسط کارخانجات مختلف تهیه می شود. بیش از 120 فرآورده مختلف به شکل قطره، کپسول و قرص، از نعناع تهیه شده که به عنوان صفراآور، ضددرد، ضد نفخ، و ضد اسپاسم، مسکن و خواب آور، می توان آنها را مصرف کرد). قطره: بهترین فرآورده نعناع، قطره هیدورالکلی از عصاره برگ نعناع است که حجم کم و اثر بسیار سریعی دارد. میزان مصرف قطره برای کودکان، 15 الی 5 قطره، برای نوجوانان 30 الی 20 قطره و برای بزرگسالان 60 الی 50 قطره، در کمی آب به صورت خوراکی است، در صورت نیاز، این میزان مصرف را می توان چندین بار در روز تکرار کرد. کپسول: کپسول های حاوی 0.2 میلی لیتر اسانس که برای حل کردن سنگ های صفراوی مناسب است، در بازار دارویی وجود دارد که مصرف 2 الی 1 کپسول تا دو بار در روز (جمعاً تا 4 کپسول) بلامانع است. محلول های موضعی منتول به صورت 6 الی 1.5 درصد، برای دردهای موضعی مناسبند، این محلول ها را می توان تا چهار بار در روز مصرف کرد.
مشخصات: گیاهی است پایا و از خانواده ی Labiatae شاخه هایی دارد پرپشت و خزنده که به یک دسته گلهای خوشه ای قرمز یا بنفش رنگ منتهی میشود. برگهای آن سبز تیره، معطر بی کرک و عریض تر و بزرگتر از برگ نعناع و دارای اسانس معطر است ساقه زیرزمینی آن کمی چوبی و ساقه های هوایی آن در قسمت قاعده چوبی به رنگ قهوه ای و در قسمت فوقانی ساقه سبز و نرم میباشد این گیاه در ایران در مناطق مختلف دامنه های البرز دره ی ،لار آذربایجان تبریز و سایر نقاط می روید. نعناع فلفلی تا قرن هفدهم میلادی به طور رسمی شناسایی نشده بود، گرچه نعناع برای هزاران سال در طب سنتی مصرف داشته و شواهدی از استفاده مصری ها، یونانی ها و رومی ها وجود دارد، ولی گونه مورد استفاده اسپرمینت (نعناع قمی) بوده است. بعد از شناسایی نعناع فلفلی (قرن هفدهم به بعد) سال هاست که از آن به عنوان درمان سوء هاضمه، کولیک، سرماخوردگی، تب و سردرد استفاده می شود. این گونه نعناع در ایران، کمتر به صورت سبزی مورد استفاده خوراکی قرار می گیرد و معمولاً از آن استفاده های صنعتی، دارویی، غذایی و آرایشی، بهداشتی به عمل می آید.
خواص:
- معرق
- قابض
- مسکن
- محرک
- ضد تب
- ضد درد
- ضد ورم
- ضد نفخ
- صفراآور
- خلط آور
- آرامبخش
- قاعده آور
- ضد تهوع
- حسایت زا
- ضد سرفه
- ضد خارش
- مقوی قلب
- مقوی معده
- حشره کش
- ضد اسپاسم
- ضد ویروس
- ضد اکسدان
- حساسیت زا
- ضد میکروب
- ضد عفونی کننده
- ضد ویروس تبخال
- بلوکه کننده کلسیم
- بلوکه کننده کلسیم
- باز کننده برونش ها
- باز کننده برونش ها
- ضد زخم های داخلی
- خارج کننده سموم بدن
- افزایش دهنده میل جنسی
- گشاد کننده عروق و ضد کرم
- کاهش یا افزیاش دهنده میل جنسی
- شیاف آن برای خوش بو کردن رحم مؤثر است.
- گرد آن را در بینی بکشید. از خون ریزی بینی جلوگیری می کند.
- اگر در دم کرده ی آن کودک را حمام کنید نرمی استخوان های کودک را درمان می کند.
- مالیدن اسانس آن روی عضو برای تسکین درد نقرس، سیاتیک و رماتیسم مفید است، بیماری های بلغمی و درد سینه را بر طرف می کند.
- زنانی که جنین در رحمشان مرده است مقدار زیادی از آن را بخورند ماهیچه های دیواره ی رحم را تحریک میکند و جنین مرده را خارج می سازد.
- دم کرده ی آن را با عسل شیرین کنید و بنوشید اثر محسوسی در رفع تشنج به خصوص تشنج دستگاه تنفسی دارد و برای اسم مرطوبی مفید می باشد.
- اگر آن را نرم بکوبید و داخل سکنجبین بریزید و بخورید، اثر گزیدگی زنبور را از بین میبرد و اگر با عسل بخورید، درد عقرب گزیدگی را تسکین می دهد.
- دم کرده ی آن را بنوشید ،سکسکه دل پیچه و قطره قطره ادرار کردن را درمان میکند درد رحم را تسکین میدهد سنگ مثانه را خرد میکند سرفه را تسکین میدهد ضد اسپاسم است و برای تسکین حمله های اسم مفید میباشد.
- دوازده تا شانزده گرم خشک آن را در یک لیتر آب جوش دم کرده و با قند شیرین کنید، بعد مقداری صمغ عربی را نرم کوبیده و در آن حل کنید و به مرور بخورید در رفع سیاه سرفه، سرفه های تناوبی گریپ سرماخوردگی و برای بینایی ضعیف مؤثر است.
- مفرح و مقوی قلب مغز و معده و روده است، نفخ شکم را بر طرف میکند کشنده ی انگلهای دستگاه گوارش میباشد مدر است و ترشح ادرار و حیض را زیاد میکند و بازکننده ی قاعدگی میباشد بادشکن است دستگاه عصبی را تقویت میکند تقویت کننده ی گلبولهای سفید ،بدن ضد سم و برطرف کننده ی عفونت هاست بازکننده ی گرفتگی ها و انسداد مجاری می باشد.
- بیشتر خواص نعناع فلفلی مربوط به وجود منتول در اسانس آن است که شامل اثرات ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم، ضد احتقان و صفراآور می باشد. اسانس نعناع، خواص ضد ویروس علیه بیماری نیوکاسل، ویروس هرپس سیمپلکس و واکسینا را نشان داده است. پژوهش های جدید کلینیکی، به صورت دو سو کور، نشان می دهد که استفاده موضعی از محلول های اسانس نعناع و مالیدن بر روی پیشانی، باعث کاهش سردرد می شود. همین محلول ها در کاهش درد آرتریت، مشکلات تاندون ها، التهابات ماهیچه ها و درد ماهیچه های اسکلتی بسیار مفید است. آزمایش های دیگر نشان داده است که منتول، حل کننده سنگ های صفراوی است و بنابراین محصولات خوراکی نعناع، دارای این اثر هستند.
مضرات:
- گزارش هایی در مورد تداخلات دارویی، غذایی، مصرف در حاملگی و شیردهی یا عوارض دیگر، از این گونه وجود ندارد و به نظر می رسد مصرف در حد دارویی آن بدون عارضه باشد.
- هیچگاه از اسانس خالص نعناع، به طور موضعی یا خوراکی استفاده نکنید؛ زیرا به شدت، موجب تحریک، التهاب و زخم می شود، اسانس ها همیشه باید به صورت رقیق شده فرموله و مورد استفاده قرار گیرند.
- مصرف گیاه نعناع یا عصاره های آن، حتی در طولانی مدت، ایجاد عارضه نمی کند و عوارض احتمالی، معمولاٌ مربوط به اسانس یا منتول در فرآورده ها است، فرآورده هایی مانند سیگاری های حاوی منتول، شیرینی جات، کپسول های نعناع و چای های مختلف که حاوی نعناع هستند، به علت میزان کم منتول، بی ضرر می باشند.