شناخت دارو: عبارت است از لنالیدوماید در ابتدا برای درمان تومور بدخیم مغز استخوان (میلوما) که تالیدوماید برای درمان این بیماری در نظر گرفته می شود، معرفی شد. اما در سایر اختلالات خونی مانند سندرم میلودیسپلاستیک نیز موثر واقع شده است. لنالیدوماید مشتقی از تالیدوماید است که در سال 2004 معرفی گردید.

دسته دارویی:

• داروهای آنتی نئوپلاستیک خوراکی

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• لنالیدومید با دارا بودن مکانیسم اثر چندگانه دارای اثرات تعدیل کننده سیستم ایمنی، ضد رگ زایی و ضد سرطانی است. به صورت انتخابی باعث مهار ترشح سایتوکاین های پیش التهابی می شود (مهار کننده قوی فاکتور آلفای نکروز کننده تومور است)، با تحریک تکثیر ضد CD3 لنفوسیت های T سبب القاء ایمنی سلولی می شود (در نتیجه سبب افزایش سطح اینترلوکین 2 و افزایش ترشح اینترفرون گاما می شود). باعث مهار سیگنال های تغذیه رسان مورد نیاز برای رگ زایی در سلول می شود. با مهار چرخه سلولی سبب مهار رشد سلول های تومور مغز استخوان و مرگ سلولی می شود.لنالیدوماید یک داروی مشابه تالیدوماید با اثرات تعدیل کننده سیستم ایمنی و ضد رگ زایی می باشد. لنالیدوماید سبب مهار ترشح سایتوکاین های پیش التهابی و افزایش ترشح سایتوکاین های ضد التهابی توسط سلول های تک هسته ای محیطی خون می شود. لنالیدوماید با اثرات مختلف سبب مهار تکثیر برخی رده های سلولی می شود. لنالیدوماید سبب مهار رشد سلول های نامالوا ( یک لنفوم انسانی رده سلول های B با حذف کروموزوم شماره 5) شده اما روی سلول های KG-1 (رده سلولی میلوبلاست انسانی با حذف کروموزوم شماره 5) و سایر رده های سلولی فاقد کروموزوم شماره 5، اثرات مهاری کمتری دارد. لنالیدوماید فاصله QT را افزایش نمی دهد.جذب: سریع. اتصال به پروتئین های پلاسما: حدود 30 درصد. نیمه عمر حذف: 3 تا 5 ساعت. دفع: از طریق ادرار (حدود 82% دارو بدون تغییر دفع می شود).

اشکال دارو:

• کپسول

مقدار مصرف صحیح:

• تومور داخل سلول های مغز استخوان (Mantle cell lymphoma (MCL)): خوراکی: 25 میلی گرم یکبار در روز تا 21 روز در یک چرخه 28 روزه. دارو درمانی تا پیشرفت بیماری یا بروز عوارض سمی دارو ادامه یابد.
• تومور سلولهای مغز استخوان چندگانه (Multiple myeloma): خوراکی: 25 میلی گرم یکبار در روز تا 21 روز در یک چرخه 28 روزه (مصرف همزمان با دگزامتازون). این دارو درمانی برای بیماران پیوند مغز استخوان خودی (اتولوگ) مطلوب نیست. دارو درمانی تا پیشرفت بیماری یا بروز عوارض سمی دارو ادامه یابد. در بیماران پیوند مغز استخوان خودی (اتولوگ) دارو درمانی تا حرکت سلول های بنیادی خونساز، برای 4 دوره باید ادامه یابد. درمان نگهدارنده: (به دنبال پیوند مغز استخوان خودی (اتولوگ)): خوراکی: 10 میلی گرم یک بار در روز (دارو درمانی پس از دوره بازیابی خون شروع شود.) دارو درمانی تا پیشرفت بیماری یا بروز عوارض سمی دارو ادامه یابد. در صورت تحمل به دارو ممکن است دوز مصرفی تا 15 میلی گرم در روز پس از 3 سیکل درمانی، افزایش یابد. (هر دوره 28 روز است).
• سندرم اختلال در سلول های مغز استخوانMyelodysplastic syndrome (MDS): 10 میلی گرم خوراکی یک بار در روز. تنظیم دوز در سالمندان با توجه به دوز بزرگسال و همچنین با در نظر گرفتن نارسایی کلیوی، با احتیاط صورت گیرد. در نارسایی کلیوی دوز مصرفی باید فرد به فرد تنظیم شود.
• در نارسایی کبدی نیاز به تنظیم دوز ندارد. هرچند که لنالیدوماید به مقدار کمی توسط کبد متابولیزه می شود.

عوارض جانبی دارو:

• درد , عفونت ریوی , تب , اسهال , یبوست , سردرد , سرفه , تهوع , بثورات جلدی , سرگیجه , کاهش پلاکت خون , کاهش نوتروفیل خون , درد عضلانی , پنومونی , خارش , خستگی , درد شکمی , آنمی , اختلالات تنفسی , کاهش گلبول های سفید خون , درد پشت , انقباض عضلانی , درد اسکلتی عضلانی , ورم محیطی , عفونت ادراری , واکنش ناگهانی توموری , التهاب ریه , التهاب در بینی.

تداخلات دارویی:

• رالوکسیفن , اینفلیکسی ماب , دفریپرون , ناتالیزومب , کلوزاپین , تری فلونوماید , تاموکسیفن , داربی پویتین , بازدوکسیفن + , واکسن مننگوکوک کنژوگه , رمدسیویر , سارسایکلین.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، بارداری , شیردهی , حساسیت مفرط , واکنش های شدید پوستی به دارو یا سایر مواد موجود در فرمولاسیون دارو , تعداد پلاکت کمتر از 50000 عدد در هر میلی متر مکعب , حساسیت به تالیدوماید و پمالیدوماید.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• مرتبط با عوارض جانبی: سرکوب مغز استخوان: سمیت خونی (کاهش تعداد نوتروفیل ها و پلاکت های خون) در بیشتر بیماران رخ می دهد و نیاز به کاهش دوز یا وقفه در مصرف دارو دارد، ممکن است بیمار نیاز به مصرف فرآورده های خونی و یا فاکتورهای رشد سلول های خونی پیدا کند.
• آزمایش شمارش سلول های خونی هر هفته در 8 هفته آغازی درمان و پس از آن حداقل هر ماه برای بیماران مبتلا به سندرم میلودیسپلاستیک باید انجام شود. در بیماران مبتلا به تومور مغز استخوان چندگانه، شمارش سلول های خونی هر هفته در چرخه اول و دوم ، هر دو هفته در چرخه سوم و سپس هر ماه باید انجام شود.
• در بیماران مبتلا به لنفوم داخل سلولی (MCL) و دریافت کننده لنالیدوماید، آزمایش شمارش سلول های خونی هر هفته در چرخه اول، هر دو هفته در چرخه دوم تا چهارم و سپس هر ماه باید انجام شود. بیمار باید از نظر عوارضی از جمله خونریزی، عفونت و کبودی تحت نظر باشد. ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد.
• سیستم اعصاب مرکزی: ممکن است سبب سرگیجه و خستگی شود. باید به بیمار در مورد انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارد هشدار داده شود.
• واکنش های پوستی: تورم پوست و لایه های مخاطی زیر پوست (آنژیوادم)، واکنش های شدید پوستی (مثل سندرم استیون جانسون) و سمیت و نکروز لایه زیر پوست که گزارش شده اند، ممکن است کشنده باشند. در صورت بروز واکنش های پوستی درجه 2 و 3، مصرف دارو باید به صورت موقت یا دائم قطع شود. اگر واکنش های پوستی درجه 4، آنژیوادم، کهیر پوسته شونده و یا شک به سندرم استیون جانسون و سمیت و نکروز لایه زیر پوستی، اتفاق افتاد مصرف داروی لنالیدوماید باید قطع شده و دوباره مصرف نشود. بیمارانی که سابقه واکنش های پوستی درجه 4 دارند، نباید لنالیدوماید را دریافت کنند.
• سمیت کبدی: از کار افتادگی کبد و مرگ ناشی از آن در بیمارانی که به طور همزمان لنالیدوماید و دگزامتازون مصرف میکردند اتفاق افتاده است. فاکتورهای خطر شامل بیماری های ویروسی کبدی، افزایش آنزیم های کبدی و مصرف سایر داروها هستند. مصرف دارو در بیمارانی که تست های کبدی غیر معمول دارند باید قطع شده و پس از عادی شدن نتیجه آزمایش های کبدی مصرف مجدد دارو آغاز شود.
• اختلالات انعقادی: مصرف همزمان لینالیدوماید و دگزامتازون در بیماران مبتلا به تومور مغز استخوان با خطر جدی لخته شدن خون در سرخرگ و سیاهرگ همراه است. خطر ترومبوز وریدی، آمبولی ریوی، آنفارکتوس قلبی و سکته در صورت مصرف دارو افزایش می یابد. بیمار باید از نظر علائم اختلالات انعقادی (کوتاه شدن تنفس، درد قفسه سینه و ورم دست و پا) آگاه شود. دارو درمانی جهت پیشگیری از لخته شدن خون در وریدها، توصیه شده است.
• اختلالات تیروئیدی: افزایش و کاهش فعالیت غده تیروئید در مصرف لینالودوماید گزارش شده است. آزمایشات بررسی فعالیت غده تیروئید قبل از شروع دارودرمانی و در طول دوره درمان انجام شود.
• مرتبط با بیماری: نارسایی کلیوی: در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی با احتیاط مصرف شود. ممکن است اثرات سمی دارو با کاهش کلیرانس و افزایش نیمه عمر آن افزایش یابد. تنظیم دوز در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی از متوسط تا شدید و بیماران دیالیزی توصیه می شود.
• گروه های ویژه: سالمندان: ممکن است عوارض جدی مانند اختلالات انعقاد وریدی، آمبولی ریوی، فیبریلاسیون دهلیزی و نارسایی کلیوی در این بیماران مشاهده شود. بیمار از نظر کلیوی چک شده و تنظیم دوز مناسب وی صورت گیرد.
• بارداری: در بارداری نباید مصرف شود. لنالیدوماید یک داروی مشابه تالیدوماید است که می تواند اثرات مخرب شدید روی جنین گذاشته و حتی سبب مرگ جنین شود. در طول دوره درمان باید از روش های پیشگیری از بارداری استفاده شود.
• سایر موارد احتیاط: اهداء خون: بیماران در طی دوره مصرف لنالیدوماید و تا یک ماه پس از پایان دارو درمانی از اهدا کردن خون خودداری کنند.
• عدم تحمل به لاکتوز: فرآورده دارویی حاوی لاکتوز است. در بیماران مبتلا به سوء جذب گلوکز-گالاکتوز و عدم تحمل به گلوکز مصرف نشود.در دوران بارداری از مصرف داروی لنالیدوماید اجتناب شود. حتی مصرف تک دوز آن می تواند سبب نقص در جنین و یا مرگ وی در صورت مصرف دارو در دوران بارداری یا پیش از بارداری در آقایان و خانم ها شود.
• از روش های جلوگیری از بارداری در آقایان و خانم ها استفاده شود. در خانم ها دو روش پیشگیری از بارداری از 4 هفته قبل از شروع دارو درمانی تا 4 هفته پس از دوره مصرف لنالیدوماید استفاده شود. در آقایان در طی دوره مصرف دارو و تا 4 هفته پس از پایان دوره درمانی از کاندوم استفاده شود.
• لنالیدوماید ممکن است سبب لخته شدن خون شود. در صورت مشاهده علائمی نظیر بی حسی, سردرد شدید, مشکل در بینایی و صحبت کردن، درد قفسه سینه، کوتاهی تنفس، سرفه همراه با خون و تورم دست و پا، سریعا به پزشک اطلاع داده شود.ترشح لنالیدوماید
• در شیردهی مشخص نیست. به خاطر خطر عوارض جانبی جدی در نوزادان، به مادران شیرده توصیه شود در طول دوره مصرف دارو از شیردهی به نوزاد خودداری کنند.