شناخت دارو: عبارت است از سیپروترون استات نمک استات یک آنتی آندروژن استروئیدی صناعی با خواص پروژستینی ضعیف و فعالیت ضد سرطانی است. سیپروترون به گیرنده های آنتی آندروژن وصل شده و از فعالیت گیرنده های محرک آندروژن در بافت های هدف جلوگیری می کند و رشد سلولهای توموری حساس به تستوسترون را مهار می کند. همچنین باعث ترشح مواد با خواص آگونیست پروژسترونی در سطح غده هیپوفیز شده و سطح هورمون لوتئال (LH) را کاهش می دهد، در نتیجه ترشح تستوسترون از بیضه ها و به دنبال آن سطح سرمی تستوسترون کم می شود. درمان تک دارویی با سیپروترون سبب مهار ناقص سطح سرمی تستوسترون می شود.

دسته دارویی:

• هورمون های جنسی (آنتی آندروژن ها)

فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:

• سیپروترون ،استروئیدی با خواص ضد آندروژن، ضد گنادوتروپ (ضد ترشح هورمون های جنسی) می باشد و دارای فعالیت شبه پروژستینی است. اتصال دی هیدروتستوسترون به سلول های سرطانی پروستات را مهار کرده و با مهار ترشح هورمون LH منجر به کاهش ترشح تستوسترون و اثرات فیدبک منفی روی محور هیپوتالاموس-هیپوفیز می شود .سیپروترون یک آنتی آندروژن است. این دارو موجب مهار فعالیت تستوسترون (ومتابولیت آن؛ دی هیدروتستوسترون) بر روی بافت ها می شود. جذب: کامل از راه خوراکی، اتصال به پروتئین: 96% دارو به پروتئین های پلاسما متصل می شوند. متابولیسم: کبدی؛ متابولیت اصلی 15 بتا هیدروکسی سیپروترون استات است. حجم توزیع: 20/6 لیتر بر کیلوگرم در مصرف عضلانی می باشد. فراهمی زیستی: 88% در مصرف خوراکی، نیمه عمر حذف: 5 ± 38 ساعت در مصرف خوراکی و 4 روز در مصرف تزریقی است. زمان رسیدن به حداکثر غلظت سرمی: 3-4 ساعت در فرم خوراکی و 3-4 روز در فرم تزریقی می باشد. دفع: مدفوع (60%). ادرار (33%، عمدتا به صورت متابولیت های غیر کنژوگه).

اشکال دارو:

• قرص 50 الی 100 میلی گرم

مقدار مصرف صحیح:

• بزرگسالان: کاربردهای اصلی (Labeled indications): سرطان پروستات در آقایان: خوراکی: 200 تا 300 میلی گرم در روز در 2 تا 3 دوز منقسم (حداکثر 300میلی گرم در روز). در صورتیکه جراحی برداشتن بیضه انجام شده دوز روزانه تا 100-200 میلی گرم در روز کاهش می یابد. عضلانی: 300میلی گرم ( 3میلی لیتر) یکبار در هفته. در صورت جراحی برداشتن بیضه دوز تا 300 میلی گرم هر دو هفته کاهش می یابد. نکته: در طول دوره درمان مزمن ممکن است دارو درمانی از فرم خوراکی به عضلانی و برعکس تغییر یابد. دوز مصرفی باید در محدوده نرمال باقی بماند.
• کاربردهای دیگر (Off-labeled indications): انحرافات جنسی (پارافیلیا): (توجه: در صورت آسیب شناسی فعال هیپوفیز ، نارسایی کبدی یا بیماری ترومبوآمبولیک ، از مصرف آن خودداری کنید). خوراکی: 50 تا 600 میلی گرم در روز، عضلانی: 300 تا 600 میلی گرم در هفته یا هفته در میان.
• هورمون درمانی برای زنان تراجنسیتی (مرد به زن): خوراکی: 25 تا 50 میلی گرم در روز همراه با سایر عوامل مناسب. دوز را با هدف سرکوب سطح تستوسترون سرم در محدوده طبیعی زنان تنظیم کنید (یعنی <50 ng / dL). در سالمندان و نارسایی کلیوی نیاز به تنظیم دوز ندارد. مصرف دارو در نارسایی کبدی منع مصرف دارد.

عوارض جانبی دارو:

• قلب و عروق: سکته قلبی حاد ، نارسایی قلبی ، حوادث عروقی مغزی ، ادم ، افت فشار خون ، فلبیت ، آمبولی ریوی (از جمله میکروآمبولی چربی) ، ترومبوز شبکیه ، بیماری عروقی شبکیه ، شوک ، سنکوپ ، تاکی کاردی ، ترومبوز (ترومبوز ورید عمقی ، آمبولی).
• پوستی: دیافورز ، اگزما ، اریتم ندوزوم ، درماتیت لایه بردار ، ریزش موی بدن (تکه تکه) ، بثورات ماکولوپاپولار ، خارش ، تغییر رنگ پوست ، حساسیت پوست به نور ، بثورات پوستی ، کهیر ، خشکی پوست (کاهش سبوم).
• غدد درون ریز و متابولیک: سرکوب آدرنال (وابسته به دوز) ، کاهش کورتیزول ، کاهش میل جنسی ، دیابت ملیت ، گالاکتوره که با زایمان همراه نیست ، ژنیکوماستی ، هیرسوتیسم ، گرگرفتگی ، هایپرکلسمی، هیپرگلیسمی ، هیپرناترمی ، تعادل نیتروژن منفی، اضافه وزن ، کاهش وزن.
• دستگاه گوارش: بی اشتهایی ، یبوست ، اسهال ، سوء هاضمه ، گلوسیت ، حالت تهوع ، گلوسیت (التهاب یا درد زبان همراه با قرمزی یا آتروفی)، پانکراتیت ، استفراغ.
• دستگاه ادراری تناسلی: ندول خوش خیم پستان ، هیپرتروفی پستان ، حساسیت پستان ، کریستالوری ، هماچوری ، ناتوانی جنسی ، مهار اسپرماتوژنز ، تکرر ادرار ، خونریزی رحم
• هماتولوژی و انکولوژی: کم خونی ، سرطان مثانه ، کاهش زمان پروترومبین ، کم خونی همولیتیک ، خونریزی ، کارسینوم کبدی ، کم خونی هیپوکرومیک ، افزایش فیبرینوژن سرم ، لکوسیتوز ، لکوپنی ، آنمی نرموسیتیک ، ترومبوسیتوپنی ، بزرگ شدن فیبروئید رحم.
• کبدی: آسیت ، زردی کلستاتیک ، سیروز کبدی ، کما کبدی ، نارسایی کبدی ، نقص کبدی (وابسته به دوز) ، نکروز کبدی ، نئوپلاسم کبدی ، هپاتیت ، هپاتومگالی ، افزایش آلانین آمینوترانسفراز سرم ، افزایش آمینوترانسفراز سرم.
• حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت.
• موضعی: واکنش محل تزریق.
• سیستم عصبی: راه رفتن غیر عادی ، لرز ، کما ، افسردگی ، سرگیجه ، انسفالوپاتی ، خستگی ، سردرد ، همی پلژی ، سستی ، ضعف ، میاستنی ، اختلال شخصیت ، افسردگی سایکوتیک ، بی قراری ، سردرد عروقی.
• عصبی عضلانی و اسکلتی: آستنی ، پوکی استخوان ، اسکلروز سیستمیک.
• چشم: اختلال در تطابق، نابینایی ، آتروفی بینایی ، نوریت بینایی ، اختلال بینایی.
• کلیه: افزایش کراتینین سرم ، سندرم نارسایی کلیه.
• تنفسی: آسم ، سرفه ، تنگی نفس ، تنگی نفس در هنگام فعالیت ، فیبروز ریوی.
• متفرقه: تب.

تداخلات دارویی:

• سیمواستاتین , پومالیدوماید , اتینیل استرادیول , یولی پریستال.

موارد منع مصرف:

• ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، حساسیت بیش از حد به سیپروترون یا هر یک از اجزای فرمولاسیون، بیماری کبد یا اختلال عملکرد کبدی، سندرم دوبین جانسون، سندرم روتور، تومورهای کبدی قبلی یا موجود (اگر به علت متاستازهای ناشی از سرطان پروستات نباشد)، وجود یا سابقه مننژیوم، افسردگی مزمن شدید، حوادث ترومبوآمبولی موجود.

شرایط نگهداری:

• در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.

نکات مهم:

• مربوط به عوارض جانبی: سرکوب فعالیت آدرنال: فعالیت غده آدرنال به صورت دوره ای کنترل شود. کم خونی: آنمی هایپوکروم به ندرت دیده شده است. آزمایش شمارش سلول های خونی انجام شود.
• سندرم محرومیت از آنتی آندروژن ها: ترکیبات آنتی آندروژن در بیمارانی که سرطان پروستات متاستاتیک دارند، ممکن است سبب پیشرفت سرطان شود. اگر سطح آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) بالا رفت دارو باید فورا قطع شده و بیمار هر 6 تا 8 هفته جهت بررسی علائم سندرم محرومیت بررسی شود. به دنبال قطع دارو، کاهش سطح سرمی آنتی ژن گزارش شده است.
• ضعف CNS: ضعف و خستگی در هفته های اول درمان رایج است؛ علائم معمولا سه هفته پس از شروع درمان کاهش می یابد.
• به بیماران باید در مورد انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارد (مانند رانندگی) هشدار داده شود.
• ژنیکوماستی : افزایش حجم عضلات سینه ممکن است رخ دهد. این افزایش سایز معمولا 1 تا 3 ماه پس از قطع دارو یا کاهش دوز، برطرف می شود. خطر شکست درمان در صورت قطع یا کاهش دوز دارو باید مورد توجه قرار گیرد.
• سمت کبدی: مصرف سیپروترون با سمیت کبدی وابسته به دوز همراه است (یرقان، التهاب کبدی، نارسایی کبدی مزمن و…). مواردی از مرگ در بیماران مبتلا به سرطان پروستات که دارو را با دوز بیشتر از 100 میلی گرم مصرف کرده اند، گزارش شده است.
• سمیت کبدی معمولا از چند هفته تا چند ماه پس از شروع دارو درمانی اتفاق می افتد. دارو درمانی در بیمارانی که نشانه های آسیب کبدی در آن ها رخ داد، باید قطع شود.مصرف دارو در بیماران دارای بیماری کبدی ممنوع است. در صورت مصرف همزمان با سایر داروهای هپاتوتوکسیک احتیاط شود.
• اثرات متابولیک : تغییر در پروفایل چربی، افزایش کلسیم خون و احتباس مایعات ممکن است رخ دهد. وجود توازن منفی در چرخه نیتروژن در اوایل مصرف دارو ممکن است رخ دهد که با ادامه درمان در طول سه ماه بهبود می یابد.
• اثرات سیستم تنفسی : در بیمارانی که دوز 300 میلی گرم در روز دریافت می کنند کوتاه شدن تنفس به طور معمول دیده می شود. در بیمارانی که اختلالات تنفسی دارند باید بااحتیاط  مصرف شود.
• اختلالات انعقادی عروق : مصرف دارو ممکن است خطر اختلالات انعقادی را افزایش دهد (مخصوصا در مصرف همزمان با اتینیل استرادیول). در صورت مشاهده علائم انعقادی مصرف دارو باید سریعا قطع شود. در موارد ابتلا به تومور پروستات غیرقابل جراحی، سابقه آمبولی، کم خونی داسی شکل و دیابت شدید همراه با اختلالات عروقی، باید بااحتیاط مصرف شود.
• بیماری قلبی عروقی: در بیماران قلبی عروقی باید با احتیاط مصرف شود؛ ممکن است سبب احتباس مایعات شود.
• افسردگی : در بیمارن با سابقه افسردگی باید با احتیاط مصرف شود (منع مصرف در افسردگی شدید). مصرف دارو با افزایش احتمال افسردگی همراه است، بخصوص در اوایل دوره درمان (6-8 هفته اول).
• دیابت: در بیماران مبتلا به دیابت و مقاوم به گلوکز باید با احتیاط مصرف شود، ممکن است باعث تغییر درمتابولیسم گلوکز شود. برای مقابله با مقاومت به گلوکز در این بیماران،احتمال تغییر در داروهای دیابت وجود دارد.سیپروترون ممکن است سبب گیجی، سرگیجه و کاهش هوشیاری در بیمار شود. هنگام مصرف دارو از رانندگی یا کارهایی که نیاز به تمرکز دارند در صورت بروز گیجی، خودداری شود.
• ممکن است نسبت به حالت عادی سبب افزایش حساسیت پوست به نور خورشید شود. قرار گرفتن در معرض نور خورشید حتی برای دوره های کوتاه مدت باعث راش پوستی، خارش، قرمزی و تغییر رنگ پوست و یا آفتاب سوختگی شدید می شود.
• حین مصرف دارو از ساعت 10 صبح تا 3 بعدازظهر ز قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری شود، از لباس های پوشیده، کلاه و عینک آفتابی استفاده شود، کرم ضد آفتاب و محافظ لب با SPF حداقل 15 مصرف شود، از حمام آفتاب و اتاقک برنزه کننده اجتناب شود. در صورت بروز واکنش های پوستی به پزشک مراجعه شود.
• در طول دوره درمان با سیپروترون، مصرف الکل محدود شود.مصرف در بارداری ممنوع استاین دارو مورد مصرف در خانم ها ندارد.