شناخت دارو: عبارت است از زیپمت یک داروی خوراکی ترکیبی متشکل از داروهای سیتاگلیپتین و متفورمین است که در کاهش قند خون بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ (دیابت ملیتوس) نقش دارد. در دیابت نوع ۲، یا بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی کند و یا بدن بیمار نسبت به عملکرد انسولین مقاوم شده است. در نتیجه میزان قند خون پس از وعده های غذایی به سختی پایین آمده و در طولانی مدت فرد را با مشکلاتی چون بیماری های قلبی و کلیوی و یا قطع عضو مواجه می کند. شواهد حاکی از آن است که مصرف زیپمت همراه با رژیم غذایی کنترل شده و ورزش منظم در کاهش قند خون این افراد موثر بوده است.
دسته دارویی:
- داروهای ضد دیابت
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- همانطور که ذکر شد زیپمت ترکیبی از دو داروی مختلف است. بنابراین از دو راه در کاهش قند خون نقش دارد. سیتاگلیپتین مهارکننده آنزیم دی پپتیدیل پپتیداز (DPP4) است و با مهار عمل این آنزیم ترشح انسولین را به میزان طبیعی آن برمی گرداند.
- متفورمین موجود در زیپمت نیز از طریق کاهش مقاومت سلول های بدن به انسولین، عملکرد سلول ها در جذب گلوکز را بالا می برد. علاوه بر این هر دو ترکیب موجود در زیپمت با کاهش تولید گلوکز در کبد به کاهش قند خون بیمار کمک می کنند. مکانیسم دقیق متابولیسم و تجزیه زیپمت در بدن مشخص نشده است. اما به نظر می رسد ترکیبات سازنده این دارو یعنی سیتاگلیپتین و متفورمین از راه کبد و به ویژه با کمک مکانیسم های اکسیداتیو کبدی (با کمک CYP450) متابولیزه شده و عمدتاً از راه ادرار دفع می شوند. نیمه عمر این ترکیبات در خون به ترتیب ۶/۱۷ ساعت برای متفورمین و ۴/۱۲ ساعت برای سیتاگلیپتین تخمین زده شده است.
اشکال دارو:
- زیپمت به صورت قرص های روکش دار در دو دوز مختلف در بازار وجود دارد.
- زیپمت ۵۰۰/۵۰: هر قرص حاوی ۵۰ میلی گرم سیتاگلیپتین (به فرم مونو فسفات) و ۵۰۰ میلی گرم متفورمین (به فرم هیدروکلراید) است.
- زیپمت ۱۰۰۰/۵۰: هر قرص حاوی ۵۰ میلی گرم سیتاگلیپتین (به فرم مونو فسفات) و ۱۰۰۰ میلی گرم متفورمین (به فرم هیدروکلراید) است.
مقدار مصرف صحیح:
- با توجه به اینکه قرص زیپمت در دوز متفاوت ۵۰۰/۵۰ و ۱۰۰۰/۵۰ وجود دارد، دوز صحیح مصرفی را پزشک متخصص داخلی با توجه به سابقه بیماری و شرح حال شما تعیین می کند. بنابراین از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید. معمولاً زیپمت روزی دو بار تجویز می شود که به منظور کاهش احتمال ناراحتی های معده بهتر است همراه با غذا میل شود. در طول مصرف دارو همواره باید قند خون خود را چک کرده و به پزشک اطلاع دهید تا در صورت نیاز دوز مصرفی شما تغییر یابد. جهت کنترل بهتر بیماری، بهتر است در کنار مصرف زیپمت از برنامه ورزشی منظم و رژیم غذایی کنتری شده پیروی کنید. در صورت فراموشی مصرف دارو بلافاصله دوز فراموش شده را میل کنید اما اگر زمان مصرف دوز بعدی دارو فرا رسیده، هرگز دو دوز از دارو را با هم مصرف نکنید.
عوارض جانبی دارو:
- مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ، اسهال، نفخ و ناراحتی معده از عوارض جانبی شایع زیپمت است که در صورت مصرف زیپمت همراه وعده غذایی می توان به کاهش این علائم کمک کرد. کاهش قند خون و ضعف و بی حالی به ویژه زمانی که زیپمت را همراه دیگر داروهای کاهنده قند خون مانند انسولین یا سولفونیل اوره مصرف کنید مشاهده می شود. درد مفاصل از دیگر عوارضی است که برخی مصرف کنندگان زیپمت به آن مبتلا می شوند. اگر علائمی مبنی بر بروز واکنش جدی آلرژیک (ضایعات پوستی مانند خارش و تاول، تورم دست و پا، تورم لب و دهان، تنگی نفس) در شما رخ داد فوراً به پزشک مراجعه کنید. در افرادی که سابقه نارسایی قلبی و پانکراتیت دارند ممکن است علائم بیماری تشدید شود.
تداخلات دارویی:
- داروهایی که ایجاد اسیدوز متابولیک می کنند مانند توپیرامات،استازولامید، نیفدیپین که جذب متفورمین را افزایش می دهد، سایمتیدین و سایر داروهای کاتیونی، داروهای افزایش دهنده قند خون مانند تیازیدها، قرص های پیشگیری از بارداری.
موارد منع مصرف:
- ازدیاد حساسیت به این دارو و ترکیبات آن، تا کنون اطلاع دقیقی در مورد تأثیرگذاری زیپمت در بیماران زیر ۱۸ سال بدست نیامده، لذا برای این افراد توصیه نمی شود. همچنین برای افراد مسن (بالای ۸۰ سال) و یا خانم هایی که به زمان یائسگی خود نزدیک می شوند توصیه نمی شود. همچنین افراد مستعد افت قند خون، افراد مبتلا به نارسایی قلبی و کلیوی و افراد دارای سابقه التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) کاندیدای مناسبی برای دریافت این دارو نیستند.
- افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و افرادی که کتواسیدوز دیابتی دارند گروه دیگری هستند که منع مصرف دارند. وابستگی به مصرف الکل نیز از دیگر موارد منع مصرف زیپمت است.
- علاوه بر موارد یاد شده در برخی شرایط لازم است که مصرف دارو موقتاً متوقف شود: بدن دهیدراته شده و آب زیادی از دست داده، دچار اسهال، استفراغ یا تب شده اید، جراحی در پیش دارید، نیازمند روش های عکسبرداری با اشعه ایکس هستید.
شرایط نگهداری:
- در مکانی خشک و خنک به دور از نور خورشید و دسترسی کودکان نگهداری شود.
نکات مهم:
- با توجه به اینکه مطالعات کافی در خصوص اثرات زیپمت در زنان باردار انجام نشده است در صورت ضرورت مصرف زیپمت در دوران بارداری حتماً تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد. همچنین در مورد انتقال دارو از شیر مادر به نوزاد اطلاعات دقیقی در دست نیست. بنابراین با احتیاط و مشورت پزشک مصرف شود.