شناخت دارو: عبارت است از دوپامین برای درمان شوک کاردیوژنیک ناشی از سکته یا جراحی قلب استفاده می شود. در شوک سپتیک، مقادیر اندک دوپامین ممکن است همراه با نوراپی نفرین برای حفظ جریان خون کلیوی تجویز گردد.
دسته دارویی:
- داروهای قلبی و عروقی
فارماکولوژی و مکانیسم اثر دارو:
- این دارو با تحریک گیرنده های بتا یک آدرنرژیک در عضله قلب، اثر اینوتروپیک مثبت خود را اعمال می کند. دوپامین با تحریک گیرنده های پس سیناپسی دوپامین 1 در عروق عضلات صاف و کلیه باعث گشادی عروق و افزایش دفع سدیم می شود. به علاوه، با تحریک هر دو گیرنده آلفا یک و دو باعث انقباض عروق می شود.
- دوپامین بعد از تجویز وریدی به سرعت در بدن توزیع شده و در کبد، کلیه ها و پلاسما توسط منوآمین اکسیداز و کاتکول متیل ترانسفراز به متابولیت های غیر فعال تبدیل می شود. نیمه عمر پلاسمایی و حذف دارو به ترتیب 2 و 9 دقیقه می باشد. تفاوت های فردی در کلیرانس دوپامین وجود دارد که تا حدی ناشی از غیر طبیعی بودن عملکرد اعضایی مثل کبد یا کلیه (که باعث کاهش کلیرانس دوپامین می گردد) می باشد. 80% از دارو طی 24 ساعت اول به شکل متابولیت ها از طریق کلیه ها دفع می گردد.
اشکال دارو:
- تزریقی
مقدار مصرف صحیح:
- بزرگسالان: برادی آریتمیحاد علامت دار: 2 تا 10 میکروگرم برکیلوگرم بر دقیقه وریدی، افزایش دوز دوپامین تا ایجاد پاسخ مناسب. کاهش فشار خون حاد در ایست قلبی: 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، افزایش دوز تا ایجاد پاسخ مناسب. شوک کاردیوژنیک (شوک با منشا قلبی): در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه. نارسایی قلبی احتقانی: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه. کاهش خروجی قلب: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه. نارسایی کلیوی: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه. شوک سپتیک: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه. شوک در اثر سکته قلبی، ضربه یا عمل قلب باز: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 50 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه.
- کودکان:(فاقد تایید FDA در کودکان) افت فشار خون حاد در ایست قلبی: 2 تا 20 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی؛ افزایش دوز تا ایجاد پاسخ مناسب. افت حاد فشار خون: در ابتدا 2 تا 5 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه وریدی، سپس افزایش 5 تا 10 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه تا حداکثر 30 میکروگرم بر کیلوگرم بر دقیقه.
عوارض جانبی دارو:
- اضطراب، سردرد، تهوع، افزایش تعداد ضربان قلب، درد سینه، استفراغ، واکنش های محل تزریق، آریتمی بطنی، کم ادراری، تنگی نفس، گشاد کردن مردمک چشم، کاهش شدید فشار خون، تاکی آریتمی، سیخ شدن غیر ارادی موها، ضربان قلب نابجا، اختلال قانقاریایی، کمپلکس QRS پهن.
تداخلات دارویی:
- اکسی بوتینین، فنی توئین، هالوپریدول، تولازولین، پروتریپتیلین، دروپریدول، ایزوکربوکسازید، پالیپریدون، دوکساپرام، کاریپرازین، بلونانسرین، کلرپروتیکسن.
موارد منع مصرف:
- در موارد تاکی آریتمی و فئوکروموسیتوم نباید مصرف شود.
شرایط نگهداری:
- اگر نیاز بود که داروی دوپامین را در خانه نگهداری کنید، از پزشک یا پرستار خود، راجع به شرایط نگهداری این دارو سؤال کنید.
- دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
نکات مهم:
- قبل از تجویز دوپامین به بیمارانی که دچار شوک شده اند و یا در انفارکتوس میوکارد، باید کمی حجم خون تصیح گردد.
- برای بیمارانی که داروی مهار کننده آنزیم مونوآمین اکسیداز دریافت می کنند، نباید دوپامین تجویز کرد. در صورت ضرورت باید با کمترین میزان ممکن دارو را تجویز نمود.
- در شوک ناشی از سکته قلبی باید از مقادیر کم (کمتر از 5 میکروگرم در دقیقه) دوپامین استفاده نمود، چون مقادیر بیشتر با انقباض عروق باعث بدتر شدن نارسایی قلب می شود.
- در موقع انفوزیون وریدی دوپامین، در صورت نشت مقادیر زیاد دوپامین به بافت های اطراف، نکروز ایجاد می گردد.
- نشت دوپامین به بافت های اطراف رگ، با تزریق موضعی فنتولامین تا حداکثر 12 ساعت پس از نشت به طور موفقیت آمیزی قابل درمان است.
- در صورت بروز عوارض جانبی دوپامین، به دلیل کوتاه بودن نیمه عمر این دارو، با کم کردن سرعت انفوزیون یا قطع آن این عوارض سریعاً بر طرف می شوند.
- دارو قبل از تزریق باید رقیق گردد.