فولیکولیت: فولیکولیت بیماری پوستی شایعی است که در آن فولیکول ها ملتهب می شوند. عامل فولیکولیت می تواند باکتریایی یا قارچی باشد. در ابتدا علائمی شبیه جوش های ریز قرمز یا توده هایی سفید پیرامون فولیکول های مو مشخص می شود. فولیکولیت می تواند گسترش یافته و به زخم های شدیدی تبدیل شوند. فولیکولیت معمولاً خطرناک نیست، اما با خارش و زخم همراه است و سبب خجالت در بیمار نیز می گردد. عفونت های شدید می تواند سبب ریز مو (فولیکولیت ریزنده) و زخم های دائمی شود.

انواع فولیکولیت:

1. فولیکولیت قارچی: عبارت است از یک عفونت قارچی سطحی یا عمقی فولیکول های (پیازچه های) موی پوست. این بیماری مسری است و امکان دارد ضایعات آن شبیه ضایعات هرپسی (تب خالی) باشند. این بیماری معمولاً پوست دست ها، بازوها، صورت، و پوست سر را درگیر می سازد.
2. فولیکولیت باکتریایی: عبارت است از یک عفونت باکتریایی سطحی یا عمقی فولیکول های (پیازچه های) موی پوست. این بیماری مسری است و می تواند هر کجا از پوست بدن را درگیر سازد، اما معمولاً در نواحی بدون پوشش مثل بازوها، پاها، و ناحیه ریش صورت رخ می دهد.

انواع فولیکولیت سطحی:

1. فولیکولیت باکتریایی: فولیکولیت باکتریایی بسیار شایع می باشد و با خارش، جوش های سر سفید و یا توده های پر از مایع همراه است. فولیکولیت باکتریایی می تواند ریش مردان را درگیر کند. این نوع فولیکولیت زمانی اتفاق می افتد که فولیکول های مو توسط باکتری آلوده شوند؛ باکتری استافیلوکوکوس اورئوس معمولاً در این عفونت ها دخالت دارد. باکتری استافیلوکوک همیشه روی پوست زندگی می کند. اما عموماً زمانی می تواند سبب مشکل شود که از طریق برش و یا زخم وارد زخم ها شود.
2. فولیکولیت وان داغ یا Hot tub : این نوع فولیکولیت در اثر باکتری سودوموناس ایجاد می شود. شما ممکن است در فضاهای مختلفی در معرض این باکتری ها قرار بگیرید از جمله در وان های داغ و استخرهای گرم که حاوی مقادیر کلر و میزان pH نامناسب است. شما ممکن است دچار راش های قرمز، گرد و توده های خارش دار شوید که یک تا چهار روز بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری ادامه پیدا می کند. این علائم بعداً به تاول های چرکی کوچک تبدیل می شود. راش احتمالاً در نواحی بدتر می شود که پوست در تماس مستقیم با آب یا سطوح آلوده است.
3. فولیکولیت کاذب ریش (Barber’s itch pseudofolliculitis barbae) : این التهاب ناشی از موهایی است که به داخل در حال رشد می باشند. این نوع فولیکولیت مردان سیاه پوستی را تحت تأثیر قرار می دهد که صورت و گردن خود را اصلاح می کنند. افرادی که ناحیه تناسلی خود را وکس می کنند نیز ممکن است دچار این نوع فولیکولیت شوند. این نوع فولیکولیت می تواند اسکارهای تیره ای را به جا بگذارد (فولیکولیت ناحیه تناسلی).
4. فولیکولیت پیتروسپوروم (Pityrosporum) : این نوع فولیکولیت مخصوصاً در نوجوانان و مردان بالغ شایع است. این نوع فولیکولیت ناشی از عفونت قارچی می باشد و منجر به جوش های چرکی، خارش دار، قرمز و مزمن روی کمر و قفسه سینه می شود و برخی اوقات نیز ممکن است در گردن، شانه ها، بازوها و صورت نیز ایجاد شود.

انواع فولیکولیت عمیق:

1. فولیکولیت های عمیق زمانی ایجاد می شود که کل فولیکول مو درگیر شود و به فرم های مختلفی ظاهر می شود:
2. Sycosis barbae (فولیکولیت سیکوزباربه): این نوع از فولیکولیت مردانی را تحت تأثیر قرار می دهد که به تازگی شروع به تراشیدن ریش های خود می کنند. ابتدا جوش های چرکی روی لب بالایی، چانه و فک ایجاد می شود. سپس در طول روزها و هفته ها که اصلاح کردن ادامه می یابد این علائم شایع تر می شود. سایکوزباربه شدید می تواند سبب اسکار شود.
3. فولیکولیت گرم منفی: این نوع فولیکولیت زمانی ایجاد می شود که شما برای مدت زمانی طولانی به منظور درمان آکنه از آنتی بیوتیک استفاده کنید. آنتی بیوتیک ها تعادل نرمال باکتری ها را در بینی شما بر هم می زند و سبب رشد بیش از حد میکروارگانیسم های مضر از دسته باکتری های گرم منفی می شوند. در اغلب افراد این نوع فولیکولیت مشکلی ایجاد نمی کند و زمانی که مصرف آنتی بیوتیک قطع شود باکتری در بینی به شرایط نرمال خود باز می گردد. در تعداد کمی از افراد باکتری گرم منفی به پوست اطراف دهان و بینی کشیده می شود. این امر سبب ایجاد آکنه جدید می شود.
4. کورک یا کفگیرک یا فرونکل و کاربونکل: این نوع فولیکولیت زمانی اتفاق می افتد که فولیکول های مو به طور عمیق با استافیلوکوک آلوده شده باشند. یک کورک می تواند به صورت ناگهانی و به شکل توده ای قرمز یا صورتی رنگ که دردناک می باشد ظاهر شود. پوست اطراف نیز ممکن است قرمز و متورم شود. این توده ها معمولاً چرکی هستند و قبل از پاره شده و تخلیه رشد کرده بزرگ تر و دردناک تر می شوند. برخی کورک های کوچک معمولاً بدون اسکار برطرف می شوند. کورک های بزرگ اما می توانند اسکار بر جای گذارند. (کاربونکل: توده ای جوش می باشد که معمولاً روی پشت گردن، شانه ها، کمر یا ران ها ایجاد می شود. کاربونکل سبب عفونت شدید تری می شود. در نتیجه به آرامی بهبود می یابد و احتمالاً می تواند اسکار بر جای بگذارد).
5. فولیکولیت ائوزینوفیلی: این نوع فولیکولیت معمولاً افراد مبتلا به اچ آی وی را تحت تأثیر قرار می شود.علائم فولیکولیت ائوزینوفیلی شامل خارش شدید و عود تکه های ملتهب، زخم های چرکی روی کف سر، صورت، گردن و قفسه سینه است. زخم ها معمولاً گسترش پیدا می کنند و پس از بهبود اغلب نواحی تیره تری را در مقایسه با پوست نرمال ایجاد می کنند. علت دقیق فولیکولیت ائوزینوفیلی مشخص نیست، اما ممکن است قارچ های شبه مخمر مسئول در فولیکولیت پیتروسپوروم در آن دخالت داشته باشند.

علائم:

• پوست ملتهب و قرمز
• دسته ای از جوش های سر سفید یا قرمز که پیرامون فولیکول های مو ایجاد می شود.
• تاول های پر از مایع که باز شده و ترک می خورد.پلاک ها (نواحی صاف بر آمده) با حاشیه مشخص و پوستول ها (جوش های چرکی) روی این نواحی. جوش های چرکی 2 الی 1 میلی متر قطر دارند و معمولاً به صورت گروهی ظاهر می شوند.

علت:

• یک عفونت قارچی که باعث بروز یک آبسه کوچک در کنار پیازچه مو می شود.
• وقتی صفرا و حرارت خون بالا می رود حرارت به سمت سر می رود و در این مسیر چربی و فضولات خون را به سمت بالا و سر می برد که وقتی این فضولات و چربی ها داخل غدد چربی نتواند به بیرون پوست راه یابد، این چربی تجمع یافته و توسط باکتری هایی که به طور طبیعی در غده وجود دارند عفونی می شود و غدد چربی پوست دچار انسداد می شود.
• عفونت پیازچه های مو توسط باکتری های استافیلوکک، معمولاً پس از آسیب خفیف به پوست، عفونت از راه ناخن ها به سایر نواحی بدن گسترش میابد و منشأ آن غالباً استافیلوکک های موجود در بینی است. با باکتری های پسودوموناس پس از خوابیدن در وان آب داغ یا چشمه آلوده. این نوع عفونت ندرتاً رخ می دهد، اما بروز آن رو به افزایش گذاشته است.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. هر کسی می تواند به فولیکولیت دچار شود، اما وجود برخی فاکتورهای خطر می تواند شما را بیشتر مستعد ابتلا به فولیکولیت کند. این فاکتورها عبارت است از:
2. دیابت
3. اصلاح کردن
4. اگزما یا درماتیت
5. داشتن اضافه وزن
6. داشتن آکنه یا درماتیت
7. غوطه ور شدن در وان آب داغ
8. آسیب قبلی به پوست مانند جراحی
9. اصطکاک ناشی از اصلاح یا لباس تنگ
10. قرار گرفتن در معرض گرما یا رطوبت بالا
11. برخی شرایط پوستی ماننددرماتیت و آکنه
12. گرما و تعریق (برای مثال پوشیدن دستکش)
13. وجود یک بیماری که مقاومت بدن را کم کرده باشد.
14. آسیب به پوست مانند خراش یا زخم های ناشی از جراحی
15. پوشاندن پوست با استفاده از بانداژ پلاستیکی و یا نوارهای چسبنده
16. مصرف برخی داروها مانند کرم های استروئیدی یا آنتی بیوتیک تراپی برای مدت طولانی به منظور رفع آکنه

پیشگیری:

• حتی المکان از پوست خود در برابر آسیب های حتی جزئی محافظت به عمل آورید. از قرار گرفتن در محیط های گرم و مرطوب خودداری کنید.
• اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ: عدم استفاده از لباس های تنگ میزان اصطکاک بین پوست و لباس را کاهش می دهد و بدین ترتیب احتمال عود فولیکولیت کمتر می شود. زمانی که ناچارید از دستکش های پلاستیکی استفاده کنید بعد از هر بار استفاده آن ها را درآورده و زیر و رو کنید و با آب و صابون شستشو داده و به درستی خشک کنید.
• از اصلاح کردن اجتناب کنید: اگر به چهره تراشیده شده و براق نیازی ندارید اجازه دهید تا موهای ریش رشد کند.
• با دقت اصلاح کنید: از ریش تراش برقی استفاده کنید، قبل از اصلاح، پوست خود را با آب گرم بشویید و از پاک کننده ضعیفی استفاده کنید. ده دقیقه قبل از اصلاح کردن از کرم یا ژل اصلاح استفاده کنید تا موهای تان نرم شود. بعد از اصلاح از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید. اصلاح کردن را در جهت رویش مو انجام دهید. اگر چه یافته های متناقضی در این زمینه وجود دارد؛ زیرا در تحقیقی نشان داده شده است که اصلاح کردن خلاف رویش مو می تواند به بهبودی راش های ناشی از فولیکولیت کمک کند. به هر حال تحقیقات به دنبال یافتن بهترین روش می باشد. استفاده از محصولات مو بر نیز می تواند انتخاب مناسبی باشد. اگر دارای وان آب داغ یا استخر داغ هستید آن را به دقت تمیز کنید و از مقدار توصیه شده کلر در آن استفاده کنید.

عواقب مورد انتظار:

• با درمان معمولاً در عرض 6 هفته خوب می شود.

عوارض احتمالی:

• وجود جوش در زیر پوست
• عفونت های عود کننده و در حال گسترش
• از بین رفتن فولیکول های مو و ریزش موی دائمی (فولیکولیت ریزنده)
• آسیب دائمی به پوست مانند وجود اسکار یا نقطه های تیره بر روی پوست
• تکه های عفونی پوست که با خارش همراه می باشد و مساحت بزرگی را تشکیل داده است.
• افتراق فولیکولیت باکتریایی از فولیکولیت قارچی دشوار است. همچنین امکان دارد فولیکولیت قارچی به اشتباه چیز دیگری تشخیص داده شود و برای آن کرم استروئید تجویز گردد. در این صورت بیماری تشدید می شود.

تشخیص:

1. پزشک احتمالاً فولیکولیت را با استفاده از بررسی پوست و بازبینی سابقه بالینی تشخیص خواهد داد. اگر درمان های معمول عفونت را برطرف نکند در آن صورت باید از پوست عفونی نمونه برداری کرد. نمونه ها برای کمک به تعیین علت عفونت به آزمایشگاه فرستاده می شود. به ندرت بیوپسی پوستی می تواند به رد کردن سایر شرایط پوستی کمک کند.

درمان طب نوین:

• درمان فولیکولیتبستگی به نوع و شدت شرایط، مراقبت هایی که شما انجام داده اید و عملکرد شما دارد. حتی اگر درمان کمک کننده باشد فولیکولیت ممکن است عود کند.
• لیزر به منظور رفع موهای زائد: اگر سایر درمان ها موفقیت آمیز نباشد لیزر تراپی می تواند به رفع عفونت فولیکولیت کمک کند. این روش پر هزینه است و ممکن است به چندین جلسه درمانی نیاز باشد. در این روش تراکم مو در نواحی درگیر در بیمار کاهش می یابد. برخی از عوارض جانبی این روش تیره شدن پوست، اسکار و تاول می باشد.
• جراحی کوچک: اگر شما به جوش های بزرگ یا کربونکل دچار باشید پزشک ممکن است برای تخلیه آن برش کوچکی ایجاد کند. این روش می تواند درد ناشی از جوش های فولیکولیت را تخفیف داده و بهبود را تسریع کند و احتمال ایجاد اسکار را نیز کاهش دهد. در مواردی که تخلیه چرک ادامه دارد، پزشک ممکن است ناحیه تحت درمان را با گاز استریل بپوشاند.
• نور درمانیبا کرم های دارویی: نور درمانی می تواند به بیماران مبتلا به فولیکولیت کمک کند. در تحقیقی متشکل از هفت بیماری که هر کدام یک درمان مربوط به نور درمانی را انجام می دادند، شش نفر بعد از چهار هفته بهبود معنی داری را نشان دادند. در تحقیق دیگری که بر روی یک مرد انجام شده بود تکنیک به کار رفته به درمان فولیکولیت منجر گردید. 15 ماه بعد از آخرین درمان اثری از علائم فولیکولیت در مرد مشاهده نشد.

درمان طب سنتی:

• سرکه شیره بخورید.
• اطراف جوش ها زالو بیاندازید.
• در طول روز شربت آبلیمو بخورید.
• مالیدن روغن شتر مرغ روی موضع
• خوردن عرق کاسنی روزی 1 لیوان
• در حمام صورت خود را با سرکه بشویید.
• ضماد برگ مورد با سرکه یک روز در میان
• خوردن سردی ها، ترشی ها و گس مزه ها
• ضماد خمیر حنا با سرکه (یک روز در میان)
• روزی یک بار دود عنبرنساء را به موضع جوش ها بدهید.
• ضماد برگ زیتون روی جوش ها، جوش ها را از بین می برد.
• حجامت عام 2 تا 3 مرحله یا حجامت موضعی نزدیک جوش.
• کشیدن نوره به کل بدن برای خانم ها باعث از بین رفتن جوش های عفونی می شود.
• در صورت بهبود نیافتن زالو درمانی کنید.
• از آنتی بیوتیک های خانگی مانند دارچین، شلغم، عسل، سیر، پیاز، تره فرنگی، لیمو، میخک، سرکه، زنجبیل، زردچوبه، آویشن، سیاهدانه استفاده کنید.
• مقداری از ژل داخل برگ های آلوئه ورا، را روی پوست خود بمالید و اجازه دهید خوب خشک شود و چند ساعت بماند. سپس پوستتان را با آب ولرم بشویید.
• قبل از خواب مخلوط 3 قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق چایخوری دارچین را روی جوش ها قرار دهید و روز بعد با آب ولرم بشویید. تکرار روزانه این کار به مدت 2 هفته، جوش ها را از بین می برد.
• مقداری زردچوبه را با پودر چوب صندل مخلوط کنید و روی صورتتان بگذارید. 10 دقیقه آن را به حال خود رها کنید و سپس با آب سرد صورتتان را تمیز کنید. این ماسک را 3 بار در هفته استفاده کنید.
• خوردن سرکنگبین کاسنی، سرکنگبین سرد هم گفته می شود، گرم مزاج هایی که کبدشان بسیار گرم است و احساس گر گرفتگی و تشنگی می کنند و جوش و کهیر می زنند و کسانی که زیاد تب می کنند سرکنگبین کاسنی برایشان مفید است (به جای نعناع، کاسنی باشد) چون منشا اکثر تب های ناشناخته مربوط به کبد است.

داروها:

• نیستاتین
• تربینافین
• فلوکونازول
• موپیروسین
• کتوکونازول
• ایتراکونازول
• آمفوتریسین بی
• امکان دارد داروی ضد قارچ خوراکی و مالیدنی تجویز شود. دارو را طبق دستور پزشک و با کمک راهنمای همراه دارو مصرف کنید. این داروها ممکن است باعث بروز عوارض جانبی یا واکنش های نامطلوب شوند. اثرات جانبی معمولاً با عادت کردن بدن به دارو یا در صورت لزوم، قطع دارو برطرف می شوند. هیچگاه سر خود از دارو استفاده نکنید و حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
• کرم ها و قرص هایی برای کنترل عفونت ناشی از فولیکولیت: برای عفونت های خفیف، پزشک می تواند استفاده از کرم آنتی بیوتیک موپیروسین را پیشنهاد کند. آنتی بیوتیک های خوراکی به طور معمول برای درمان فولیکولیت استفاده نمی شوند. اما در مواردی شدید که فولیکولیت عود می کند پزشک ممکن است این داروها را نیز نسخه کند.
• کرم ها، شامپو ها یا قرص هایی برای برطرف کردن عفونت فولیکولیت: ترکیبات ضد قارچ برای عفونت های ناشی از قارچ استفاده می شود مانند پیتروسپوروم فولیکولیتیس. آنتی بیوتیک ها در درمان این نوع از فولیکولیت موثر نمی باشند.
• کرم ها یا قرص هایی برای کاهش التهاب: اگر شما به فولیکولیت ائوزینوفیلی دچار باشید در آن صورت پزشک استفاده از کرم های استروئیدی را برای شما پیشنهاد می کند. اگر فولیکولیت شدید باشد شما ممکن است کورتیکواستروئیدهای خوراکی دریافت کنید. این داروها می توانند تأثیرات جانبی جدی را برای شما در پی داشته باشد. بنابراین دوره درمان با استروئیدها تا حد ممکن باید کوتاه باشد. اگر شما به ایدز یا اچ آی وی دچار باشید بعد از استفاده از داروهای آنتی ویرال شاهد بهبود در فولیکولیت ائوزینوفیل خواهید بود.

فعالیت:

• محدودیت برای آن وجود ندارد.

رژیم غذایی:

• از مصرف فرآورده های کارخانه ای، لبنیات پاستوریزه، ادویه جات خصوصاً فلفل پرهیز کنید.

نکته:

• سعی کنید مزاجتان را بیش از اندازه سرد نکنید.
• از بین بردن موهای زائد موهای زیر بغل و اطراف رحم و آلت تناسلی با نوره بسیار عالیست چون رحم یا آلت تناسلی دارای مویرگ هایی تنبل است، این نوره ذاتاً آرسنیک دارد و عروق خفته و تنبل را هوشیار می کند و در خروج رسوبات نیز فعالیت می کند.
• گاهی مواقع پوست نازک است، پس از ضماد نوره و شستن آن جوش های ریزی بر سطح پوست ظاهر می شود که برای ترمیم آن می توان روی پوست روغن زیتون یا روغن کنجد یا روغن بنفشه و یا پماد کالن دولان مالید.