سکته مغزی: عبارت است از کاهش ناگهانی خونرسانی به بخشی از مغز که طوری به آن ناحیه آسیب می زند که نمی تواند به طور طبیعی دارای کارکرد باشد. غالباً بزرگسالان بالای60 سال مبتلا می شوند. به عبارت دیگر به تدریج که سن انسان بالا می رود جریان خون در مغز کاهش می یابد؛ یعنی اکسیژن و غذای کمتری به سلول های مغز می رسد. هرگاه جریان خون در عروق مغز به عللی بسته شود سکته مغزی ایجاد می گردد که در برخی موارد به از کار افتادن اعضای بدن منتهی شده و گاهی منجر به مرگ می شود. سکته بیماری ای است که چون اتفاق افتد در صورت رهایی از مرگ، حس و حرکت نصف یا همه اندام های بدن انسان از دست می رود. (غیر از تنفس و ضربان قلب)

علائم سکته های خفیف:

1. کسلی
2. بی حالی
3. فراموشی
4. افسردگی
5. گوشه گیری
6. اشکال در راه رفتن
7. یبوست های مزمن
8. خندیدن یا گریه های ناگهانی

علائم:

1. اشکال در بلع
2. از دست دادن حافظه
3. کاهش هوشیاری/ منگی
4. بی اختیاری مدفوع یا ادرار
5. کرختی و سوزش قسمتی از بدن
6. عدم توانایی در انجام دادن کار ضعیف
7. فلج صورت و بازوها و پاها در همان طرف
8. گیجی و عدم تعادل: سرگیجه، گیج بودن، لرزش، عدم تعادل و یا سردرد شدید.
9. تار شدن ناگهانی چشم: اختلال در بینایی مانند دو بینی، به خصوص فقط در یک چشم عدم تعادل و یا سردرد شدید.
10. اختلال ناگهانی در صحبت کردن: بریده بریده حرف زدن، اشکال در پیدا کردن کلمات برای صحبت کردن و یا فهمیدن صحبت دیگران.
11. بی حسی و فلج: احساس ناگهانی بی حسی و سر شدن، ضعف یا فلج در یک طرف از بدن. نشانه های این وضعیت ممکن است شامل از کار افتادگی یک دست و یا یک پا و افتادگی پلک چشم و یا آبریزش از دهان باشد.

علت:

• غلبه صفرا و دم
• مشکلات کبدی
• کمبود ویتامین B
• جنسیت افراد: مردها بیشتر از زن ها احتمال مبتلا شدن به سکته مغزی را دارند.
• ترمبوز که در آن جریان خون در اثر تنگی یا بسته شدن یک شریان مسدود می گردد.
• آمبولی که در آن بخش کوچکی از رسوب چربی یا یک لخته خونی کوچک از یک رگ مبتلا یا قلب به مغز می رود.
• فشار خون: بالا بودن فشار خون و عدم درمان آن (فشار خون بالا باعث صدمه دیدن دیواره شریان ها می شود)
• مصرف زياد الكل: الكل زیاد در طولانی مدت می توانـد بـاعث بالا رفتن فشـار خـون و پارگی شریان های مغزی شود.
• استعمال دخانیات: سیگار کشیدن دارای اثرات بدی بر روی شریان ها می باشد که با بالا بودن فشارخون نیز در ارتباط می باشد.
• زمینه نژادی: آسیایی ها و آفریقایی هایی که در انگلستان زندگی می کنند بیشتر از سایرین در خطر ابتلاء به سکته مغزی هستند.
• سابقه سکته مغزی: ۲۰ درصد افرادی که دچار سکته مغزی کامل می شوند قبلا سابقه یک یا چند مینی سکته مغزی را داشته اند.
• خونریزی مغزی که در آن یک رگ خونی مغز پاره شده، به بافت مغزی اطراف خود خونریزی می کند. پارگی آنوریسم یک شریان کوچک مغز.
• مرض قند: افراد مبتلا به مرض قند احتمال زیادی دارد که دچار فشار خون بالا و تصلب شرایین نیز باشند، بنابراین به مقدار زیاد در خطر ابتلاء به سکته مغزی هستند.
• رژیم غذایی: رژیم غذایی که دارای نمک زیاد می باشد، موجب بالا رفتن فشار خون و رژیم غذایی که دارای چربی و مواد قندی زیاد باشد باعث تنگ شدن شریان ها و ایجاد رسوب در آنها می شود.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از خویشاوندان نزدیک شما دچار سکته مغزی شـده بـاشد، ایـن احتمال در شما نیز افزایش می یابد. شاید به این خاطر که عواملی مثل بالا بودن فشار خون و مرض قند در بعضی خانواده ها بیشتر دیده می شود.
• قرص های ضد بارداری: بعضی از انواع قرص های ترکیبی ضد بارداری، می توانـنـد غـلظت و چسبندگی خون را زیاد کرده و احتمال ساخته شدن لخته خون را افزایش دهند. این قرص ها همچنین ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون شوند.
• بی نظمی ضربان قلب: فیبریلاسیون دهلیزی،که نوعی از بی نظمی ضربان قلب می باشد و احتمال ساخته شدن لخته های خون را در قلب افزایش می هد. این لخته ها بعدها می توانند از قلب به سمت مغز حرکت کرده و جلوی شریان های آن را بگیرند.
• بالا رفتن سن: سکته مغزی در افراد بالای ۵۵ سال شایع تر بوده و هرچه سن آنها بالاتر رود احتمال وقوع آن نیز بیشتر می گردد. این امر بدین خاطر می باشد که برای ایجاد تصلب شرایین (سخت شدن رگ ها) زمان طولانی نیاز می باشد و هرچه سـن افـراد بالاتر برود شریان ها کمتر انعطاف پذیر بوده و احتمال افزایش فشار خون بیشتر می شود.

عوامل افزایش دهنده خطر:

1. چاقی
2. دیابت شیرین
3. سیگار کشیدن
4. فشار خون بالا
5. سوء مصرف الکل
6. سن بیش از 60 سال
7. بیماری شریان کرونر
8. سابقه خانوادگی سکته مغزی
9. رژیم غذایی پرچبی یا پر نمک
10. سابقه حملات گذرای ایسکمیک
11. فیبریپلاسیون دهلیزی (نوعی ضربان قلب نامنظم)

پیشگیری:

1. کنترل چاقی
2. مدیریت استرس
3. سیگار و قلیان نکشید.
4. به طور منظم ورزش کنید.
5. کاهش دریافت و مصرف کلسترول
6. از رژیم غذایی کم چربی استفاده کنید.
7. کنترل طبی هرگونه اختلال مزمن (مثل دیابت شیرین)
8. فشارخون خود را مرتب کنترل کنید. اگر بالا باشد، به پزشک خود مراجعه کنید.
9. اگر دچار انسداد شراین کاروتید باشید، جراحی می تواند احتمال سکته مغزی در آینده را کاهش دهد.
10. در مورد مصرف روزانه آسپرین، از توصیه های پزشکی بهره مند شوید. مطالعات حاکی از آن هستند که این امر ممکن است چنان بر لخته شدن تأثیر کند که احتمال ترومبوز یا آمبولی مغزی را کاهش دهد (در سکته خونریزی دهنده موثر نیست و ممکن است خطرناک باشد).

عواقب مورد انتظار:

• سکته مغزی در 23 موارد باعث مرگ، آسیب پایدار یا ناتوانی می شود. در بقیه موارد، امکان بهبود کامل بدون ناتوانی دراز مدت وجود دارد، یک سکته مغزی خفیف ممکن است نشانه ای زود هنگام از حملات شدیدتر باشد. ناتوانی نسبی در افرادی که از سکته مغزی نجات می یابند، ممکن است ماه ها طول بکشد.

عوارض احتمالی:

1. افسردگی
2. فلج یا ناتوانی پایدار
3. پنومونی (ذات الریه)
4. زخم بستر حاصل از استراحت طولانی در بستر
5. عوارض سکته مغزی در افراد مختلف بسیار متفاوت بوده و بستگی به این دارد که کدام قسمت از مغز و چه وسعتی از آن دچـار ضایعه شـده است. در بعضی موارد این عوارض بسیار جزئی بوده و مدت زمان کمی باقی می مانند در حالیکه در سایر موارد شدت این عوارض بسیار زیاد بوده و به مدت طولانی فرد را دچار ناتوانی می کنند.
6. ضعف یا فلج در یک طرف بدن: از آنجایی که سمت راست مغز کنترل طرف چپ بدن و سمت چپ کنترل سمت راست را برعهده دارد سکته مغزی در هر قسمتی از مغز ایجاد شود قسمتی از بدن که در طرف دیگر آن قرار دارد دچار مشکل می شود.
7. اختلال در صحبت کردن: بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی می شوند در صحبت کردن و فهمیدن حرف دیگران و نیز خواندن و نوشتن دچـار مشکل می شوند. این مشکلات می تواند از یک اختلال موقتی در پیدا کردن کلمات تا عدم توانایی کامل در ارتباط برقرار کردن با دیگران متفاوت باشد. اکثر افرادی که دچار مشکلات زیادی در صحبت کردن و فهمیدن زبان دیگران می شوند دچار ضایعه در سمت چپ مغزشان شده اند زیرا سمت چپ مغز مسئول یادگیری، خواندن، نوشتن، زبان و اعداد می باشد.
8. اختلال در ادراک و دریافت مفاهیم: ممکن است افراد مبتلا به سکته مغزی در شناسایی اشیاء و طرز استفاده از آنها دچار مشکل شوند. همچنین ممکن است مشکلاتی در مفاهیم انتزاعی مثل گفتن اینکه اکنون ساعت چند است و یا در چه زمانی از روز قرار داریم ایجاد شود.
9. مشکلات شناختی: سکته مغزی می تواند اغلب باعث بروز مشکلات ذهـني مـثل چگونگی تفکر، یادگیری، تمرکز حواس، به خاطر آوردن، اتخاذ تصمیم، دلیل آوردن و برنامه ریزی شود.
10. خستگی: بعد از بروز سکته مغزی خستگی بسیار شایع می باشد که علت آن هـنوز کشـف نشـده است.
11. تغییرات خلقی: در سکته مغزی هم ممکن است روحیه افراد بالا یا پایین بشود. افسردگی، عصبانیت و از بین رفتن اعتماد به نفس از مشکلات شایع ایـن بیماران می باشد. گاهی اوقات این افراد ممکن است نتوانند هیجانات خود را کنترل کنند و شروع به گریه کردن، فریاد زدن، فحاشی، نفرین و یا خندیدن در مواقع نامناسب کنند.
12. عوارض روحی و روانی پس از سکته مغزی: سکته های مغزی اغلب باعث می شوند که افراد خیلی افسرده شوند و می تواند بر روی تفکر و درک آنها تأثیر بگذارد. پس از وقوع سکته مغزی عـوارضـی مـثـل اختلال در تمرکز فکـر، بـه خاطر آوردن، اختلال در تصمیم گیری و اختلال در یادگیری ایجاد می شود. شما ممکن است دچار مشکلات خلقی شوید. اضطراب، احساس غمگین بودن، افسردگی و احساسات هیجانی، از مشکلاتی هستند که پس از سکته مغزی ممکن است دیده شوند.
13. اختلال در حس لامسه پس از سکته مغزی: پس از سکته مغزی بیماران ممکن است دچـار اختلال در حس لامسه شوند که این مشکل می تواند شدید و یا اندک باشد. همانند سایر مشکلات که پس از سکته مغزی ایجاد می شود، این اختلال نیز ممکن است پس از مدتی به طور خود به خودی از بین برود و بهبود یابد.
14. خستگی و اختلال در خـواب: پس از سکـته مغزی تقریباً تمام بیماران در چند هفته اول آن دچار مشکل خستگی می شوند. بسیاری از افراد نیز دچار مشکلاتی در خوابیدن می گردند. معمولاً احساس خستگی پس از اینکه ورم مغز فروکش نـمـود بـه طور خود به خودی بهبود می یابد. اختلال در خوابیدن نیز اغلب به چندین علت رخ می دهد. یکی از علل شایع اختلال در خوابیدن آن است که از آنجایی که بیماران پس از سکته مغزی در بیمارستان بستری می شوند و این محیط برای آنها نا آشنا می باشد دچار اختلال در خواب می شوند.
15. اختلال در صحبت کردن و فهم مطالب: سکته مغزی می تواند باعث اختلال در صحبت کردن یا اختلال در فهم مطالب و یا هر دوی آنها با هم شود. همچنین ممکن است در نوشتن این افراد نیز اختلال ایجاد شود. این مشکلات بیشتر وقتی ایجاد می شوند که قسمت چپ مغز بر اثر سکته مغزی دچار آسیب دیدگی شده باشد، بنابراین در افرادی که دست راست و پای راست آنها فلج شده است این مشکلات بیشتر دیده می شوند. تنها استثناء این وضعیت در افراد چپ دست می باشد، زیرا در یک سوم این افـراد مـنطقه زبان و فهم کلمات در قسمت راست مغزشان قرار دارد.
16. درد پس از سکته مغزی: درد پس از سکته مغزی مشکل شایعی می باشد. در اکثر موارد می توان این درد را به خوبی درمان نمود. درد می توانـد بـه طور مستقیم بر اثر سکته مغزی ایجاد شده باشد و یا اینکه بر اثر بدتر شدن سایر مشکلات و بیماری هایی که قبلا بیمار داشته است رخ داده باشد. هیچگاه فرض نکنید که تمام علایم و مشکلاتی که پس از سکته مغزی در شما ایجاد شده است فقط به خاطر سکته مغزی است.
17. فلج و سفت شدگی عضلات: فلج شدن یک دست یا یک پا از علایم خیلی شایع پس از سکته مغزی می باشد. این فلج شدن ممکن است همراه با سفت شدن عضلات که به آن اصطلاحاً اسپاستی سیته گفته می شود رخ دهد. این سفت شدگی عضلات باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می شود. هـرچـه زودتر پس از سکته مغزی اقدامات توان بخشی آغاز گردد احتمال بهبودی بیشتر خواهـد شـد. اهـمیت زیادی دارد که مبتلایان به سکته ی مغزی بدانند که چه کارهایی باید انجام دهند تا ناتوانی طولانی مدت آنها به حداقـل زمان برسد.
18. خطر مرگ یا ناتوانی طولانی مدت: در طی یک ماه پس از سکته مغزی حدود یک سوم افرادی که دچار سکته مغزی شده اند فوت می کنند. اکثر ایـن مرگ ها در همان هفته اول رخ می دهد. سکته مغزی یک بیماری جدی و خطرناک می باشد که بیشترین خطر مرگ در چند ساعت اول می باشد. بعد از این مدت خطر مرگ به تدریج کاهش می یابد. در هـفته ها و ماه های بعد از سکته مغزی بسیاری از سلول های مغزی که تـا حـدودی آسیب دیده اند بهبود یافته و دوباره کار خود را از سر می گیرند. در هـمین حال سایر قسمت های مغز که آسیبی ندیده اند مسئولیت کارهایی که قبلا سلول های صدمه دیده مغز انجام می دادند را بر عهده خواهند گرفت. مدت زمانی که طول می کشد تا بهبودی ایجاد شود در هر شخصی متفاوت است. معمولاً در چند هفته اول بعد از سکته مغزی یک شتاب اولیه در بهبودی ایجاد می شود. به عنوان یک اصل بهبودی بیشتر افراد عرض یک سال تا ۱۸ ماه رخ خواهد داد. اما بسیاری از افراد مدت زمان طولانی تری را برای بهبودی نیاز خواهند داشت.

تشخیص:

1. تیم پزشکی و اورژانس ابزار های مختلفی برای تشخیص سکته دارند. پزشک یا مراقب، شما را به طور کامل ارزیابی می کند. این ارزیابی شامل: قدرت، رفلکس ها، بینایی، گفتار و حس ها می باشد. همچنین صدای عبور خون را در گردن اندازه گیری می کند. این صدا جریان خون غیر طبیعی را مشخص می کند. فشار خون شما نیز اندازه گرفته شده که اگر شما سکته کرده باشید ممکن است بالا باشد. پزشک شما ممکن است آزمایش هایی را نیز انجام دهد که محل سکته و عواقب آن را مشخص کند. بعضی از این تست ها شامل:
2. تست خون: پزشک شما ممکن است زمان لخته شدن خون، میزان قند خون و عفونت ها را آزمایش کند. تمام این موارد می توانند عواقب و پیشرفت سکته را تخمین بزنند.
3. آنژیوگرام:یک نوع رنگ مخصوص را به رگ تزریق کرده و از سر و جمجمه فرد رادیوگرافی می گیرند. به وسیله این آزمایش پزشک می تواند محل انسداد یا خونریزی را بهتر مشخص کند.
4. سونوگرافی کاروتید: این سونوگرافی روی عروق گردن انجام می شود. به وسیله امواج صوتی عروق بررسی شده و اگر مشکلی در خون رسانی به مغز وجود داشته باشد مشخص می شود.
5. سی تی اسکن: این آزمایش معمولاً پس از مشاهده علائم سکته به سرعت انجام می شود. این آزمایش به پزشک کمک می کند که محل آسیب و مشکلات بوجود آمده در نتیجه سکته را به سرعت پیدا کند.
6. ام آر آی: ام آر آی می تواند تصویر بهتری از مغز نسبت به سی تی اسکن بگیرد. در نتیجه مشکلات با جزئیات بیشتری دیده می شود. حساسیت بیشتری نیز نسبت به CT scan برای تشخیص سکته دارد.
7. اکو قلب: اکوکاردیوگرام از امواج صوتی برای به تصویر در آوردن قلب استفاده می کند. این آزمایش کمک می کند که منبع لخته و گرفتگی را بهتر پیدا کنیم.
8. نوار قلب: نوار قلب امواج الکتریکی ثبت شده قلب می باشد. پزشک می تواند به این وسیله ریتم غیرطبیعی قلب را تشخیص دهد. در نتیجه به او کمک می کند که منشاء سکته را بهتر پیدا کند.

درمان طب نوین:

• درمان سکته مغزی به نوع سکته بستگی دارد. هدف از درمان سکتهایسکمیک، رفع انسداد و ایجاد جریان خون می باشد. و هدف در درمان سکته هموراژیک، کنترل خونریزی می باشد. پس از سکته مغزی بازگردانی توانایی های از دست رفته توسط توانبخشی انجام می گیرد. توانبخشی شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کار درمانی، ارتز و پروتز می باشد. در درمان این نوع سکته، متخصصان به سراغ شیوه‌هایی می‌روند که بتواند لخته‌های خون را از بین ببرند.
• درمان‌های اورژانسی: در این شیوه متخصصان سعی می‌کنند از از تزریق‌های داخل وریدی (IV) استفاده کنند. هر چقدر سریعتر از این داروها استفاده شود به همان اندازه شانس بقاء بیمار نیز بیشتر خواهد بود.
• درمان اورژانسی اندوواسکولار: در این حالت متخصص سعی می‌کند، رگ مسدود شده را به طور مستقیم درمان کنند. این شیوه درمان به طور قابل توجهی می‌تواند در بهبود وضعیت بیمار موثر باشد.
• تزریق دارو مستقیم به مغز: در این تکنیک متخصص با استفاده شریان‌های کشاله ران، لوله بلند و نازکی را به نام کاتتر را به سمت مغز هدایت می‌کنند. این ابزار سبب می‌شود تا دارو مستقیم به نقطه‌ای تزریق شود که سکته ایجاد شده است.
• برداشتن و خارج کردن لخته خون: این شیوه درمانی برای آن دسته از بیمارانی توصیه می‌شود که دارای لخته‌های خون بزرگ هستند. لخته‌های بزرگ معمولاً با مصرف دارو، از بین نمی‌روند. متخصص برای این منظور از دستگاهی که به یک کاتتر متصل است، استفاده می‌کند.
• دارو TPA فعال کننده پلاسمینوژن بافتی: از این دارو به عنوان درمان طلایی سکته ایسکمیک یاد می‌شود و منجر به حل کردن لخته خون خواهد شد. اما یک نکته مهم در این باره وجود دارد. این دارو زمانی اثربخش است که در طی چهار و نیم ساعت پس از سکته ایسکمیک مصرف شود. در غیر این صورت مصرف آنها از سوی پزشک توصیه نخواهد شود. مصرف این دارو به صورت تزریق وریدی است. دارو TPA می‌تواند منجر به خونریزی شود، به همین دلیل در موارد زیر از آنها استفاده نمی‌شود: سکته هموراژیک، خونریزی در مغز، جراحی بزرگ که به تازگی انجام شده و یا آسیب سر، همچنین این نوع داروها برای افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند، تجویز نخواهد شد. اما آیا مصرف این دارو، به طور قطع مشکل لخته‌های خون را حل می‌کند؟ اگر لخته خون با مصرف این دارو حل نشد،‌ آنگاه چه باید کرد؟ در مرحله بعدی جراحی برای از بین بردن لخته خون پیشنهاد می‌شود. این جراحی معمولا ۲۴ ساعت پس از سکته مغزی انجام خواهد شد. از داروهای ضد انعقاد و آسپرین (رقیق‌کننده خون) برای درمان‌های طولانی مدت استفاده می‌شود. در صورتی که علت سکته ایسکمیک آترواسکلروز یا فشارخون بالا باشد، ممکن است پزشک از استنت برای باز کردن رگ تنگ شده توسط پلاک استفاده کند. همچنین برای کاهش فشارخون مصرف استاتین (Astatine) توصیه خواهد شد.
• سایر روش‌های درمانی: به منظور جلوگیری از بروز حمله ایسکمیک گذرا، متخصص از تکنیک‌هایی برای باز کردن شریان‌هایی که توسط پلاک مسدود شده‌اند، استفاده خواهد کرد. این شیوه درمانی با توجه به وضعیت بیمار می‌تواند شامل موارد زیر باشد:‌
• اندآرترکتومی کاروتید: در امتداد هر طرف گردن، رگ‌هایی وجود دارند به نام کاروتید. این شریان‌ها خون مورد نیاز مغز را تأمین می‌کنند. در طی این جراحی پلاک‌های ایجاد شده در این رگ‌ها از بین خواهند رفت. به این ترتیب از بروز سکته جلوگیری می‌شود. این شیوه درمانی با همه مزایایی که دارد می‌تواند باعث خطر برای بیمارانی شود که از بیماری‌‌های زمینه‌ای مانند ناراحتی‌های قلبی رنج می‌برند.
• آنژیوپلاستی (Angioplasty) و استنت: در این تکنیک، جراح از طریق رگ‌های کشاله ران، کاتتری به سمت شریان‌های کاروتید هدایت می‌کند. سپس یک بالون باد می‌شود تا رگ‌های مسدود شده، باز شوند.
• TIA: درمان TIA شامل مصرف داروهایی است که از بروز سکته در آینده جلوگیری می‌کنند. داروهای ضد پلاکت و ضد انعقاد خون در این دسته قرار می‌گیرند. داروهای ضد پلاکت احتمال چسبندگی پلاکت‌ها و تشکیل لخته خون را کاهش می‌دهند. آسپرین و کلوپیدوگرل (پلاویکس) جزو این داروها هستند.
• داروهای ضد انعقاد: داروهای ضد انعقاد خون تشکیل پروتئین‌های لخته کننده را کاهش می‌دهند. این دسته از داروها انواع مختلفی دارند مانند وارفارین (کومادین) و دابیگاتران (پراداکسا).
• درمان خونریزی مغزی: در درمان خونریزی مغزی هدف این است تا در کوتاه‌ترین زمان خونریزی متوقف و از فشار مغز کاسته شود. در این حالت پزشکان سعی می‌کنند تا خون جمع شده در مغز را خارج کنند، به ترتیب فشار از روی مغز برداشته خواهد شد.
• درمان اورژانسی سکته هموراژیک (خونریزی مغزی): ‌در این وضعیت سعی می‌شود از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده شود. این داروها از لخته شدن خون جلوگیری خواهند کرد. در کنار آن، از داروهای دیگری برای کاهش فشار مغز، جلوگیری از تشنج و اسپاسم عروق خونی استفاده خواهد شد.
• عمل جراحی: جراحی زمانی توصیه می‌شود که ناحیه خونریزی در مغز وسیع باشد. در این حالت تزریق دارو به تنهایی کافی نیست. در عمل جراحی، متخصص لخته خون را برداشته و به این ترتیب فشار مغز کاهش می‌یابد. استفاده از جراحی برای ترمیم مشکلات عروقی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. ممکن است متخصص با ایجاد سوراخ در مغز، خون جمع شده را تخلیه کند. در صورتی که این روش موثر نباشد، از برش کرانیوتومی (Craniotomy) استفاده می‌شود. در این حالت بخشی جزیی از مغز برداشته می‌شود تا تورم ایجاد شده از بین برود. در صورتی که این دو روش برای درمان مناسب نباشند حفره جمجمه باز خواهد شد.
• کوئیلینگ (آمبولیزاسیون اندوواسکولار، Quilling; endovascular embolization): در این روش جراح با استفاده از رگ‌های کشاله ران، کاتتری را سمت مغز هدایت می‌کند. در آنوریسم (Aneurysm)، سیم‌ پیچ‌های جداشدنی ریزی قرار داده می‌شود تا آن را پر کند. این امر باعث قطع خونریزی خواهد شد. ممکن است پزشک برای کاهش فشار داخل جمجمه دارو تجویز کند. همچنین ممکن است به انتقال خون نیاز باشد تا میزان مواد منعقد کننده خون افزایش پیدا کند و خونریزی بند بیاید.
• حذف AVM: منظور از  AVM،‌ عروق در هم پیچیده غیر طبیعی در مغز یا نخاع است. این عروق در هم پیچیده باعث ایجاد شانت (مسیرهای انحرافی) و فیستول (کانال‌های غیر طبیعی) خواهند شد. به منظور جلوگیری از خطر پارگی شریان‌ها، متخصص سعی می‌کند  AVMهای کوچک و قابل دسترس را با جراحی خارج کند. اگر این شبکه‌های پیچیده در اعماق مغز قرار گرفته باشند تا حذف آنها کمکی به درمان سکته نکند، متخصص از خارج کردن آنها صرف‌ نظر خواهد کرد.
• رادیوسرجری استریوتاکتیک (stereotactic): در این تکنیک از پرتوهای بسیار متمرکز استفاده می کنند تا ناهنجاری‌های عروقی ترمیم شوند. از آن به عنوان یک روش کم تهاجمی برای درمان سکته یاد می‌شود.

درمان طب سنتی:

• استفاده کردن از انفیه کندش.
• به هیچ وجه درهنگام شب ماهی نخورید.
• بادام روزی 14 عدد دانه دانه جویده شود میل شود.
• خوردن دوسین هر 12 ساعت یک قاشق مرباخوری.
• صبحانه 5 وعده ارده شیره و 2 وعده عسل میل شود.
• ممکن است (گاهی) مراقبت پرستاری در خانه لازم باشد.
• 2 قطره روغن بنفشه پایه کنجد در هر سوراخ بینی بریزید.
• شام اول شب و زودهنگام حدود 5/3 ساعت قبل از خواب.
• ممکن است فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی لازم باشد.
• استشمام عطر گرم هنگام خواب در جایگاه سبیل مالیده شود.
• اصلاح تغذیه و ترک سردیجات و مواد کارخانه ای انجام شود.
• زیتون 7 عدد صبحگاه و انجیر خیس خورده 7 عدد شامگاه میل شود.
• هر شب یک ساعت بعد از شام، یک لیوان سرکنگبین با عرق نعناع میل کنید.
• در بعضی انواع سکته مغزی از داروهای حل کننده لخته خون استفاده می شود.
• داروی شافیه 12 ماهه با 1 لیوان دمنوش مرزنجوش شب موقع خواب میل شود.
• جراحی (گاهی اوقات) برای برداشتن لخته یک شریان مغز ممکن است لازم باشد.
• برای درمان سنگینی زبان در سکته مغزی داروی شافیه 20 ماهه را با آبغوره بخورید.
• جوشانده سنبل الطیب + اسطوخدوس یک لیوان یک ساعت قبل از خواب میل شود.
• داروی سلق، تقویت عصب، داروی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، سید الادویه مصرف شود.
• ضمناً داروی ضد یبوست و داروی ادرارآور و داروی ضد فشارخون نیز همراه با داروهای فوق، تجویز شود.
• در سکته ها و فلج دست ها بادکش را از پایین به طرف بالا می کشیم، این کار عضو بی حس و لمس را به حرکت در می آورد.
• اگر لب های بیمار کج شده است باید دایماً لب ها را به صورت غنچه کرده و فوت کند یا صوت بزند تا به مرور به حالت عادی باز گردد.
• ممکن است بستری شدن در بیمارستان برای مراقبت حاد (با پایش دقیق کارکرد قلب و ریه، غلظت الکترولیت ها و مایعات) لازم باشد.
• بیمارستان ها برنامه های مداخله ای زود هنگام دارند، اگر دچار علائم سکته مغزی شوید، فوراً به نزدیک ترین بیمارستان محل زندگی خود بروید.
• اگر شخص دچار یبوست بود صبر زرد + برگ سنا + هندوانه ابوجهل را پودر کنید و درون یک کپسول بریزید و به شخص بدهید تا یبوستش درمان شود.
• ۷۵ گرم افتیمون شامی را در یک لیتر آب بجوشانید تا آب آن به ثلت برسد، سپس آن را صاف و با شکر قوام آورید و هر صبح و شب یک قاشق چایخوری به بیمار بخورانید.
• آزمون های تشخیصی می توانند شامل بررسی های آزمایشگاهی مایع نخاع و خون، نوار قلب، اکوکاردیوگرافی، سونوگرافی، آنژیوگرافی، سی تی اسکن و رادیوگرافی سر باشند.
• ۲ قاشق غذاخوری مرزنجوش را در یک لیوان آب بجوشانید تا آب آن تمام و عصاره آن باقی بماند، سپس این عصاره را با جامع امام رضا هم مخلوط کنید و هر شب یک یا دو قطره در هر سوراخ بینی بچکانید.
• به عنوان درمان بهتر است فوراً پشت هر گوش 2 عدد زالو می اندازیم و در ادامه حجامت عام کرده و خون کم کنید (برای انجام حجامت عام حتماً از بادکش لغزان استفاده کنید). و دو هفته بعد به موضع حجامت عام زالو بیاندازید.
• از دادن چربی جات، مغز حیوانات، کله پاچه، تودلی های حیوانات، گوشت گوسفند و گاو و شتر، مشروبات الکلی و مواد نشاسته ای به بیمار اجتناب کنید. او را از سرما، دودهای غلیظ، گازها، سروصدا، خبرهای بد و ناخوشایند دور نگهدارید.
• برای پیشگیری از سکته مغزی: حجامت عام 3 مرحله در هر سال انجام شود، شربت سرکنگبین شب ها قبل خواب میل شود، دوسین هر 12 ساعت یک بار میل شود، به هیچ وجه شب ها غذاهای سرد نخورد، ترک سردیجات و اصلاح تغذیه و مواد کارخانه ای انجام شود.
• پاها و قسمتی از بدن که درگیر شده است با روغن نمک روغن مالی شود (یک لیوان روغن زیتون + یک لیوان آب + نصف لیوان نمک دریا در مرحله اول نمک دریا در آب مخلوط شود و در مرحله دوم با روغن مخلوط شود و در مرحله سوم روی گاز گذاشته شود، آب تبخیر شد روغن استفاده شود).
• برای افرادی که دچار غلظت خون زیاد هستند، عناب + سپستان + زرشک + ریشه بابا آدم + گل محمدی + پره های داخل فلوس + سماق را به یک نسبت مخلوط کنید روزی یک قاشق غذاخوری را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید تا نصف شود، سپس با عسل شیرین کرده و به شخص می دهیم آرام آرام میل کند.
• میخک ۵ گرم، کبابه چینی، مصطکی رومی، جوز هندی و افتیمون شامی از هر کدام ۱۰ گرم همه را با هم مخلوط کرده، و بسیار نرم بسایید. بعد با ۲۵۰ گرم مربای بالنگ مخلوط و خود بالنگ ها را نیز چرخ کرده و با مرباها مخلوط کرده و هر روز صبح، ظهر و عصر هر بار یک قاشق شربت خوری به بیمار بخورانید.
• اگر کسی در حالت سکته مغزی قرار گرفت قبل از حمل به بیمارستان، با سوزنی تمیز سر ۱۰ انگشت او را زخمی کنید تا دو قطره خون بیاید و از لخته در مغز جلوگیری شود، توصیه های یک پروفسور چینی: یک سرنگ یا سوزن در خانه نگه دارید: یک روش غیر قراردادی و شگفت انگیز برای بهبود سکته است. هنگامی که سکته اتفاق می افتد، آرامش خود را حفظ کنید. مهم نیست قربانی کجاست. او را حرکت ندهید، اگر در خانه یک سرنگ تزریقی داشته باشید خیلی عالی می شود. در غیر این صورت یک سوزن خیاطی یا یک سنجاق صاف هم خوب است. سوزن یا سنجاق را روی آتش استریل کنید بعد با آن سر هر ۱۰ انگشت مریض را خراش دهید. این طب سوزنی نیست فقط یک خراش یک میلی متری است روی سر انگشتان، خراش بدهید تا خون خارج شود. اگر خون خارج نشد، با انگشت خودتان سر انگشت مریض را فشار دهید. وقتی از هر ۱۰ انگشت خون خارج شد چند دقیقه صبر کنید تا بیمار هشیاری خود را باز یابد. اگر دهان قربانی کج شد لاله گوش هایش را آنقدر بکشید تا سرخ شوند. بعد هر لاله گوش را دو بار بخراشید تا از هر کدام دو قطره خون خارج شود. بعد از چند دقیقه قربانی باید هشیاری خود را بدست بیاورد. منتظر بمانید تا بیمار دوباره وضعیت طبیعی خود را بدون هرگونه علامت غیر عادی به دست بیاورد. سپس او را به بیمارستان برسانید. حرکت سریع آمبولانس در راه بیمارستان و افتادن در دست اندازها باعث پارگی مویرگ ها می شود. به طور معمول قربانیان سکته از پارگی جبران ناپذیر مویرگ ها در راه بیمارستان رنج می برند. در نتیجه این گونه بیماران هرگز بهبود نمی یابند. شما قضاوت کنید که چرا چنین بیمارانی را حکیمان ما بلافاصله حجامت می کردند.
• اگر کسی در حالت سکته مغزی قرار گرفت قبل از حمل به بیمارستان، با سوزنی تمیز سر ۱۰ انگشت او را زخمی کنید تا دو قطره خون بیاید و از لخته در مغز جلوگیری شود. توصیه های یک پروفسور چینی: یک سرنگ یا سوزن در خانه نگه دارید: یک روش غیر قراردادی و شگفت انگیز برای بهبود سکته. هنگامی که سکته اتفاق می افتد، آرامش خود را حفظ کنید. مهم نیست قربانی کجاست . او را حرکت ندهید، اگر در خانه یک سرنگ تزریقی داشته باشید خیلی عالی می شود. در غیر این صورت یک سوزن خیاطی یا یک سنجاق صاف هم خوب است. سوزن یا سنجاق را روی آتش استریل کنید بعد با آن سر هر ۱۰ انگشت مریض را خراش دهید. این طب سوزنی نیست فقط یک خراش یک میلی متری است روی سر انگشتان، خراش بدهید تا خون خارج شود. اگر خون خارج نشد، با انگشت خودتان سر انگشت مریض را فشار دهید. وقتی از هر ۱۰ انگشت خون خارج شد چند دقیقه صبر کنید تا بیمار هشیاری خود را باز یابد. اگر دهان قربانی کج شد لاله گوش هایش را آنقدر بکشید تا سرخ شوند. بعد هر لاله گوش را دو بار بخراشید تا از هر کدام دو قطره خون خارج شود. بعد از چند دقیقه قربانی باید هشیاری خود را بدست بیاورد. منتظر بمانید تا بیمار دوباره وضعیت طبیعی خود را بدون هرگونه علامت غیر عادی به دست بیاورد. سپس او را به بیمارستان برسانید. حرکت سریع آمبولانس در راه بیمارستان و افتادن در دست اندازها باعث پارگی مویرگ ها می شود. به طور معمول قربانیان سکته از پارگی جبران ناپذیر مویرگ ها در راه بیمارستان رنج می برند. در نتیجه اینگونه بیماران هرگز بهبود نمی یابند.

داروها:

• باکلوفن
• وارفارین
• آپیکسابان
• سیتی کولین
• داروهای ضد پلاکت: پلاکت‌ها سلول‌هایی در خون ما هستند که لخته ایجاد می‌کنند. داروهای ضد پلاکت، مانع چسبندگی و لخته شدن این سلول‌ها می‌شود. متداول‌ترین داروی ضد پلاکت «آسپرین» است. همچنین، ممکن است پزشک ترکیبی از دوز پایین آسپرین و داروی ضد پلاکت دی پیریدامول را برای کاهش خطر لخته شدن خون در نظر بگیرد. بعد از TIA یا سکته مغزی جزئی، ممکن است پزشک برای مدت زمان طولانی آسپرین و داروی ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس) به ما بدهد تا خطر سکته مجدد را کاهش دهد. اگر نمی‌توانیم آسپرین مصرف کنیم، پزشک ممکن است کلوپیدوگرل را به تنهایی تجویز کند.
• داروهای ضد انعقاد خون: این داروها لخته شدن خون را کاهش می‌دهند. هپارین یک داروی ضدانعقاد سریع‌الاثر است و ممکن است برای مدت کوتاهی در بیمارستان استفاده شود. وارفارین ضدانعقادی است که سرعت اثر کمتری دارد و ممکن است در طولانی مدت استفاده شود. وارفارین یک داروی قدرتمند رقیق‌کننده خون است، بنابراین باید دقیقاً طبق دستورالعمل آن را مصرف کرده و عوارض جانبی آن را کنترل کنیم. همچنین، برای کنترل اثرات وارفارین لازم است آزمایش خون منظم داشته باشیم. در حال حاضر داروهای رقیق‌کننده خون (داروهای ضد انعقاد خون) جدیدتری برای جلوگیری از سکته مغزی در افرادی که خطر سکته مغزی در آنها بالا است، در دسترس قرار دارند. این داروها کوتاه ‌اثرتر از وارفارین هستند و معمولاً به آزمایش خون منظم یا کنترل توسط پزشک نیاز ندارند. این داروها همچنین با خطر کمتر عوارض خونریزی همراه هستند.

فعالیت:

• اگر کنترل عضلانی شما از دست رفته باشد، درمان به شما کمک خواهد کرد تا یاد بگیرید برای به دست آوردن مجدد مهارت های پایه مثل خوردن، لباس پوشیدن و توالت رفتن از اندام های آسیب دیده خود استفاده کنید. پس از یک سکته مغزی تعبیه سطوح شیب دار به جای پله در ورودی های منزل و نیز دستگیره در کنار وان حمام و دستشویی ها را مد نظر قرار دهید.

رژیم غذایی:

• در ابتدا ممکن است تغذیه با استفاده از لوله معده ضروت یابد و سپس بتوانید از غذاهای صاف شده و یا معمولی استفاده کنید. غذایی را بخورید که کم نمک و کم چربی باشد.
• خوردنی های مفید: سس جعفری، سس مخصوص ۲، سس گوجه فرنگی ۱، سس معطر، سس مخصوص ۱، خورش کرفس ۱، فلافل با جعفری، سس زیتون، فلافل تنوری، کشک سویا، سس مایونز گیاهی، خورش لوبیا سبز، خوراک نخود با شوید، آش جو با حبوبات ۲، خوراک لوبیا سفید ساده، خورش گوجه سبز، سس گوجه فرنگی ۲، سس نخود جوانه زده، دلمه فلفل دلمه ای، آش شلغم ۱، آش کلم قمری با ماش، فلافل ساده، کلم پلو با سویا، برگر کدو خورشتی، حلیم جو، کتلت سویا با گندم جوانه زده، خوراک لوبیا سفید با سویا، خوراک صیفی جات، خوراک نخود با سیب زمینی، آش گل کلم ۱، سوپ کلسیم، آش جو با لوبیا سبز، خورش بامیه با سویا ۲، آش حبوبات ۱، آش شلغم ۲، سوپ زرشک با جعفری، خورش فسنجان با سویا، خورش تره سویا، آش کلم بروکلی ۲، خورش بامیه با سویا ۱، آش شله قلمکار، آش گندم با شلغم، آش گندم با سبزیجات، خورش فسنجان با اسفناج، آش لپه ۱، خورش بامیه با دال عدس، آش صیفی، خوراک سویا با نخود، آش انار، کلم پلو، سوپ صیفی جات ۱، خوراک بامیه با سویا، آش زرشک، سوپ جو ۱، خوراک سویا با رب انار، آش گوجه فرنگی ۲، خوراک نخود با سویا، شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی، آش کلم قمری با گندم، خوراک لوبیا ساده، خورش دال عدس با قارچ، خورش قیمه آلو، آش اسفناج ۱، کلم قمری پلو، لوبیا قرمز پلو، لوبیا سبز پلو ۱، آش گل کلم ۲، نخود فرنگی پلو ۱، آش سماق، خوراک لوبیا سبز ۱، گشنیز پلو با سویا، تاس کباب سویا، لوبیا سبز پلو ۲، آش گندم با تره، آش کلم قمری با عدس، سوپ دال عدس، خوراک نخود فرنگی با شوید، خورش دال عدس با تمر هندی، آش غلات، دلمه سیب زمینی، آش گندم با سویا، دمی شیرازی، خورش کرفس ۲، خوراک گل کلم، ساطری پلو، خوراک دال عدس، خورش کدو بادمجان، خوراک نخود با کدو بادمجان، خورشت قیمه قارچ، آش حبوبات و غله ۲، آش لپه ۲، لوبیا با سویا، خورش کدو خورشتی، خورش بامیه با قارچ، خورش قیمه بادمجان، خورش شوید باقالی، عدس پلو ساده.
• خوردنی های مضر: خامه سویا، سوپ کاهو سبز.

نکته:

• در مورد بیماران مبتلا به خونریزی مغزی، حجامت و مصرف داروهای ضـد یبوست (در صـورت وجود یبوست)، کم کننده خون، پایین آوردنده فشارخون و زیاد کننده ادار، به درمان بیماری کمک شایان توجهی خواهد کرد.
• ماهی یک بار از نوره کشیدن استفاده کنید تا بلغم زائد بدن به وسیله نوره کشیدن خارج شود و در صورت خارج نشدن و رسوب بلغم زائد در مغز سکته ی مغزی و در قلب سکته ی قلبی و در شریان ها موجب ایجاد گرفتگی می کند.
• اگر می خواهد ماهی بخورد در هنگام ظهر بخورد. ماهی را با سردی های دیگر مانند ماست و ترشی نخورد بلکه با شکم پر سبزی های گرم و ادویه جات مصرف کند تا از سردی آن کاسته و تعدیل شود. در ضمن بهتر است بعد از خوردن ماهی 3 الی 7 عدد خرما بخورد.
• چیزهایی که بلغم را زیاد می کند عبارت اند از: محیط سرد، غذای سرد، فضای شرم ناک، ترس، غم، کینه، حسد، حرص، بوی تعفن، تنهایی، بی تحرکی، دوست منفی و …
• هر جا سردی زیاد شد، ایمنی بدن کاهش پیدا می کند.
• عطسه آورها منافذ را برای جذب عطریات باز می کنند، صدای عطسه اگر زیاد باشد یعنی مغز گرم است و اگر بیصدا باشد یعنی مغز سرد است.
• بهتر است بیمار بعد از حجامت، دوسین بخورد؛ چون بعضی ها را داشتیم که دو، سه روز بعد از حجامت سکته قلبی یا مغزی کردند و حجامت باعث انقباض عروق شده، بیمار هم گرفتگی عروق داشته و در نتیجه باعث سکته می شود و دوسین هم باعث انبساط عروق می شود و از سکته جلوگیری می کند.
• افرادی که فشار خون بالا دارند، نسبت به سایر افراد یا نسبت به افراد طبیعی (بـه علت پاره شدن سرخرگ های کوچک در عمق مغز) بیشتر در معرض سکته های مغزی قرار می گیرند. همچنین سکته های مغزی می توانند در نتیجه انسداد یک سرخرگ بزرگ که خون مغز را تأمین می کنند حادث شوند. بسیاری از افراد با پی آمدهای سکته های مغزی که اکثر اوقات باعث فلجی ها و عدم توانایی در حرکات یک سمت از بدن می شود دست به گریبان و آشنا هستند. ایـن فلجی ها می توانند موقتی یا دایمی باشند در حالیکه ممکن است صحبت کـردن، بینایی، تعادل بـدن، و حس های مختلف فرد نیز دچار ابتلا و اختلال گردد. سکته مغزی ممکن است اولین علامتی باشد که نشان میدهد فشار خون شخص بالا است. باید توجه داشت که بلافاصله بعد از وقوع یک سکته مغزی نباید تند و ناگهانی به پایین آوردن فشار خون اقدام کنند. موضوعی که بیشتر در سکته های مغزی مورد توجه می باشد نوع آن و سایر عـوامـل ايـجاد کننده آن است که بین مردم بسیار متفاوت می باشد. گاهی اوقات سکته های مغزی در مورد اشخاصی نیز اتفاق می افتد که فشار خونشان طبیعی است چون به غیر از بالا بودن فشار خون علل دیگری وجود دارد که به نسبت کمتری باعث این عارضه می گردند.
• دو نوع اصلی، سکته مغزی وجود دارد که هر کدام از آن ها دارای علل مختلفی می باشند. نوع اول را اصطلاحاً سكته مغزى ایسکمیک می نامند که بر اثر گرفتگی یکی از شریان های مغز با یک لخته خون ایجاد می شود و باعث می گردد که خون به یک قسمت از مغز نرسد. نوع دیگر سکته مغزی را اصطلاحاً سكته مغزی هموراژیک و یا خون ریزی دهنده می نامند که بر اثر پاره شدن یکی از رگ های درون یا اطراف مغز ایجاد می شود. کسانی که به مدت طولانی دچار فشار خون بالا هستند بیشتر به این نوع سکته مغزی دچار می شوند. در حالی که افرادی که دارای کلسترول خون بالا هستند بیشتر به سکته مغزی ایسکمیک مبتلا می گردند. اگر خون رسانی به یک قسمت از مغز به طور موقت و گذرا متوقف شود به آن اصطلاحاً سكـته مغزی کوچک یا مینی سکته یا تی آی ای گفته می شود. برخلاف سکته مغزی کامل، علایم و نشانه های تی آی ای که بسیار شبیه سکته مغزی کامل می باشد فقط کمتر از ۲۴ ساعت طول میکشد و بعد از آن بیمار کاملاً احساس بهبودی می کند. تی آی ای نشـان دهنده آن است که به یک قسمت مغز خون کافی نرسیده است و احتمال یک سکته مغزی کامل در آینده وجود دارد. بنابراین هیچگاه نباید به یک تی آی ای بی توجه بود و باید هرچه سریع تر آن را با پزشک در میان گذاشته و بررسی های لازم را برای آن انجام داد.
• انسداد و به هم پیوستگی را سکته سرد می گوییم و اگر این سکته سرد در دست باشد دست بی حس می شود و اگر در سر باشد گیچ، خول و بی فهمی و بی درکی به وجود می آید و اگر در قلب باشد قلب از کار می افتد، در هر کجا از بدن باشد بی حسی و بی واکنشی می شود.
• یکی از سوالات پرتکرار بیماران و اطرافیان آنها این است که «آیا سکته مغزی خوب می‌شود؟». نوع و مدت زمان سکته دو فاکتور اصلی هستند که شیوه درمان را مشخص می‌کنند. هرچقدر درمان پس از سکته زودتر شروع شود، به همان میزان بیمار شانس بیشتری برای بهبودی خواهد داشت. همه شیوه‌های درمانی در پی آن هستند تا تنفس، ضربان قلب و فشار خون را به حالت طبیعی بازگردانند. متخصص ممکن است برای کاهش فشار مغز از دارو استفاده کند.